İçeriğe atla

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
(2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sayfasından yönlendirildi)
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali
Rusya-Ukrayna Savaşı'nın parçası

9 Kasım 2024 itibarıyla askerî durum
       Ukrayna tarafından kontrol edilen bölgeler
       Rusya ve Rus yanlısı güçler tarafından işgal edilen bölgeler
       Rus işgalinin püskürtüldüğü bölgeler
Tarih24 Şubat 2022 (2022-02-24) - günümüz
(2 yıl, 8 ay, 2 hafta ve 2 gün)
Bölge
Ukrayna, Rusya'nın Bryansk, Kursk ve Belgorod oblastları, Karadeniz
Durum Devam ediyor. (2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında yapılan askerî harekatlar listesi) · (2022 Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin süreci)
Taraflar

 Rusya

Destekleyenler:

 Ukrayna
Komutanlar ve liderler
Vladimir Putin Volodimir Zelenski
Güçler

 Rusya:

İşgal öncesi Ukrayna sınırında:

  • 169.000-190.000 (asker, paramiliter ve 34.000 ayrılıkçı milis dahil)

İşgal öncesi toplam asker sayısı:

  • 900.000 asker
  • 554.000 paramiliter

Eylül 2022'de:

  • +300.000 asker seferber edildi.
  • +50.000 paralı asker (Wagner Grubu dahil)

Şubat 2023'te:

  • +200.000 yeni asker seferber edildi.

 Ukrayna:

İşgal öncesi toplam asker sayısı:

Temmuz 2022'de toplam asker sayısı:

  • < 700.000
2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgali savaş düzeni
Kayıplar

 Rusya

BBC'e göre: (2 Ağustos 2024)

  • 61.831 Rus asker öldü.

Ukrayna Savunma Bakanlığı'na göre: (11 Mart 2023)

  • 599.350 Rus asker öldü.

 Ukrayna

Ukrayna'ya göre: (2 Aralık 2022)

  • 13.000+ Ukraynalı asker öldü.

Rusya'ya göre: (21 Eylül 2022)

  • 61.207 Ukraynalı asker öldü, 49.368 yaralı.

Sivil kayıplar:

  • BM'ye göre (10 Temmuz 2024): 11.284 ölü, 22.594 yaralı
  • Ukrayna'ya göre (17 Ocak 2023): 16.502 ölü

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, 2014 yılında başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı dahilinde yaşanan anlaşmazlıklar sonrası 24 Şubat 2022 tarihinde Rusya devlet başkanı Vladimir Putin'in Ukrayna'da "özel bir askerî operasyon" ilan etmesiyle başladı. İşgal her iki taraftan on binlerce kişinin ölümüyle sonuçlandı ve Avrupa'nın İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşadığı en büyük mülteci krizine neden oldu.[1][2] Mayıs ayı sonuna kadar tahminî 8 milyon insan ülke içinde yer değiştirdi ve 3 Ekim 2022 itibarıyla 7,6 milyon Ukraynalı da ülkeyi terk etti.[3][4][5][6] İşgalden sonraki beş hafta içinde Rusya, 1917 Ekim Devrimi'nden bu yana en büyük göçünü verdi.[7] İşgal ayrıca küresel çapta gıda kıtlığına neden oldu.[8][9][10]

2014 Ukrayna Devrimi'nin ardından Rusya, Kırım'ı ilhak etti ve Rus destekli paramiliterler, Luhansk ve Donetsk oblastlarından oluşan Güneydoğu Ukrayna'nın Donbas bölgesinin bir bölümünü ele geçirerek bölgesel bir savaşa yol açtılar.[11][12] Mart 2021'de Rusya, Ukrayna sınırı boyunca sayıları 190.000'e kadar varan asker ve teçhizat ile büyük bir askerî yığınak yapmaya başladı. Yapılan askerî yığınaklara rağmen Ukrayna'yı işgal etme veya saldırma planları işgalden bir gün öncesine kadar çeşitli Rus hükûmet yetkilileri tarafından inkâr edildi.[13][14][15] 21 Şubat 2022'de Rusya, Donbas'ta tek taraflı olarak bağımsızlıklarını ilan eden Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Luhansk Halk Cumhuriyeti'ni tanıma kararı aldı.[16] Ertesi gün Rusya Federasyon Konseyi, oybirliğiyle askerî güç kullanımına onay verdi ve Rus birlikleri her iki bölgeye de girdi.[17]

İşgal, 24 Şubat 2022 Moskova saatiyle 06.00 civarında[18] Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in "Ukrayna'nın askerden ve Nazizm'den arındırılması" amacıyla "özel bir askerî operasyon" ilan etmesiyle başladı.[19][20] Putin konuşmasında irredantizmi destekledi,[21] Ukrayna'nın devlet olma hakkına karşı çıktı[22][23] ve yanlış bir şekilde[24] Ukrayna'nın etnik Rus azınlığa zulmeden neo-Naziler tarafından yönetildiğini iddia etti.[25] Konuşmadan dakikalar sonra füzeler ve roketler başkent Kiev de dahil olmak üzere birçok Ukrayna şehrini hedef aldı ve bu hava saldırılarını karada farklı cephelerden işgaller takip etti.[26][27] Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski sıkıyönetim ve seferberlik ilan etti.[28][29] Rus saldırıları başlangıçta Belarus'tan Kiev'e doğru kuzey cephesinden, Harkiv'e doğru kuzeydoğu cephesinden, Kırım'dan kuzeye doğru güney cephesinden ve Luhansk ve Donetsk'ten de güneydoğu cephesinden başlatıldı.[30][31] Rusya'nın Kiev'e doğru ilerleyişi Mart ayında durdu ve Rus birlikleri Nisan ayına kadar kuzey cephesinden geri çekildi. Güney ve güneydoğu cephelerinde Rusya, Mart ayında Herson'u, ardından Mayıs ayında kuşatma sonrasında da Mariupol'u ele geçirdi. 19 Nisan'da Rusya, Donbas bölgesinde yeni bir saldırı başlattı ve Luhansk Oblastı Rus kuvvetleri tarafından 3 Temmuz'a kadar tamamen ele geçirildi.[32] Rus kuvvetleri, cephe hattından uzaktaki hem askerî hem de sivil hedefleri bombalamaya devam etti.[33][34] Ukrayna kuvvetleri Ağustos ayında güneyde ve Eylül ayında kuzeydoğuda karşı taarruzlar başlattı. Kısa süre sonra Rusya, kısmen işgal altındaki güneydoğu Ukrayna'nın ilhakını duyurdu.

İşgal geniş çapta uluslararası kınama aldı. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, işgali kınayan ve Rus güçlerinin tamamen geri çekilmesini talep eden bir kararı kabul etti.[35] Uluslararası Adalet Divanı Rusya'ya askerî operasyonları askıya almasını emretti ve Avrupa Konseyi Rusya'yı üyelikten çıkardı. Birçok ülke Ukrayna'ya insani yardım sağladı[36] ve Rusya ile Rusya'nın müttefiki Belarus'a yaptırım uyguladı.[37] Başta Rusya ekonomisi olmak üzere dünya ekonomisi bu geniş çaplı yaptırımlardan etkilendi. Dünyanın dört bir yanında işgale karşı protestolar düzenlendi. Rusya'daki protestolar kitlesel tutuklamalarla ve "savaş" ve "işgal" kelimelerinin yasaklanması da dahil olmak üzere[27][38] arttırılan medya sansürüyle bastırılmaya çalışıldı.[39][40] İşgale yanıt olarak 1000'den fazla şirket Rusya ve Belarus'tan çekildi.[41] Uluslararası Ceza Mahkemesi, 2022 işgalindeki savaş suçları da dahil olmak üzere 2013'ten bu yana Ukrayna'da insanlığa karşı işlenen suçların araştırılması için soruşturma başlattı.[42]

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: Rusya-Ukrayna ilişkileri ve Rusya-Ukrayna Savaşı
Daha fazla bilgi: Turuncu Devrim, Yevromaydan, Onur Devrimi ve 2014 Doğu Ukrayna protestoları
Ayrıca bakınız: Rusya-Ukrayna Savaşı'nın tarihsel geçmişi, Rus emperyalizmi ve NATO'nun genişlemesi
Turuncu Devrim sırasında Bağımsızlık Meydanı'ndaki protestocular. (Kiev, Kasım 2004)

1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından yenice kurulan Ukrayna ve Rusya devletleri yakın bağlarını korumaya devam etti. Ukrayna, 1994 yılında Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması'nı imzalamayı ve SSCB'den kalan nükleer silahlardan vazgeçmeyi kabul etti.[43] Buna karşılık Rusya, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri Budapeşte Memorandumu'nu imzalayarak Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü koruma konusunda anlaştılar.[44][45] 1999'da Rusya, "her bir katılımcı Devletin doğasında bulunan, ittifak anlaşmaları da dahil olmak üzere güvenlik düzenlemelerini, geliştikçe seçme veya değiştirme özgürlüğünü yeniden teyit ettiği" Avrupa Güvenlik Şartı'nın imzacılarından biri oldu.[46] Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra bazı eski Doğu Bloku ülkeleri; 1993 Rusya anayasa krizi, Abhazya Savaşı (1992-1993) ve Birinci Çeçen Savaşı (1994-1996) gibi bazı bölgesel güvenlik tehditleri nedeniyle NATO'ya katıldı. Rus liderler Batılı güçlerin NATO'nun doğuya doğru genişlemeyeceğine dair söz verdiğini iddia etse de bu iddianın varlığı hâlâ bir tartışma konusudur.[47][48][49]

Güneyde ilhak edilmiş Kırım ve doğudaki Donbas bölgesinde tek taraflı bağımsızlıklarını ilan eden ayrılıkçı iki cumhuriyeti gösteren bir Ukrayna haritası.

Yevromaydan protestoları ve Şubat 2014'te Rusya yanlısı Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç'in görevden alınmasıyla sonuçlanan Onur Devrimi'nin ardından Ukrayna'nın doğu ve güney bölgelerinde Rus yanlısı protestolar patlak verdi. Rütbe işaretleri olmayan "Yeşil Adamlar" lakaplı[50][51][52] Rus askerleri, Ukrayna'nın Kırım topraklarında stratejik mevzileri ve altyapıyı kontrol altına aldı ve Kırım Parlamentosunu ele geçirdi. Rusya, Kırım'ın Rusya'ya katılmasıyla sonuçlanan tartışmalı bir referandum düzenledi. Mart 2014'te Rusya'nın Kırım'ı ilhakını bir sonraki ay Rusya destekli Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Luhansk Halk Cumhuriyeti adlı iki ayrılıkçı devletin kurulmasına yol açan Donbas'taki savaş izledi.[53][54] Rus birlikleri de savaşa dahil oldu.[55][56][57] Eylül 2014 ve Şubat 2015'te savaşın durması amacıyla imzalanan Minsk anlaşmalarına rağmen yapılan ateşkesler defalarca başarısız oldu.[58]

Rusya'nın rolü konusunda bir anlaşmazlık ortaya çıktı: Normandiya Dörtlüsü üyeleri Fransa, Almanya ve Ukrayna Minsk'i Rusya ile Ukrayna arasında bir anlaşma olarak görürken Rusya, Ukrayna'nın iki ayrılıkçı cumhuriyetle doğrudan müzakere etmesi gerektiğinde ısrar etti.[59][60] 2021'de Putin, Zelenski'nin üst düzey görüşmeler yapma tekliflerini reddetti ve daha sonra Rus hükûmeti eski devlet başkanı Dmitri Medvedev'in Ukrayna ABD'nin "vasalı" olarak kalmaya devam ederken onlarla ile anlaşmanın anlamsız olduğunu savunan bir makalesini onayladı.[61] Kırım'ın ilhakı, tanınmayan Novorossiya da dahil olmak üzere daha fazla Ukrayna toprağını ilhak etmeyi amaçlayan yeni bir Rus milliyetçiliği dalgasına yol açtı.[62] Analist Vladimir Socor, Putin'in Kırım'ın ilhakından sonra yaptığı 2014 tarihli konuşmasının fiili bir "Büyük Rusya irredantizminin manifestosu" olduğunu savundu.[63] Temmuz 2021'de Putin, "Ruslar ve Ukraynalıların Tarihsel Birliği Üzerine" başlıklı bir makale yayımlayarak Rusların ve Ukraynalıların "tek halk" olduğunu söyledi.[64] Amerikalı tarihçi Timothy D. Snyder, Putin'in fikirlerini emperyalizm olarak nitelendirdi.[65] İngiliz gazeteci Edward Lucas de bunu tarihsel revizyonizm olarak tanımladı.[66] Diğer araştırmacılar ise Rus liderin modern Ukrayna ve Ukrayna'nın tarihi hakkında çarpık bir görüşe sahip olduğuna dikkat çekti.[67][68][69]

