Batı Libya Taarruzu (2019-2020)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Trablus Taarruzu
İkinci Libya İç Savaşı

Libya'nın batısında ve Trablus'ta son durum

     Ulusal Mutabakat Hükümeti'nin kontrol ettiği bölgeler

     Libya Ulusal Ordusu'nun kontrol ettiği bölgeler
Tarih4 Nisan 2019 - 4 Haziran 2020
(1 yıl, 2 ay, 3 hafta ve 1 gün)
Bölge
Trablus, Sirte, Batı Libya
Sebep Halife Hafter'in Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti'ni sonlandırmak amacıyla Trablus'a operasyon başlatması
Sonuç

Ulusal Mutabakat Hükümeti zaferi.

  • Ulusal Mutabakat Hükümetine bağlı Libya Silahlı Kuvvetleri, 4 Haziran 2020'de Libya Ulusal Ordusu'nun Trablus kentinde daha önce ele geçirmiş olduğu tüm toprakları geri aldı ve kuşatmayı yardı,[19] 5 Haziran 2020'de Tarhuna'yı kontrol etti.[20] Taarruz başarısızlıkla sonuçlandı.
Coğrafi
Değişiklikler
  • Surman, Sabratha ve El Ajaylat Ulusal Mutabakat Hükümeti tarafından ele geçirildi.[21]
  • Libya Ulusal Ordusu, Sirte'yi ele geçirdi.[22]
    • Taraflar

    Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti

    Destekleyen:
     Türkiye[2]

     Katar[3]

    Libya Temsilciler Meclisi

    Destekleyen:
     Rusya[4]
     İsrail[5][6][7][8]
     Fransa[9][10][11]
     Suudi Arabistan
     Birleşik Arap Emirlikleri[12][13]
     Mısır[14][15][16]
     Suriye[17]

    Ürdün Ürdün[18]
    Komutanlar ve liderler

    Libya Fayiz es-Serrac
    Libya Osama al-Juwaili
    Libya Abdul Basset Marwan
    Libya Atef Braqeek

    Türkiye Hulusi Akar[23]

    Türkiye Hakan Fidan[24]

    Libya Halife Hafter
    Libya Abdulrazek al-Nadoori
    Libya Abdul Salam al-Hassi
    Libya Ahmed al-Mismari

    Libya Seyfülislam Kaddafi

    Libya Gen. Ali Kana
    Güçler
    Libya Libya 5,000 - 35,000[25]
    Suriye Milli Ordusu Bilinmiyor    		 Libya Libya 3,000 - 30,000[26][27]
    Rusya Rusya (Wagner) 200-1400[28][29]
    Suriye Suriye 300-400 [30]
    Sudan Sudan 3000 Sudan paralı askeri[31]
    Kayıplar

    Libya Ölü sayısı bilinmiyor

    261-500 ölü[32][33]

    Libya Ölü sayısı bilinmiyor

    Rusya 13-38 paralı asker (ölü)[34]
    Birleşik Arap Emirlikleri 6 BAE askeri (ölü)[35]
    Savaşta 2,356 kişiden fazla ölü olduğu tahmin edilmektedir.[36] Çatışmalar süresince İtalya'ya ait 1, Amerika Birleşik Devletleri'ne ait 1 General Atomics MQ-9 Reaper düşürülmüştür.[37]

    Batı Libya Taarruzu, Kuzeybatı Libya Taarruzu veya Trablus Savaşı, Halife Hafter'in Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti'ni sonlandırmak amacıyla Libya Ulusal Ordusu'nu Trablus'a sürmesiyle başlayan ve 4 Haziran 2020'de başarısızlıkla sona eren taarruzdur.[38]

    Bu taarruz İkinci Libya İç Savaşı'nın bir parçasıdır. 2016 yılında kurulan Ulusal Mutabakat Hükûmeti uluslararası alanda tanınmış, varlığı kabul gören bir hükûmettir. Halife Hafter ise bu hükûmeti tanımayan Temsilciler Meclisinin askeri lideri konumundadır. Birleşmiş Milletler 2018'de ve 2019'da Libya'da barışın sağlanması amacıyla bu iki gücü bir araya getirmeye çalışmış, kalıcı bir barış oluşturmak için uğraşmıştır. 2018 ve 2019 yıllarında yapılan görüşmeler sonucunda tarafların 14-16 Nisan 2019'da bir araya gelmesi ve yeni Libya anayasasının iskeletini oluşturması planlanırken 4 Nisan 2019'da Hafter'e bağlı birlikler Trablus'u hedef alarak uluslararası alanda tanınan hükûmeti indirmek amacıyla bu taarruzu başlatmıştır.

    Taarruz boyunca Hafter'e bağlı Libya Ulusal Ordusu Fransa başta olmak üzere Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, İsrail ve birçok ülke tarafından desteklenmiştir, desteklenmektedir. Fransız istihbaratına bağlı subayların Trablus'a saldırıyı daha etkin yönetmek amacıyla Libya'da bulunduğu çeşitli Libya kaynakları tarafından bildirilmiştir. Birleşik Arap Emirlikleri, Libya Ulusal Ordusu'na hava kuvvetleri konusunda çok ciddi bir destek sağlamıştır. Suudi Arabistan, Libya Ulusal Ordusu'nu finansal anlamda desteklemektedir. Suriye Silahlı Kuvvetleri de bölgeye asker göndermiştir.

    Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükûmeti Türkiye ve Katar tarafından desteklenmektedir. Türk istihbaratının bölgede operasyonlar düzenlediği Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanmıştır. Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı vekil güç Suriye Milli Ordusu sahadaki çatışmalarda aktif olarak yer almaktadır. Katar'ın Ulusal Mutabakat hükûmetine finansal destek verdiği bilinmektedir.

