İçeriğe atla

Guangzhou

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Guangzhou
广州市
Eyalet altı şehir
Guangzhou şehri
Üstten saat yönünde: Zhujiang New Town, Kanton Kulesi ve İnci Nehri'nin havadan görünümü; Kanton Fuarı Kompleksi; Kutsal Kalp Katedrali; Sun Yat-sen Anıt Salonu; Yuexiu Tepesindeki Zhenhai Kulesi; Çiçekli Pagoda; Altı Banyan Ağacı Tapınağı; Guangzhou Kütüphanesi ve Beş Koçlu Heykel
Takma adlar:
Koçlar Şehri, Çiçekler Şehri, Pirinç Başağı Şehri
Guangzhou Şehri yetki alanının Guangdong'daki konumu
Guangzhou Şehri yetki alanının Guangdong'daki konumu
China üzerinde Guangzhou
Guangzhou
Guangzhou
Guangzhou'nun Çin'deki konumu
Ülke Çin
EyaletGuangdong
İdare
 • Belediye başkanıSun Zhiyang (ÇKP)
 • ÇHSSK BaşkanLi Yiwei
Yüzölçümü
 • Eyalet altı şehir7434.4 km²
 • Kent
2.256,4 km² (8.712 mil²)
 • Metropol
20.144,1 km² (77.776 mil²)
Rakım21 m
Nüfus
 (2020)[2]
 • Eyalet altı şehir18.676,605
 • Yoğunluk1600/km²
 • Kent
26,940,000
 • Metropol
32,623,413
DemonimKantonca
Zaman dilimiUTC+08.00 (CST)
Alan kodu(0)20
ISO 3166 koduCN-GD-01
Plaka önekleriÇince: 粤A
Resmî site
www.gz.gov.cn

Guangzhou ya da Guanco[3] (Çince (basitleştirilmiş): 广州; Çince (geleneksel): 廣州; pinyin: Guǎngzhōu), Çin'in güneyindeki Guangdong Eyaleti'nin merkezi ve en büyük şehridir. Çin Hanedanı'na kadar dayanan 2,200 yıllık tarihi vardır; tarihi boyunca da Güney Çin'in siyasi, askerî, ekonomik, kültürel, bilim ve eğitim merkezi olarak işlev göstermiştir. Günümüz Guangzhou şehri, Çin'in birinci kademe şehirlerinden biridir. Lingnan kültürünün doğduğu ve geliştiği yer olup Modern Çağ'da devrimlere patlak verildiği bir yer olmuştur ve günümüzde çağdaş Çin kültürünün önemli bir beşiğidir.[4] Guangzhou belediye dairesi, 1921 yılında Çin anakarasındaki ilk belediye yönetimi olarak açıldı.[5] 2010 Yılı Çin Ulusal Nüfus Sayımı verilerine göre Guangzhou şehrinin 10,641,400 kişilik nüfusu vardı.[6] Komşu şehir Foshan ile beraber sayıldığında nüfus açısından Çin'in en büyük ikinci ve Dünya'nın en büyük 10. metropol alanını teşkil eder.[7]

Guangzhou, Foshan, Dongguan, Zhongshan, Shenzhen ve Jiangmen, Huizhou, Zhuhai ve Makao'nun komşu şehirlere uzanan ve İnci Nehir Deltası Ekonomik Bölgesi'nin bir parçası olup yaklaşık 65.594.622 sakiniyle,[8] Dünya'daki en büyük kentsel yığılmayı oluşturan, Dünya'daki en kalabalık yerleşik metropol bölgesi olan Guangdong-Hong Kong-Makao Büyük Körfez Bölgesi'nin ortasındadır.

İdari olarak şehir eyalet altı şehir statülüdür[9] ve Çin'deki dokuz Ulusal merkez şehir'den biridir.[10] 1990'ların sonlarında ve 2000'lerin başında, başlangıçta Orta Doğu ve Güneydoğu Asya'ya yerleşmiş olan Sahra Altı Afrika vatandaşları, 1997/98 Asya Finansal Krizi 'ne yanıt olarak eşi görülmemiş sayılarda Guangzhou'ya taşındı.[11] Çin'in Guangzhou'daki diğer eyaletlerinden yerli göçmen nüfus 2008'de şehrin toplam nüfusunun %40'ıydı. Şanghay, Pekin ve Shenzhen ile birlikte Guangzhou, Çin'deki en pahalı emlak piyasalarından birine sahiptir.[12] 2020 nüfus sayımına göre, şehrin geniş idari bölgesinin nüfusu 18,676,605 (2010'daki önceki nüfus sayımından %47'ye kadar fazla) idi ve 16,492,590'ı 9 kentsel bölgede (Conghua ve Zengcheng hariç) yaşıyordu.[13]

Çin Halk Cumhuriyeti kurulduktan sonra Guangzhou, Guangdong Eyaleti'nin merkezi olarak işlev göstermeye devam etti, sonra da eyalet altı şehir, "Ulusal merkez şehir" ve "Açık Kıyı Şehri [zh]" olarak kılındı ve günümüzde ülkenin önemli bir ticaret ve ulaşım merkezidir.[14] Guangzhou, Çin Halk Kurtuluş Ordusu'na bağlı Güney Saha Komutanlığı [zh] Müşterek İşlemler Komutanlık bölümü merkezinin bulunduğu yerdir;[15] şehir ayrıca 2010 Asya Oyunları [en]'na ev sahipliği yaptı.

Guangzhou şehrinde tarihî olarak yoğun bir su kanalı sistemi hakimdi. Bu sistemin tarihi, Venedik su kanallarınkinden daha eskidir fakat Çing Hanedanı sonrasında yer alan kentleşmeyle bu kanallar gitgide ortadan kayboldu.[16] Guangzhou ayrıca Güney Çin'in en büyük ve tarihî en uzun olan dış ticaret limanıdır; 3. yüzyıldan beri Deniz İpek Yolu [en]'nun ana limanı olarak işlev göstermiştir. Tang ile Song hanedanlıklarında Guangzhou, Çin'in en işlek limanı ve Uzak Doğu'nun küresel olarak en çok tanınan şehirlerinden biri hâline geldi. İki bin seneden fazladır liman olarak işlev göstermiş Guangzhou, Ming ile Çing hanedanlık dönemleri boyunca Çin'in dış ticarete açık olan tek limanıydı.[17] Kanton Fuarı da düzenli olarak Guangzhou'da düzenlenir.

Xi, Bei ile Dong [en] nehirlerinin kesiştiği noktada yer alan Guangzhou, Guangdong Eyaleti'nin güneydoğusunda, İnci Nehri Deltası'nın merkez kuzeyinde ve Güney Çin Denizi yakınlarında bulunur. Doğusunda Dongguan ile Huizhou, batısında Foshan, kuzeyinde Qingyuan ile Shaoguan ve güneyinde Zhongshan tarafından çevrelenir; Hong Kong ile Makao özel idarî bölgelerinin yakınlarında da bulunur. Coğrafî açıdan avantajlı konumda bulunan Guangzhou, İnci Nehir Deltası Ekonomik Bölgesi'nin göbeğindedir[18] ve "Bir Kuşak, Bir Yol" projesinin önemli bir bağlantı merkezidir[19] ayrıca Guangdong-Hong Kong-Makao Büyük Körfez Bölgesi'nin parçasıdır.[20] Guangzhou, bütün bu özellikleri nedeniyle Çin'in Dünya'ya açılan "Güney Kapı"sı (Çince: 南大门; pinyin: Nán Dàmén; İngilizce: Southern Gateway) olarak anılır.[21] GaWC [en] düşünce kuruluşunun "küresel şehirler" hakkında 2018 yılında hazırladığı sıralamada Guangzhou, "Alfa" Dünya şehri olarak sınıflandırıldı; sıralamada yer alan tüm Büyük Çin şehirlerinin arasında 5. sırada, tüm Dünya şehirleri arasında ise 27. sıradaydı.[22] Birleşmiş Milletler'in "2016 Yılı Çin Şehirlerinin Sürdürülebilir Kalkınması Raporu"na göre Guangzhou, rapordaki 35 Çin anakara şehri arasındaki en yüksek İnsani Gelişme Endeksi'ne sahiptir.[23]

Yer adları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Guangzhou'ya "Koç Şehri" takma adını veren beş taşın etrafındaki Taocu tapınağı Beş Ölümsüz Mağarası'nın resmi

Guǎngzhōu, çince 广州 adının resmi latince alfabesine göre yazılışıdır. Şehrin adı, valiliğin hükümet merkezi haline gelmesinden sonra eski "Guang Eyaleti" 'nden alınmıştır. 廣 veya 广 çince karakterleri "geniş" veya "genişleyen" anlamına gelir.