İşgale hazırlık

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: 2021-2022 Rusya-Ukrayna krizi

Çatışma, başlangıçta Mart-Nisan 2021 ve ardından Ekim 2021'den Şubat 2022'ye kadar büyük bir askeri yapı ile başladı. İkinci askeri yığınak sırasında Rusya, ABD ve NATO'ya taleplerde bulunarak, Ukrayna'nın NATO'ya katılmayacağına dair yasal olarak bağlayıcı bir söz ve bir azalma da dahil olmak üzere "güvenlik garantileri" olarak adlandırdığı talepleri içeren iki anlaşma taslağı geliştirdi. Doğu Avrupa'da konuşlanmış NATO birliklerinde ve askeri teçhizatta[70] ve NATO'nun "saldırgan bir çizgi" izlemeye devam etmesi halinde belirsiz bir askeri tepki verme tehdidinde bulundu.[71]

Rus suçlamaları ve talepleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: 2021-2022 Rusya-Ukrayna krizinde dezenformasyon, Donbas Savaşı sırasında insani durum ve Ukrayna-NATO ilişkileri

9 Aralık 2021'de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya dışındaki Rusça konuşanlara yönelik ayrımcılıktan söz ederek şunları söyledi: "Rusfobisinin soykırıma doğru atılan ilk adım olduğunu söylemeliyim. Donbas'ta neler olduğunu sizler ve ben biliyoruz. Kesinlikle soykırıma çok benziyor."[72][73] Rusya ayrıca Ukrayna dili yasasını da kınadı.[74][75][76] 15 Şubat 2022'de Putin basına şunları söyledi: "Donbas'ta olup bitenler tam anlamıyla bir soykırımdır."[77] Haber kaynakları, Putin'in anadili Rusça olan kişilere karşı soykırım suçlamasına rağmen, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'nin kendisinin anadili Rusça olduğunu belirtti.[78]

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, AGİT Ukrayna Özel İzleme Misyonu ve Avrupa Konseyi de dahil olmak üzere tüm uluslararası kuruluşlar, Rusya'nın iddialarını destekleyen hiçbir kanıt bulamadı.[79][80][81][82] Soykırım iddiaları Avrupa Komisyonu tarafından Rus dezenformasyonu olduğu gerekçesiyle reddedildi.[83]

ABD'nin Ukrayna büyükelçiliği Rusya'nın soykırım iddiasını "anlaşılması gereken bir yalan" olarak nitelendirirken[84] ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price Moskova'nın bu tür iddiaları Ukrayna'yı istila etmek için bir bahane olarak öne sürdüğünü söyledi. 18 Şubat'ta Rusya'nın ABD Büyükelçisi Anatoli Antonov, Rusya'nın Donbas'taki soykırımı gerçeğinden şüphe duyan Amerikalı yetkililer hakkındaki bir soruya Büyükelçiliğin Facebook sayfasında bir açıklama yayınlayarak yanıt verdi: "Amerikalılar sadece görmezden gelmeyi tercih etmiyorlar. Rusların Ukrayna'da zorla asimilasyon girişimlerine karşı değil, aynı zamanda onları siyasi ve askeri destekle de şiddetle tasvip ediyor."[85]

İddia edilen çatışmalar (17-21 Şubat)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Donbas'taki çatışmalar 17 Şubat 2022'de önemli ölçüde arttı. 2022'nin ilk altı haftasında günlük saldırı sayısı iki ila beş arasında değişirken[86] Ukrayna ordusu 17 Şubat'ta 60 saldırı bildirdi. Rus devlet medyası da aynı gün ayrılıkçı mevzilere 20'den fazla topçu saldırısı yapıldığını bildirdi.[86] Örneğin, Ukrayna hükûmeti Rus ayrılıkçıları Stanytsia Luhanska'daki bir anaokulunu topçu kullanarak bombalamak ve üç sivili yaralamakla suçladı. Lugansk Halk Cumhuriyeti, kuvvetlerinin Ukrayna hükûmeti tarafından havan topları, bombaatarlar ve makineli tüfek ateşiyle saldırıya uğradığını söyledi.[87][88]

Ertesi gün, Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Lugansk Halk Cumhuriyeti, tam tahliyelerin tamamlanmasının aylar alacağı belirtilmiş olmasına rağmen, sivillerin kendi başkentlerinden zorunlu tahliyesini emretti.[89][90][91][92] Ukrayna medyası, Ukrayna ordusunu kışkırtma girişimleri olarak Donbas'taki Rus liderliğindeki militanların topçu atışlarında keskin bir artış olduğunu bildirdi.[93][94]

Savaş Alanları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Komuta

[değiştir | kaynağı değiştir]
Başlığın diğer anlamları için Rusya'nın Ukrayna'yı işgali için savaş sırası sayfasına bakınız.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya'nın Kiev Muharebesi'ndeki yenilgisinin ardından Nisan 2022'de Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ile bir araya geldi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskyy Aralık 2022'de Bakhmut şehrini savunan Ukraynalı askerlerle birlikte

Başkomutanlar ilgili hükûmetlerin devlet başkanlarıdır: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy. Putin'in operasyonel kararlara müdahale ettiği, üst düzey komutanları atlayarak doğrudan tugay komutanlarına emir verdiği bildiriliyor.[95]

ABD'li general Mark Milley, Ukrayna'nın savaştaki en üst düzey askeri komutanı Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Başkomutanı General Valeriy Zalujni'nin "ülkesinin ihtiyaç duyduğu askeri akıl olarak ortaya çıktığını" söyledi. Onun liderliği Ukrayna silahlı kuvvetlerinin Ruslara karşı savaş alanında inisiyatif alarak hızlı bir şekilde uyum sağlamasını mümkün kıldı."[96] Rusya işgale genel bir komutan olmadan başladı. Dört askeri bölgenin komutanlarının her biri kendi saldırılarından sorumluydu.[97]

İlk gerilemelerin ardından, Rusya Güney Askeri Bölge Komutanı Aleksandr Dvornikov, 8 Nisan 2022'de genel komutaya getirildi,[98] hâlâ kendi harekâtından sorumluyken Rus kuvvetleri Dvornikov komutası altında komutanın merkezileştirilmesinden yararlandı,[99] ancak Moskova'da beklentileri karşılamada devam eden başarısızlıklar, genel komutada birçok değişikliğe yol açtı:[100]

  • Doğu Askeri Bölgesi Komutanı Gennady Zidko (Doğu Askeri Bölgesi, 26 Mayıs - 8 Ekim 2022)
  • Güney kuvvetleri grup komutanı Sergey Surovikin  Ekim 2022 - 11 Ocak 2023)
  • Rus Silahlı Kuvvetleri Başkomutanı Valeri Gerasimov (11 Ocak 2023'ten itibaren)

Rusya, 12 generaller de dahil olmak üzere, subayları arasında oldukça fazla sayıda kayıp verdi.[101]

Füze saldırıları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinde hava savaşı
Ayrıca bakınız: Rusya-Ukrayna Savaşı sırasındaki uçak kayıplarının listesi
Kiev'de bir sokak Rusya'nın Ukrayna altyapısına yönelik saldırıları (2022-günümüz)

Hava savaşı işgalin ilk gününde başladı. Hem doğu hem de batı Ukrayna'da düzinelerce füze saldırısı kaydedildi,[102][103] Lviv'in batısına kadar ulaştı.[104][105]

Eylül ayına kadar Ukrayna hava kuvvetleri yaklaşık 55 Rus savaş uçağını düşürmüştü.[106] Ekim ayı ortasında Rus güçleri enerji tesislerini devre dışı bırakmayı amaçlayan Ukrayna altyapısına yönelik füze saldırıları başlattı.[107] Kasım ayı sonlarında, saldırılarda yüzlerce sivil ölmüş veya yaralanmıştı,[108] ve rolling blackoutlar milyonları elektriksiz bırakmıştı.[109]

Ukraynalı müfettişler, bazıları Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu'nun da dahil olduğu 600'den fazla şüpheli savaş suçu tespit etti.[110]

Aralık ayında, Ukrayna'dan fırlatılan insansız hava araçlarının Batı Rusya'daki Dyagilevo ve Engels hava üslerine birkaç saldırı düzenlediği, 10 kişinin öldüğü ve iki Tu-95 uçağına ağır hasar verdiği iddia edildi.[111]

Kırım saldırıları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Kırım saldırıları (2022-günümüz)

Ukrayna'nın 2014 (Kırım Özerk Cumhuriyeti ve Sivastopol) ve 2022'den (diğerleri) bu yana Rusya tarafından ilhak edilen bölgeleri. 2022 ilhakı Kırım ile Rusya arasında stratejik bir kara köprüsü oluşturmuştur

.31 Temmuz 2022'de, Sivastopol'daki Rus Karadeniz Filosu karargahında birkaç kişinin yaralandığı bildirilen bir drone saldırısının ardından Rus Donanma Günü anma törenleri iptal edildi.[112] 9 Ağustos 2022'de büyük patlamalar Kırım'ın batısındaki Saky Hava Üssü'nde rapor edildi. Uydu görüntüleri en az sekiz uçağın hasar gördüğünü veya imha edildiğini gösterdi. İlk spekülasyonlar patlamaları uzun menzilli füzelere, özel kuvvetlerin sabotajına veya bir kazaya bağladı;[113] Ukraynalı general Valerii Zaluzhnyi 7 Eylül'de sorumluluğu üstlendi.[114]

Üs, turistler arasında popüler bir yer olan Novofedorivka yakınlarındadır. Patlamaların ardından Kırım Köprüsü'nde trafik tıkandı ve bölgeyi terk etmeye çalışan siviller kuyruklar oluşturdu.[115] Bir hafta sonra Rusya, Kırım'ın kuzeydoğusundaki Dzhankoi yakınlarında bir silah deposunda meydana gelen ve bir demiryolu hattı ile elektrik santraline de zarar veren patlamalar ve yangın için "sabotajı" suçladı. Rus bölge başkanı Sergei Aksyonov bölgeden 2,000 kişinin tahliye edildiğini söyledi.[116] 18 Ağustos'ta Sivastopol'un kuzeyindeki Belbek Hava Üssü'nde patlamalar olduğu bildirildi.[117] 8 Ekim 2022 sabahı, işgal altındaki Kırım'ı Rusya'ya bağlayan Kerç Köprüsü, bir patlama nedeniyle kısmen çöktü.[118] 17 Temmuz 2023'te köprüde başka bir büyük patlama oldu.[119]

Ukrayna'nın sivil altyapısına yönelik Rus saldırıları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: Rusya'nın Ukrayna altyapısına yönelik saldırıları (2022-günümüz) ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında sivillere yönelik saldırılar

Rusya, Ukrayna'nın elektrik ve su sistemlerine dalga dalga saldırılar düzenledi.[120]

Rusya, Ukrayna'nın elektrik ve su sistemlerine dalga dalga saldırılar düzenledi.[120] 16 Ekim 2022 tarihinde The Washington Post İran'ın Rusya'ya hem insansız hava aracı hem de füze tedarik etmeyi planladığını bildirdi.[121] 18 Ekim'de ABD Dışişleri Bakanlığı İran'ı Rusya'ya Shahed 131 ve Shahed 136 insansız hava araçları satarak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 2231 sayılı kararını ihlal etmekle suçladı,[122] Fransa ve Birleşik Krallık tarafından yapılan benzer değerlendirmelere katılmaktadır. İran, Ukrayna savaşı için Rusya'ya silah gönderdiğini reddetti.[123] 22 Ekim'de Fransa, İngiltere ve Almanya resmen BM soruşturması çağrısında bulundu.[124] 1 Kasım'da CNN, İran'ın Ukrayna'da kullanmak üzere Rusya'ya balistik füzeler ve diğer silahları göndermeye hazırlandığını bildirdi.[125] 21 Kasım'da CNN, İran'ın Rusya'da İran tasarımı insansız hava araçları üretilmesine yardım etmeye başladığına dair bir istihbarat değerlendirmesini aktardı.[126]

29 Aralık tarihli bir New York Times haberinde ABD'nin "İran'ın insansız hava aracı üretme kabiliyetini engellemek, Rusların insansız "kamikaze" uçaklarını fırlatmasını zorlaştırmak ve - her şey başarısız olursa - Ukraynalılara onları gökyüzünden vurmak için gerekli savunmayı sağlamak" için çalıştığı belirtiliyordu.[127] --> 15 Kasım 2022'de Rusya, Ukrayna elektrik şebekesine 85 füze fırlatarak Kiev ve komşu bölgelerde büyük elektrik kesintilerine neden oldu.[128] 31 Aralık'ta Putin, Kiev'e füzeler ve insansız hava araçları yağarken yaptığı yeni yıl konuşmasında Ukrayna'ya karşı savaşı "atalarımız ve torunlarımız için kutsal bir görev" olarak nitelendirdi.[129]

10 Mart 2023 tarihinde "The New York Times" Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik büyük bir füze saldırısında yeni hipersonik füzeler kullandığını bildirdi. Bu tür füzeler, daha önce Rusya'nın konvansiyonel, hipersonik olmayan füze sistemlerine karşı yararlı olduğu kanıtlanmış olan geleneksel Ukrayna füze savunma sistemlerinden kaçmakta daha etkilidir.[130]

Deniz ablukası ve çatışmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinde deniz savaşı
Ayrıca bakınız: Rusya-Ukrayna Savaşı sırasındaki gemi kayıpları listesi
"Rus savaş gemisi, git kendini becer!" ibaresi ile ilgili hatıra pulu
Rusya'nın Karadeniz'deki amiral gemisi Moskva, 14 Nisan 2022'de Ukrayna'ya ait iki Neptune gemisavar füzesi tarafından vurularak batırıldı

Ukrayna, sadece Türklerin elinde bulunan İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı üzerinden okyanus erişimi olan Karadeniz'de yer almaktadır. 28 Şubat'ta Türkiye 1936 Montrö Sözleşmesi'ne başvurarak boğazları Karadeniz'deki ana üslerine kayıtlı olmayan ve geldikleri limanlara geri dönen Rus savaş gemilerine kapattı. Özellikle dört Rus donanma gemisinin Türk Boğazları'ndan geçişine izin vermedi.