    Çatışmaların ilk günlerinde Libya Ulusal Ordusu, Libya'nın batısındaki birçok bölgeyi ele geçirip Trablus'un dış mahallelerine kadar ilerlemişti. 14 ay süren çatışmaların ardından Libya Silahlı Kuvvetleri süren birçok saldırıyı püskürttü. Libya'nın batısında bulunan Surman, Sabratha ve El Ajaylat gibi bölgeler UMH tarafından ele geçirildi. TSK'nın insansız hava araçları ile destek sağlamasının ardından Vatiyye Hava Üssü de Hafter milislerinden geri alındı. 4 Haziran 2020'de Trablus bütünüyle UMH tarafından kontrol edildi ve taarruz başarısızlıkla sonuçlandı.

    UMH, Trablus'u ele geçirdikten sonra "Zafer Yolları Operasyonu" adını verdiği operasyonu başlattı ve karşı saldırıya geçti.

    Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

    Halife Hafter'e bağlı Libya Ulusal Ordusu'nun (LUO) Batı Libya'ya taarruzundan önce bölgenin durumu

    Libya İç Savaşı sırasında Muammer Kaddafi'nin ölümüyle birlikte Libya'da hem askeri hem de siyasi güç sürekli el değiştirmiştir. Son olarak Tobruk'u kendine mesken tutan Temsilciler Meclisi ile Libya'nın meşru hükûmeti olduğunu açıklayan güçler arasında siyasi çatışmalar yaşanmıştır. Temsilciler Meclisi, Kaddafi sonrası ülke üstünde bir askeri figür olabilecek Halife Hafter ile müttefiklik yapmıştır. Buna bağlı olarak 2014 yılında İkinci Libya İç Savaşı çıkmıştır. 2016 yılında da Birleşmiş Milletler başta olmak üzere bazı ülkelerin desteğiyle Trablus'ta Ulusal Mutabakat Hükümeti kurulmuştur.[39] Ulusal Mutabakat Hükûmeti ile Temsilciler Meclisi arasında durumu düzeltmek, siyasi çatışmalara son vermek ve yeni seçimler düzenleyebilmek için çeşitli görüşmeler yapıldı, birçok uluslararası kuruluş ve ülke aracı olmaya çalıştı.[40][41][42] Halife Hafter ve Libya Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı ve Başbakanı Fayiz es-Serrac, Kasım 2018 ve Şubat 2019 olmak üzere iki kez görüşme gerçekleştirdi.[43] 2011’de kurulan Libya Yüksek Yargı Konseyi, siyasi uzlaşmazlığa rağmen milli bütünlüğünü korumuş, 2019 yılında Libya genelinde şeffaf seçimlerin gerçekleştirilmesine ve eğer bir güç değişimi olacaksa bunun olaysız şekilde olmasına karar vermiştir.[44][45]

    2018 ve 2019 yıllarında Birleşmiş Milletlerin Libya bileşenleri ve İnsanı Diyalog Merkezinin ortak çalışmaları sonucu 7 bin Libyalı ile yüz yüze 130 bin Libyalı ile online ortamda görüşmeler gerçekleştirildi. Bu görüşmeler sonucunda 2019'da gerçekleştirilmesi beklenen seçimler için belli başlı kararlar almak üzere 14-16 Nisan 2019 tarihleri arasında Ghadames'de Libya Ulusal Konferansı'nın düzenlenmesine karar verildi.[46] Konferansın amaçları arasında Serrac ile Hafter'i görüştürmek, aynı hükûmetin içinde bulundurmak ve bu doğrultuda yeni anayasanın iskeletinin tartışılması yer alıyordu.[47] Hafter'in Mart 2019'da Güney Libya'da ilerlemesi, konferansı düzenleyecek yetkililerin durumdan rahatsızlık ve endişe duymasını sağladı.[48] 2019 Libya yerel seçimlerinin ilk bölümü 30 Mart 2019'da gerçekleştirildi.[49] Halife Hafter'in Facebook hesabından Ulusal Mutabakat Hükûmeti'nin tanınmadığına ve Trablus'a saldırı başladığına dair bir ses kaydı yayınlandı. Bunun üstünde 4 Nisan 2019'da çatışmalar başladı. Birleşmiş Milletler Libya Özel Temsilcisi Ghassan Salamé, bu çatışmalar sebebiyle konferansın ertelendiğini, çatışma ortamında konferansın sağlıksız olacağını açıkladı.[50] Hafter'e bağlı birliklerin Trablus'a yürümesiyle birlikte Ulusal Mutabakat Hükûmeti seferberlik ilan etti.[51][52]

    Uluslararası gelişmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

    2015'in başından itibaren Halife Hafter'e bağlı birliklerin yaptığı birçok operasyonda Fransız ordusunun Hafter'e yardımı olmuştur, hatta Temmuz 2016'da Bingazi yakınlarında yaşanan bir helikopter kazasında 3 Fransız Özel Kuvvetler mensubunun öldüğü tespit edilmiştir.[53][54] Hafter ile çatışma halinde olan Ulusal Mutabakat Hükûmeti'nin de İtalya tarafından desteklediği bazı kaynaklar tarafından öne sürülmüştür. The Economist'in iddiasına göre Mayıs 2018'de gerçekleşen ve Emmanuel Macron'un ev sahipliği yaptığı Hafter-Serrac görüşmesi Libya üstündeki Fransız-İtalyan çekişmesinin bir ayağıydı ve bu olay Birleşmiş Milletler Libya Özel Temsilcisi Ghassan Salamé'ın uzun süre üstünde uğraştığı Libya Ulusal Konferası'nın düzenlenmesi çabalarına büyük engel yarattı. Batı Libya Gaz Projesi'nin bir hattı olan "Greenstream Boru Hattı"nın ve ülkedeki petrollerin İtalya-Fransa arasındaki Libya politikasını etkilediği yine Economist tarafından belirtilmiştir.[55]

