Künefe
| Künefe | |
|---|---|
 | |
| Bölgesi | Levant, Arap dünyası, Türkiye, Güneydoğu Avrupa, Güney Kafkasya |
| Yaratıcısı | Ortadoğu |
| Türü | Tatlı |
| Servis şekli | Sıcak |
 |
| Osmanlı mutfağı |
|---|
Künefe (Levanten Arapça: كُنافة, Levanten Arapça telaffuz: [kʊˈnaːfa]), kıyılmış filo hamuru,[1] veya alternatif olarak ince irmik hamuruyla yapılan, şeker bazlı şurupla beslenen ve tipik olarak peynir veya pıhtılaşmış krema, fıstık veya fındık[2] gibi diğer malzemelerin dahil edilmesiyle yapılan, geleneksel bir Ortadoğu tatlısı.[3] Arap Ligi'nde, özellikle Levant ve Mısır'da,[2][4] Filistinliler arasında popülerdir.[5][6] Buna ek olarak Türkiye, Yunanistan, Balkanlar ve Güney Kafkasya'da varyantları ve popülerliği bulunmaktadır.[7]
Hazırlanışı[değiştir | kaynağı değiştir]
Künefenin birden fazla çeşidi olmasına rağmen genel yapılış yöntemi aynıdır. İki katman tel kadayıf hamuru arasına tuzsuz bir cins peynir koyularak hafifçe pişirilir ve üzerine çok koyulaşmamış şeker şurubu katılır.
Yapılışındaki değişikler başlıca kadayıfın ve peynirin türünden kaynaklanır. Tel kadayıf hamuru kullanılabildiği gibi, irmikle toklaştırılmış kadayıf da kullanılabilir. Peynir olarak künefe peyniri, lor peyniri, Antep peyniri, Urfa peyniri gibi çiğ süte daha yakın, taze peynirler kullanılır. Bu tür peynirlerin hem elde etmesi hem de yıkayıp taze tutması zor olabileceği için kolaylaştırılmış ev tariflerinde dil peynirine de rastlanır.
Sunum[değiştir | kaynağı değiştir]
Mersin künefesinden farklı olarak, Hatay künefesi istenilen porsiyon sayısına göre çeşitli büyüklüklerdeki özel tepsilerde kısık ateş üzerinde döndürülerek pişirilir. Daha sonra maharetli bir şekilde ters çevrilerek diğer tarafının da aynı şekilde pişmesi sağlanır. Ateşten alındıktan sonra üzerine şerbeti ve fıstığı eklenip sıcak olarak servis yapılır.
Künefe sıcak ya da ılık olarak servis edilir. Bu sıcaklığın geldiği ortamlar ise değişiklik gösterir. Örneğin Mersin'de yapılan künefe büyük tepside pişirilir ve servis için ateşinin üzerinde dönen bir mekanizma bulunan börekçi ocaklarına alınır. Servis zamanında dikdörtgen şekilde kesilip tabaklara alınır. Bu tür künefenin sıcaklığı piştikten sonra sıcak tutulmasından gelir, sıcaktan çok ılığa yakındır. Başka bir hazırlama yöntemi ise kadayıfı ve peyniri önceden küçük yassı sahanlara hazırlayıp, servis zamanında pişirmektir. Bu tür yapılan künefeler önceden az pişirilip şurubu dökülmüş olabilir veya tümden pişmemiş olarak tutulabilir. Sipariş geldiğinde fırına sürülen çoktan porsiyonlanmış künefe kabıyla beraber servis edilir. Bu tür künefenin sıcaklığı yeni pişmesinden dolayıdır.
Pişmiş künefenin üstüne dövülmüş Antep fıstığı, ceviz veya fındık gibi yemişler veya kuru hindistan cevizi serpilebilir. Bu garniler arasında en çok kullanılanı Antep fıstığıdır.
Serviste neredeyse her zaman bir bardak su da künefeyle verilir. Su tatlıdaki yüksek şekerin yakıcılığını alır, sıcak havalarda yenilen künefenin verdiği harareti alır.