İşgal ve direniş

[değiştir | kaynağı değiştir]
Daha fazla bilgi: 2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında yapılan askerî harekatlar listesi ve 2022 Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin süreci
Ayrıca bakınız: 2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgali savaş düzeni
İşgalin animasyonlu haritası

Moskova saatiyle 04.00'te Putin, Ukrayna'ya askerî operasyon başlatma kararı aldığını duyurdu.[131][132][133] Putin konuşmasında Ukrayna topraklarını istila etme gibi bir amaçlarının olmadığını ve orada yaşayan halkın kendi kaderini tayin hakkını desteklediğini söyledi.[131][134] Putin, "harekâtın" amacının "sekiz yıldır Kiev rejimi tarafından işlenen aşağılama ve soykırımla karşı karşıya kalan" ağırlıklı olarak Rusça konuşulan Donbas bölgesindeki "halkı korumak" olduğunu söyledi.[135] Putin ayrıca Rusya'nın Ukrayna'nın "askerden arındırılması ve neo-nazi yaklaşımlarından vazgeçilmesi" taleplerini de belirtti.[136][137] Putin'in açıklamalarından birkaç dakika sonra Kiev, Harkiv, Kramatorsk, Mariupol, Mikolayiv, Odessa ve Donbas'ta patlamalar olduğu bildirildi.[138][139]

Saldırının hemen ardından Zelenski Ukrayna'da sıkıyönetim ilan etti.[7][140] Aynı gün 18-60 yaş arası erkeklerin ülkeyi terk etmesi yasaklanarak seferberlik ilan edildi.[141][142] Askerî araçlar, Ukrayna'nın yerel saatiyle 05.00 civarında Kırım sınırından Ukrayna'ya giriş yaparken, saat 06.48 civarında Ukrayna'nın Belarus ve Rusya sınırı üzerindeki Senkivka sınır kapısından Ukrayna'ya girdi.[143][144]

Kuzey cephesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Kiev Taarruzu (2022)
5 Mart 2022 itibarıyla Kiev etrafındaki askerî durum

Başkent Kiev'i düşürmek için Belarus'tan güneye doğru inilerek, Dnipro Nehri'nin batı kıyısı boyunca, Kiev'i batıdan kuşatma girişimi başlatıldı. Girişim batıdan Çernihiv, doğudan Sumı olmak üzere iki ayrı saldırı ekseni tarafından desteklendi. Doğu saldırı ekseni Kiev'i kuzeydoğu ve doğudan kuşatmayı amaçlıyordu.[145]

Çernobil Muharebesi sonrası Rus güçleri Çernobil ve Pripyat hayalet kasabalarını ele geçirdi.[146] Rus birliklerin ilerleyişi Ukrayna birliklerinin güçlü direnişi tarafından engellendi.[147] Ukraynalı yetkililer, Rus birliklerinin bölgeyi istila etmesinin ardından Çernobil Nükleer Santrali'nde kontrol seviyelerini aşan radyasyonda kritik olmayan bir artış tespit edildiğini bildirerek, bunun ağır askerî araçların havaya radyoaktif toz salması nedeniyle olduğunu söyledi.[148] Rusya, santrali "milliyetçi ve terörist gruplardan koruduğunu" ve personelin sahadaki radyasyon seviyelerini izlediğini belirtti.[149] Çernobil'in ardından, Rus birliklerinin ilerleyişi Kiev'in kuzeyinde gerçekleşen İvankiv Muharebesi ile devam etti. Rus Hava Kuvvetleri, savaşın ilk günlerinde ilk olarak Antonov Havalimanı'nı,[150][151][152] ardından 26 Şubat'ta Vasilkiv Muharebesi ile Kiev'in güneyinde yer alan Vasilkiv Hava Üssü'nü ele geçirmeye çalıştı.[153][154]

Savaşın ilk günleri Rusya'nın Kiev'i hızlı bir şekilde ele geçirme girişimi ile geçti. Spetsnaz, hava operasyonları ve kuzeyden hızlı bir ilerleme ile şehre sızsa da başarısız oldu.[155]

Mart ayı başlarında, Dnipro'nun batı yakasındaki Rus birliklerinin ilerleyişi sınırlıydı ve Rus birlikleri zaman zaman Ukrayna savunması karşısında geri çekilmek zorunda kaldı.[145] 64 kilometre uzunluğundaki büyük bir Rus konvoyunun Kiev'e doğru "çok az fark edilebilir ilerleme" kaydettiği bildirildi.[156] Şehir kuşatılırken Çernihiv ekseni boyunca ilerlemeler büyük ölçüde durmuştu. Doğu cephesinde Sumı ekseni boyunca en fazla ilerlemeyi Rusya yapmıştı: Sumı Muharebesi devam ederken Konotop düştü. Sumı'dan karayolları boyunca düz bir arazi üzerinde ilerleyen Rus kuvvetleri, Kiev'in doğudaki banliyösü Brovarı'ya ulaşmıştı.[145]

Kuzeydoğu cephesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Kuzeydoğu Ukrayna Taarruzu

Doğu cephesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Doğu Ukrayna Taarruzu
Harkov'un eteklerinde Rus bombardımanı, 1 Mart 2022

Kuzeydoğuda Rus birlikleri, Rusya sınırına 35 kilometreden daha az mesafede bulunan Harkov ve Sumı'yı ele geçirmeye çalıştı.[157][158] Ukrayna ordusu 25 Şubat'ta Rus birliklerine karşı Konotop Muharebesi'ndeki mağlubiyetini duyurdu.[159][160] Harkov Muharebesi sırasında Rus tankları güçlü bir savunmayla karşılaştı. 28 Şubat'ta şehir, birçok sivilin öldüğü çeşitli füze saldırılarının hedefi oldu. Ukraynalı bir cumhurbaşkanlığı danışmanı, savaşı "21. yüzyılın Stalingrad'ı" olarak tanımladı.[161] Sumı Muharebesi'nde, başlangıçtaki küçük direnişe rağmen, Ukraynalı askerler ve milisler şehir içindeki Rus güçleriyle çarpışmaya başladı ve çatışmalar ağır bir şehir savaşına dönüştü.[162]

25 Şubat sabahı, Rusya Silahlı Kuvvetleri, doğudaki Donetsk Halk Cumhuriyeti topraklarından Mariupol'a doğru ilerledi ve Pavlopil köyü yakınlarında Ukrayna kuvvetleriyle çatıştı.[163][164][165] Rusya Donanması'nın 25 Şubat akşamı Mariupol'un 70 kilometre batısındaki Azak Denizi kıyı şeridine amfibi bir saldırı başlattığı bildirildi. Bir ABD savunma yetkilisi, Rusların potansiyel olarak bu kıyı şeridine binlerce Rusya Deniz Piyadesi konuşlandırdığını bildirdi.[166][167][168] 1 Mart'ta Donetsk Halk Cumhuriyeti başkanı Denis Puşilin, Donetsk Halk Cumhuriyeti kuvvetlerinin yakındaki Volnovaha şehrini neredeyse tamamen kuşattığını ve yakında Mariupol'a da aynısını yapacaklarını duyurdu.[169]

Güney cephesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Güney Ukrayna Taarruzu

24 Şubat'ta Rus birlikleri, 2014'ten beri bağlantısı kesilen Kuzey Kırım Kanalı'nın kontrolünü ele geçirerek, kanalın yarımadaya su temin etmesine izin verdi.[170] Saldırı aynı zamanda doğudaki Mariupol'a doğru ilerledi ve şehir kuşatılarak cephe, Donbas'taki ayrılıkçı bölgelerle birleştirdi.[171] 1 Mart'ta Rus kuvvetleri Melitopol ve diğer şehirlere yönelik saldırılarını yeniden gerçekleştirmek amacıyla Melitopol Muharebesi'ni başlattı.[172] Melitopol belediye başkanı İvan Fedorov daha sonra Rusların şehri işgal ettiğini duyurdu.[173] 2 Mart'ta Rus birlikleri Herson Muharabesi'nde Ukrayna birliklerini mağlup etti.[174] Rusya birlikleri daha sonra Herson ve Odessa arasında bulunan Mikolayiv'e doğru ilerledi. 4 Mart'ta Ukrayna güçleri şehre yapılan bir saldırıyı püskürttü ve Kulbakino Hava Üssü'nü geri aldı.[175]

26 Şubat'ta Rusya'nın 22. Kolordusu Zaporijya Nükleer Santrali'ne doğru yaklaşırken diğer Rus kuvvetleri Kırım'dan kuzeye ilerledi.[176][177] 3 Mart'ta nükleer santralin kontrolünü ele geçirmek amacıyla Enerhodar kuşatmasına başladılar.[178] Silahlı çatışma sırasında bir yangın çıktı.[179][180][181] Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, temel ekipmanların zarar görmediğini belirtti.[182] 4 Mart'ta Zaporijya Nükleer Santrali Rus kuvvetleri tarafından ele geçirildi. Bölgede yangınlar bildirilse de radyasyon sızıntısı yoktu.[183]

Hava ve denizdeki çatışmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

24 Şubat'ta, Ukrayna Devlet Sınır Muhafız Servisi yerel saatle 18.00 sularında Rusya Donanması gemileri tarafından Yılan Adası'na bir saldırının başladığını duyurdu.[184][185] Moskva kruvazörü ve devriye botu Vasili Bıkov, güverte silahlarıyla ateş açtı.[186] Rus kruvazörü kendisini bir "Rus savaş gemisi" olarak tanımlayıp Yılan Adası’ndaki Ukraynalı muhafızlara teslim olma çağrısı yaptığında aldıkları yanıt "Rus savaş gemisi, siktir git!" oldu.[187][188][189] Bombardımandan sonra, Rus askerlerinden oluşan bir müfreze karaya çıktı ve Yılan Adası'nın kontrolünü ele geçirdi.[190]

Bazı Ukraynalı yetkililere göre, Ukrayna askerî güçleri 25 Şubat'ta Millerovo hava üssüne OTR-21 Toçka füzeleriyle saldırarak Rusya Hava Kuvvetleri'ne ait uçakları imha etti ve hava üssünü ateşe verdi.[191][192]

27 Şubat'ta Jıtomır Havalimanı saldırısında, Rusya'nın Belarus'ta bulunan 9K720 İskender füze sistemlerini sivil Jıtomır Havalimanı'na saldırmak için kullandığı bildirildi.[193]

4 Mart'ta Ukrayna Savunma Bakanı, Ukrayna Donanması'na ait Hetman Sagaydaçnı amiral gemisinin Rus kuvvetleri tarafından ele geçirilmesini önlemek için Mikolayiv'de batırıldığını doğruladı.[194][195] Önceki gün, Hetman Sagaydaçnı'nın limanda kısmen battığını gösteren bir fotoğraf ortaya çıkmıştı.[196][197]

Halk direnişi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ukrayna ordusu çeşitli cephelerde Rus ordusunun saldırılarını durdurmaya çalışırken, Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'nin "İstilacılara karşı koyun." çağrısı üzerine vatandaşlar, Rus askerlerin şehir ve kasabalara girişini sivil yöntemlerle önlemeye çalışmaya başlamışlardır.

