Memduh Ün
Memduh Ün | |
|---|---|
| Doğum |
Arif Memduh Ün 14 Mart 1920 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm |
16 Ekim 2015 (95 yaşında) Bodrum, Muğla, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Akciğerlerinde sıvı birikmesi, yüksek tansiyon ve yaşa bağlı organ yetmezliği |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | Futbolcu, Oyuncu, Yönetmen, Senarist, Yapımcı |
| Etkin yıllar | 1948-2005 |
| Evlilik |
Cahide Şen (e. 1949) |
| Partner(ler) | Fatma Girik |
| Çocuk(lar) | (2) Sevda Ün, Uğur Ün |
Arif Memduh Ün veya bilinen adıyla Memduh Ün (14 Mart 1920, İstanbul - 16 Ekim 2015, Bodrum) Türk futbolcu, sinema yönetmeni, oyuncu, kurgucu, senarist, yapımcı, öğretim görevlisi ve Onursal Profesör.
1947-2005 yılları arasında yapımcı olarak 124, yönetmen olarak 72, oyuncu olarak ise 48 filme imza atmıştır.[1]
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
1920’de İstanbul’un Kasımpaşa'da dünyaya geldi.[2][3] Babası polis Mustafa Ün, annesi bir deniz yüzbaşısının kızı olan Makbule Ün’dür.[2]
1937’de Vefa Lisesinden mezun oldu.[4] 1938 yılında girdiği İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'ndeki eğitimini üçüncü sınıfta bıraktı.
Ortaokulda futbolla tanışan ve Langa Genç Takımı’nda futbol oynayan Ün, 1940-1942’de BJK Beşiktaş'ta yer aldı. 1941 yazında Ankara Demirspor’da oynadı. Takımı 1942-43 sezonunda Ankara ligi şampiyonu oldu.[3] Askerliğini 1946’da Ankara’da tamamladıktan sonra İstanbulspor takımının antrenmanlarına katıldı, ardından İETT Futbol Takımı’na geçti. Futbol hayatı devam ederken bir yandan da Eskişehir Şeker Fabrikası'nda, TCDD'de ve Elektrik İdaresinde memurluk yaptı.
1947'de amatör oyuncularla çalışmak isteyen yapımcı Hürrem Erman’ın "Damga" filminde oynaması teklifi üzerine Turhan Ün takma adıyla bu filmde oyuncu olarak yer aldı.[1] 1949’da Cahide Şen ile evlendi. Bu evlilikten bir oğlu, bir kızı dünyaya geldi [2]
İETT’de memurluk yapmayı sürdüren Ün, 1949’da Karadeniz Postası filmi ile ikinci kez oyunculuk yapma fırsatı yakaladı.[3] Ardından arkadaşı Arşavir Alyanak ile birlikte senaryosunu yazdıkları Hayat Acıları (1951) adlı filmi çekerek ilk yapımcılık deneyimini gerçekleştirdi. Arşavir ve Ün, ticari başarı sağlayan bu filmin bütün haklarını Ceylan Film’e satarak kendi yapım şirketleri olan Yakut Film’i (1951) kurdular.[1] 1954’e kadar Yakut Film’in ve başka şirketlerin filmlerinde oyunculuk yapmaya devam eden Ün, 1954'te yönetmenliğe geçti.[1] İlk filmi Düşman Aşıklar’ın uğradığı ticari başarısızlık ile hayal kırıklığı yaşadı. Ertesi yıl melodram kalıbına uygun temalar kullanarak yaptığı Yetim Yavrular ile başarıyı yakaladı ve 1959’a kadar koyu melodram filmleri yapmayı sürdürdü.[1] Bu dönemdeki filmlerinin çoğunda Muhterem Nur başrol oyuncusu olarak rol aldı.
Ün, 1958'de Üç Arkadaş filmiyle melodram kalıbının dışına çıkarak sinema dilini değiştirdi. Film, Türkiye sinemasının en iyi filmlerinden biri olarak kabul edildi.[1] Bu filmdeki başarısı sayesinde Film Dostları Derneği’ne davet edilen sanatçı, Türk sinemasının önemli yönetmenleri arasına katıldı. Bu dönemde Fatma Girik’le yaşamaya başladı ve çiftin birlikteliği hayat-boyu devam etti.[2]
1960 yılında çektiği Ayşecik filmi ile Türkiye sinema tarihinin çocuk yıldızlar dönemini başlattı. Ayşecik’le kazandığı başarının ardından Arşavir Alyanak ile Yakut Film’de ortaklığı sona erdi ve Uğur Film'i kurdu.[1] Gişe garantisi olan filmler üretmeye yönelen Memduh Ün, yıldız oyunculara uygun filmler üretti. Ayhan Işık ile polisiye ve komedi filmleri, Fatma Girik ile güçlü erkeksi kadın tipleri üzerinden filmlere çevirdi.
