Yılmaz Güney

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Şuraya atla: kullan, ara
Başlığın diğer anlamları için Güney (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Yılmaz Güney
Genel bilgiler
Doğum adı Yılmaz Pütün
Diğer ad(ları) Çirkin Kral
Doğum 1 Nisan 1937(1937-04-01)
Yenice, Yüreğir, Adana, Türkiye
Ölüm 9 Eylül 1984 (47 yaşında)
Paris, Fransa
Uyruk  Türkiye
Evlilik(ler)i Nebahat Çehre (1967-1968)
Fatoş Güney (1970-1984)
Çocukları Elif Güney, Yılmaz Güney
Meslek(ler) Yönetmen, senarist, oyuncu, yazar
Etkin yıllar 1958-1984
Cannes Film Festivali
Altın Palmiye (Palme d'Or)
1982 Yol
FIPRESCI Ödülü (Prix de la FIPRESCI)
1982 Yol
Ekümenik Jüri Ödülü Özel Mansiyon
1982 Yol
Berlin Film Festivali
FIPRESCI Ödülü (FIPRESCI Preis)
1977 Tüm filmleri
Altın Portakal Ödülleri
En İyi Senaryo
1975 Endişe
En İyi Erkek Oyuncu
1967 Hudutların Kanunu
1970 Bir Çirkin Adam
En İyi 2. Film
1975 Arkadaş
En İyi 3. Film
1975 Zavallılar
Ödüller
Altın Koza
En İyi Film
1970 Umutsuzlar
1971 Ağıt
En İyi Yönetmen
1971 Ağıt
En İyi Senaryo
1970 Umutsuzlar
1971 Ağıt
En İyi Erkek Oyuncu
1969 Seyyit Han
1970 Umut
1970 Acı

Yılmaz Güney (1 Nisan 1937; Yenice, Yüreğir, Adana[1] - 9 Eylül 1984, Paris), Türk sinema oyuncusu, yönetmen, senarist ve yazar.[2]

Babası Siverekli Zaza, annesi ise Vartolu bir Kürt[3] olan Yılmaz Güney, Özellikle Çirkin Kral dönemi sonrasında çektiği Cannes ödüllü Yol, Sürü, Umutsuzlar gibi filmleriyle tanınır.

Yaşam öyküsü[değiştir | kaynağı değiştir]

Sinema öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yılmaz Güney'in gerçek adı Yılmaz Pütün'dür. Kendi ifadesine göre Pütün kırılması zor sert meyve çekirdeği demektir. 1937 yılında, köylü bir ailenin iki çocuğundan biri olarak dünyaya geldi. Babası Siverek Desman Köyü'nden olup Annesi Muş'un Varto ilçesindendir. Kendisi Adana'da büyümüş ve Adana birçok filmine konu olmuştur. Adana'da bir süre Kemal ve And Film şirketlerinin bölge temsilcisi olarak çalıştı. Üniversite okumak üzere İstanbul'a gitti ve Atıf Yılmaz ile tanıştı. Bu süreçte bir yandan da hikâyeler yazıyordu. Daha sonra Atıf Yılmaz'ın da desteğiyle sinemada çalışmalarına başladı.

Sinemaya başlaması[değiştir | kaynağı değiştir]

Yılmaz Güney, 1959 yılında Atıf Yılmaz'ın yönetmenliğini yaptığı Bu Vatanın Çocukları ve Alageyik isimli filmlerin hem senaryosunu yazar hem de filmlerde rol alır ve oynar. Karacaoğlan'ın Karasevdası'nda da yönetmen yardımcılığı yapar. Yeni Ufuklar ve On Üç gibi dergilere de öyküler yazan Yılmaz Güney, bir öyküsünde komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle yargılanır ve 1961 yılında bir buçuk yıl hapis cezasına mahkûm olur.