Şehir bugünkü adını almadan önce eski kasabaya Panyu (Punyü; 番禺) denirdi ki bu ad hala ana şehire çok da uzak olmayan Guangzhou'nun semtlerinden birinin adıdır. İki yerel dağa atıfta bulunmuş olabileceği de dahil önerilen 11 farklı açıklamaya[24] rağmen adın kaynağı hala belirsizdir.[25][26]

Şehir, vilayetin başkenti statüsünden sonra bazen Guangzhou Fu veya Guangfu olarak da bilinir. Bu son isimden, Guangzhou'ya Mesûdî ve İbn Hurdâzbih [27] gibi Orta Çağ Perslerince Khanfu (Arapça: خانفو) denirdi.[28] Güney Han yönetiminde şehrin adı Xingwang Fu (興王府) olarak değiştirildi.[29][30]

Guangzhou'nun Çince kısaltması "穗" dir. Kantonca'da Seoi6 ve Mandarin'de Suì olarak telaffuz edilir (eyaletin geri kalanında olduğu gibi araba plakalarının kısaltması 粤 olmasına rağmen),"Pirinç Şehri" (穗城) takma adından sonra).

Şehir uzun zamandır Koçlar Şehri (羊城) veya Beş Koç Şehri (五羊城) takma adlarını, eski Beş Ölümsüz Tapınağındaki şehrin kurulduğu sıralarda bölgeye pirinç ekimini getirmekle tanınan Taocu kültür kahraman'larının bindiği koyun veya keçi olduğu söylenen beş taştan almıştır.[31] Eski adı "Ölümsüzler Şehri" (仙城/Çince: 五仙城) aynı hikâyeden gelir. Daha yakın tarihli Çiçekler Şehri (花城) genellikle bölgenin güzel yeşilliklerine basit bir referans olarak alınır.

İngilizce adı "Canton", Portekizce Portekizce: Cantão[32] ya da Portekizce: Cidade de Cantão,[33]'dan türetilmiştir ve "Guangdong"[34][35] diyalektik telaffuzlarının karışımıdır (ör. Kantonca Gwong2-dung1). Başlangıçta ve esasen surlarla çevrili şehre uygulansa da bazı yazarlar tarafından zaman zaman Guangdong ile birleştirildi.[not 1][not 2] Guangzhou'nun Posta Haritası Romanizasyonu olarak kabul edildi ve adı "Guangzhou" olarak değişene kadar resmi adı olarak kaldı. "Guangzhou" bir sıfat olarak, Guangzhou ve çevredeki Liangguang bölgesinin insanlarını, dilini, mutfağını ve kültürünü tanımlamada hala kullanılmaktadır. 19. yüzyıl adı "Kwang-chow foo" olarak anılıyordu.[37]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Guangzhou'nun ticarî bir sokağında Lai Afong [en]'un çektiği fotoğraf

Tarih Öncesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölgede MÖ 1.100'de şimdi Nanwucheng olarak bilinen bir yerleşim yeri vardı.[38][39] Bazı geleneksel Çin tarihleri, Nanwucheng'in kuruluşunu MÖ 314'ten 256'ya Zhou kral'ı Ji Yan[40][41] dönemine yerleştirir. Burasının bambu ve çamurdan oluşan barınaktan biraz daha fazlası olduğu söylenir.[40][41]

Zhao Mo'nun Guangzhou'daki Nanyue King Müzesi'ndeki yeşim mezar takımı

Guangzhou yöresinde MÖ 214 yılında ilk kurulan şehir Panyu (Fan-Yü) (蕃禺, daha sonraki basitleştirilmiş şekliyle 番禺; Kantonca'da Poon Yu). Bu tarihten başlayarak yerleşim yeri sürekli genişlemiş, MÖ 206'dan sonra Nanyue Krallığına (南越) başkentlik yapmıştır.

MÖ 111'de Han Hanedanı Nanyue'yi yıkmasının ardından, Panyu eyalet başkenti olarak kaldı.

Çin İmparatorluğu

[değiştir | kaynağı değiştir]
1800'lerin başında Kanton
Pazhou'nun 1810'daki görünümü

Han Hanedanı'na dahil olan Panyu eyalet başkenti oldu. MS 226'da Guang Eyaleti'nin merkezi haline gelmesiyle modern adını aldı. Tang'ın Eski Kitabı, Guangzhou'yu Çin'in güneyindeki önemli bir liman olarak tanımlıyordu.[42] 226'da şehir Guang Vilayetinin (廣州; Guangzhou) merkezi haline getirilmişti. Dolayısıyla ilk başta "Guangzhou" şehrin ismi değildi ancak halk zamanla bu ismi benimsedi. Talas'ta yakalandıktan on iki yıl sonra Irak'tan evine dönen Çinli bir mahkûmun kayıtlarında da görüldüğü gibi, Orta Doğu ile Çin'i birbirine bağlayan doğrudan yollar vardı.[43]

İlişkiler sıklıkla gergindi: Çin, An Luşan İsyanını yaşarken, Arap ve Pers korsanlar[33] 30 Ekim 758'de[44][45][46][47] şehri yağmaladılar ve intikam almak için Yangzhou katliamında (760) binlerce Arap ve Pers, Çinli isyancılar tarafından öldürüldü.

Çin Halk Cumhuriyeti

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin İç Savaşı'nın son aylarında Guangzhou, HKO tarafından Nanjing'in alınmasından sonra kısa bir süre Çin Cumhuriyeti'nin başkenti oldu. Çin Halk Kurtuluş Ordusu 14 Ekim 1949'da şehre girdi.

Halk Kurtuluş Ordusu 14 Ekim 1949'da Guangzhou'ya girerken
Haizhu Köprüsü

Hong Kong ve Makao'ya büyük bir göçün ortasında Milliyetçi kuvvetler geri çekilirken İnci nehrinin üzerindeki Haizhu Köprüsü'nü havaya uçurdu. Kültür Devriminin bu kaotik döneminde yıkılan tapınaklar, kiliseler ve diğer anıtların şehrin üzerinde etkisi büyüktü.

Çin Halk Cumhuriyeti, şehrin tekne insanlarını karada yaşama uyarlamak için İnci Nehri kıyılarında yeni konutlar da dahil olmak üzere inşaat projeleri başlattı. Şehrin Hong Kong ve Shenzhen'e yakınlığı ve denizaşırı Çinliler ile olan bağları 1980'lerden bu yana Guangzhou'yu Çin'in Deng Xiaoping'in yönetimindeki açılım politikasından ilk yararlananlardan birisi yaptı. 1990'lardaki faydalı vergi reformları da şehrin sanayileşmesine ve ekonomik kalkınmasına yardımcı oldu.