Rus ordusunun saldırılarına barikat oluşturarak siviller direniş göstermektedir.[198]

Ukrayna'da halk, Rus ordusunun şehir ve kasabalara girmesini önlemek için direniyor. Şehrin girişine toplanan ve barikatlar kuran Enerhodar halkı birkaç gün Rus askerlerin şehre girmemesi için mücadele etmiştir.

Ukrayna'nın Ternopil kentinde görülen Rus zırhlı araçlarını Ukrayna halkı "Eve dönün!" sloganlarıyla karşılamıştır.[199]

Sosyal medyadan ve Ukrayna kamu kurumlarından, ülkenin farklı bölgelerinde sivillerin Rus ordusuna karşı silahsız direniş gösterdiği yönünde çok sayıda video paylaşılmaktadır.

Zaporijya bölgesinin Dniprorudne kentinin girişinde çekildiği belirtilen görüntülerde, halkın yolu kapattığı, şehre doğru hareket eden Rus tanklarının vatandaşların tepkisi üzerine geri gittiği görülmektedir.

Berdyansk kentinde çekilen görüntülerde ise halkın, şehir merkezine giren Rus askerlerinin etrafını sararak onlardan Ukrayna'yı terk etmelerini talep ettiği, ellerinde bayraklarla slogan attıkları kareler yer almaktadır.

En büyük direnişlerden biri de Zaporijya bölgesinin kuzeybatı kesimindeki Enerhodar şehrinde sergilenmiştir. Şehrin girişindeki toplanarak yola toplanarak, barikatlar kuran Enerhodar halkı birkaç gün Rus askerlerin şehre girmemesi için mücadele etmiştir.

Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba, Twitter hesabından Enerhodar'da halkın Ruslara karşı direnmesine dair bir fotoğraf paylaşmakla beraber bir açıklama yapmıştır. "Bu, Ukrayna için gerçek bir 'Halk Savaşı'dır. Putin'in kazanma şansı yok. Dün çekilen bu fotoğrafta siviller Enerhodar'da Rus istilacılarını engelliyor. Bu, aynı şekildeki yüzlerce fotoğraf ve videodan sadece biri. Ukrayna'nın kendisini savunmasına yardımcı olacak ortaklara ihtiyacımız var. Özellikle havada. Şimdi gökyüzünü kapatın."[200]

Yabancı asker katılımı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Rusya-Ukrayna Savaşı sırasında Ukrayna'ya yapılan dış yardımlar listesi

Yabancı gönüllüler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Ukrayna Bölgesel Savunma Uluslararası Lejyonu

Kayıplar ve insanî etki

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayıplar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Daha fazla bilgi: Rusya-Ukrayna Savaşı'nın kayıpları
Ayrıca bakınız: 2022 Ukrayna'nın işgali sırasında öldürülen Rus generaller listesi ve Rusya-Ukrayna Savaşı sırasında öldürülen gazeteciler listesi

Savaş esirleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mülteciler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: 2022 Ukraynalı mülteci krizi

Yasal etkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yasallık

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: 2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin yasallığı

Ukrayna'nın işgali, Birleşmiş Milletler Antlaşması'nı ihlal etti, uluslararası ceza hukukuna göre bir saldırganlık suçu oluşturdu ve evrensel yargı yetkisi altında kovuşturma olasılığını artırdı.[201][202][203] İstila, Roma Statüsü'nü ihlal etti. Roma Statüsü "bir devletin silahlı kuvvetleri tarafından başka bir devletin topraklarının işgali, topraklarına saldırı veya bu tür bir istila veya saldırıdan kaynaklanan, ne kadar geçici olursa olsun herhangi bir askeri işgal veya başka bir devletin topraklarının veya bir kısmının güç kullanılarak herhangi bir ilhakı"nı yasaklar. Ukrayna, Roma Statüsü'nü onaylamadı ve Rusya 2016'da imzasını geri çekti.[204]

İnsan hakları ihlalleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ukrayna Uluslararası Bağımsız Soruşturma Komisyonu

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Ukrayna Uluslararası Bağımsız Soruşturma Komisyonu

4 Mart 2022'de Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi, 13 çekimser oya karşılık 32-2 oyla, istila bağlamında uluslararası insancıl hukuk kapsamında insan hakları ihlallerini soruşturmakla görevli üç insan hakları uzmanından oluşan bağımsız bir uluslararası komite olan Ukrayna Uluslararası Soruşturma Komisyonunu oluşturmak için oy kullandı.[205][206]

Savaş suçları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: 2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinde işlenen savaş suçları

Rusya makamlarına ve kuvvetlerine atfedilen savaş suçları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Buça Katliamı
Rus kuvvetleri tarafından vurulan bir apartman, 26 Şubat Kiev

Ukrayna'nın Rusya tarafından işgali, Birleşmiş Milletler Sözleşmesini ihlal eder ve uluslararası ceza hukukuna göre bir saldırı suçu oluşturur.[207][208][209]

25 Şubat'ta Uluslararası Af Örgütü, Rusya'nın uluslararası insancıl hukuku ihlal ettiğine dair reddedilemez kanıtlar bulduğunu ve saldırılarından bazılarının savaş suçu teşkil edebileceğini söyledi; ayrıca Rusya'nın yalnızca hassas güdümlü silahlar kullandığı iddialarının doğru olmadığını söyledi.[210][211] Uluslararası Af Örgütü ile İnsan Hakları İzleme Örgütü, Rus kuvvetlerinin sivil bölgelere ayrım gözetmeksizin saldırılar düzenlediğini ve hastanelere yönelik saldırılar düzenlediğini, bunların arasında Rus kuvvetlerin Vuhledar'daki bir hastaneye misket bombası savaş başlığına sahip 9M79 Toçka balistik füzesi ateşleyerek dört sivili öldürdüğünü ve altısı sağlık personeli olmak üzere on kişiyi de yaraladığını açıkladı.[212][213]

Sumı valisi Dmytro Zhyvytskyi, 26 Şubat'ta Ohtırka şehrine yapılan Rus saldırısında yedi yaşında bir kız da dahil olmak üzere en az altı Ukraynalının öldüğünü, bir anaokulu ve yetimhanenin vurulduğunu söyledi. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba, olayı soruşturması için Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne çağrıda bulundu.[214]

Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Yardımcısı Mihail Podolyak sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada Kiev Bölgesi Buça şehrinde elleri bağlı şekilde yatan birçok sivil cesedine rastlandığını bildirerek Rusya'nın Ukrayna ulusunu yok etmeyi amaçladığını ifade etti.[215]

Ukrayna makamlarına ve kuvvetlerine atfedilen savaş suçları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yasal işlemler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Daha fazla bilgi: 2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin yasallığı

Uluslararası Ceza Mahkemesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Ukrayna'da Uluslararası Ceza Mahkemesi soruşturması

Uluslararası Adalet Divanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer yasal işlemler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Barış çabaları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: 2022 Rusya-Ukrayna barış görüşmeleri

İlk tur görüşmeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sürerken iki ülkenin müzakere heyeti ilk kez 28 Şubat 2022'de Belarus'un Gomel şehrinde bir araya geldi. Görüşmeler yaklaşık 6 saat sürdü ve taraflar, hükûmetlerine danışma amacıyla ülkelerine döndü. Ayrıca müzakerelerin 2.turu için anlaşmaya vardı. Ukrayna müzakere heyeti üyesi ve Devlet Başkanlığı Ofisi yardımcısı Mihail Podolyak, Rusya'nın hâlâ çok ön yargılı olduğunu söyledi. Buna ek olarak ofisten yapılan açıklamada Kiev heyetinin, Kırım ve Donbas da dâhil olmak üzere Ukrayna'daki tüm Rus birliklerinin geri çekilmesini talep ettiği belirtildi.[216]

İkinci tur görüşmeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

İkinci tur görüşmeleri 3 Mart 2022'de Belarus'un Brest şehrinde gerçekleşti. Taraflar, sivillerin tahliyesi için insani koridor oluşturulması konusunda ve tahliyelerin yapılacağı bölgelerde geçici ateşkesin sağlanması konusunda anlaştı. Görüşme sonrası açıklama yapan Ukraynalı müzakere heyeti üyesi, ''Umduğumuz sonuçları alamadık, Rusya ile üçüncü tur müzakereleri gerçekleştirmek için mutabık kaldık. İki taraf da sivillerin tahliyesi için koridor açılması konusunda uzlaştı. Anlaşma, tahliyeler sırasında olası bir geçici ateşkesi içeriyor'', dedi. Mihail Podolyak ise henüz Ukrayna'nın ihtiyacı olan sonuçların mevcut olmadığını ifade etti. Ayrıca taraflar 3.tur görüşmeleri için anlaştı.[217]

Üçüncü tur görüşmeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ukrayna ve Rusya heyetleri arasındaki 3.tur görüşmeleri 7 Mart 2022'de Brest şehrinde gerçekleşti. Yaklaşık 4 saat süren görüşmenin ardından, net bir sonuç çıkmadığı ve görüşmelerin devam edeceği bildirildi. Mihail Podolyak görüşme sonrası yaptığı açıklamada, ''Müzakerelerde durumu belirgin bir şekilde iyiye götürecek sonuca ulaşamadık. İnsani koridorlar konusunda az da olsa bir ilerleme sağladık. Ateşkes ve güvenlik garantilerinin yanı sıra düzenlemelerin temel siyasi ayağı üzerinde istişareler devam etti'' dedi.

Rusya heyetine başkanlık eden Rusya Devlet Başkan Yardımcısı Vladimir Medinskiy ise, “Müzakerelerde beklediğimiz sonuç çıkmadı. Ancak bir dahaki sefere daha önemli adımlar atabileceğimize inanıyoruz. Müzakereler devam edecek'' ifadelerini kullandı ve koridorların tekrar açılacağını açıkladı.[218]

Dördüncü tur görüşmeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

14 Mart 2022'de yapılan 4.tur görüşmeleri video konferans yoluyla gerçekleşti ancak teknik arıza sebebiyle 15 Mart 2022'de görüşmelerin devam edeceği açıklandı. Mihail Podolyak konuyla ilgili yaptığı açıklamada, 4. tur müzakerelerinin "zor" olduğunu belirterek "Müzakereler; barış, ateşkes, askerî birliklerin çekilmesi ve güvenlik garantileri için yapılıyor" dedi.[219]

Beşinci tur görüşmeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

5.tur görüşmeleri 15 Mart 2022'de yine çevrimiçi ortamda gerçekleşti. Görüşme sonrası açıklama yapan Mihail Podolyak, ”Yarın devam edeceğiz. Müzakereler zorlu geçiyor. Prensiplerimizin çakıştığı noktalar var ancak anlaşma olasılığı görüyoruz. Başlıca konular bölgedeki düzen, ateşkes ve ordunun geri çekilmesi” dedi.[220]

27 Mart 2022'de Ukrayna tarafından yapılan açıklamada görüşmelerin 28-30 Mart tarihleri arasında Türkiye'de yapılacağı açıklandı.[221]

.[222]

Sonuçlar ve yaptırımlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaptırımlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali birçok ülkede büyük tepkiyle karşılandı, buna karşılık Batılı ülkeler Rusya'ya ağır yaptırımlar uygulamaya başlayacaklarını duyurdu. ABD Başkanı Joe Biden, "Putin saldırgan. Bu savaşı Putin seçti. Şimdi de kendisi ve ülkesi bunun sonuçlarına katlanacak. Bugün Rusya'ya yönelik yeni yaptırımları ve ihracat kısıtlamalarını duyuruyorum." açıklamasını yaptı.[223] Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson ise, "Bugün müttefiklerimizle uyum içinde, Rus ekonomisini sekteye uğratmak için zamanında tasarlanmış büyük bir ekonomik yaptırım paketini kabul edeceğiz." ifadelerini kullandı.[224]

Finans

[değiştir | kaynağı değiştir]

27 Şubat 2022'de Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen; Rusya'nın önemli bankalarının SWIFT sisteminden çıkarılacağını, savaşı finanse etmemesi için Putin'in varlıklarının dondurulacağını ve Rus oligarklarının varlıklarını hedef alacaklarını açıkladı.[225]