İki yıl sonra tekrar kaldığı yerden devam eden Yılmaz Güney, o dönemde daha çok macera filmleri çeker. Filmlerinde ezilen, hor görülen bir "Anadolu çocuğunun" otoriteye başkaldırısı vardır. Bu dönemde Çirkin Kral lakabını alır. Bu dönemdeki en önemli Lütfü Akad'ın yönettiği ve kendisinin yazdığı bir film olan Hudutların Kanunu'dur. Bu dönem boyunca oyunculuğunu geliştiren Yılmaz Güney, abartısız ve yalın oyunculuk anlayışı bu dönemde artık oturtmuştur.

Cezaevi ve firari yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Yılmaz Güney, 1971 yılında Efraim Elrom'un öldürülmesinden sorumlu olan başta Mahir Çayan olmak üzere diğer Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi üyelerini sakladığı[4] gerekçesiyle 2 yıl hapse ve sürgüne mahkûm edildi. Yılmaz Güney içeride kaldığı süre boyunca sinema ve sanat ile ilgili fikirlerini; şiir ve öykülerini o dönemde çıkarmaya başladığı Güney dergisinde yayınlamıştır. 1974'te cezaevinden çıktı. İki yıldan fazla cezaevinde kalan Yılmaz Güney aynı yıl Arkadaş filmini çekti. Yine aynı yıl Endişe adlı filmi çekerken Yumurtalık ilçesindeki bir gazinoda ilçe yargıcı Sefa Mutlu'yu öldürmekten tutuklandı ve 25 Ekim'de Ankara 1. Ağır Ceza Mahkemesi'nde başlayan yargılamaların sonucu 13 Temmuz 1976'da 19 yıl hapis cezasına çarptırıldı.[5][6]

Beş yıl hapis yattıktan sonra 9 ekim 1981 tarihinde izinli olarak çıktığı Isparta Yarı Açık Cezaevinden yurtdışına firar etti. Yılmaz Güney'in hapisten kaçışı da filmlerini anımsatmıştır. Hapse girmeden önce çekmiş olduğu Şeytanın Oğlu filminde: bir günlük bayram izininde dışarı çıkan ve kayıplara karışan bir adamın hikâyesini anlatmıştır. Filmine benzer bir yaşantı tecrübe etmiştir. Bir günlük izin ile hapisten çıkan Güney, Antalya'nın Kaş ilçesinden Yunanistan'a bağlı Meis adasına, oradan da İsviçre'ye kaçmıştır. Daha sonra Fransa'ya geçer ve yaşamının geri kalanını orada geçirir.[7]

Cezaevinde sinema ile olan ilgisi devam etti. Bu dönemde yazdığı Zeki Ökten tarafından çekilen Sürü ve yurt dışında ve yurt içinde büyük ilgi gören ve Şerif Gören tarafından Yol çekildi. Cezaevindeyken GÜNEY adlı bir sanat-kültür dergisi çıkardı. Yol'un kurgusunu tekrar yaptı ve Cannes Film Festivali'nde ödül aldı[8]. Yurt dışına kaçtıktan sonra Fransa'da Duvar filmini çekti. Güney'in, 1976 yılında Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi'nde tanıklık ettiği, çocuklar koğuşunda çıkan ve tüm cezaevine yayılan bir isyanın sinemaya aktarıldığı Duvar onun son filmi olmuştur.

Son yıllarını Paris'te geçiren Güney, mide kanseri nedeniyle 9 Eylül 1984'te yaşamını yitirdi. Paris'te bulunan Père Lachaise Mezarlığı'na gömüldü.

Önemli filmleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Yılmaz Güney filmleri

Yılmaz Güney 114 filmde oyunculuk, 26 filmde yönetmenlik, 15 filmde yapımcılık, 64 filmde ise senaristlik yapmıştır. Ayrıca bir filmin yazarı "Düzen (1978)" olup, bir filmin de "Yol, (1981)" kurgusunu yapmıştır. Aşağıdaki tabloda Güney'in bazı önemli filmleri yer almaktadır.