Belediye, 2000 yılında Huadu ve Panyu'nun şehre kentsel bölgeler ve Conghua ve Zengcheng kırsal ilçeler olarak katılmasıyla büyüdü. Dongshan ve Fangcun'un eski bölgeleri 2005'te kaldırıldı, sırasıyla Yuexiu ve Liwan ile birleştirildi. Şehir Nansha ve Luogang'ı aldı. İlki Panyu'dan ikincisi Baiyun, Tianhe, Zengcheng'nin bölümlerinden ve Huangpu'daki dış mahalleden oluşturuldu. Ulusal Halk Kongresi Ocak 2009'da İnci Nehri Deltası için kalkınma planını onayladı; aynı yıl 19 Mart'ta Guangzhou ve Foshan belediyeleri iki şehri birleştirmek için kadro oluşturmaya karar verdiler.[48]

2014'te Luogang Huangpu ile birleşti ve hem Conghua hem de Zengcheng ilçeleri bölge statüsüne yükseltildi.

16 Haziran 2022 tarihinde EF2 şiddetinde bir tornado şehri vurdu, büyük elektrik kesintilerine neden oldu ve şehrin metro hatlarındaki elektrikleri kesti.[49]

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]
Guangzhou çevresi bölge haritası (KUANG-CHOU (KANTON) Geleneksel Çince: 廣州 olarak etiketlenmiştir) (AMS, 1954)
Tiantang Zirvesi, Guangzhou'daki en yüksek dağdır

Guangzhou'nun eski şehri İnci nehri (Zhujiang)'ın doğu kıyısında Baiyun Dağı yakınlarındaydı ve yaklaşık 80 mil (129 km) onun Güney Çin Denizi ile kavşağından ve yaklaşık 300 mil (483 km) sefer başı altındaydı.[37] Denizle bağlantısı Humen Boğazı'nda korunan İnci Nehri Deltası'nın zengin alüvyonlu ovasına hakimdi.[37] Mevcut şehir 112° 57'′ ila 114° 03′ E boylam ve 22° 26′ ila 23° 56′ N enlem güney-orta Guangdong'a nehrin her iki yakasında 74.344 kilometrekare (28.704,4 sq mi) uzanır.

İnci, Çin'in en büyük 4. nehridir.[52]

Nehir ağzını çevreleyen gelgit düzlüğünde gelgit ekosistemleri vardır ancak gelgit düzlüklerinin çoğu tarım için geri kazanılmıştır.[53] Baiyun Dağı artık yerel olarak şehrin "akciğer"i olarak anılır (Geleneksel Çince: 市肺).[54][55]

Vilayetin yüksekliği, şehrin omurgasını oluşturan dağlar ve cepheyi oluşturan okyanusla genellikle güneybatıdan kuzeydoğuya doğru artar. Tiantang Zirvesi (Çince (basitleştirilmiş): 天堂顶; Çince (geleneksel): 天堂頂, "Göksel Zirve"), 1.210 metre (3.970 ft)'daki deniz seviyesinin üzerindeki en yüksek noktadır.

Doğal kaynaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Guangzhou'da 47 farklı türde mineral ve ayrıca 18 büyük ve orta ölçekli petrol yatağı da dahil olmak üzere 820 cevher sahası bulunmaktadır. Başlıca mineraller granit, çimento kireçtaşı, seramik kil, potasyum, albit, tuz madeni, mirabilit, nefelin, siyenit, florit, mermer, maden suyu ve jeotermal maden suyudur. Guangzhou, güney Çin'in su bakımından zengin bölgesinde yer aldığından, toplam arazi alanının %10'unu oluşturan birçok nehir ve su sistemi ile geniş bir su alanına sahiptir. Nehirler ve akarsular manzarayı iyileştirir ve şehrin ekolojik ortamını sabit tutar.[56]

Hidroloji

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kanton Kulesi'nin tepesinden İnci Nehri'nin görünümü

Guangzhou Şehri, Xijiang Nehri, Dongjiang Nehri ve Beijiang Nehri'nin alt kesimlerindedir. Bölgedeki nehir sistemi gelişmiştir ve su alanı çok büyüktür.

Şehrin nehirleri, İnci Nehri Deltası'nın iki ikincil su sistemi ve esasen İnci Nehri Deltası sistemine ait olan Beijiang Nehri dahil olmak üzere İnci nehir sistemine aittir. Bunların arasında kuzeydoğuda dağlık nehirler hakimdir, ana nehirler Conghua Bölgesi, Huadu Bölgesi ve Baiyun Bölgesi boyunca akan Liuxi Nehri, Zengjiang Nehri, Dongjiang Kuzey Ana Akımı ve Zengcheng Bölgesi boyunca akan Baini Nehri; güneyde İnci Nehri Deltası vardır.

Nehir şebeke alanı, esasen Batı, Kuzey ve Doğu nehirlerinin alt su yolları ile İnci Nehri'nin ön ve arka su yollarının oluşturduğu nehir şebekesidir. Nehir şebekesindeki ana su yollarının toplam uzunluğu 416 kilometredir. Ön ve arka su yolları Guangzhou'nun kentsel bölgesinden geçer.

İnci nehrinin denize sekiz girişi vardır. Bunlardan Humen, Jiaomen ve Hongqili'nin üç girişi Guangzhou şehir sınırları içindedir. Nehir suları Lingdingyang'a akar. İnci nehir halicinin kıyı şeridi 522 kilometre, sığ su alanı ise yaklaşık 4.000 kilometrekaredir.[57]

Guangzhou'daki göller çoğunlukla yapay göllerdir. Toplam depolama kapasitesi 1.116 milyar metreküp olan bölgede 1.322 rezervuar ve çeşitli su depolama projeleri vardır. Bunlar arasında toplam depolama kapasitesi 387 milyon metreküp olan Liuxihe rezervuarı adlı 1 büyük rezervuar ve toplam depolama kapasitesi 412 milyon metreküp olan 15 orta büyüklükte rezervuar vardır.

1950'lerden bu yana, kentsel alanda art arda sel düzenleme ve gezi işlevli 20'den fazla yapay göl yapıldı. Bunlardan Dongshan gölü, Luhu, Liuhua gölü, Liwan gölü, Baiyun gölü ve diğer beş gölün toplam alanı 5,79 kilometrekare ve su yüzey alanı 2,26 kilometrekaredir.[58]

Guangzhou şehrinde, Beş Hanedan döneminde Liumai Kanalı kazılmıştır ve şehrin içindeki ve dışındaki nehirler yoğun bir şekilde kaplanmıştır. Surlar ve yollarda yapılan birçok proje kapsamında, eski şehirdeki nehirler yavaş yavaş ortadan kalktı. 2010 Asya Oyunlarından sonra yetkililer Donghao nehrini eğlence ve gezi yeri olarak yeniden düzenledi.[59]

İklim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yengeç Dönencesi'nin güneyinde yer almasına rağmen Guangzhou'nun Doğu Asya musonu'ndan etkilenen nemli subtropikal iklim’i (Köppen Cfa/Cwa) vardır. Yazlar yüksek sıcaklık, yüksek nem ve yüksek ısı indeksi ile nemlidir. Kışlar ılıman ve nispeten kurudur.

Guangzhou'nun nisandan eylüle kadar uzanan uzun muson mevsimi vardır.

Aylık ortalama sıcaklıklar ocakta 13.9C (28.2F) ile temmuzda 28.9 °C (55.2F) arasında değişirken, yıllık sıcaklık ortalaması 22.6 °C (72.7F)’dir.[54]

Sonbahar, ekimden aralığa kadar ılıman, serin ve rüzgarlıdır ve sonbahar en iyi seyahat zamanıdır.[60]

Bağıl nem yaklaşık yüzde 68'dir oysa yıllık yağış metropol bölgesinde 1,700 mm'den (67 inç) daha fazladır.[54] Aylık olası güneş ışığı yüzdesi mart ve nisanda yüzde 17'den kasımda yüzde 52'ye kadar değişirken yakındaki Shenzhen ve Hong Kong'dan daha az yılda 1,628 saat parlak güneş ışığı alır.