    Bloomberg'e göre Hafter'in destekçisi sadece Fransa değildir. Bloomberg; Rusya'nın, Birleşik Arap Emirlikleri'nin ve Mısır'ın Hafter'i desteklediğini yazmıştır.[54] Bu ülkelerin yanında Suudi Arabistan da "bölgedeki aşiret reislerinin sadakatinin satın alınması, paralı asker devşirilmesi ve diğer askeri ihtiyaçların karşılanması" amacıyla Hafter'in yönettiği Libya Ulusal Ordusu'na Trablus'a saldırmadan önce 20 milyon Amerikan doları hibe etmiştir.[56]

    Bu gelişmelerin ardından Trablus'a askeri saldırının başlamasıyla birlikte çatışmaların şiddetlendiği Aralık 2019'da Türk ordusunun Trablus'a donanmasını konuşlandırmayı gündeme getirdiği, Trablus'a asker yollayıp Ulusal Mutabakat Hükûmeti'ne bağlı savaşçıları eğitmeyi planladığı; Kuzey Suriye'de YPG'ye ve IŞİD'e karşı savaşmış olan Türkmen savaşçıları Trablus'a taşımayı düşündüğü iddia edilmiştir.[57][58] İlk olarak 650 Suriye Milli Ordusu mensubu 29 Aralık 2019'da Trablus'a gönderilmiş ve Türk ordusunun vekil güçleri ile sahaya müdahalesi başlamıştır.[59]

    Çatışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

    4 Nisan 2019 çatışmaların başladığı gündür. Halife Hafter, Ulusal Mutabakat Hükümeti birliklerini teslim olmaya çağırdı, silahını bırakıp teslim olanların güvende olacağını söyledi.[60] Çatışmaların ilk gününde Geryan, Halife Hafter'e bağlı Libya Ulusal Ordusu tarafından ele geçirildi.[61] Libya İçişleri Bakanı Fathi Bashagha, Hafter'e bağlı militanların başlattığı bu saldırıları kınadı, herhangi bir tarafın veya kişinin güç kullanarak Libya'yı bastıramayacağını açıkladı.[60] Saldırının ikinci gününde Libya Ulusal Ordusu tarafından yapılan açıklamada Qaser Bin Ghashir, Wadi al-Rabie, Suq el-Khamis ve El Aziziye'nin ele geçirildiği bildirildi.[62][63] Trablus ile Tunus arasındaki yolda bulunan ve Gişe 27 olarak bilinen önemli kontrol noktası da LUO tarafından ele geçirildi, akşam yaşanan çatışmalar sonrası LUO militanları kontrol noktasından çekildi.[64] Gün içinde Trablus'un ele geçirilme emri geldikten sonra Libya Ulusal Ordusu militanlarının Trablus kent sınırlarına kadar ilerlediği görüldü.[65] Libya İçişleri Bakanı Fathi Bashagha, tüm birliklerin güvenlik önlemlerini maksimum seviyesine çıkarmasını emretti.[66] Bunlar yaşanırken Halife Hafter ile Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, Tobruk'ta bir görüşme gerçekleştirdi.[67] Çatışmaların başlaması ve şiddetlenmesi sonrası Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin acil şekilde Libya konulu olarak toplanması kararlaştırıldı.[68] Saldırının ikinci gününün geç saatlerinde Trablus Uluslararası Havalimanı da Libya Ulusal Ordusu militanları tarafından ele geçirildi. Libya birlikleri havalimanını geri almak için karşı saldırı başlattıysa da başarılı olamadı.[69]

    6 Nisan 2019'da Libya Hava Kuvvetlerinin Mizdah ve Suq al-Khamis'te Libya Ulusal Ordusu'na ait militanları hedef almasının ardından Libya Ulusal Ordusu Libya'nın batısını uçuşa yasak bölge ilan etti ve Libya Hava Kuvvetlerinin hedef alınacağını açıkladı.[70][71] Gün içinde Ain Zara ve Salah el-Din Libya Ulusal Ordusu tarafından ele geçirildi, Gişe 27'de de kontrol sağlandı.[72][73] 6 Nisan gecesi Libya Silahlı Kuvvetleri birlikleri Trablus Uluslararası Havalimanı'na tekrar saldırı başlattı, saldırı püskürtüldü.[74]