Ulaşım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bütün Avrupa Birliği üyesi ülkeler hava sahalarını Rus uçaklarına kapatmaya başladı. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, "Rusya'ya ait ya da Rusya kontrolündeki uçaklar için AB hava sahasını kapatıyoruz. AB topraklarına inemeyecek, bu topraklardan havalanamayacak veya bu topraklar üzerinde uçamayacaklar. Oligarkların özel jetleri de dâhil." açıklamasında bulundu.[226][227] Birleşik Krallık Ulaştırma Bakanı Grant Shapps, Rusya ile bağlantılı tüm gemilerin Britanya limanlarına girmesini yasakladıklarını duyurdu.[228]

Spor

[değiştir | kaynağı değiştir]

UEFA ve FIFA, bir sonraki duyuruya kadar Rus takımlarının ve Rusya millî takımının UEFA ve FIFA turnuvalarına katılımını askıya aldığını duyurdu.[229]

Video oyunu üreticisi EA Sports; 2 Mart 2022 tarihinde sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, tüm Rus kulüplerinin ve Rusya millî takımının FIFA oyunlarından (FIFA 22, FIFA Mobile ve FIFA Online) çıkarıldığını duyurdu.[230]

Sosyal yaşam

[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD merkezli teknoloji şirketi Apple; Rusya'da ürün satışlarını durdurduğunu, Apple Pay gibi hizmetlerini sınırlandırdığını ve Rus medya uygulamalarının Rusya harici ülkelerin App Store servisinden kaldırıldığını duyurdu.[231]

Britanyalı yayın kuruluşu BBC, Rusya'daki tüm içerik lisanslarını durdurma kararı aldı.[232]

Uçak üreticisi Boeing; Rus hava yolu şirketlerine sağladığı bakım, yedek parça ve teknik desteğini askıya aldı.[233]

Yapım şirketi Netflix; Rusya için tüm projelerini ve satın alma işlemlerini durdurma kararı aldı.[234]

Avrupa Yayın Birliği, internet sitesinden yaptığı açıklamayla Torino'da düzenlenecek olan 2022 Eurovision Şarkı Yarışmasına hiçbir Rus sanatçının katılmayacağını duyurdu.[235]

Ekonomik etki

[değiştir | kaynağı değiştir]

Moskova Borsası, 24 Şubat'ta Moskova Saatiyle 08.05'te piyasalarındaki tüm işlemleri geçici olarak askıya aldı,[236][237] saat 10.00'da işlemler tekrar açıldı.[238][239] St. Petersburg Borsası da bir sonraki duyuruya kadar ticareti askıya aldı.[240] İstilanın bir sonucu olarak, Brent petrol fiyatları 2014'ten bu yana ilk kez varil başına 100 doların üzerine çıkarken[241] Asya'daki piyasalar düştü.[242][243] Benzer şekilde, Okyanusya piyasaları da düştü ve Avustralya Menkul Kıymetler Borsası ve Yeni Zelanda Borsası %3'ten fazla ekside kapandı.[244][245] 24 Şubat 2022'de Hindistan'ın Nifty endeksi %5'in üzerinde kapanırken, Sensex 2.700 puandan fazla düştü.[246] Türkiye’de 23 Şubat 2022 tarihinde 13,81’den kapanan dolar kuru, 24 Şubat’ta 14 TL’yi geçti. Borsa İstanbul, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik operasyon başlatmasının ardından 24 Şubat tarihine yüzde 7,59 düşüşle 1.862 puandan açıldı. Borsa İstanbul’dan yapılan açıklamada sert düşüşün ardından 'devre kesici'nin çalıştığını duyurdu. Borsa İstanbul'da işlemler durduruldu. 24 Şubat Saat 10.30’da işlemler yeniden başladı. Hisselerdeki kayıplar yüzde 7'yi buldu.[247]

Tepkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline uluslararası tepkiler
  İstilayı kınayan ülkeler
  Tarafsız bir duruş sergileyen ülkeler
  İstilayı NATO provokasyonuna bağlayan ülkeler
  Bilinmeyen
  Rusya
  Ukrayna