Yılmaz Güney'in önemli filmleri
Yıl Film Görevi[9][10] Notlar Kaynak
Oyuncu Senarist Yönetmen Yapımcı Kurgu
1966 Hudutların Kanunu Evet Evet Evet [11][12]
1968 Seyyit Han (Toprağın Gelini) Evet [13]
1967 Çirkin Kral Affetmez Evet Evet [14]
1969 Bir Çirkin Adam Evet Evet [15][16]
1969 Bir Çirkin Adam Evet Evet Evet Evet [17]
1970 Umut Evet Evet Evet Evet
Yılmaz Güney'in Pere Lachaise Mezarlığı'ndaki mezarı.

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sinema portali
Türkiye portali
  1. ^ Yılmaz Güney kimdir? | sabah.com.tr
  2. ^ İnsan, militan ve sanatçı Yılmaz Güney. Güney Filmcilik yayınları. Kendi ağzından kısa yaşam öyküsü: s. 16:
  3. ^ Yılmaz Güney kimdir? | sabah.com.tr
  4. ^ Karakaş, Gökhan. "Güney, Çayan’ı bu arabada sakladı". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160305151428/http://www.milliyet.com.tr/guney-cayan-i-bu-arabada-sakladi/gundem/gundemdetay/21.04.2013/1696320/default.htm. Erişim tarihi: 25 December 2015. 
  5. ^ Yılmaz Güney ve Hakim Sefa Mutlu o gece gazinoya aileleriyle gelmiş ve iki taraf da alkollü oldukları için basit bir tartışma ölümlü bir olaya evrilmiştir 10 Şubat 2000 tarihli Hürriyet haberi 19 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir
  6. ^ "Yılmaz Güney kardeşimi vurdu, bizim söz hakkımız yok mu?" Zaman gaz., 19.9.2012
  7. ^ Yılmaz Güney kronolojisi 19 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir
  8. ^ 1982 Cannes Film Festivali, kazanan filmler:Missing ve Yol, İMDB
  9. ^ "Yılmaz Güney" (İngilizce). Internet Movie Database. 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150610005904/http://www.imdb.com:80/name/nm0351566/?. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012. 
  10. ^ "Yılmaz Güney". SinemaTürk. 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120708111233/http://www.sinematurk.com:80/kisi/2428/Yilmaz-Guney. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012. 
  11. ^ "Ala Geyik" (Türkçe). telifhaklari.gov.tr. http://www.telifhaklari.gov.tr/belge/1-7445/ala-geyik.html. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012. 
  12. ^ "Ala Geyik" (Türkçe). sinematurk.com. 17 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120717201100/http://www.sinematurk.com:80/film_genel/1547/Ala-Geyik. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012. 
  13. ^ "Tütün Zamanı" (Türkçe). telifhaklari.gov.tr. http://www.telifhaklari.gov.tr/belge/1-9533/tutun-zamani.html. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012. 
  14. ^ "Karacaoğlan'ın Kara Sevdası" (Türkçe). telifhaklari.gov.tr. http://www.telifhaklari.gov.tr/belge/1-7483/karacaoglanin-kara-sevdasi.html. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012. 
  15. ^ "Bu Vatanın Çocukları" (Türkçe). telifhaklari.gov.tr. http://www.telifhaklari.gov.tr/belge/1-7460/bu-vatanin-cocuklari.html. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012. 
  16. ^ "Bu Vatanın Çocukları" (Türkçe). sinematurk.com. 22 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120122082910/http://www.sinematurk.com:80/film_genel/2482/Bu-Vatanin-Cocuklari. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012. 