    7 Nisan günü Amerika Birleşik Devletleri ordusuna bağlı askeri birlikler ve Hindistan Polis Barış Gücü, Hafter'in saldırdığı Trablus'tan tahliye edildiler.[75] Birleşmiş Milletler, Trablus'un güneyinde bulunan sivilleri de tahliye edebilmek amacıyla 2 saatlik bir ateşkes isteğinde bulundu. Günün devamında Ulusal Mutabakat Hükûmeti Sözcüsü Albay Mohamed Gnounou, Libya Ulusal Ordusu milislerinin ele geçirdiği bölgeleri kurtarmak amacıyla karşı saldırı başlatıldığını ve operasyonun adına "Öfke Volkanı Operasyonu" adı verildiğini duyurdu.[76][77] Libya Ulusal Ordusu'na bağlı savaş uçaklarıysa Trablus'un içinde bulunan askeri yerleşke Bab al-Azizia'yı hedef aldı. Böylelikle Trablus'a ilk hava saldırısı yapılmış oldu.[78][79][80] Libya Hava Kuvvetleri, savaş süresince Ulusal Mutabakat Hükûmeti'ne bağlı olsa bile Libya Ulusal Ordusu başta Birleşik Arap Emirlikleri olmak üzere birçok ülkeden destek aldığı için bu saldırıları yaparken direnç görmemiştir.[81][82] Libya Ulusal Ordusu Sözcüsü Tümgeneral el-Mismari, 7 Nisan'ın son saatlerinde yaptığı açıklamada Libya Ulusal ordusunun Trablus'un doğu mahallelerinde ilerlemeye başladığını duyurdu.[83] 8 Nisan'ın ilk saatlerinde Libya Hava Kuvvetleri, Libya'nın kuzeybatısında bulunan ve taarruz başladıktan sonra ele geçirilen ilk askeri hava üssü olan Vatiyye Hava Üssü'ne hava saldırıları yapmaya başladı.[84] Aynı gün Öfke Volkanı Operasyonu'nun bir parçası olarak Misrata'daki militanlar Libya Ulusal Ordusu'nun kenti ele geçirmemesi için organize olmaya başladılar.[85] Öğle saatlerinde Libya Ulusal Ordusu'na bağlı savaş uçakları, Libya'da işlevini sürdürebilen son sivil havalimanı olan Mitiga Uluslararası Havaalimanı'nı vurdu, bu gelişme üstüne uçuşlar askıya alındı.[86][87] Birleşmiş Milletler Libya Özel Temsilcisi Ghassan Salamé, saldırıyı "Uluslararası insancıl hukukun ihlali" olarak değerlendirerek kınadı. Alman Uluslararası ve Güvenlik İşleri Enstitüsüne bağlı Libya uzmanı Wolfram Lacher, havalimanına yapılan bu saldırının Hafter'in Trablus'u moloz haline getirmek isteğini ortaya koyduğunu söyledi.

    9 Nisan tarihli Libya al-Ahrar TV haberine göre Fransız askeri uzmanlar Trablus'a saldırıyı daha etkin yönetmek amacıyla Geryan'a geldi ve bir operasyon odası oluşturdu.[88][89]

    10 Nisan'da Libya Hava Kuvvetlerine bağlı savaş uçakları, Geryan'da Libya Ulusal Ordusu mevzilerini vurmaya başladı. Libya Ulusal Ordusu, buna karşılık olarak Trablus yakınlarında Libya Kara Kuvvetlerine hava harekâtları gerçekleştirmeye başladı.[90] Günün sonunda LUO Sözcüsü el-Mismari, Trablus'un güneyinde bulunan ve stratejik öneme sahip Yermuk Kampı'nı ele geçirdiklerini duyurdu.[91] 11 Nisan'da da Ulusal Mutabakat Hükûmetine bağlı Libya Hava Kuvvetlerinin, Hafter milislerine karşı hava operasyonları devam etti. Suq el-Khamis ve Tarhuna'da Hafter'e bağlı milisler vuruldu. Libya Ulusal Ordusu karşılık olarak Ayn Zara'da Libya ordusu askerlerini hedef aldı. Gün içinde Trablus Uluslararası Havalimanı, Ulusal Mutabakat Hükûmetine bağlı birlikler tarafından geri alındı. LUO Sözcüsü Mismari bu gelişme sonrası açıklama yaparak Trablus'a sadece iki kilometre uzaklıkta olduklarını, havalimanında çatışmaların devam ettiğini, havalimanı kaybedilse bile bu gelişmelerin Libya Ulusal Ordusu lehine olduğunu söyledi.[92] 11 Nisan'ın sonunda Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükûmetinin lideri Fayiz es-Serrac ve ona bağlı askerler üstüne ayaklanma güçleri olan Libya Ulusal Ordusu tarafından tutuklama emri çıkarıldı.[93]

    Haziran 2019'da Batı Libya

    12 Nisan günü Libya Ulusal Ordusu büyük bir dış takviye aldı. Birleşik Arap Emirlikleri, Bingazi'ye askeri teçhizat yolladı.[94] LUO sözcüleri önceki günlerde gerçekleşen çatışmalarda birçok Libya askerini öldürdüklerini, Ulusal Mutabakat Hükûmetine bağlı birçok yerde ilerlediklerini açıkladı.[95] 12 Nisan'ın ilk saatlerinde Libya Ulusal Ordusu'na bağlı savaş uçakları Zuvare güneyinde bulunan Abdul Samed askeri kampını vurdu.[96] Gün içinde Mitiga Uluslararası Havaalimanı tekrar hedef alındı. Ulusal Mutabakat Hükûmeti, bu saldırıyı LUO'nun yaptığını iddia ederken, LUO tam tersi iddiada bulundu.[97] 13 Nisan'da Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih İsa, Libya Ulusal Ordusu'na yardım eden ülkelerin silah yardımlarını daha iyi yapabilmesi için Libya'ya uygulanan silah ambargosunun kısıtlı olarak kaldırılmasını istedi.[98] Başlatılan taarruzun başarılı olması durumunda, Trablus ele geçirildikten sonra seçim yapacaklarını açıkladı.[99] Gün içinde yaşanan çatışmalarda Libya Ulusal Ordusu'na bağlı savaş uçakları pek çok kez Libya kuvvetlerini vurdu,[100][101] Libya kuvvetleri Yermuk Kampı'nı Libya Ulusal Ordusu'ndan ele tekrar aldı. Dünya Sağlık Örgütü, Libya'daki hastanelere yardımda bulundu.[102]