24 Şubat'ta Avustralya Başbakanı Scott Morrison, Rusya ulusal güvenlik konseyi'nin sekiz üyesine yönelik hedeflenen seyahat yasaklarını ve mali yaptırımları açıkladı.[248] Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, Rusya'yı Ukrayna'daki saldırganlığa derhal son vermeye çağırırken, Fransız ve ABD büyükelçileri 25 Şubat 2022'de BM Güvenlik Konseyi'ne bir karar sunacaklarını açıkladılar[249][250] ve Birleşik Krallık, Rusya'nın "kışkırtılmamış saldırısını" kınadı ve İngiltere ve müttefiklerinin kararlı bir şekilde yanıt vereceğine söz verdi.[251] Saldırıyı "sebepsiz ve haksız" olarak nitelendiren Biden, yönetiminin olası eylemleri daha fazla düşüneceğini belirtti.[252] Fransa cumhurbaşkanlığı, Rusya'nın eylemlerini kınayan bir bildiri yayınladı.[253][254] İspanya, Japonya, Gürcistan, İtalya, Nepal ve Norveç de istilayı kınadı.[255][256][257][258] Türkiye’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında 'Güvenlik Zirvesi' acil toplandı. Toplantı sonrası, Rusya’nın saldırısının uluslararası hukuku ihlal ettiği ve kabul edilemez olduğu ifade edildi. Türkiye'nin Ukrayna’nın siyasi birliği, egemenliği ve toprak bütünlüğüne desteğini sürdüreceği vurgulandı.[259]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Keane, Daniel; Blake, Elly (14 Mart 2022). "What is the Homes for Ukraine refugees scheme and how do you apply?". Evening Standard. ISSN 2041-4404. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  2. ^ Pita, Antonio; Costa, Raúl Sánchez (3 Mart 2022). "Ukrainian exodus could be Europe's biggest refugee crisis since World War II". El País. ISSN 0213-4608. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  3. ^ "Refugees fleeing Ukraine (since 24 February 2022)". UNHCR. 2022. 10 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  4. ^ "UNHCR: Ukraine, other conflicts push forcibly displaced total over 100 million for first time". United Nations High Commissioner for Refugees. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  5. ^ "Needs Growing for Over 8 Million Internally Displaced in Ukraine". International Organization for Migration. 16 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  6. ^ "Ukraine". IDMC (İngilizce). 24 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  7. ^ a b "Russia-Ukraine crisis live news: Putin has launched 'full-scale invasion', says Ukrainian foreign minister – latest updates". The Guardian. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  8. ^ Barbaro, Michael; Chaturvedi, Asthaa; Szypko, Rob; Quester, Rachel; Johnson, Michael; Baylen, Liz O.; Daniel, Chelsea; Powell, Dan; Lozano, Marion (5 Nisan 2022). "How the War in Ukraine is Creating a Global Food Crisis". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 15 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  9. ^ "The coming food catastrophe". The Economist. ISSN 0013-0613. 21 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  10. ^ Gbaka, Solomon; Ijirshar, Victor U. (5 Mart 2024). "Russia-Ukraine War and Food Prices in Low-and Middle-income Countries". Energy RESEARCH LETTERS (İngilizce). 4 (Early View). doi:10.46557/001c.90933. 20 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024.  Erişim tarihi 20 Mart 2024
  11. ^ Kirby, Jen; Guyer, Jonathan (24 Şubat 2022). "Russia's war in Ukraine, explained". Vox. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  12. ^ "Conflict in Ukraine". Global Conflict Tracker. Council on Foreign Relations. 28 Şubat 2022. 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  13. ^ Farley, Robert; Kiely, Eugene (24 Şubat 2022). "Russian Rhetoric Ahead of Attack Against Ukraine: Deny, Deflect, Mislead". FactCheck.org. Photograph by Aris Messinis (Agence-France Presse). Annenberg Public Policy Center. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022. Nov. 28 – ... 'Russia has never hatched, is not hatching and will never hatch any plans to attack anyone,' Peskov said. ... 19 Jan – ... Ryabkov ... 'We do not want and will not take any action of aggressive character. We will not attack, strike, invade, quote unquote, whatever Ukraine.' 
  14. ^ Taylor, Adam (24 Şubat 2022). "Russia's attack on Ukraine came after months of denials it would attack". The Washington Post. Photograph by Evgeniy Maloletka (Associated Press). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. On Sunday ... "There is no invasion. There is no such plans," Antonov said. 
  15. ^ Fořtová, Klára (8 Mart 2022). "Velvyslanec Ukrajiny v Česku denně promlouvá, ruský mlčí a je 'neviditelný'" [Ukraine's ambassador to the Czech Republic speaks daily, the Russian is silent and 'invisible']. Mladá fronta DNES (Çekçe). 8 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. Zmejevský ... 'Důrazně jsme odmítli jako nepodložená obvinění Ruska z přípravy, agrese vůči Ukrajině a fámy o vstupu ruských jednotek na ukrajinské území,' stojí v něm. 
  16. ^ Hernandez, Joe (22 Şubat 2022). "Why Luhansk and Donetsk are key to understanding the latest escalation in Ukraine". NPR. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  17. ^ Hodge, Nathan (22 Şubat 2022). "Russia's Federation Council gives consent to Putin on use of armed forces abroad, Russian agencies report". CNN International. Moskova. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  18. ^ Nikolskaya, Polina; Osborn, Andrew (24 Şubat 2022). "Russia's Putin authorises 'special military operation' against Ukraine". Reuters. Moskova. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  19. ^ Grunau, Andrea; von Hein, Matthias; Theise, Eugen; Weber, Joscha (25 Şubat 2022). "Fact check: Do Vladimir Putin's justifications for going to war against Ukraine add up?". Deutsche Welle. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  20. ^ Waxman, Olivia B. (3 Mart 2022). "Historians on What Putin Gets Wrong About 'Denazification' in Ukraine". Time. ISSN 0040-781X. OCLC 1311479. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  21. ^ "Russia's invasion of Ukraine". The Economist. 26 Şubat 2022. ISSN 0013-0613. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. Though the target of Mr. Putin's tirade on February 21st was Ukraine, the former Soviet republics now in NATO, Estonia, Latvia and Lithuania, have cause for alarm over his irredentism. 
  22. ^ Perrigo, Billy (22 Şubat 2022). "How Putin's Denial of Ukraine's Statehood Rewrites History". Time. ISSN 0040-781X. OCLC 1311479. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  23. ^ "Putin Says He Does Not Plan to 'Restore Empire'". Moscow Times. 22 Şubat 2022. OCLC 1097137921. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  24. ^ Tabarovsky, Izabella; Finkel, Evgeny (27 Şubat 2022). "Statement on the War in Ukraine by Scholars of Genocide, Nazism and World War II". The Jewish Journal of Greater Los Angeles. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  25. ^ Abbruzzese, Jason (24 Şubat 2022). "Putin says he is fighting a resurgence of Nazism. That's not true". NBC News. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  26. ^ "Russia attacks Ukraine". CNN International. 24 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  27. ^ a b Kirby, Paul (9 Mart 2022). "Why is Russia invading Ukraine and what does Putin want?". BBC News. 19 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  28. ^ "Ukrainian president signs decree on general mobilisation of population -Interfax". Reuters. 24 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  29. ^ "Zelensky signs decree declaring general mobilization". Interfax-Ukraine. 25 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  30. ^ "Ukraine rejects Russian demand to surrender port city of Mariupol in exchange for safe passage". CBS News. 20 Mart 2022. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  31. ^ "Ukraine refuses to surrender Mariupol as scope of human toll remains unclear". Canadian Broadcasting Corporation. 21 Mart 2022. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  32. ^ Balmforth, Tom (4 Temmuz 2022). "Analysis: Russia hails capture of Luhansk region, but big Ukraine battles lie ahead". Reuters (İngilizce). 7 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  33. ^ Myre, Greg (26 Haziran 2022). "Russia bombs Kyiv in a weekend missile barrage across Ukraine". NPR (İngilizce). 9 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  34. ^ "Russia hits Lviv again as Putin's campaign of terror focuses on Ukraine's shell-shocked east". www.cbsnews.com (İngilizce). 7 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2022. 
  35. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; auto3 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  36. ^ "NATO to deploy thousands of commandos to nations near Ukraine". Al Jazeera. 25 Şubat 2022. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  37. ^ Chernova, Anna; Cotovio, Vasco; Thompson, Mark (28 Şubat 2022). "Sanctions slams Russian economy". CNN. 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  38. ^ Simon, Scott (5 Mart 2022). "Russian law bans journalists from calling Ukraine conflict a 'war' or an 'invasion'". NPR. 12 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  39. ^ Morin, Rebecca; Subramanian, Courtney; Collins, Michael; Garrison, Joey; Groppe, Maureen (24 Şubat 2022). "World leaders condemn Russian invasion of Ukraine; EU promises 'harshest' sanctions – live updates". USA Today. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  40. ^ Stewart, Briar; Seminoff, Corinne; Kozlov, Dmitry (24 Şubat 2022). "More than 1,700 people detained in widespread Russian protests against Ukraine invasion". CBC News. Associated Press. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  41. ^ "Over 1,000 Companies Have Curtailed Operations in Russia—But Some Remain | Yale School of Management". som.yale.edu (İngilizce). 16 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  42. ^ Corder, Mike (3 Mart 2022). "ICC prosecutor launches Ukraine war crimes investigation". Associated Press. 16 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  43. ^ Budjeryn, Mariana. "Issue Brief #3: The Breach: Ukraine's Territorial Integrity and the Budapest Memorandum" (PDF). Woodrow Wilson International Center for Scholars. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  44. ^ Vasylenko, Volodymyr (15 Aralık 2009). "On assurances without guarantees in a 'shelved document'". The Day. 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  45. ^ Harahan, Joseph P. (2014). "With Courage and Persistence: Eliminating and Securing Weapons of Mass Destruction with the Nunn-Luger Cooperative Threat Reduction Programs" (PDF). DTRA History Series. Defense Threat Reduction Agency. ASIN B01LYEJ56H. 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  46. ^ "Istanbul Document 1999". Organization for Security and Co-operation in Europe. 19 Kasım 1999. 1 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  47. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Wiegrefe 2022 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  48. ^ Hall, Gavin E. L. (14 Şubat 2022). "Ukraine: the history behind Russia's claim that Nato promised not to expand to the east". The Conversation. 15 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  49. ^ Baker, Peter (9 Ocak 2022). "In Ukraine Conflict, Putin Relies on a Promise That Ultimately Wasn't". The New York Times. ISSN 0362-4331. 1 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  50. ^ "Rusya'nın Kırım'ı yasa dışı ilhakının üzerinden üç yıl geçti". Anadolu Ajansı. 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. "Yeşil adamlar" olarak adlandırılan bu silahlı kişiler, kamu binalarını işgal etti, yarımadanın yönetimini ele geçirmeye çalıştı. 
  51. ^ Hacıoğlu, Nerdun. "Yeşil Adam krizi". hurriyet.com.tr. 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  52. ^ "26 Şubat Olayları: Kırım'ın yasa dışı ilhakının 7'nci yılı". trthaber.com. 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. "Yeşil adamlar" diye tabir edilen bu askeri gruplar Kırım Parlamentosu ve hükümet binalarını ele geçirdi. 
  53. ^ Grytsenko, Oksana; Vlasova, Anastasia (12 Nisan 2014). "Armed pro-Russian insurgents in Luhansk say they are ready for police raid". Kyiv Post. Luhansk: Businessgroup LLC. 12 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  54. ^ Ragozin, Leonid (16 Mart 2019). "Annexation of Crimea: A masterclass in political manipulation". Al Jazeera. 7 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  55. ^ Charap, Samuel; Boston, Scott (21 Ocak 2022). "U.S. Military Aid to Ukraine: A Silver Bullet?". RAND Corporation. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  56. ^ Walker, Shaun; Grytsenko, Oksana; Ragozin, Leonid (3 Eylül 2014). "Russian soldier: 'You're better clueless because the truth is horrible'". The Guardian. ISSN 1756-3224. OCLC 60623878. 1 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  57. ^ "Exclusive: Charred tanks in Ukraine point to Russian involvement". Reuters. 23 Ekim 2014. 1 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  58. ^ "Ukraine ceasefire violated more than 100 times within days: OSCE". Al Jazeera. 29 Temmuz 2020. 1 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  59. ^ "France says Russia refused to hold ministerial meeting on Ukraine". Reuters. 9 Kasım 2021. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  60. ^ "Article by Vladimir Putin 'On the Historical Unity of Russians and Ukrainians'". Rusya devlet başkanı. 12 Temmuz 2021. 19 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. ... the outcome of both Minsk‑1 and Minsk‑2 which give a real chance to peacefully restore the territorial integrity of Ukraine by coming to an agreement directly with the DPR and LPR with Russia, Germany and France as mediators, contradicts the entire logic of the anti-Russia project. 
  61. ^ "Russia Shouldn't Negotiate With 'Vassal' Ukraine, Ex-President Medvedev Says". Moscow Times. 11 Ekim 2021. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  62. ^ Michael, Casey (19 Haziran 2015). "Pew Survey: Irredentism Alive and Well in Russia". The Diplomat. 10 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  63. ^ Socor, Vladimir (24 Mart 2014). "Putin's Crimea Speech: A Manifesto of Greater-Russia Irredentism". 11 (56). Eurasia Daily Monitor. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  64. ^ Putin, Vladimir (12 Temmuz 2021). "Article by Vladimir Putin 'On the Historical Unity of Russians and Ukrainians'". Kremlin. Rusya hükûmeti. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  65. ^ Snyder, Timothy D. (18 Ocak 2022). "How to think about war in Ukraine". Thinking about... (gazete). Substack. 19 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. Historically speaking, the idea that a dictator in another country decides who is a nation and who is not is known as imperialism. 
  66. ^ Lucas, Edward (15 Eylül 2020). "Why Putin's history essay requires a rewrite". The Times. Times Newspapers. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  67. ^ Roth, Andrew (7 Aralık 2021). "Putin's Ukraine rhetoric driven by distorted view of neighbor". The Guardian. Moskova. 7 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. But that fear has gone hand-in-hand with chauvinistic bluster that indicates Moscow has a distorted view of modern Ukraine and the goals it wants to achieve there. 
  68. ^ Dickinson, Peter; Haring, Melinda; Lubkivsky, Danylo; Motyl, Alexander; Whitmore, Brian; Goncharenko, Oleksiy; Fedchenko, Yevhen; Bonner, Brian; Kuzio, Taras (15 Temmuz 2021). "Putin's new Ukraine essay reveals imperial ambitions". Atlantic Council. 15 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. Vladimir Putin's inaccurate and distorted claims are neither new nor surprising. They are just the latest example of gaslighting by the Kremlin leader. 
  69. ^ Wilson, Andrew (23 Aralık 2021). "Russia and Ukraine: 'One People' as Putin Claims?". Royal United Services Institute. 24 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. Putin's key trope is that Ukrainians and Russians are 'one people', and he calls them both 'Russian'. He starts with a myth of common origin: 'Russians, Ukrainians and Belarusians are all descendants of Ancient Rus', which was the largest state in Europe' from the 9th–13th centuries AD. 