  17. ^ "Dolandırıcılar Şahı" (Türkçe). telifhaklari.gov.tr. http://www.telifhaklari.gov.tr/belge/1-7522/dolandiricilar-sahi.html. Erişim tarihi: 16 Şubat 2012. 
  18. ^ "kitap.antoloji.com". 29 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120729020522/http://kitap.antoloji.com:80/kisi.asp?CAS=136695. Erişim tarihi: 20 Mart 2012. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Vikipedi'nin kardeş projelerinden
Yılmaz Güney
hakkında daha fazla bilgi edinin
Commons'ta ara Commons'ta dosyalar
Vikisöz'de ara Vikisöz'de alıntılar
Yılmaz Güney
Filmografisi
Yönettiği filmler‎
At Avrat Silah (1966) • Benim Adım Kerim (1967) • Bana Kurşun İşlemez (1967) • Seyyit Han (Toprağın Gelini) (1968) • Pire Nuri (1969) • Bir Çirkin Adam (1969) • Aç Kurtlar (1969) • Canlı Hedef (1970) • Yedi Belalılar (1970) • Piyade Osman (1970) • Umut (1970) • İbret (1971) • Umutsuzlar (1971) • Ağıt (1971) • Acı (1971) • Baba (1971) • Vurguncular (1971) • Yarın Son Gündür (1971) • Arkadaş (1974) • Endişe (1974) • Zavallılar (1974) • Sürü (1978) • Duvar (1983)
Senaryosunu yazdığı filmler
1959-1967
Karacaoğlan'ın Kara Sevdası (1959) • Ala Geyik (1959) • Bu Vatanın Çocukları (1959) • Yaban Gülü (1961) • Ölüme Yalnız Gidilir (1962) • İkisi de Cesurdu (1963) • Prangasız Mahkumlar (1964) • Koçero (1964) • Kamalı Zeybek (1964) • Her gün Ölmektense (1964) • Krallar Kralı (1965) • Konyakçı (1965) • Kasımpaşalı Recep (1965) • Gönül Kuşu (1965) • Eşrefpaşalı (1966) • At Avrat Silah (1966) • Aslanların Dönüşü (1966) • Kovboy Ali (1966) • Hudutların Kanunu (1966) • Yedi Dağın Aslanı (1966) • Burçak Tarlası (1966) • Tilki Selim (1966) • At Hırsızı Banuş (1967) • Şeytanın Oğlu (1967) • Benim Adım Kerim (1967) • Çirkin Kral Affetmez (1967) • Bana Kurşun İşlemez (1967)
1968-1983
Seyyit Han (Toprağın Gelini) (1968) • Pire Nuri (1968) • Kardeşim Benim - Kargacı Halil (1968) • Azrail Benim (1968) • Aç Kurtlar (1969) • Bin Defa Ölürüm (1969) • Bir Çirkin Adam (1969) • Belanın Yedi Türlüsü (1969) • Şeytan Kayaları (1970) • Sevgili Muhafızım (1970) • İmzam Kanla Yazılır (1970) • Umut (1970) • Canlı Hedef (1970) • Piyade Osman (1970) • Yedi Belalılar (1970) • Vurguncular (1971) • Umutsuzlar (1971) • İbret (1971) • Ağıt (1971) • Acı (1971) • Baba (1971) • Çirkin ve Cesur (1971) • Yarın Son Gündür (1971) • Endişe (1974) • Zavallılar (1974)  • Arkadaş (1974) • İzin (1975) • Bir Gün Mutlaka (1975) • Sürü (1978) • Düşman (1979) • Yol (1981) • Duvar (1983)
Yapımcısı olduğu filmler
Pire Nuri (1968) • Seyyit Han (Toprağın Gelini) (1968) • Bir Çirkin Adam (1969) • Umut (1970) • Vurguncular (1971) • İbret (1971) • Ağıt (1971) • Zavallılar (1974) • Endişe (1974) • Arkadaş (1974) • Bir Gün Mutlaka (1975) • İzin (1975) • Sürü (1978) • Düşman (1979)
{Tam liste} • {Yönettiği filmler}  • {Senaryosunu yazdığı filmler (1959-1967)-(1968-1983)} • {Yapımcısı olduğu filmler}
Otorite kontrolü
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yılmaz_Güney&oldid=17611143" adresinden alındı.