    14 Nisan'da Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi ile Hafter, Kahire'de bir görüşme gerçekleştirdi.[16] Bu görüşme gerçekleşirken Libya'nın batısında bulunan birçok bölge savaş uçakları ile vuruldu. Libya Ulusal Ordusu, Yermuk Kampı'nı geri aldı.[103] Trablus'un güneyindeki Barış Vadisi Köprüsü de Libya Ulusal Ordusu tarafından ele geçirildi. Güney Trablus'ta süren çatışmalarda Libya Ulusal Ordusu'na bağlı bir savaş uçağı düşürüldü.[104] Uçağın düşürülmesi sonrası Mismari pilotun sağlık durumunun iyi olduğunu duyurdu. 15 Nisan'da Libya Ulusal Ordusu tarafından Geryan'a askeri takviyeler yapıldı, Trablus'a büyük bir taarruz için hazırlıklar başlatıldı.[105] Takviyeler devam ederken Trablus füze saldırılarıyla vuruldu, 4 sivil öldü. Bu sivillerden bir tanesinin 5 yaşından küçük bir çocuk olduğu bildirildi.[106] Ulusal Mutabakat Hükûmeti Sözcüsü, Hafter'e destek veren ülkeleri Libya'nın istikrarını bozmakla suçladı. Libya Silahlı Kuvvetlerinin her cephede Libya Ulusal Ordusu'nu durdurduğunu, birçok milisi öldürdüğünü açıkladı ve yine Libya Ulusal Ordusu'nu savaş suçu işlemekle suçladı.[107] Serrac, bu saldırıları gerçekleştiren askerlerin yargılanacağı konusunda and içti.[108] Bir Birleşmiş Milletler sözcüsü, Hafter'e bağlı birliklerin Trablus'u gelişigüzel olarak hedef aldığını söyledi.[109]

    Haziran 2020'de Batı Libya

    17 Nisan'da Libya Ulusal Ordusu, Sirte'ye 50 kilometre kadar yaklaştı.[110] 18 Nisan'da Saadiya'da Libya Silahlı Kuvvetleriyle, Libya Ulusal Ordusu arasında çatışmalar çıktı. Libya Ulusal Ordusu'na bağlı savaş uçakları, Libya Silahlı Kuvvetleri mevzilerini hedef aldı.[111] Trablus'un güneyine Birleşik Arap Emirlikleri tarafından Libya Ulusal Ordusu'na temin edilen insansız hava araçları ile saldırılar yapıldı, bazı askeri kamplar vuruldu.[112]

    30 Nisan'da Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin Ulusal Mutabakat Hükûmetine destek verdiğini duyurdu.[113] Türkiye'nin müdahalesi sonrası Trablus'ta durum stabil devam etti ve kuşatma 14 ay boyunca sürdü.[114]

    Rusya, İsrail, Fransa, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Ürdün ve Mısır tarafından desteklenen Halife Hafter komutasındaki Libya Ulusal Ordusu'nun Trablus'a 2019'da başlattığı kuşatmanın batı cephesi 2020 Mayıs ayının ortalarında yarıldı, Türkiye destekli Ulusal Mutabakat Hükümeti güçleri Vatiyye Hava Üssü dahil olmak üzere Libya'nın batısında birçok bölgeyi ele geçirdi.[115] Haziran ayındaysa başkentin güneydeki kuşatma da yarıldı, Tarhuna başta olmak üzere birçok bölge Türkiye destekli Ulusal Mutabakat Hükûmeti tarafından ele geçirildi, UMH Trablus'un kontrolünü tamamen sağladı ve başlatılan Zafer Yolları Operasyonu ile UMH güçleri Sirte'ye müdahalede bulundu. Sirte 6 saatlik bir çatışmanın ardından Ulusal Mutabakat Hükûmeti güçleri tarafından kontrol edildi fakat Libya Ulusal Ordusu, hava desteği alarak Ulusal Mutabakat Hükûmetine bağlı güçleri Sirte'den tekrar çıkardı ve bölgeye hâkim oldu.[116] Bu süreç sonrası İkinci Libya İç Savaşı'nın tarafları ve onları destekleyen ülkeler arasında müzakereler başladı. Ulusal Mutabakat Hükûmeti birlikleri bu süreç içerisinde Sirte'ye ve Cufra'ya yığınak yaptı.[117] Mısır, bu süreç içerisinde Türkiye destekli kuvvetlerin sınırında olmasını "milli güvenlik sorunu" olarak tanımladı ve Sirte'ye bir müdahale olması durumunda Mısır ordusunun savaşa direkt dahil olacağını açıkladı, Mısır ordusu Libya sınırında tatbikat yaptı.[118][119]

    Böylelikle Batı Libya Taarruzu başarısızlıkla sonuçlandı.[120]

    Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

    1. ^ "300 pro-Turkey Syrian rebels sent to Libya to support UN-backed gov't: watchdog - Xinhua | English.news.cn". www.xinhuanet.com. 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    2. ^ "Turkey is set to send troops to Libya". The Economist. 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    3. ^ "Haftar must win over militias to take Tripoli: analysts". France 24 (İngilizce). 15 Nisan 2019. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    4. ^ Dubai, Jared Malsin in Cairo and Summer Said in (12 Nisan 2019). "Saudi Arabia Promised Support to Libyan Warlord in Push to Seize Tripoli". Wall Street Journal. 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    5. ^ "Haftar: Israeli secret aid to Libya's strongman reveals a new friend in Africa". Middle East Eye (İngilizce). 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    6. ^ Arab, The New. "Libya's Haftar 'provided with Israeli military aid following UAE-mediated meetings with Mossad agents'". alaraby (İngilizce). 22 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    7. ^ "Libya's Haftar had lengthy meeting with Israeli intelligence officer". Middle East Monitor. 3 Temmuz 2018. 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    8. ^ "Libya: Flight data places mysterious planes in Haftar territory". www.aljazeera.com. 27 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    9. ^ Taylor, Paul (17 Nisan 2019). "France's double game in Libya". POLITICO. 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    10. ^ "U.N. Libya envoy says Haftar made coup attempt with advance on Tripoli". Reuters (İngilizce). 16 Nisan 2019. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    11. ^ Bar'el, Zvi (13 Nisan 2019). "From Bouteflika to Bashir, Powers Shift. But the Second Arab Spring Is Far From Breaking Out". Haaretz (İngilizce). 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    12. ^ Ganguly, Manisha (6 Kasım 2019). "Foreign jet suspected in Libya migrant attack". BBC News. 8 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    13. ^ "UN team: UAE is developing its air base in eastern Libya". Middle East Monitor. 2 Mart 2018. 2 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    14. ^ "Haftar attacking Tripoli with Egyptian, UAE and Saudi arms, Libya General claims". Middle East Monitor. 6 Nisan 2019. 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    15. ^ "Libya crisis: Egypt's Sisi backs Haftar assault on Tripoli". the Guardian (İngilizce). 14 Nisan 2019. 14 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    16. ^ a b "Egypt's president meets Libyan commander Haftar in Cairo". Reuters (İngilizce). 14 Nisan 2019. 14 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    17. ^ Desk, News (1 Mart 2020). "Benghazi-based Libyan gov't sends first official delegation to Syria". 1 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    18. ^ "Jordan arming Libyas Haftar with armored vehicles and weapons". www.libyanexpress.com. 6 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020. 
    19. ^ Wintour, Patrick (4 Haziran 2020). "UN-backed Libyan forces oust renegade general from Tripoli". The Guardian. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020. 
    20. ^ "Libya Ordusu Tarhune kentini kontrol altına aldı". www.trthaber.com. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020. 
    21. ^ "Son dakika haberler... Libya'da önemli gelişme: UMH güçleri 3. kentin de kontrolünü sağladı". www.hurriyet.com.tr. 16 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    22. ^ Welle (www.dw.com), Deutsche. "Libya: Haftar's forces capture strategic Sirte | DW | 07.01.2020". DW.COM. 7 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2020. 
    23. ^ "Hulusi Akar'dan Libya açıklaması". 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    24. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan: MİT Libya'da üzerine düşen görevleri hakkıyla yerine getiriyor". www.aa.com.tr. 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    25. ^ "Qui s'affrontent sur le terrain en Libye ?". France 24 (Fransızca). 6 Nisan 2019. 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    26. ^ "En Libye, le maréchal Haftar intensifie la pression sur Tripoli". Le Monde.fr (Fransızca). 5 Nisan 2019. 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    27. ^ "In Libya's anti-Haftar bastion, a resolve to fight hardens". Reuters (İngilizce). 20 Haziran 2019. 21 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    28. ^ Kirkpatrick, David D. (5 Kasım 2019). "Russian Snipers, Missiles and Warplanes Try to Tilt Libyan War". The New York Times. 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    29. ^ "Number of Russian mercenaries fighting for Haftar in Libya rises to 1400, report says". Libyan Express. 16 Kasım 2019. 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    30. ^ "Everyone is looking for a piece of Libya during its civil war". PressTV (İngilizce). 19 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    31. ^ "Mercenaries flock to Libya raising fears of prolonged war". the Guardian (İngilizce). 24 Aralık 2019. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    32. ^ "Turkey recruits nearly 11,000 Syrian mercenaries, 261 killed in Libyan territory so far • The Syrian Observatory For Human Rights". The Syrian Observatory For Human Rights. 5 Mayıs 2020. 7 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    33. ^ "LNA Says Turkish Battleship Strikes Area in Western Libya". Asharq AL-awsat (İngilizce). 4 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    34. ^ "A small price to pay for Tripoli Between 10 and 35 Russian mercenaries have been killed in the Libyan Civil War. We identified several of them". meduza.io. 3 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    35. ^ "Libya's GNA Air Force destroys Haftar's defenses at Al-Jufra airbase, 6 UAE soldiers killed". Libyan Express. 13 Eylül 2019. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    36. ^ Wintour, Patrick (14 Ocak 2020). "Libya peace talks to go ahead in Berlin despite ceasefire setback". The Guardian. 14 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    37. ^ "U.S. Drone Lost Over Tripoli The Day After Italy Lost a Predator B in Libya: New Jamming Capability Deployed?". The Aviationist. 23 Kasım 2019. 23 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    38. ^ "Khalifa Haftar, Libya's strongest warlord, makes a push for Tripoli". The Economist. 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
    39. ^ Fielder, Jez (5 Nisan 2019). "Rumbles in Libya: From Gaddafi to Haftar, how did they get here?". euronews (İngilizce). 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
    40. ^ "Haftar and Sarraj in Cairo: The details of Egypt's partially successful Libyan summit". Mada Masr. 27 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
    41. ^ "Libyan peace may be possible after Abu Dhabi talks". The National (İngilizce). 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