  70. ^ Tétrault-Farber, Gabrielle; Balmforth, Tom (17 Aralık 2021). "Russia demands NATO roll back from East Europe and stay out of Ukraine". Reuters (İngilizce). 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  71. ^ MacKinnon, Mark (21 Aralık 2021). "Putin warns of unspecified military response if U.S. and NATO continue 'aggressive line'". The Globe and Mail (İngilizce). 15 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  72. ^ "Putin Says Conflict in Eastern Ukraine 'Looks Like Genocide'". AFP. The Moscow Times. 10 Aralık 2021. 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  73. ^ "Путин заявил о геноциде на Донбассе". Rossiyskaya Gazeta (Rusça). 9 Aralık 2021. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  74. ^ "New law stokes Ukraine language tensions". France 24. 1 Nisan 2021. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  75. ^ "The Ukrainian language is having a moment. To Putin's ears, it's a shot against Russian speakers". The Washington Post. 8 Şubat 2022. 8 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  76. ^ "Ukraine's star author Kurkov says his native Russian should be curbed". France 24. 13 Şubat 2022. 18 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  77. ^ "US accuses Moscow of creating Ukraine invasion pretext with 'genocide' claims". AFP. France 24. 15 Şubat 2021. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  78. ^ Vasilyeva, Nataliya (19 Şubat 2022). "Russians accuse Ukrainians of genocide as they pave way for potential invasion". The Telegraph. 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  79. ^ "Report on the human rights situation in Ukraine" (PDF). OHCHR. 15 Haziran 2014. 14 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  80. ^ "Civic Space and Fundamental Freedoms in Ukraine" (PDF). OHCHR. 2021. 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  81. ^ "Daily and spot reports from the Special Monitoring Mission to Ukraine". OSCE. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  82. ^ "Ad hoc Report on the situation of national minorities in Ukraine adopted on 1 Nisan 2014". Council of Europe. 2 Nisan 2014. 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  83. ^ "DISINFORMATION ABOUT THE CURRENT RUSSIA-UKRAINE CONFLICT – SEVEN MYTHS DEBUNKED". Directorate-General for European Neighbourhood Policy and Enlargement Negotiations (Basın açıklaması) (İngilizce). 24 Ocak 2022. 18 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2022. Myth 2: "The situation in Ukraine triggered this conflict. There is proof that Ukraine is committing atrocities against its Russian-speaking population in the country's east. Russia has to intervene, not least because Ukraine and Russia are 'one nation.' Ukraine simply belongs to Russia's "privileged sphere of influence". False. Allegations that Ukraine is attacking its own territory and persecuting its own citizens are absurd. To galvanize domestic support for Russia's military aggression, Russian state-controlled media have tirelessly sought to vilify Ukraine, accusing it of alleged genocide in eastern Ukraine, drawing groundless parallels with Nazism and World War Two, and fabricating stories aimed at striking a negative emotional chord with audiences. 
  84. ^ "United States: Russia's claim of 'genocide in Ukraine' is reprehensible falsehood". Ukrinform. 17 Şubat 2022. 18 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2022. The Embassy of the United States of America in Ukraine called Russia's claim of "genocide in Ukraine" reprehensible falsehood. 
  85. ^ "US condones forceful assimilation of Russians in Ukraine – Russian ambassador to US". TASS. 18 Şubat 2021. 18 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  86. ^ a b Mark MacKinnon and Adrian Morrow. "Putin orders snap nuclear drill". The Globe and Mail. s. A3. 
  87. ^ "Ukraine: How big is Russia's military build-up?". BBC News. 17 Şubat 2022. 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  88. ^ "Ukraine, West accuse Russia of trying to create pretext for invasion after shelling in east". MSN. 17 Şubat 2022. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  89. ^ Light, Felix (20 Şubat 2022). "In the Closest Russian City to Ukraine's Separatist Region, There Are Few Signs of Refugees". The Moscow Times. 20 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  90. ^ "Russian-backed separatists announce civilian evacuation from eastern Ukraine as escalation stokes Russian invasion fears". NBC News. 18 Şubat 2022. 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  91. ^ Smith, Alexander (18 Şubat 2022). "Warning siren sounds in rebel-held capital in east Ukraine -Reuters witness". MSN News. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  92. ^ "Ukraine conflict: Rebels declare general mobilisation as fighting grows". BBC News (İngilizce). 19 Şubat 2022. 19 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2022. 
  93. ^ "47 shelling incidents leave 5 injured in Donbas". Kyiv Independent. 18 Şubat 2022. 17 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2022. 
  94. ^ "How Russian proxy forces are attempting to provoke the Ukrainian army and are lying about a new Ukrainian offensive". NV.UA. 18 Şubat 2022. 18 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2022. 
  95. ^ Sabbagh, Dan (16 Mayıs 2022). "Batılı kaynaklar, Putin'in savaşa 'albay veya tuğgeneral düzeyinde' dahil olduğunu söylüyor". The Guardian. ISSN 0261-3077. 16 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2023. 
  96. ^ Shuster, Simon (26 Eylül 2022). "Savaşın Gidişatını Değiştiren Ukrayna Karşı Saldırısının İç Yüzü". Time. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2023. 
  97. ^ Congressional Research Service (13 Şubat 2023). "Rusya'nın Ukrayna'daki Savaşı: Askeri ve İstihbarat Yönleri". s. 8. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  98. ^ Hodge, Nathan (11 Nisan 2022). "Rusya Ukrayna için yeni bir general atadı. Moskova, Putin'in zafer ilan etmesi için savaşı zamanında yeniden başlatabilecek mi?". CNN. 17 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  99. ^ Şablon:Haberlerden alıntı
  100. ^ "Rusya'nın Ukrayna'daki Savaşı: Askeri ve İstihbarat Yönleri". Congressional Research Service. 13 Şubat 2023. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2023. 
  101. ^ Deliso, Meredith (8 Mayıs 2022). "Why Russia has suffered an 'extraordinary' number of generals". ABC News. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2023. 
  102. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; CriticalThreats2 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  103. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; ISW 4MAR3 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  104. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Rostov-Gazeta-2022-02-252 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  105. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Rostov-Gazeta-2022-02-25 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  106. ^ Insinna, Valerie (19 Eylül 2022). com/2022/09/it-took-couple-of-months-to-put-us-anti-radiation-missiles-on-ukrainian-fighters-usaf-reveals/ "It took 'couple of months' to put US anti-radiation missiles on Ukrainian fighters, USAF reveals" |url= değerini kontrol edin (yardım). Breaking Defense. Erişim tarihi: 26 Aralık 2022. [ölü/kırık bağlantı]
  107. ^ Meilhan, Pierre; Roth, Richard (22 Ekim 2022). "Ukrayna ordusu enerji altyapısına yönelik saldırılar sırasında 18 Rus seyir füzesinin imha edildiğini açıkladı". CNN. 26 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2022. 
  108. ^ "UN: Ukrayna'nın enerji sistemine yönelik Rus saldırıları 10 Ekim'den bu yana 77 sivili öldürdü". The Kyiv Independent. 25 Kasım 2022. 26 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2022. 
  109. ^ "Ukraine battles to restore power as millions face blackouts". Al Jazeera. 26 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2022. 
  110. ^ "Evidence of Russian crimes mounts as war in Ukraine drags on". Associated Press. 30 Aralık 2022. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  111. ^ "Three dead in explosions at Russian airbases". english.nv.ua. 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2023. 
  112. ^ "Russian Navy Day Celebrations Canceled In Crimea's Sevastopol After Reported Drone Attack". Radio Free Europe/Radio Liberty. 31 Temmuz 2022. 24 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022. 
  113. ^ Cheetham, Joshua (11 Ağustos 2022). "Ukrayna savaşı: Kırım hava üssü ağır hasar gördü, uydu görüntüleri gösteriyor". BBC News. 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2022. 
  114. ^ "Saky Havaalanı: Ukrayna, inkarın ardından Kırım'daki patlamaların sorumluluğunu üstlendi". 7 Eylül 2022. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2022.  Bilinmeyen parametre |web sitesi= görmezden gelindi (yardım); Bilinmeyen parametre |Son= görmezden gelindi (|son= kullanımı öneriliyor) (yardım); Bilinmeyen parametre |İlk= görmezden gelindi (yardım)
  115. ^ Galeotti, Mark. "Ukraine's Crimean strike marks a new stage of the war". The Spectator. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022. 
  116. ^ KIrby, Paul (16 Ağustos 2022). "Ukrayna savaşı: Rusya yeni Kırım patlamaları için sabotajı suçluyor". BBC News. 20 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022. 
  117. ^ Graham-Harrison, Emma (19 Ağustos 2022). "Fires and explosions reported at military targets in Russia and Crimea". The Guardian. 24 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022. 
  118. ^ Kramer, Andrew E.; Schwirtz, Michael (11 Ekim 2022). "Explosion on 12-Mile Crimea Bridge Kills 3". The New York Times. eISSN 1553-8095. ISSN 0362-4331. OCLC 1645522. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2022. 
  119. ^ Pennington, Josh; Stambaugh, Alex (16 Temmuz 2023). "Emergency incident reported on bridge connecting Crimea with Russia". CNN. 17 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2023. 
  120. ^ a b "Russia launches another major missile attack on Ukraine". Associated Press Haberler. 16 Aralık 2022. 16 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022. 
  121. ^ Warrick, Joby; Nakashima, Ellen; Harris, Shane (16 Ekim 2022). "Iran Ukrayna savaşı için Rusya'ya füze ve insansız hava aracı göndermeyi planlıyor, yetkililer diyor". The Washington Post. 11 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  122. ^ "Ukrayna savaşı: ABD, İran insansız hava araçlarının yaptırımları ihlal ettiğini söyledi". BBC News. 18 Ekim 2022. 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  123. ^ Kennedy, Niamh; Mahmoodi, Negar; Kottasová, Ivana; Raine, Andrew (16 Ekim 2022). "Iran, Ukrayna'da kullanılmak üzere Rusya'ya silah tedarik ettiğini reddediyor". CNN. 2 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  124. ^ "European countries urge UN probe of Iran drones in Ukraine". France 24. Agence France-Presse. 22 Ekim 2022. 22 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2022. 
  125. ^ Atwood, Kylie (1 Kasım 2022). "Iran is preparing to send additional weapons including ballistic missiles to Russia to use in Ukraine, western officials say". CNN. 15 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2022. 
  126. ^ Atwood, Kylie (21 Kasım 2022). "Russia to build attack drones for Ukraine war with the help of Iran, intelligence assessment says". CNN. 16 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2022. 
  127. ^ US tries to stop Iran from giving drones to Russia 15 Eylül 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The New York Times. David Sanger tarafından. 29 Aralık 2022. Sayfa 1.
  128. ^ "Rus füzelerinin bombardımanı Ukrayna genelinde elektrik kesintilerine neden oldu: Ukrayna Enerji Bakanı, saldırı dalgasının savaşta enerji tesislerine yönelik şimdiye kadarki en büyük bombardıman olduğunu söyledi". AlJazeera. 17 Kasım 2022. 15 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  129. ^ Steve Rosenberg (1 Ocak 2023). "Ukrayna savaşı: Putin'in Rusya'sında yeni yıl - hiçbir şey normal değil". BBC News. 15 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  130. ^ The New York Times. 10 Mart 2023. "Russia Fires Hypersonic Missiles In Largest Air Assault in Weeks." Andrew E. Kramer tarafından.
  131. ^ a b "Путин объявил о начале военной операции на Украине" (Rusça). tass.ru. 24 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  132. ^ "Putin announces formal start of Russia's invasion in eastern Ukraine" (İngilizce). meduza.io. 24 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  133. ^ "Russian President Vladimir Putin announces military assault against Ukraine in surprise speech" (İngilizce). msn.com. 24 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  134. ^ "Full text: Putin's declaration of war on Ukraine". The Spectator. 24 Şubat 2022. 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  135. ^ "Putin's claims that Ukraine is committing genocide are baseless, but not unprecedented". The Conversation. 25 Şubat 2022. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  136. ^ "Ukraine conflict: Russian forces attack after Putin TV declaration". BBC News. 24 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  137. ^ "Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, halka hitap etti". Anadolu Ajansı. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  138. ^ "Battles flare across Ukraine after Putin declares war" (İngilizce). politico.eu. 24 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  139. ^ "Rusya askeri harekat başlattı... Ukrayna'nın birçok bölgesinde patlama sesleri yükseliyor". indyturk.com. 24 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  140. ^ "Ukrayna'da sıkıyönetim ilan edildi". Anadolu Ajansı. 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  141. ^ "Zelensky signs decree declaring general mobilization". Interfax-Ukraine (İngilizce). 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  142. ^ SARI, İsmail. "'En tehlikelisi Instagram...' Rusya Ukrayna savaşında yanlış bilgi yağmuru! Nasıl korunabiliriz?". hurriyet.com.tr. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  143. ^ "Rusya'nın Kırım ve Donetsk'ten Ukrayna'ya giriş anları yayınlandı". trthaber.com. 24 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  144. ^ "Russia launches military attack on Ukraine with reports of explosions and troops crossing border" (İngilizce). edition.cnn.com. 24 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  145. ^ a b c "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". Institute for the Study of War (İngilizce). 4 Mart 2022. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  146. ^ "Ukraine loses control of Chernobyl nuclear site, amid battles in Kyiv outskirts". The Times of Israel. 24 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2022. 
  147. ^ "Українські військові під Києвом зупинили колону російських танків". Gazeta.ua (Ukraynaca). 25 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  148. ^ "Chernobyl radiation 'exceeds control levels' in multiple areas after being seized by Russia, says Ukraine" (İngilizce). independent.co.uk. 25 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2022. 
  149. ^ "Ukraine-Russia invasion: Ukraine says Russian rockets hit Kyiv overnight" (İngilizce). bbc.com. 25 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2022. 
  150. ^ "Battle Underway for Airbase on Kyiv Outskirts". The Moscow Times. AFB Haber Ajansı. 24 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  151. ^ "Russia claims to take control of Hostomel airport just outside Kyiv". The Times of Israel. AP. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  152. ^ AP. "Russia claims to take control of Hostomel airport just outside Kyiv". www.timesofisrael.com. The Times of Israel. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  153. ^ "Окупанти намагаються висадити десант у Василькові, йдуть бої". www.ukrinform.ua (Ukraynaca). 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  154. ^ "У Василькові збили винищувач та два гвинтокрили окупантів". www.unian.ua (Ukraynaca). Unian. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  155. ^ Roblin, Sebastien (27 Şubat 2022). "At Vasylkiv, Ukrainians Repel Russia's Paratroopers and Commandos in Frantic Night Battle". 19FortyFive. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  156. ^ "Ukraine: Why has Russia's 64 km convoy near Kyiv stopped moving?". BBC News (İngilizce). 3 Mart 2022. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  157. ^ "Kharkiv's Resistance to Russia's War Has Already Begun". 25 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  158. ^ "Росія атакувала українські міста: де відбулися бої" [Rusya Ukrayna şehirlerine saldırdı: savaşın gerçekleştiği yer]. 24 Канал (Ukraynaca). 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  159. ^ Ward, Alexander. "'Almost not possible' for Ukraine to win without West's help, Ukraine official says". Politico. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2021. 