Aşırı sıcaklık değerleri 0 °C (32 °F) ile 39.1 °C (73.5 F) arasında değişir.[61]

Şehirde kaydedilen son kar yağışı, ikinci son kaydedilen kar yağışından 87 yıl sonra 24 Ocak 2016'da oldu.[62]


 Guangzhou iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara
En yüksek sıcaklık (°C) 27,2 28,6 32,1 32,4 36,2 36,6 39,1 38,0 37,6 34,8 32,5 39,1
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 18,3 18,5 21,6 25,7 29,3 31,5 32,8 32,7 31,5 28,8 24,5 20,6
Ortalama sıcaklık (°C) 13,9 15,2 18,1 22,4 25,8 27,8 28,9 28,8 27,5 24,7 20,1 15,5
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) 10,3 11,7 15,2 19,5 22,7 24,8 25,5 25,4 24,0 20,8 15,9 11,5
En düşük sıcaklık (°C) 0,1 1,3 3,2 7,7 14,6 18,8 21,6 20,9 15,5 9,5 4,9 0,0
Ortalama yağış (mm) 40,9 69,4 84,7 201,2 283,2 276,2 232,5 227,0 166,2 87,3 35,4 31,6
Kaynak: China Meteorological Administration[63]


İdari bölümler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Guangzhou'nun idari bölümlerinin listesi

Guangzhou eyalet altı şehir'dir. Onbir bölge üzerinde doğrudan yargı yetkisi vardır:

Guangzhou'nun İdari bölümleri
Bölge
kodu[64] 		Bölge Alan
(km2)[65] 		Nüfus
(2010)[66] 		Yer Posta
kodu 		Alt bölümler[67]
Bucaklar Kasabalar Konut topluluğu
İdari
köyler
440100 Guangzhou 7,434.40 12,701,948 Yuexiu 510000 136 34 1533 1142
440103 Liwan 59.10 898,200 Shiweitang Alt bölgesi 510000 22   195  
440104 Yuexiu 33.80 1,157,666 Beijing Alt bölgesi 510000 18   267  
440105 Haizhu 90.40 1,558,663 Jianghai Alt bölgesi 510000 18   257  
440106 Tianhe 96.33 1,432,426 Tianyuan Alt bölgesi 510000 21   205  
440111 Baiyun 795.79 2,223,150 Jingtai Alt bölgesi 510000 18 4 253 118
440112 Huangpu 484.17 831,586 Luogang Alt bölgesi 510500 14 1 90 28
440113 Panyu 529.94 1,764,828 Shiqiao Altbölgesi 511400 11 5 87 177
440114 Huadu 970.04 945,005 Huacheng Alt bölgesi 510800 4 6 50 188
440115 Nansha 783.86 259,900 Huangge Kasabası 511400 3 6 28 128
440117 Conghua 1,974.50 593,415 Jiekou Alt bölgesi 510900 3 5 46 221
440118 Zengcheng 1,616.47 1,037,109 Licheng Alt bölgesi 511300 4 7 55 282

Ekonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]
1957 yılında Çin-Sovyet Dostluk Binasında düzenlenmiş ilk Kanton Fuarı

Guangzhou, Çin anakarası'nın önde gelen ticaret ve üretim bölgelerinden biri olan İnci Nehri Deltası'nın ana üretim merkezidir. 2017'de GSYİH 2,150 milyar Yuan'e (318 milyar ABD Doları) ulaştı, kişi başına ise 150,678 Yuan (22,317 ABD Doları) oldu.[68] Guangzhou, Çin'in en müreffeh şehirlerinden biri olarak kabul edilir. Hurun Küresel Zenginler Listesi 2020'ye göre milyarder sayısı bakımından Guangzhou dünyada 10. sırada, Çin'de ise Pekin, Şanghay, Hong Kong ve Shenzhen'den sonra 5. sıradadır.[69]

Oxford Economics‘in yaptığı bir araştırmaya göre Guangzhou'nun 2035 yılında nominal Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) açısından dünyanın en büyük 10 şehri arasında (Çin'deki Şanghay, Pekin ve Shenzhen ile birlikte) olması beklenmektedir,[70] ve kişi başına nominal GSYİH'si 2030'da 42,000 ABD dolarının üzerine çıkacaktır.[71] Guangzhou ayrıca 2020 Küresel Finans Merkezleri Endeksi'inde (GFCI) küresel olarak 21. (Washington, DC ve Amsterdam arasında) ve tüm Asya ve Okyanusya bölgesinde (Şanghay, Tokyo, Hong Kong, Singapur, Pekin, Shenzhen ve Dubai'nin arkasında) 8. sırada yer aldı.[72] Hızlı sanayileşme nedeniyle Guangzhou bir zamanlar oldukça kirli bir şehir olarak kabul edilirdi. Yeşil şehir planlaması uygulandıktan sonra artık Çin'in en yaşanabilir şehirlerinden oldu.

Kanton Fuarı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kanton Fuarı olarak da bilinen Çin İthalat ve İhracat Fuarı her yıl nisan ve ekim aylarında Ticaret Bakanlığı [en] tarafından düzenlenir. 1957 baharında açılışı yapılan fuar şehir için önemli bir olaydır. Çin'deki en uzun geçmişe, en yüksek seviyeye ve en büyük ölçekli ticaret fuarı'dır.[73] 104. oturumdan itibaren fuar Liuhua'daki eski kompleksten Pazhou'daki yeni Kanton Fuarı Kompleksi'ne (Çince: 广州国际会展中心) taşındı. GICEC'e Hat 8 [en] üzerinde iki istasyon ve Tramvay Hattı THZ1 [en] üzerinde üç istasyon hizmet verir. 104. oturumdan bu yana Kanton fuarı iki değil üç aşamalı olarak düzenlenir.

Yerel ürünler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Endüstri

[değiştir | kaynağı değiştir]

İhracata yönelik imalat sanayisi şehirde çok gelişmiştir.

  • GAC Grubu
  • Guangzhou Ekonomik ve Teknolojik Gelişim Bölgesi
  • Guangzhou Nansha İhracat İşleme Bölgesi
    İhracat İşleme Bölgesi 2005 yılında kuruldu. Planlanan toplam alanı 136 km2 (52,51 sq mi).[74] Nansha Bölgesi'nde bulunur ve eyalet başkenti Guangzhou'ya aittir. Bölgede teşvik edilen başlıca endüstriler arasında otomobil montajı, biyoteknoloji ve ağır sanayi yer alır. Guangzhou Baiyun Uluslararası Havaalanı'nın güneyinde ve Nansha Limanı'nın yakınında 54 kilometre (34 mil) arabayla 70 dakikalık mesafede yer alır. Ayrıca Nansha Feribot Terminali'ne kadar uzatılan Guangzhou Metro hattı 4'ün avantajı vardır.
  • Guangzhou Serbest Ticaret Bölgesi
    Bölge 1992 yılında kurulmuştur. Huangpu Bölgesi'nin doğusunda ve Guangzhou Ekonomik ve Teknolojik Kalkınma Bölgesi yakınında bulunur. Guangzhou Baiyun Havalimanı'na çok yakındır.[75] Bölgede teşvik edilen başlıca sektörler uluslararası ticaret, lojistik, işleme ve bilgisayar yazılımıdır.
  • Guangzhou Bilim Şehri

İş Ortamı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Guangzhou, uluslararası işletmeler için bir merkezdir. China Briefing tarafından yayınlanan bir makaleye göre, 2018 yılına kadar, projeleriyle 297 Fortune Global 500 şirketi ve genel merkezli veya bölge merkezli 120 Fortune Global 500 şirketi dahil olmak üzere 30.000'den fazla yabancı yatırımlı şirket Guangzhou'ya yerleşmişti.[76]

Demografi

[değiştir | kaynağı değiştir]

2010 nüfus sayımında, Guangzhou'nun nüfusunun 12,78 milyon çıktı. 2014 itibarıyla, 11.264.800 şehir sakini ile 13.080.500[77][78] olduğu tahmin edildi.[79] Dolayısıyla nüfus yoğunluğu km2 başına yaklaşık 1.800 kişidir.