    42. ^ "Libya elections by June 2019, UN envoy tells Reuters at Palermo Conference". Libyan Express. 12 Kasım 2018. 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
    43. ^ "GNA head accuses Haftar of 'betrayal', vows to end Tripoli push". www.aljazeera.com. 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
    44. ^ "After new elections, members of Libya's Supreme Judiciary Council hold first meeting in Tripoli". Libya Herald. 8 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
    45. ^ "UNSMIL congratulates the newly elected members of the Supreme Judicial Council in Libya". UNSMIL (İngilizce). 10 Temmuz 2019. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
    46. ^ "UNSMIL postpones Ghadames National Conference until conditions are right". Libya Herald. 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    47. ^ "Bloomberg - Are you a robot?". www.bloomberg.com. 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    48. ^ editor, Patrick Wintour Diplomatic (21 Mart 2019). "UN Libya envoy hopes reconciliation talks will bring stability". The Guardian. 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    49. ^ "Libya holds municipal elections in first vote for five years". Middle East Monitor. 31 Mart 2019. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    50. ^ "Khalifa Haftar declares war on Tripoli | The Libya Observer". www.libyaobserver.ly (İngilizce). 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    51. ^ "Libya declares mobilisation to face Haftar's forces". Middle East Monitor. 4 Nisan 2019. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    52. ^ "Tensions flare in Libya as eastern Libyan commander orders forces to move on Tripoli". www.euronews.com. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    53. ^ Harchaoui, Jalel (14 Ağustos 2019). "How France Is Making Libya Worse". 21 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    54. ^ a b "Bloomberg - Are you a robot?". www.bloomberg.com. 14 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    55. ^ "Libya's feuds cross the Mediterranean". The Economist. 10 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    56. ^ "Saudis 'gave Libya's Haftar millions of dollars before offensive'". www.aljazeera.com. 13 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    57. ^ "Bloomberg - Are you a robot?". www.bloomberg.com. 27 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    58. ^ "Turkish MPs pass bill to send troops to support Libyan government". the Guardian (İngilizce). 2 Ocak 2020. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    59. ^ McKernan, Bethan (15 Ocak 2020). "Exclusive: 2,000 Syrian fighters deployed to Libya to support government". The Guardian. 15 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    60. ^ a b "Libya: High alert in Tripoli after renegade leader orders advance". www.aljazeera.com. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    61. ^ Wintour, Patrick (4 Nisan 2019). "Libyan strongman orders troops to march on Tripoli". The Guardian. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    62. ^ "LNA Spox: Army forces reached Aziziya.. have begun to implement the second part of the plan". Alwasat News (İngilizce). 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    63. ^ "Eastern Libyan forces say they control areas near Tripoli". Reuters (İngilizce). 5 Nisan 2019. 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    64. ^ "East Libyan troops close on Tripoli, clashes near former airport". Reuters (İngilizce). 6 Nisan 2019. 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    65. ^ "Libya general tells forces to take capital". BBC News. 5 Nisan 2019. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    66. ^ "Libya troops on maximum alert as rival army closes in". The Sun Nigeria. 5 Nisan 2019. 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    67. ^ "UN chief issues stark Libya warning as fighting rages south of Tripoli". Arab News (İngilizce). 6 Nisan 2019. 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    68. ^ "UN Security Council to hold emergency meeting on Libya". armenpress.am (İngilizce). 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    69. ^ عاجل, العربية (5 Nisan 2019). "رويترز نقلا عن شهود عيان: الجيش الليبي ما زال يسيطر على مطار طرابلس الدولي #العربية_عاجل https://www.alarabiya.net". @AlArabiya_Brk (Arapça). 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
    70. ^ عاجل, العين الإخبارية- (6 Nisan 2019). "عاجل | مصدر عسكري: سلاح الجو في #الجيش_الليبي يبدأ في تنفيذ مهامه ضمن عملية #تحرير_طرابلس. #ليبيا". @AlainBRK (Arapça). 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    71. ^ "Libyan National Army declares no-fly zone in the west of the country". TASS. 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    72. ^ عاجل, العين الإخبارية- (6 Nisan 2019). "عاجل | اللواء التاسع #ترهونة التابع لـ #الجيش_الليبي يعلن تقدمه باتجاه حي صلاح الدين جنوب #طرابلس. #ليبيا". @AlainBRK (Arapça). 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    73. ^ عاجل, العين الإخبارية- (5 Nisan 2019). "عاجل | قوات الجيش الليبي تتمكن من استعادة السيطرة على بوابة الـ 27 في العاصمة #طرابلس". @AlainBRK (Arapça). 7 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    74. ^ "Libyan warlord battles for control of Tripoli airport as militia forces push closer to city". Washington Post (İngilizce). 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
    75. ^ "Fighting near Libyan capital leaves 21 dead". BBC News. 8 Nisan 2019. 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
    76. ^ "Libya's GNA forces announce 'counteroffensive' to defend Tripoli". www.aljazeera.com. 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
    77. ^ "Libyan Army launches "Volcano of Rage" military operation to defeat Haftar's coup forces | The Libya Observer". www.libyaobserver.ly (İngilizce). 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
    78. ^ "UN Appeals for Humanitarian Truce in Libya | Voice of America - English". www.voanews.com (İngilizce). 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
    79. ^ "Haftar forces launch airstrike on Tripoli as Libyan, as government announces counter-offensive". alaraby (İngilizce). 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
    80. ^ "Haftar forces conduct air strike on Tripoli as UN calls for truce". LBCI Lebanon (İngilizce). 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
    81. ^ Wintour, Patrick; Stephen, Chris (7 Nisan 2019). "Battle for Tripoli escalates as fighting nears Libyan capital". The Guardian. 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
    82. ^ "Fighting flares on outskirts of Tripoli". BBC News. 6 Nisan 2019. 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
    83. ^ عاجل, العربية (7 Nisan 2019). "اللواء المسماري للعربية: قواتنا تتقدم نحو الأحياء الرئيسية شرق طرابلس #العربية_عاجل https://www.alarabiya.net". @AlArabiya_Brk (Arapça). 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
