Vikipedi:Aşırı kaynak kullanımı
 | Bu sayfa doğrulanabilirlikle ilgili bir denemedir. Bir veya daha fazla Vikipedi katılımcısının tavsiyesini veya görüşlerini içerir. Bu sayfa Vikipedi'nin politikalarından veya yönergelerinden biri değildir, çünkü topluluk tarafından incelenmemiştir. Bazı denemeler yaygın normları temsil eder; bazıları ise sadece azınlık bakış açılarını temsil eder. |
Vikipedi politikası, maddelerdeki tüm içeriğin doğrulanabilir olmasını gerektirir. Satır içi kaynaklar eklemek yararlı olsa da, gerektiğinden fazla kullanmak aksine zararlı olabilir. Çok fazla kaynak kullanmak karmaşaya neden olarak maddenin okuyucular için düzensiz görünmesine ve düzenleme modunda değişiklik yapmanın zor olmasına neden olur. Bu nedenle maddeye bir çok güvenilirliği tartışılır kaynak eklemektense, mümkünse seçili sayıda güvenilir ve yüksek kalitede olan kaynaklar kullanması gerekmektedir.
Türleri
[kaynağı değiştir]Madde-içi anlaşmazlık
[kaynağı değiştir]Aşırı kaynak kullanımının nedenlerinden birisi değişiklik savaşıdır ve genellikle tartışmalı maddelerde görülür. Bir kullanıcı gereğinden fazla kaynak ekleyerek, başka kullanıcıların kaynak sayısını görüp değişikliğin sorgusuz doğru olduğunu kabul etmelerini amaçlayabilir.
- "Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusudur.[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15]"
Bir diğer örneği ise bir konunun birden fazla yönünü kapsayan veya birbiriyle çelişen iddialar olan maddelerde, karşıt görüşe "daha ağır basmak" amacıyla, ek gerçekler eklemeyen veya maddenin güvenilirliğini artırmayan kaynakları bir araya getirmektir.
- "Bazı kişiler bunu[1][2][3] derken, diğerleri şunu[4][5][6][7][8][9][10] ifade ediyor."
Kayda değerlik bombardımanı
[kaynağı değiştir]Kayda değerlik bombardımanı, bulunabilen her kaynağı—konu hakkında kullanılabilecek içerik sunup sunmadığına bakmaksızın—maddeye eklemektir. Bu şekilde madde içerisinde olan kaynak sayısı artıp yanıltıcı bir şekilde konunun kayda değer olduğu algısı oluşturulabilir. Bu özellikle kişi ve şirket maddelerinde yaşanan bir durumdur.
Bir konunun kayda değerliği, maddede olan kaynakların sayısına değil, kaynakların konu hakkında ne dediğine bağlıdır. Bu nedenle aslında 5 iyi kaynaktan oluşan bir madde, 500 kötü ve gereksiz kaynaktan oluşan bir maddeden daha iyidir. Madde silinmeye aday gösterildiğinde bu tür bir kaynak bombardımanı genellikle ters etki yaratır. Tartışmaya katılan kullanıcılar bir anlam ifade etmeyen onlarca kaynağın hepsine bakmak istemeyip, sadece bazılarını kontrol edebilir ve gerçekten iyi olan kaynakları kaçırabilir.
Bazı örnekleri:
- Kapsamlı olmayan kaynaklar – sadece konunun adının geçtiği ve var olduğunu doğrulayan ancak aslında konuyla çok fazla ilgili olmayan ve içerik sunmayan kaynaklar.
- Rastgele bir bilgiyi doğrulayan kaynaklar – maddenin konusuna değinmeyen, yalnızca tamamen yüzeysel bir bilgiyi doğrulamak için kullanılan kaynaklar.[a]
- Maddenin konusu olan kişi veya kurum tarafından yayınlanan kaynaklar – kayda değerlik açısından bir anlam ifade etmeyen listelerde kullanılan bağımsız olmayan kaynaklar.
Gereksiz tekrarlama
[kaynağı değiştir]Bir maddede birden çok kez tekrarlanan bilgi, her kullanıldığı cümle için tekrar tekrar satır içi kaynak gösterilmesini gerektirmez. Bir filin birden fazla kez memeli olduğunu söylerseniz, yalnızca ilk seferde bir kaynak kullanın. Aşağıdaki gibi bir kaynak tekrarlamasından kaçınılmalıdır.
Fil, karada[1] yaşayan memeli[2] bir hayvandır.[1][3] Fillerin dişleri[4] diğer memelilerden[2] farklıdır.[4] Diğer memelilerin[2] aksine[4] yaşamları boyunca[5] devamlı olarak diş setlerini değiştirmektedirler.[4][5]
Kaynakça
- ^ a b Smith, Bob. (2009) Karada Yaşayan Hayvanlar, s. 27
- ^ a b c Christenson, Chris. (2010) Bütün memelilerin listesi, s. 3
- ^ Reporter, Rae. (2012) Filler hayvan mıdır?, s. 129
- ^ a b c d Maizy, Daisy. (2009) Fillerin Dişleri Hakkında Herşey, ss. 49–53
- ^ a b Portant, I.M. (2015) "Fillerin Yaşamları Boyunca Analizi ss. 287–298
Kaynaklar doğruladıkları bölümün sonuna yerleştirilmelidir. Aynı paragrafta arka arkaya olan cümleleri tek kaynak destekliyorsa, her cümleye aynı kaynağı tekrar koymak aşırıya kaçar; sadece son cümlenin ardından tek bir kaynak kullanılması yeterlidir. Fakat bu yöntem listeler, tablolar veya birden fazla kaynağın bir paragrafın farklı bölümlerini doğrulaması durumunda geçerli değildir ve kullanılmamalıdır.