Guangzhou'nun meskun alanı doğrudan diğer birkaç şehre bağlanır. İnci Nehir Deltası Ekonomik Bölgesi'nin yerleşim alanı yaklaşık 17.573 kilometrekare (6.785 sq mi)'dir ve Guangzhou'nun dokuz kentsel bölgesi Shenzhen (5,36 milyon), Dongguan (3,22 milyon), Zhongshan (3,12 milyon), Foshan'ın çoğu (2,2 milyon), Jiangmen (1,82 milyon), Zhuhai (890 bin) ve Huizhou'nun Huiyang Bölgesi (760 bin) dahil olmak üzere 22 milyon insanı barındırdığı tahmin edilmektedir. Bitişik Hong Kong Özel İdari Bölgesi'nin nüfusu da eklendikten sonra bu grubun toplam nüfusu 28 milyonun üzerindedir. Bölgenin hızla büyüyen ekonomisi ve yüksek işgücü talebi, göçmen işçilerden oluşan devasa bir "değişken nüfus" yarattı; bu nedenle, her yıl en az altı ay 10 milyona kadar göçmen bölgede ikamet etmektedir. 2008'de Guangzhou'nun daimi sakinlerinin yaklaşık beş milyonu hukousız göçmendi.[80]

Ulaşım

[değiştir | kaynağı değiştir]
Guangzhou Garı doğu meydanı, 1991

Kentsel toplu taşıma

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Guangzhou metrosu

Guangzhou metrosu'nun ilk hattı 1997'de açıldığında Guangzhou Çin anakarası'nda Pekin, Tianjin ve Şanghay'ın arkasında dördüncü şehirdi. Halen metro ağı on üç hattır ve toplam uzunluğu 47.626 km (29.593 mi)'dir.[81] Uzun vadeli plan, şehrin metro sisteminin 2020 yılına kadar 15 hattın faaliyete geçmesiyle 500 km (310 mi) üzerine çıkarılmasıydı. Metro sistemine ek olarak 31 Aralık 2014'te açılan Haizhu Tramvay hattı da vardır.[82]

2010 yılında Zhongshan Yolu yanı sıra Guangzhou Bus Rapid Transit (GBRT) sistemi de tanıtıldı. Bunun metroya birkaç bağlantısı vardır ve günlük 1,000,000 yolcu seferi ile dünyanın 2. en büyük metrobüs sistemidir.[83] Bogota'daki TransMilenio BRT metrobüs sisteminden ardından ikinci sıradaki kapasiteli olup yoğun saatlerde tek yönde saatte 26,900 yolcu taşır.[84] Sistem tek yönde her 10 saniyede bir veya saatte 350 otobüsle ortalama bir otobüsün hareket ettiği ve köprüler dahil yaklaşık 260 m (850 ft) dünyanın en uzun metrobüs istasyonlarını içerir.

Karayolu ulaşımı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Guangzhou Otobüsleri
Guangzhou Otobüsleri

19. yüzyılda şehrin 600'den fazla uzun, çoğunlukla asfalt ve düz caddesi vardı ama yine de caddeler çok dardı.[37] Haziran 1919'da daha geniş caddelere yer açmak ve tramvayların geliştirilmesi için şehir duvarını yıkma çalışmaları başladı. Yıkım toplam üç yıl sürdü.[85]

2009'da, Guangzhou'daki 9.424 otobüsün ve 17.695 taksinin tamamının 2010 yılına kadar LPG-yakıtıyla, ulaşım için temiz enerjiyi teşvik etmek ve kentte düzenlenecek 2010 Asya Oyunları öncesinde çevreyi iyileştirmek için çalışacağı bildirilmişti.[86] Mart 2014'te Guangzhou, dünyanın en çok LPG yakıtlı araçlarının kullanıldığı şehirdi ve 2006 yılı sonunda 6.500 otobüs ve 16.000 taksi, tüm otobüs ve taksilerin yüzde 85'ini alarak LPG kullanıyordu.

1 Ocak 2007 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, belediye yönetimi Guangdong'un kentsel alanlarında motosikletleri yasakladı. Yasağı ihlal ettiği tespit edilen motosikletlere el konuldu.[87] Guangzhou trafik bürosu, yasaktan bu yana şehir merkezinde trafik sorunlarının ve kazaların azaldığını raporlandığını iddia etti.[88]

Havaalanları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Guangzhou Baiyun Uluslararası Havalimanı Terminal 2
Baiyun Uluslararası Havalimanı 2
Baiyun Uluslararası Havalimanı Terminal 2

Guangzhou'nun ana havaalanı, Baiyun Bölgesi'ndeki Baiyun Uluslararası Havaalanı'dır; 5 Ağustos 2004'te açıldı.[89] Bu havalimanı, Çin'deki trafik hareketleri açısından en yoğun ikinci havalimanıdır. Şehir merkezine çok yakın olan ancak şehrin hızla artan hava trafiği talebini karşılayamayan eski Baiyun Uluslararası Havaalanı'nın yerini aldı. Eski Baiyun Uluslararası Havaalanı 72 yıldır faaliyetteydi.

Guangzhou Baiyun Uluslararası Havalimanı'nın halen iki pisti daha planlanmış olmak üzere faal üç pisti vardır.[90] 2. Terminal 26 Nisan 2018'de açıldı.[91] Zengcheng Bölgesi'nde başka bir havaalanı da planlanmaktadır.[92]

Guangzhou'ya Hong Kong Uluslararası Havaalanı hizmet verir; biletli yolcular Lianhuashan Feribot Terminali'nden ve Nansha Bölgesi'ndeki Nansha Feribot Terminali'nden HKIA'ya Skypier giden feribotlara binebilirler.[93] Guangzhou'yu HKIA'ya bağlayan otobüs otobüs seferleri de vardır.[94]

Demiryolları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Guangzhou Güney Garı Bekleme Salonu
Ana maddeler: 广州铁路枢纽, Guangzhou Garı, Guangzhou Doğu Garı, Guangzhou Güney Garı ve Guangzhou Kuzey Garı

Guangzhou, Pekin – Guangzhou, Guangzhou – Shenzhen, Guangzhou – Maoming ve Guangzhou – Meizhou – Shantou konvansiyonel hızlı demiryollarının son durağıdır. 2009'un sonlarında, Wuhan-Guangzhou yüksek hızlı demiryolu, 980 km (608,94 mi) kat eden Çoklu birim treniyle 320 km/sa (199 mph) maksimum hızda hizmete başladı. Aralık 2014'te Guiyang-Guangzhou yüksek hızlı demiryolu ve Nanning-Guangzhou demiryolu, sırasıyla 250 km/sa (155 mph) ve 200 km/sa (124 mph) en yüksek hızlarda hizmete başladı.[95] Guangdong-Kowloon treni, Guangzhou Doğu Garı'ndan kalkar ve Hong Kong, Kowloon'daki Hung Hom istasyonu'na varır. Güzergâh yaklaşık 182 km (113 mil) 'dir ve yolculuk iki saatten az sürer. Her gün şehrin farklı noktalarından (çoğunlukla büyük otellerden) kalkan otobüsler ile sık otobüs hizmetleri de verilir. Guangzhou–Zhuhai şehirlerarası demiryolu ve Guangzhou-Foshan-Zhaoqing şehirlerarası demiryolu gibi Guangzhou'dan çıkan birçok bölgesel demiryolu yolu da çalışmaya başladı.

Su taşımacılığı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Guangzhou'daki Nansha Feribot Terminali ve Lianhua Shan Feribot Terminali ile Hong Kong Çin Feribot Terminali arasında ve ayrıca Nansha Feribot Terminali ile Hong Kong'daki Makao Feribot İskelesi arasında günlük yüksek hızlı katamaran seferleri vardır.

Kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]
Guangzhou Opera Binası

Çin'de, Kanton halkı'nın kültürü, daha büyük "Güney" veya "Lingnan" kültür alanlarının bir alt kümesidir. Guangzhou'nun kültürel mirasının dikkate değer yönleri şunlardır:

Guangzhou Opera Binası ve Senfoni Orkestrası da kendi tarzlarında klasik Batı müziği ve Çin bestelerini icra ederler. Kanton müziği, Çin enstrümantal müziğinin geleneksel bir tarzıdır, Cantopop ise pop müzik ve Rock and roll'un komşu Hong Kong'dan gelişen yerel biçimidir.

Hedefler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sekiz Manzara

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kanton Kulesi[98]

Koç Şehri'nin Sekiz Manzarası, Guangzhou'nun en ünlü sekiz turistik yeridir. Song Hanedanı'ndan bu yana zaman içinde değiştiler, bazıları imparatorlar tarafından adlandırıldı veya rütbesi düşürüldü. Aşağıdaki modern liste 2011 yılında kamu değerlendirmesiyle seçildi:

Guangzhou resmi çiçeği Bombax ceiba

Parklar ve bahçeler

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Baiyun Dağı
  • Nansha Sulak Alan Parkı
  • Halk Parkı
  • Güney Çin Botanik Bahçesi
  • Yuexiu Parkı
  • Dongşanhu Parkı (东山湖公园; 東山湖公園)
  • Liuhuahu Parkı (流花湖公园; 流花湖公園)
  • Liwanhu Parkı (荔湾湖公园; 荔灣湖公園)
  • Luhu Parkı (麓湖公园; 麓湖公園)
  • Şehitler Parkı (广州起义烈士陵园; 廣州起義烈士陵園)
  • İnci Nehri Parkı (珠江公园; 珠江公園)
  • Yuntai Bahçesi (云台花园; 雲臺花園)
  • Şimen Ulusal Orman Parkı(石门国家森林公园; 石門國家森林公園)
  • Haizhu Göl Parkı(海珠湖公园; 海珠湖公園)

Turistik yerler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sun Yat Sen Anıt Salonu

Guangzhou her yıl 223 milyondan fazla ziyaretçi çeker ve 2018'de turizm toplam geliri 400 milyarı aşmıştır.[99] Aşağıdakiler dahil birçok turistik yer vardır:

Gündüz vakti çağdaş Guangzhou panoraması (2013)
Gece vakti çağdaş Guangzhou panoraması (2013)

Yaya caddeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Her semtte insanların kaldırımlarda yürüyebileceği pek çok alışveriş alanı vardır ancak çoğu yaya caddesi olarak ayrılmıştır.

Shangxiajiu Yaya Caddesi

Popüler yaya caddeleri şunlardır:

Alışveriş merkezleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Guangzhou'da birçok AVM ve alışveriş merkezi vardır. Yeni alışveriş merkezlerinin çoğu Tianhe bölgesindedir.

Büyük binalar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Guangzhou'daki en yüksek binaların listesi
  • Kanton Gümrük Dairesi (tahm. 1916), Çin'de ayakta kalan en eski binalardan biridir
    Kanton Gümrük Dairesi (tahm. 1916), Çin'de ayakta kalan en eski binalardan biridir
  • Oi Kwan Oteli, 1937'den 1967'ye kadar Guangzhou'nun en yüksek binasıydı
    Oi Kwan Oteli, 1937'den 1967'ye kadar Guangzhou'nun en yüksek binasıydı
  • Shamian ‘ndaki Lourdes Leydimiz şapeli
    Shamian ‘ndaki Lourdes Leydimiz şapeli
  • 1923'ten 1925'e kadar Sun Yat-sen'i barındıran (tah. 1907) Kanton Çimento fabrikası
    1923'ten 1925'e kadar Sun Yat-sen'i barındıran (tah. 1907) Kanton Çimento fabrikası
  • Eski eyalet başkenti, şimdi Devrim Tarihi Müzesi
    Eski eyalet başkenti, şimdi Devrim Tarihi Müzesi
  • IFC (sağ) dahil Guangzhou'nun CBD
    IFC (sağ) dahil Guangzhou'nun CBD

Eğitim

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sun Yat-sen Universitesi ana kapı
Sun Yat-sen Üniversitesi Tıp Bilimleri Fakültesi
Guangzhou Kütüphanesi

Guangzhou Üniversite Kasabası (Çince: 广州大学城) olarak da bilinen Guangzhou Yüksek Öğrenim Mega Merkezi, güneydoğu banliyölerindeki büyük bir yüksek öğrenim kompleksidir. Guangzhou'nun Panyu Bölgesi'ndeki Xiaoguwei adasının tamamını kaplar ve yaklaşık 18 kilometrekare (7 sq mi)'luk alanı kaplar. Komplekste on yüksek öğretim kurumu vardır ve yaklaşık 200.000'e kadar öğrenci, 20.000 öğretmen ve 50.000 personeli barındırabilir.[100]

Guangzhou Yüksek Öğrenim Mega Merkezi'nin yüksek öğrenim kampüsleri şunlardır:

Guangzhou'nun tam olarak akredite edilmiş ve derece veren diğer üniversiteleri ve kolejleri şunlardır:

İki ana kapsamlı kütüphane, Guangzhou Kütüphanesi ve Guangdong Eyaleti Sun Yat-sen Kütüphanesidir. Guangzhou Kütüphanesi, Guangzhou'da bir halk kütüphanesidir. Kütüphane, 23 Haziran 2013'te tamamen açılan Zhujiang New Town'daki yeni bir binaya taşındı.[101] Guangdong Eyaleti Sun Yat-sen Kütüphanesi, Güney Çin'deki en büyük antik kitap koleksiyonuna sahiptir.[102]

Uluslararası ilişkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

İkiz kasabalar ve kardeş şehirler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Başkonsolosluklar/konsolosluklar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Çin'deki diplomatik temsilcilikler listesi

Ekim 2020 itibarıyla, Guangzhou, Hong Kong ve Makao ticaret ofisi hariç 65 yabancı başkonsolosluğa/konsolosluğa ev sahipliği yapar ve bu da onu 50'den fazla yabancı temsilcilere ev sahipliği yapan Pekin ve Shanghai'den sonra Çin'deki büyük şehirlerden biri yapmaktadır.[103][104]

  • Angola
  • Arjantin
  • Avustralya
  • Avusturya
  • Belarus
  • Belçika
  • Brezilya
  • Kamboçya
  • Kanada
  • Şili
  • Kolombiya (konsolosluk)
  • Kongo Cumhuriyeti
  • Küba
  • Danimarka
  • Ekvador
  • Etiyopya
  • Fransa
  • Almanya
  • Gana
  • Yunanistan
  • Hindistan
  • Endonezya
  • İran
  • İsrail
  • İtalya
  • Fildişi Sahili
  • Japonya
  • Kore
  • Kırgızistan
  • Kuveyt
  • Laos
  • Malezya
  • Mali
  • Meksika
  • Nepal
  • Hollanda
  • Yeni Zelanda
  • Nijerya
  • Norveç
  • Pakistan
  • Panama
  • Peru
  • Filipinler
  • Polonya
  • Portekiz
  • Katar
  • Rusya
  • Suudi Arabistan
  • Senegal
  • Singapur
  • İspanya (konsolosluk)
  • Sri Lanka
  • Sudan
  • İsviçre
  • Tayland
  • Türkiye
  • Uganda
  • Ukrayna
  • Birleşik Arap Emirlikleri
  • Birleşik Krallık
  • Amerika Birleşik Devletleri
  • Uruguay
  • Venezuela
  • Vietnam
  • Zambiya

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Guangzhou ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Wikimedia Commons'ta Guangzhou ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Dipnot