    84. ^ "UN-backed Libya gov't jets strike Haftar's airbase". www.aa.com.tr. 8 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
    85. ^ "Misrata Militias Mobilize to Save Libya's Sarraj". Asharq AL-awsat (İngilizce). 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
    86. ^ Ives, Mike; Kirkpatrick, David D. (9 Nisan 2019). "Tripoli's Last Civilian Airport Reopens After Militias Mobilize Against Hifter". The New York Times. 9 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
    87. ^ "Tripoli's only functional airport hit by air raid as clashes rage". www.aljazeera.com. 8 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
    88. ^ "UNSMIL says still working in Tripoli as France denies supporting Haftar's war | The Libya Observer". www.libyaobserver.ly (İngilizce). 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
    89. ^ "French President telephones Sarraj after alleged link of his country in Tripoli war | The Libya Observer". www.libyaobserver.ly (İngilizce). 9 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
    90. ^ عربية-عاجل, سكاي نيوز (10 Nisan 2019). "غارة جوية للجيش الليبي على تجمع للميليشيات بمحيط مطار طرابلس". @SkyNewsArabia_B (Arapça). 10 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    91. ^ عربية-عاجل, سكاي نيوز (10 Nisan 2019). "المسماري: بعد السيطرة على اليرموك المعركة الآن تدور حول معسكر الدبالي". @SkyNewsArabia_B (Arapça). 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    92. ^ "National Accord Government regains control of four sites in Tripoli; Haftar promises 'surprise'". Middle East Monitor. 11 Nisan 2019. 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    93. ^ Fitzgerald, Mary (11 Nisan 2019). "Spokesman for Haftar's LNA forces announces "arrest warrant" has been issued for head of UN-backed internationally recognized Government of National Accord (GNA) in Tripoli plus GNA-aligned military officers. Haftar's camp ups the ante...#Libya". @MaryFitzger (İngilizce). 9 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    94. ^ "Interior Minister: UAE sending military support for Haftar's war on Tripoli | The Libya Observer". www.libyaobserver.ly (İngilizce). 13 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    95. ^ "Clashes Reach Tripoli Suburbs as Islamists Rally for Support". Asharq AL-awsat (İngilizce). 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    96. ^ الأحرار, Libya Alahrar TV-قناة ليبيا (12 Nisan 2019). "#عاجل | طيران #حفتر يقصف معسكر عبدالصمد جنوب #زوارة وإصابة شخص بجروح طفيفة#الحرب_على_طرابلس". @libyaalahrartv (Arapça). 5 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    97. ^ أونلاين, الخليج (12 Nisan 2019). "ورد الآن | الأناضول: طيران تابع لقوات #حفتر يقصف مجدداً #مطار_معيتيقة الدولي في #طرابلسhttps://al.klj.onl/2B9hL9E pic.twitter.com/r5UzZUKiRt". @AlkhaleejOnline (Arapça). 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
    98. ^ ث, ا لـ حـ ـد (13 Nisan 2019). "ليبيا — رئيس البرلمان يدعو إلى رفع الحظر الدولي عن تسليح الجيش الوطني". @AlHadath (Arapça). 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    99. ^ عاجل, العربية (13 Nisan 2019). "رئيس مجلس النواب الليبي عقيلة صالح: سنذهب لصناديق الاقتراع بعد تحرير طرابلس #العربية_عاجل https://www.alarabiya.net". @AlArabiya_Brk (Arapça). 7 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
    100. ^ "Libya: Hafter forces strike military camp in Tripoli". www.aa.com.tr. 13 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    101. ^ "Haftar uses jets to bomb Tripoli as troops bogged down". PressTV (İngilizce). 13 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    102. ^ "Heavy Airstrikes on Edge of Libyan Capital". Asharq AL-awsat (İngilizce). 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    103. ^ Mansour, Mohamed (14 Nisan 2019). "LNAAF intensified its activity yesterday, where the Mi-35 combat helicopters and the Su22 bombers carried out sorties to support the army forces in #Aziziyah, "headquarters of the 4th Brigade", in #Wadi_AlRabee, #AlSawani, #Tajoura and #Ain_Zara". Mansourtalk (İngilizce). 9 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    104. ^ "Eastern Libyan warplane crashes in southern Tripoli: military sources". Reuters (İngilizce). 14 Nisan 2019. 14 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    105. ^ "LNA new reinforcements arrive in Gharian to participate in Tripoli liberation". The Libyan Address Journal. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    106. ^ "Shelling kills four in Tripoli as powers divided over Haftar's push". Reuters (İngilizce). 17 Nisan 2019. 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    107. ^ "Some foreign states unified by aim of Libyan instability: Serraj spokesperson". Libya Herald. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    108. ^ "Libya's Sarraj Vows to Prosecute Haftar as LNA Accuses Militias of Targeting Civilians". Asharq AL-awsat (İngilizce). 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    109. ^ "UN condemns latest clashes in Libya's Tripoli". Middle East Monitor. 17 Nisan 2019. 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    110. ^ Mansour, Mohamed (17 Nisan 2019). "LNA units 50km Eastern #Sirtepic.twitter.com/CIZZN6EtoC". @Mansourtalk (İngilizce). 9 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    111. ^ ""مُقاتلات الجيش" تستهدف مواقع بمنطقة الساعدية". قناة 218 (Arapça). 18 Nisan 2019. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    112. ^ Wintour, Patrick (21 Nisan 2019). "Tripoli hit by airstrikes as Haftar steps up assault on Libyan capital". The Guardian. 21 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    113. ^ "Libyan National Army Continues Steady March on Tripoli". Asharq AL-awsat (İngilizce). 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
    114. ^ "Timeline: Haftar's months-long offensive to seize Tripoli". www.aljazeera.com. 19 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2020. 
    115. ^ "Libya's GNA captures key air base in major advance against Haftar". Middle East Eye (İngilizce). 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2020. 
    116. ^ "Libya government regains full control of Tripoli". BBC News. 4 Haziran 2020. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2020. 
    117. ^ "Libya: Haftar's forces 'slow down' GNA advance on Sirte". www.aljazeera.com. 11 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2020. 
    118. ^ "End of Tripoli siege raises fears of full-scale proxy war in Libya". the Guardian (İngilizce). 26 Haziran 2020. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2020. 
    119. ^ "Egypt is prepared to go to war in Libya". The Jerusalem Post | JPost.com. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2020. 
    120. ^ "Eastern forces quit Libyan capital after year-long assault". Reuters (İngilizce). 4 Haziran 2020. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2020. 
    "https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Batı_Libya_Taarruzu_(2019-2020)&oldid=31793908" sayfasından alınmıştır