1960'ta Be-ya Film adına çektiği ve Edmond Morris'in Tahta Çanaklar adlı oyunundan uyarladığı Kırık Çanaklar, 2. Türk Film Festivali'nde "En İyi Yönetmen" ve "En İyi Film" ödüllerini aldı. Daha sonra yerli ve yabancı uyarlamalara yönelerek Orhan Kemal, Kerime Nadir, Graham Green, William Irish, Peride Celal gibi edebiyatçıların eserlerini sinemaya uyarladı.[4] Kemal Tahir'in senaryosunu yazdığı Namusum İçin'i yönetti. Film, 3. Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Yönetmen ödülünü aldı.
1970’li yıllarda yönetmenlikten çok yapımcı kimliği ile filmler üretti. Ağrı Dağı Efsanesi (1975) filmi ile 13. Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Yapımcı ödülü aldı. 1980’li yıllarda Kemal Sunal filmlerinin yapımcılığını üstlendi.
1990 yılında kendisi finanse ederek çektiği ilk film olan Bütün Kapılar Kapalıydı filmini çekerek daha önceki filmlerinde görülmeyen bir konu ve sinematografiye yöneldi. Bunu Gün Ortasında Karanlık ve pek çok ödül alan Zıkkımın Kökü filmleri izledi. Yönetmenliğini üstlendiği son film Sinema Bir Mucizedir (2005) oldu ancak rahatsızlığı nedeniyle filmi tamamlayamayıp Tunç Başaran’a devretti.
Mimar Sinan Üniversitesi Sinema-TV Bölümünde öğretim görevlisi olarak çalıştı.
Sinema sanatçısı Memduh Ün 16 Ekim 2015 tarihinde tedavi gördüğü Bodrum'da 95 yaşında öldü.[5]
Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1966 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yönetmen Ödülü, Namusum için
- 1969 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi 3. Film Ödülü, İnsanlar Yaşadıkça
- 3. Ankara Film Şenliği, 1990, İkinci Film, Bütün Kapılar Kapalıydı
- 3. Ankara Film Şenliği, 1990, En İyi Kurgu Bütün Kapılar Kapalıydı
- 27. Antalya Film Şenliği, 1990, Jüri Özel Ödülü
- 35. Antalya Film Şenliği, 1998, Yaşam Boyu Onur Ödülü
- Türk Filmleri Yarışması, 1961, En İyi Yönetmen Kırık Çanaklar
Filmografisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Oyuncu[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|
|
Yönetmen[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|
|
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g "Meltem İşler Sevindi, Memduh Ün ve Türk Sineması'ndaki Yeri, tsa.org sitesi 22.08.2014, Erişim tarihi:17.10.2015". 4 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2015.
- ^ a b c d "Seral Cumali, Eşim boşanmadan lafını ettirmedi ama 44 yıldır birbirimizi göremedik, Posta gazetesi Karnaval eki 08.09.2013". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2015.
- ^ a b c Kemal Hamamcıoğlu, Memduh Ün Sineması’nda Edebiyat Uyarlamaları, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010
- ^ a b "İlhan Süzgün, Memduh Ün, tsa.org sitesi Erişim tarihi:17.10.2015". 17 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2015.
- ^ "Yaşar Anter, Memduh Ün'ü kaybettik, Hürriyet gazetesi, 16.10.2015". 18 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2015.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Vikisöz'de Memduh Ün ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- Beyazperde'de Memduh Ün
- IMDb'de Memduh Ün
- SinemaTürk'te Memduh Ün
- Altın Portakal En İyi Yönetmen Ödülü sahipleri
- Bodrum'da defnedilenler
- 1920 doğumlular
- 2015 yılında ölenler
- Muğla'da ölenler
- Türk film yönetmenleri
- Türk erkek sinema oyuncuları
- Türk film yapımcıları
- Türk senaristler
- Vefa Lisesinde öğrenim görenler
- Türk futbolcular
- Beşiktaş JK futbolcuları
- Bodrum'da ölenler
- Ankara Uluslararası Film Festivali Ödülü sahibi kurgucular
- Türk kurgucular
- 20. yüzyıl Türk senaristleri