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Bu ifade, daha uzun bir deyimin kısatılmış şeklidir. Deyimin tümü şu şekildedir: "Suzhou'da doğ, Hangzhou'da oyna, Guangzhou'da ye ve Liuzhou'da öl [en]" (Geleneksel Çince: 生在蘇州，玩在杭州，食在廣州，死在柳州).
  2. ^ Diğer yedi tanesi Anhui, Fujian, Hunan, Jiangsu, Shandong, Siçuan ve Zhejiang mutfaklarıdır.[97]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "土地面积、人口密度（2008年）" (Çince). Guangzhou İstatistik Bürosu. 23 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2015. 
  2. ^ "OECD Urban Policy Reviews: China 2015". OECD. 25 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2015. 
  3. ^ "Türkiye Cumhuriyeti Guanco Başkonsolosluğu". Türkiye Dışişleri Bakanlığı. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016. 
  4. ^ "广州今昔". Applied Social Studies City University of Hong Kong. 27 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020. 
  5. ^ "广州历史沿革". 广州城市建设档案馆. 4 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2019. 
  6. ^ "Communiqué of the National Bureau of Statistics of People's Republic of China on Major Figures of the 2010 Population Census (No. 1)". National Bureau of Statistics of China. 28 Nisan 2011. 8 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017. 
  7. ^ "Demographia World Urban Areas: 2020" (PDF) (İngilizce). Demographia. 2020. ss. 23-24. 30 Mart 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020. 
  8. ^ "Major Agglomerations of the World - Population Statistics and Maps". 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 
  9. ^ 中央机构编制委员会印发《关于副省级市若干问题的意见》的通知. 中编发[1995]5号. docin.com. 19 Şubat 1995. 29 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2014. 
  10. ^ 全国乡镇规划确定五大中心城市. Southern Metropolitan Daily. 9 Şubat 2010. 31 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2010. 
  11. ^ Mensah Obeng, Mark Kwaku (2018). "Journey to the East: a study of Ghanaian migrants in Guangzhou, China". Canadian Journal of African Studies. 53: 67-87. doi:10.1080/00083968.2018.1536557. 
  12. ^ Cheng, Andrew; Geng, Xiao (6 Nisan 2017). "Unlocking the potential of Chinese cities". China Daily. 28 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2017. 
  13. ^ "China: Guăngdōng (Prefectures, Cities, Districts and Counties) - Population Statistics, Charts and Map". 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ "广州定位升级 从华南中心城市变为国家中心城市". 羊城晚报. 20 Şubat 2016. 28 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016. 
  15. ^ 环球网 (2 Şubat 2016). "五大战区司令部驻地公开 管辖省份曝光". 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2016. 
  16. ^ 出版社, 《新周刊》 (2008). 绝版中国：受伤的城市和它们的文化孤本. 桂林: 漓江出版社. ISBN 9787540741112. 
  17. ^ "东方第一港 2000多年长盛不衰". 和讯网新闻频道. 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2019. 
  18. ^ 大海 (2004). "打造泛珠三角经济区". 珠江经济 (8): 16-19. 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020. 
  19. ^ 李鑫. "金融大咖告诉你，"一带一路"如何实现共享共赢". 广州日报大洋网 (Çince). 28 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2019. 
  20. ^ "粤港澳大湾区发展规划纲要发布". 央广网. 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2019. 
  21. ^ "广州——中国"南大门"". 楚天金报. 7 Mayıs 2008. 11 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012. 
  22. ^ "GaWC - The World According to GaWC 2018". www.lboro.ac.uk. 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2020. 
  23. ^ "广州人类发展指数蝉联全国第一". 广州日报. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017. 
  24. ^ 番禺求证  [ölü/kırık bağlantı]
  25. ^ Xu, Jian (y. 720), 初學記 [Chuxueji, Records for Initial Studies] (Çince)  Tarih değerini gözden geçirin: |yıl= (yardım)
  26. ^ 中国古今地名大词典, Şanghay: Shanghai Cishu Press, 2005, s. 2901 
  27. ^ Yule, H. (1916), Cathay and the Way Thither, I, Londra: Hakluyt Society 
  28. ^ Versteegh, Kees; Mushira Eid (2005), Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics, Vol. I, Leiden: Brill, ss. 378 ff, ISBN 978-90-04-14473-6, 9 March 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Şubat 2016 .
  29. ^ Ng Wing Chung (2015). The Rise of Cantonese Opera. University of Illinois Press. s. 31. ISBN 9780252097096. 
  30. ^ Chin, Angelina (2012). Bound to Emancipate: Working Women and Urban Citizenship in Early Twentieth-Century China and Hong Kong. Rowman & Littlefield. s. 202. ISBN 9781442215610. 
  31. ^ The Chinese Repository. II (2.2 bas.). Kraus Reprint Ltd. 1834. s. 148. 
  32. ^ a b Yule, Henry; A.C. Burnell (13 Haziran 2013), Kate Teltscher (Ed.), Hobson-Jobson: The Definitive Glossary of British India, Canton: reprinted by Oxford University Press, 2013, ISBN 9780199601134, 18 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 31 Ağustos 2017 
  33. ^ a b Santa Barbara Portuguese Studies, Vols. I–II, Jorge de Sena Center for Portuguese Studies, 1994, s. 256  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":0" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  34. ^ T'ien Hsia Monthly, Vol. VIII, Sun Yat-sen Institute, 1939, s. 426 
  35. ^ "Can·ton·ese", Merriam-Webster's Collegiate Dictionary, 11th ed., Springfield: Merriam-Webster, 2004, ISBN 9780877798095, 4 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 31 Ağustos 2017 
  36. ^ Hamilton, Alexander (1744), Kate Teltscher (Ed.), A New Account of the East Indies: Giving an Exact and Copious Description of the Situation, [1]: Oxford University Press tarafından yeniden basıldı, 2013 
  37. ^ a b c d EB (1878), s. 37.
  38. ^ Short, John R. (1992), Human Settlement, Oxford: Oxford University Press, s. 212 
  39. ^ Peter Haggett ((Ed.)), Encyclopedia of World Geography, 20: China and Taiwan, Marshall Cavendish, s. 2844 
  40. ^ a b Gray (1875), s. 1–2
  41. ^ a b ACC (1845), s. 82
  42. ^ 刘煦.旧唐书·王方庆传〔M〕.北京：中华书局，1975
  43. ^ çince:杜佑.通典, 卷191〔M, Pekin: 中华书局, 1984 
  44. ^ Bretschneider, E. (1871), On the Knowledge Possessed by the Ancient Chinese of the Arabs and Arabian Colonies and Other Western Countries, Mentioned in Chinese Books, Trübner & Co., s. 10 
  45. ^ Welsh, Frank (1974), Maya Rao (Ed.), A Borrowed Place: The History of Hong Kong, Kodansha International, s. 13, ISBN 9781568361345 
  46. ^ Needham, Joseph (1954), Science & Civilisation in China, I, Cambridge University Press, s. 179 
  47. ^ Sima Guang. Zizhi Tongjian Comprehensive Mirror to Aid in Government. 
  48. ^ "Guangzhou and Foshan signed "City Merge Cooperation Framework"". News.xinhuanet.com. 5 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2010. 
  49. ^ Src='https://Secure.gravatar.com/Avatar/Dfc41e9f6bc934c1d7709f3065409b3e?s=80, <img Alt=; Srcset='https://Secure.gravatar.com/Avatar/Dfc41e9f6bc934c1d7709f3065409b3e?s=160, #038;r=g'; Researcher, #038;r=g 2x' class='avatar avatar-80 photo' height='80' width='80' decoding='async'/> Teo Blašković; journalist; watchers.news, editor of The Watchers You can reach me at teo /at/ (16 Haziran 2022). "Major damage after large tornado hits Guangzhou megalopolis - Guangdong, China". The Watchers (İngilizce). 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2024. 
  50. ^ La Carpentier, Jean-Baptiste (1655), L'Ambassade de la Compagnie Orientale des Provinces Unies vers l'Empereur de la Chine [Embassy of the United Provinces' East India Company to the Emperor of China] (Fransızca) 
  51. ^ US Navy Ports of the World: Canton, Ditty Box Guide Book Series, US Bureau of Navigation, 1920, Canton 
  52. ^ "The longest & largest rivers in China, Major rivers in China". topchinatravel.com. 25 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2019. 