Adliyenin cephesinde doğal granit alüminyum konstrüksiyonlu renkli silikon cam cephe elemanları ile birlikte kullanıldı. Yapının pencere ve kapı gibi boşlukları bulunmayan sağır duvarlarında mekanik montaj tekniği ile doğal granit kullanıldı. Doğal granit, ayrıca yapının iç bölümlerinde de kullanıldı. Doğal granit kullanılma sebebinin ise, bu malzemenin uzun ömürlü olması ve bakım gerektirmemesi olduğu iddia edildi. Ofis odalarında granit seramik kullanılırken üst düzey yönetim alanlarında ise ahşap parke kullanıldı. Ofisler, adliyenin dış cepheye bakan kısımlarında konumlandırıldı. Döşemeler kirişsiz olarak tasarlandı ve çeşitli yüksekliklerde asma tavanlar kullanıldı. Enerji tasarrufu için ampullü armatürler, ampullerin ömrünü artırmak için ise elektronik balastlar kullanıldı. Yangın güvenliği için, yangına dayanıklı kablolar kullanıldı ve enerji dağıtımı hem düşeyde hem de yatayda busbar sistemi ile yapıldı. Yangın kaçış noktaları ve perdeleme sistemleri geliştirildi.[1]
Kaynakça
- ^ Keskin, Gül (2008) Adalet Sarayları Mimarisi, ss. 77–80
Aşağıdaki kullanım aşırıya kaçtığı için önerilmemektedir.
Adliyenin cephesinde doğal granit alüminyum konstrüksiyonlu renkli silikon cam cephe elemanları ile birlikte kullanıldı.[1] Yapının pencere ve kapı gibi boşlukları bulunmayan sağır duvarlarında mekanik montaj tekniği ile doğal granit kullanıldı.[1] Doğal granit, ayrıca yapının iç bölümlerinde de kullanıldı.[1] Doğal granit kullanılma sebebinin ise, bu malzemenin uzun ömürlü olması ve bakım gerektirmemesi olduğu iddia edildi.[1] Ofis odalarında granit seramik kullanılırken üst düzey yönetim alanlarında ise ahşap parke kullanıldı.[1] Ofisler, adliyenin dış cepheye bakan kısımlarında konumlandırıldı.[1] Döşemeler kirişsiz olarak tasarlandı ve çeşitli yüksekliklerde asma tavanlar kullanıldı.[1] Enerji tasarrufu için ampullü armatürler, ampullerin ömrünü artırmak için ise elektronik balastlar kullanıldı.[1] Yangın güvenliği için, yangına dayanıklı kablolar kullanıldı ve enerji dağıtımı hem düşeyde hem de yatayda busbar sistemi ile yapıldı.[1] Yangın kaçış noktaları ve perdeleme sistemleri geliştirildi.[1]
Düzeltme
[kaynağı değiştir]Aşırı kaynak kullanımı olduğunda bu durumun düzeltilmesi gerekmektedir. Birden fazla kaynak gerektiren cümleler yerine, bir cümlenin tamamının veya daha fazlasının belirli bir kaynak tarafından doğrulandığı paragraflar oluşturmaya çalışın. Bu (yeterince) yararlı olmadıysa, bazı kaynakların silinmesi gerekir.
İlk olarak, ilgili bölümde hem yüksek kalitede kaynaklar (akademik dergi) hem de güvenilirliği tartışılmalı olabilecek kaynaklar (haber siteleri) bulunuyorsa, önce daha az güvenilir olan kaynakları çıkartın. Bütün kaynaklar yüksek kalitede ise, kaynak sayısını azaltmanın bir başka yolu da kaynak türlerinin iyi bir karışımının olduğundan emin olmaktır. Örneğin, altı kaynağın ikisi kitap, ikisi dergi makalesi ve ikisi ansiklopedi makalesi ise, sayı her kaynak türünden bir alıntıya indirilebilir.
Teknoloji veya bilgisayarlar gibi çok hızlı değişen konularla ilgili maddelerde, kaynakların mümkün olduğunca güncel olması istenir. Bu durumlarda daha eski kaynaklardan bazıları kaldırılabilir. Bazı konularda kaynaklar resmi veya başka bir şekilde yetkilidir, diğerleri ise yalnızca yorumlayıcı, özetleyici veya fikir sahibidir. Yetkili kaynaklar tartışmalı değilse genellikle tercih edilmelidir.
Notlar
[kaynağı değiştir]- ^ Örneğin bir aktivistin maddesinde kişinin ilgi duyduğu konu olan iklim değişikliği hakkında olup bu kişiden hiç bahsetmeyen bir kaynak kullanılmışsa.