  160. ^ "Ukraine war news from February 25: Kyiv suburbs breached, Russian forces face resistance, Zelensky warns Russia will 'storm' capital". Financial Times. 26 Şubat 2022. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  161. ^ "Russia-Ukraine War: What to know on Day 7 of Russian assault". AP News. 2 Mart 2022. 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  162. ^ The Kyiv Independent (24 Şubat 2022). "Ukrainian soldiers clash with Russians in a fierce fight near Sumy, a regional capital located near the border with Russia". The Kyiv Independent. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  163. ^ "Fierce battles raging in all directions near Mariupol – mayor". Interfax-Ukraine. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  164. ^ Richárd, Jabronka (25 Şubat 2022). "Így áll most a háború Ukrajnában: több nagyvárosban harcok dúlnak, megtámadtak egy orosz repülőteret" [Ukrayna'daki savaş şu anda böyle: birkaç büyük şehirde çatışmalar sürüyor, bir Rus havaalanına saldırı düzenlendi]. Ellenszél (Macarca). 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  165. ^ "Battle ongoing near Mariupol – mayor". www.ukrinform.net. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  166. ^ CNN (25 Şubat 2022). ""Amphibious assault" underway west of Mariupol on the Sea of Azov, senior US defense official says". CNN. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  167. ^ "Russian Navy Carries Out Amphibious Assault Near Mariupol". The Maritime Executive. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  168. ^ CNN (27 Şubat 2022). "Russian forces are about 31 miles outside southeastern Ukrainian city of Mariupol, US defense official says". CNN. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  169. ^ CNN (1 Mart 2022). "Russian-backed separatist leader expects his forces to surround Mariupol on Tuesday". CNN. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  170. ^ "Russian forces unblock water flow for canal to annexed Crimea, Moscow says". Reuters. 24 Şubat 2022. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  171. ^ "Российская военная техника заняла территорию бывшего аэропорта "Бердянск" – горсовет" [Rus askerî teçhizatı eski Berdyansk havaalanının topraklarını işgal etti - belediye meclisi]. www.unian.net (Rusça). Unian. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  172. ^ Zadorojnaya, Anastasya (1 Mart 2022). "Войска оккупанта готовят наступление на Мелитополь" [İstilacı birlikleri Melitopol'a bir saldırı hazırlıyor]. Mestnyye Vesti (Rusça). 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  173. ^ Korobova, Marina (1 Mart 2022). ""Мелитополь не сдался, Мелитополь – временно оккупирован"" ["Melitopol teslim olmadı, Melitopol geçici olarak işgal edildi"]. Mestnyye Vesti (Rusça). 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  174. ^ Schwirtz, Michael; Pérez-Peña, Richard (2 Mart 2022). "First Ukraine City Falls as Russia Strikes More Civilian Targets". The New York Times. ISSN 0362-4331. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  175. ^ "Ukrainian defenders repelled attack on Mykolaiv city, fighting continues on outskirts". Ukrinform. 4 Mart 2022. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  176. ^ "Ukraine official says Russian troops approaching Zaporizhzhia nuclear plant". National Post. 26 Şubat 2022. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  177. ^ "The Russians paused the invasion, but aren't losing". Australian Financial Review. 28 Şubat 2022. 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  178. ^ "Ukraine nuclear plant on fire after Russia shelling". News.com.au. 4 Mart 2022. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  179. ^ "Russian forces attacking Zaporizhzhia nuclear power plant in Ukraine, per multiple reports". Business Insider Australia. 3 Mart 2022. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  180. ^ "Rusya-Ukrayna savaşı 9. gününde: Rus ordusu Kiev'in kapısına dayandı". NTV. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  181. ^ "Ukrayna'da Zaporijya Nükleer Santrali sahasındaki çatışmalarda yangın çıktı". Anadolu Ajansı. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  182. ^ "Russian forces strike Ukraine from multiple fronts, including at power plant". ABC News Australia. 3 Mart 2022. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  183. ^ "Russian troops take Zaporizhzhia nuclear plant". ABC News. 4 Mart 2022. 6 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  184. ^ "The defiant soldiers of Snake Island are actually 'alive and well,' says Ukraine's navy". CNN. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  185. ^ "Ukraine soldiers told Russian officer 'go fuck yourself' before they died on island". the Guardian (İngilizce). 25 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  186. ^ "Russian Navy Captures Ukraine's Outpost on Snake Island". The Maritime Executive. 24 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  187. ^ Lister, Tim; Pennington, Josh (24 Şubat 2022). "Russia invades Ukraine". CNN. s. Audio emerges appearing to be of Ukrainian fighters defending island from Russian warship. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2021. 
  188. ^ ""Русский корабль, иди на х.й!": захисники Зміїного відповіли ворогові" ["Rus savaş gemisi, s.ktir git!": Yılan Adası'nın savunucuları düşmana cevap verdi]. Українська правда (Ukraynaca). 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  189. ^ "Yılan Adası'nda çatışma: Rus askerlerine meydan okuyup teslim olmadılar! Son sözleri ortaya çıktı". CNN Türk. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  190. ^ "Ukraine soldiers told Russian officer 'go fuck yourself' before they died on island". The Guardian. 25 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  191. ^ Dutton, Jack (25 Şubat 2022). "Russian Military Base Blown Up as Ukraine Fights Back". Newsweek. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  192. ^ "Ukrainian Armed Forces attacked Millerovo with Tochka-U". Rostov Gazeta. 25 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  193. ^ "Airport in central Ukraine reportedly targeted by missile fired from Belarus". The Times of Israel. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  194. ^ "Hetman Sahaidachny frigate, being under repair, flooded not to get to enemy – Reznikov". Interfax Ukraine. 6 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  195. ^ Evans, Michael (4 Mart 2022). "Ukraine scuttles its flagship frigate as Russians close in". The Times. The Times. ISSN 0140-0460. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  196. ^ Evans, Michael. "Ukraine scuttles its flagship frigate as the Russians close in". The Times (İngilizce). ISSN 0140-0460. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  197. ^ "The Ukrainian Navy's Flagship Appears To Have Been Scuttled". The Drive. 3 Mart 2022. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  198. ^ "Ukrayna'da halk Rus ordusunun saldırılarına sivil direniş gösteriyor". TRT Haber. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022. 
  199. ^ "Ukrayna'nın Ternopil kentine yaklaşan Rus zırhlılarını, siviller "eve dönün" sloganlarıyla karşıladı". Twitter. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022. 
  200. ^ "This is a true People's War for Ukraine. Putin has no chance of winning it. On this photo civilians block Russian invaders in Energodar yesterday. One of hundreds of such photos and videos. We need partners to help Ukraine defend itself. Especially in the air. Close the sky now!". Twitter. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022. 
  201. ^ "A Reminder of the Importance of the Crime of Aggression: Considering the Situation of Russia and Ukraine". Opinio Juris (İngilizce). 4 Şubat 2022. 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  202. ^ Guilfoyle, Douglas; McIntyre, Juliette; Paige, Tamsin Phillipa. "Is international law powerless against Russian aggression in Ukraine? No, but it's complicated". The Conversation (İngilizce). 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  203. ^ "Ukraine has few legal options to hold Russia accountable for invasion". www.courthousenews.com. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  204. ^ Dworkin, Anthony (25 Şubat 2022). "International law and the invasion of Ukraine – European Council on Foreign Relations". ECFR (İngilizce). 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  205. ^ "UN Human Rights Council establishes commission to investigate Russian human rights violations against Ukraine". www.jurist.org (İngilizce). 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  206. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  207. ^ "CHARTER OF THE UNITED NATIONS - United Nations Treaty ..." (PDF) (İngilizce). treaties.un.org. 25 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Şubat 2022. 
  208. ^ "Is international law powerless against Russian aggression in Ukraine? No, but it's complicated" (İngilizce). theconversation.com. 25 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022. 
  209. ^ "Ukraine has few legal options to hold Russia accountable for invasion" (İngilizce). courthousenews.com. 24 Şubat 2022. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022. 
  210. ^ "Russia carrying out 'indiscriminate attacks' on civilian areas in breach of international law, says Amnesty" (İngilizce). independent.co.uk. 26 Şubat 2022. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022. 
  211. ^ "Russian military commits indiscriminate attacks during the invasion of Ukraine" (İngilizce). amnesty.org. 25 Şubat 2022. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022. 
  212. ^ "Ukraine: Russian military have carried out indiscriminate attacks - new expert analysis" (İngilizce). amnesty.org.uk. 25 Şubat 2022. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022. 
  213. ^ "Ukraine: Russian Cluster Munition Hits Hospital" (İngilizce). hrw.org. 25 Şubat 2022. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022. 
  214. ^ "Ukraine live updates: Kyiv warned of toxic fumes after strike on oil depot" (İngilizce). bbc.com. 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022. 
  215. ^ {{Подоляк, Михайло [@Podolyak_m] (2 Nisan 2022). "Bucha, Kyiv region. The bodies of people with tied hands, who were shot dead by 🇷🇺 soldiers lie in the streets. These people were not in the military. They had no weapons. They posed no threat. How many more such cases are happening right now in the occupied territories? (1/2)" [Bucha, Kiev bölgesi. 🇷🇺 askerlerin kurşunuyla katledilen eli bağlı insanların cesetleri sokaklarda yatıyor. Bu insanlar askerde değildi. Silahları yoktu. Hiçbir tehdit oluşturmadılar. Şu anda işgal altındaki topraklarda buna benzer kaç vaka daha yaşanıyor? (1/2)] (X gönderisi) (İngilizce). Erişim tarihi: 3 Nisan 2022 – X vasıtasıyla. 
  216. ^ "Barış müzakerelerinin ilk turu yapıldı". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  217. ^ "Son Dakika: Rusya-Ukrayna barış görüşmelerinde 2. tur sona erdi! 3. tur öncesi kısmi ateşkes kararı alındı". 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  218. ^ "3. tur müzakereden de 'barış' çıkmadı! Dünyanın gözü, abluka altındaki Kiev'de". 7 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2022. 
  219. ^ "Rusya-Ukrayna savaşında barış görüşmeleri video konferans yoluyla sürüyor". 15 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  220. ^ "Barış görüşmelerinde 5'inci tur sona erdi: Rusya ile anlaşma olasılığı görüyoruz". 15 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  221. ^ "Ukrayna: Rusya ile 28-30 Mart'ta Türkiye'de görüşeceğiz". 27 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  222. ^ FXMAG. "286. dzień wojny. Dalsze dewastowanie systemu energetycznego na Ukrainie | FXMAG INWESTOR". www.fxmag.pl (Lehçe). 13 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2022. 
  223. ^ "ABD Başkanı Biden 4 Büyük Rus Bankasına Yaptırım Getireceklerini Duyurdu". 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2022. 
  224. ^ "Britanya Başbakanı Johnson, "Rusya'nın ekonomisini sekteye uğratmak için büyük yaptırım uygulayacaklarını" duyurdu". 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2022. 
  225. ^ "Statement by President von der Leyen on further measures to respond to the Russian invasion of Ukraine". 1 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2022. 
  226. ^ "Statement by President von der Leyen on further measures to respond to the Russian invasion of Ukraine". 1 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2022. 
  227. ^ "Rusya'ya karşı hangi yaptırım kararları alındı?". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2022. 
  228. ^ @grantshapps (1 Mart 2022). "At London's Foreign Office where we've just become the first nation to pass a law involving a total BAN of ALL ships with ANY Russian connection whatsoever from entering British ports" (X gönderisi). Erişim tarihi: 3 Mart 2022 – X vasıtasıyla. 
  229. ^ "FIFA/UEFA suspend Russian clubs and national teams from all competitions". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2022. 
  230. ^ EA Sports [@EASPORTSFIFA] (2 Mart 2022). "A statement from EA SPORTS FIFA" [EA SPORTS FIFA'dan bir açıklama] (X gönderisi) (İngilizce). Erişim tarihi: 2 Mart 2022 – X vasıtasıyla. 
  231. ^ "Apple suspends all product sales in Russia". 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2022. 
  232. ^ "BBC stops all content licensing in Russia following Ukraine invasion" [BBC, Ukrayna işgalinin ardından Rusya'daki tüm içerik lisanslarını durdurdu]. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2022. 
  233. ^ "Boeing suspends parts, maintenance and support for Russian airlines" [Boeing, Rus havayolları için parça, bakım ve desteği askıya aldı]. 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2022. 
  234. ^ "Netflix Pauses All Projects, Acquisitions From Russia" [Netflix, Rusya'dan Tüm Projeleri ve Satın Almaları Duraklattı]. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2022. 
  235. ^ "EBU STATEMENT ON RUSSIA IN THE EUROVISION SONG CONTEST 2022" [AYB'NİN 2022 EUROVİSİON ŞARKI YARIŞMASI'NDA RUSYA HAKKINDA AÇIKLAMASI]. 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2022. 
  236. ^ "Moscow Exchange - Moscow Exchange has suspended trading on all of its markets until further notice". Moscow Exchange (İngilizce). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  237. ^ Reuters (24 Şubat 2022). "Moscow Exchange suspends trading on all markets". Reuters (İngilizce). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  238. ^ "Moscow Exchange - Moscow Exchange resumes trading on its markets at 10.00am". Moscow Exchange (İngilizce). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  239. ^ Mudgill, Amit. "Russian stocks nosedive 50% as trading resumes on Moscow Exchange". The Economic Times. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  240. ^ Presse, AFP-Agence France. "Moscow, Saint Petersburg Exchanges Say Trading Suspended". www.barrons.com (İngilizce). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  241. ^ Lockett, Hudson (24 Şubat 2022). "Asian stocks tumble as US warns Russia on brink of full Ukraine invasion". Financial Times. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  242. ^ Jones, Marc (24 Şubat 2022). "Stocks slump, oil rips past $100 as Russia invades Ukraine". Reuters (İngilizce). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  243. ^ "Stocks dive, oil surges as Putin issues warning on Ukraine". Nikkei Asia (İngilizce). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  244. ^ News, A. B. C. "Shares dive, oil soars after Russian action in Ukraine". ABC News (İngilizce). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  245. ^ "Australian shares drop by $74 billion amid Russia's Ukraine invasion, the worst fall in 18 months". ABC News (İngilizce). 23 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  246. ^ "Sensex Today | Stock Market Crash: Stock Market Highlights Today: Nifty forms Long Bearish candle; what does it signal for Friday's session?". The Economic Times (İngilizce). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  247. ^ "Son Dakika: İki ayın sonra dolar/TL 14'ü gördü". Cumhuriyet. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  248. ^ Bigg, Matthew Mpoke (23 Şubat 2022). "Putin's Forces Attack Ukraine". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  249. ^ AFP. "Russia faces 'unprecedented isolation' over Ukraine invasion, EU says". TheJournal.ie (İngilizce). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  250. ^ "U.S. Says Russia Will Face U.N. Security Council Resolution". WSJ (İngilizce). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  251. ^ "Boris Johnson Condemns Russia's 'Unprovoked Attack' On Ukraine". HuffPost UK (İngilizce). 24 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  252. ^ "Biden Calls Putin's Ukraine Actions an 'Unprovoked and Unjustified' Attack". WSJ (İngilizce). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  253. ^ "France's Macron demands 'targeted European sanctions' against Russia". Al Arabiya English (İngilizce). 22 Şubat 2022. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  254. ^ "France condemns 'paranoid' Putin address as Macron demands sanctions against Russia". The Local France (İngilizce). 21 Şubat 2022. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  255. ^ Minister, Office of the Prime (24 Şubat 2022). "Norway condemns Russia's military attack on Ukraine". Government.no (İngilizce). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  256. ^ "Live updates: Slovakia OKs border troop deployment". ConchoValleyHomepage.com (İngilizce). 24 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  257. ^ "Nepal opposes Russian invasion of Ukraine". kathmandupost.com (İngilizce). 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  258. ^ "Georgian nation shocked by Russian aggression in Ukraine, President declares". 1TV (İngilizce). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  259. ^ "Erdoğan'ın 'acil' kodla topladığı güvenlik zirvesi bitti: Rusya'ya kınama, Ukrayna'ya destek - TGRT Haber". Tgrt. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Rusya%27nın_Ukrayna%27yı_işgali&oldid=34182178" sayfasından alınmıştır