  53. ^ Murray, N.J.; Clemens, R.S.; Phinn, S.R.; Possingham, H.P.; Fuller, R.A. (2014). "Tracking the rapid loss of tidal wetlands in the Yellow Sea" (PDF). Frontiers in Ecology and the Environment. 12 (5): 267-272. doi:10.1890/130260. 7 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Aralık 2021. 
  54. ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Official isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  55. ^ "Baiyun Mountain Scenic Area". Baiyunshan.com.cn. 8 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2013. 
  56. ^ "Guangzhou International". english.gz.gov.cn. 9 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2016. 
  57. ^ 广州市地方志编纂委员会, (Ed.) (2010). "地理环境志 第二章 气候 水文". 《广州市志：1991-2000 第一册》. 广州: 广州出版社. s. 489. ISBN 978-7-5462-0466-6. 
  58. ^ "碧水白云湖 泛舟赏菊花". 羊城晚报. 29 Kasım 2011. 17 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2016. 
  59. ^ 庞彩霞 (24 Kasım 2010). "为了"绿色亚运"的承诺". 经济日报. 16 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2019. 
  60. ^ "Travel China Guide: Fascinating Guangzhou". Blogspot. 12 Ağustos 2008. 8 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2008. 
  61. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Mherrera isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  62. ^ 广州全城多处降雪 广州塔顶现厚厚积雪. southcn.com. 24 Ocak 2016. 25 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2016. 
  63. ^ "Arşivlenmiş kopya" 中国地面国际交换站气候标准值月值数据集（1971－2000年） (Çince). China Meteorological Administration. 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2010. 
  64. ^ 中华人民共和国县以上行政区划代码 (Çince). Ministry of Civil Affairs. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2015. 
  65. ^ Guangzhou Bureau of Statistics (广州市统计局) (August 2013). 《广州统计年鉴2013》 (Çince). China Statistics Print. ISBN 978-7-5037-6651-0. 
  66. ^ Census Office of the State Council of the People's Republic of China; Population and Employment Statistics Division of the National Bureau of Statistics of the People's Republic of China (2012). 中国2010人口普查分乡、镇、街道资料 (1 bas.). Pekin: China Statistics Print. ISBN 978-7-5037-6660-2. 
  67. ^ Ministry of Civil Affairs (August 2014). 《中国民政统计年鉴2014》 (Çince). China Statistics Print. ISBN 978-7-5037-7130-9. 
  68. ^ 广东统计年鉴2010 (Çince). Gdstats.gov.cn. 11 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2011. 
  69. ^ "Shimao Shenkong International Center·Hurun Global Rich List 2020". Hurun Report. 26 Şubat 2020. 21 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 
  70. ^ "These will be the most important cities by 2035". World Economic Forum (İngilizce). 1 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2020. 
  71. ^ "World's Richest Cities in 2030, and Where Southeast Asian Cities Stand | Seasia.co". Good News from Southeast Asia (İngilizce). 17 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2020. 
  72. ^ "The Global Financial Centres Index 28" (PDF). Long Finance. September 2020. 18 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Eylül 2020. 
  73. ^ "Canton Fair Online". 19 Ocak 2016. 23 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2016. 
  74. ^ "Guangzhou Nansha Export Processing Zone". RightSite.asia. 19 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2010. 
  75. ^ "Guangzhou Free Trade Zone". RightSite.asia. 13 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2010. 
  76. ^ "Guangzhou City Profile: Industry, Economics, and Policy". China Briefing News (İngilizce). 19 Haziran 2019. 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2021. 
  77. ^ 广州常住人口去年末超1490万 (Çince). 16 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2019. 
  78. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; statyb2012 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  79. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; gzannals2014 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  80. ^ "Migrants In Guangzhou", CRIEnglish, China Radio International, 25 Ocak 2008, 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 12 Mart 2013 
  81. ^ "About Guangzhou Metro". Guangzhou Metro. 30 Aralık 2015. 29 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016. 
  82. ^ Liu, Yong; Mou, Xuaoyi. "广州首列新型有轨电车昨日开放试乘 有望年内上路" 广州首列新型有轨电车昨日开放试乘 有望年内上路. ycwb.com/ (Çince). Guangdong Yangcheng Evening News Digital Media. 14 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  83. ^ "Guangzhou's Remarkable Bus Rapid Transit System". Reuters. 5 Nisan 2011. 31 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2011. 
  84. ^ "Case Study of the Guangzhou BRT". International Public Transport Conference 2010. 13 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2010. 
  85. ^ Lee, Edward Bing-Shuey (1936). Modern Canton. Şanghay: The Mercury Press. 
  86. ^ "Guangzhou expects to run all buses and taxis on LPG for Asiad". Official website of the Chinese Olympic Committee. 17 Temmuz 2009. 27 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2013. 
  87. ^ "Guangzhou Bans Motorcycles". Life of Guangzhou. 3 Ocak 2007. 6 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2008. 
  88. ^ "Traffic Jam Improve after Motorcycle Ban". Life of Guangzhou. 19 Ocak 2007. 6 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2008. 
  89. ^ 广州新白云机场正式运营(图). Sina News. 6 Ağustos 2004. 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2014. 
  90. ^ "Guangzhou Airport Set to Open Its 3rd Runway on Feb. 5". wcarn.com. 10 Ocak 2015. Erişim tarihi: 30 Ocak 2016. [ölü/kırık bağlantı]
  91. ^ 确认过眼神，一图带你打开白云机场T2航站楼大门. xinhuanet.com. 26 Nisan 2018. 2 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2018. 
  92. ^ 广州第二机场选址获突破性进展. news.ifeng.com. 20 Kasım 2017. 2 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2018. 
  93. ^ "Ferry Transfer 8 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Hong Kong International Airport. Retrieved on May 8, 2018.
  94. ^ "Mainland Coaches 8 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Hong Kong International Airport. Retrieved on May 8, 2018.
  95. ^ Chen Qingjie (陈清浩) (26 Aralık 2014). 贵广高铁正式开通运营 从贵阳到广州4小时可达 (Çince). Southern Post (南方日报). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  96. ^ "Eight Cuisines of China – Shandong & Guangdong". TravelChinaGuide.com. 28 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  97. ^ "Fujian Cuisine. Beautyfujian.com 10 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Accessed June 2011.
  98. ^ "GZ's New Television Tower Named Canton Tower". 30 Eylül 2010. 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010. 
  99. ^ 广州2018年旅游业总收入超4000亿 接待人次2.23亿 (Çince). 25 Ocak 2019. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2020. 
  100. ^ "Mega Campus goes Wireless" (PDF). Intel Corporation. 2006. 27 Şubat 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2008. 
  101. ^ "New Guangzhou Library Opens". Guangzhou International. 25 Haziran 2013. 6 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. The brand-new Guangzhou Library officially opened on June 23 after six months of trial service. 
  102. ^ "Rare Collections". Sun Yat-sen Library of Guangdong Province. 18 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018. 
  103. ^ "Consulates in Guangzhou, China". www.embassypages.com (İngilizce). 18 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020. 
  104. ^ "CHINA EMBASSIES & CONSULATES". www.embassypages.com (İngilizce). 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikigezgin'de :en:Guangzhou ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.


Kaynak hatası: <ref> "not" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="not"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Guangzhou&oldid=34009180" sayfasından alınmıştır