Yörelere Göre Çeşitleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Cennet Çamuru / Kilis Kaymaklı Kırma Künefe[değiştir | kaynağı değiştir]
Cennet Çamuru/ Kilis Kaymaklı Kırma Künefe yüzyılı aşkın süredir Kilis ilinde geleneksel olarak üretilen bir tatlı çeşididir. Tel kadayıf, beyaz toz şeker, çekilmiş Antep fıstığı ve sadeyağ kullanılarak yapılan karışım üzerine, Kilis Keçisi ve İvesi ırkı koyunlardan sağılan sütten yöreye aşağıda açıklanan geleneksel yöntemle elde edilen katmanlar halindeki kaymak konulur ve üzerine isteğe bağlı olarak pudra şekeri, çekilmiş Antep fıstığı ve tarçın serpilerek porsiyonlar halinde servis edilir. Kilis Keçisi ve İvesi ırkı koyun sütlerinin herhangi bir oranda kullanılması ile sadeyağ ve kaymak üretimi yapılabilir. Cennet Çamuru / Kilis Kaymaklı Kırma Künefe Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[8][9]
Antakya Künefesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Antakya Künefesi Türkiye'de üretilen peynir içeren sınırlı sayıdaki tatlılardan biridir. Üretiminde tel kadayıf, taze künefelik peynir, tereyağı ve şerbet kullanılır. Yayvan tepsi içinde iki tel kadayıf tabakası arasında künefelik peynirin pişirilmesi ve istenilen tatlılıkta şerbetin eklenmesi ile elde edilir. Tepsinin boyutu tüketilecek porsiyon sayısına göre değişir. Ürün yaklaşık 1–2 cm kalınlığındadır. Antakya Künefesi sıcak olarak tüketilir. Tüketimi esnasında içindeki peynirin liflenerek uzaması beklenir.
Antakya Künefesi Türkiye'de üretilen diğer peynir içeren tatlılardan şekil, renk, yapı, bileşim, hazırlanma ve tüketim şekli itibarıyla farklılık gösterir. Şekli daireseldir. Diğer peynir tatlılarından farklı olarak Antakya Künefesinin alt ve üst yüzeyleri ayrı ayrı pişirilir. Tatlandırma işlemi künefenin pişirilme işleminden sonra şerbet ilave edilerek yapılır.
Antakya Künefesi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[10][11]
Urfa Pendirli Kedeyif / Şanlıurfa Peynirli Kadayıf[değiştir | kaynağı değiştir]
Urfa Pendirli Kedeyif / Şanlıurfa Peynirli Kadayıf 13.12.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[12]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ The World Religions Cookbook. s. 158.
- ^ a b Davidson, Alan (2014). The Oxford Companion to Food. Oxford University Press. ss. 33, 661-662. ISBN 9780199677337. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2020 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Perry, Charles (26 Mayıs 1999). "The Dribble With Pastry". Los Angeles Times. ISSN 0458-3035. 7 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2018 – LA Times vasıtasıyla.
- ^ "Knafeh". Time Out Sydney (İngilizce). 9 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2020.
- ^ Albala, Ken (2016). At the Table: Food and Family around the World: Food and Family around the World (İngilizce). ABC-CLIO. ISBN 9781610697385. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2020.
- ^ "Desserts". Palestine Ministry of Tourism & Antiquities. 4 Aralık 2017. 20 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2020.
- ^ Albala, K. (2011). Food Cultures of the World Encyclopedia. 1. Greenwood. s. 311. ISBN 9780313376269. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2021.
- ^ https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/6af03731-62e0-4dcb-ae16-f329eed6b6e8.pdf[ölü/kırık bağlantı]
- ^ https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/37968[ölü/kırık bağlantı]
- ^ https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/d1c6a342-5bd4-4af3-bfdf-6f14e9b129d6.pdf[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Urfa Pendirli Kedeyif / Şanlıurfa Peynirli Kadayıf". Türk Patent ve Marka Kurumu. 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2023.
- Güney mutfağı
- Hatay mutfağı
- Peynir yemekleri
- Kadayıflı tatlılar
- Arap mutfağındaki tatlılar
- Mısır mutfağı
- Azeri mutfağındaki tatlılar
- Filistin mutfağı
- Suriye mutfağı
- Lübnan mutfağındaki tatlılar
- Ürdün mutfağı
- Yunan mutfağındaki tatlılar
- İsrail mutfağındaki tatlılar
- Türk mutfağındaki şerbetli tatlılar
- Osmanlı mutfağındaki şerbetli tatlılar
- Peynirli tatlılar
- Türk mutfağındaki peynirli tatlılar
- Türk mutfağındaki kadayıflı tatlılar