İstanbul Üniversitesi
| İstanbul Üniversitesi | |
|---|---|
 İstanbul Üniversitesi logosu | |
 | |
| Slogan | Tarihten Geleceğe Bilim Köprüsü "Yeni Çağda" Öncüydük, "Bilgi Çağı"nda da Öncü Olacağız |
| Kuruluş | 30 Mayıs 1453) (tarihî)[1] 1 Ağustos 1933) (modern) |
| Tür | Devlet Üniversitesi |
| Eski isim(ler)i | Medâris-i Semâniye ve Fâtih Dârüşşifâsı(1453) Darülfünûn (1846) Darülfünûn-i Osmani (1869) Darülfünûn-ı Sultani (1873) Darülfünûn-ı Şahane (1900) İstanbul Darülfünûnu (1924) |
| Eğitim dil(ler)i | Türkçe, İngilizce |
| Bağlılık | Yükseköğretim Kurulu |
| Rektör | Prof. Dr. Osman Bülent Zülfikar[3] |
| Rektör Yardımcıları | Prof. Dr. Levent Şahin Prof. Dr. Gülsüm Ak Prof. Dr. Cemil Kaya |
| Öğretim üyeleri | 5.300 |
| Kayıtlı | 88.500 |
| Diğer öğrenciler | 9.000 (önlisans) |
| Akademik birimler | 16 fakülte[4] 12 enstitü[5] 2 yüksekokul[6] 2 meslek yüksekokulu[7] 2 bölüm[8] 77 araştırma merkezi[9] |
| Konum | İstanbul, Türkiye 41°00′46.93″K 28°57′49.95″D / 41.0130361°K 28.9638750°D |
| Okul renkleri | Yeşil ve Sarı |
| Spor | İÜ Spor Birliği Kulübü |
| Web sitesi | istanbul.edu.tr |
İstanbul Üniversitesi (İÜ), ana yerleşkesi İstanbul'un Fatih ilçesinde bulunan, Türkiye'nin en eski devlet üniversitesidir.
Osmanlı İmparatorluğu'ndaki ilk Avrupa tarzı üniversite olarak kabul edilen Darülfünun'un doğrudan devamı olan İstanbul Üniversitesinin bazı birimlerinin temelleri İstanbul'un fethinin ertesi günü olan 30 Mayıs 1453'te Fatih Sultan Mehmet'in emriyle kurulan Sahn-ı Seman medreselerine kadar dayandığından okulun kuruluşu bu tarihe dayandırılır.[10] 1933 yılına kadar Darülfünun-ı Şahane, Darülfünun-ı Osmani ve İstanbul Darülfünunu adıyla eğitim veren kurum, 1 Ağustos 1933'te İstanbul Üniversitesi adını alır ve aynı yıl 18 Kasım'da Türkiye'deki ilk ve tek üniversite olarak eğitim hayatına başlar.[11]
2019 yılında, Dünyanın en iyi 500 üniversitesi sıralamasına Türkiye'den giren tek üniversitedir.[12] İstanbul Üniversitesi dünyanın en iyi 500 üniversitesi arasında 2006'dan beri yer almaktadır.[13] Üniversite, aynı zamanda Asya Pasifik bölgesinin en iyi 100 üniversitesi arasındadır.[14][15]
İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi, tüm dünyadaki işletme okullarını akredite eden, en önemli kuruluş olan The Association to Advance Collegiate Schools of Business (AACSB) tarafından, 2012 yılında akredite edilmiştir. Böylece İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi, Türkiye’deki devlet üniversiteleri arasında ilk ve tek AACSB akreditasyonu alan işletme fakültesi olmuştur.[16]
Üniversitede yaklaşık 73.000 lisansüstü, lisans ve ön lisans öğrencisi öğrenim görmektedir. Bu yükseköğretim işlemi 12.000 öğretim üyesi ve öğretim elemanı tarafından gerçekleştirilmektedir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlı dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul Üniversitesinin kuruluşuna ilişkin tezler 1321 yılına kadar gidebilmektedir. Alman tarihçi Richard Honig, bugün Beyazıt Yerleşkesi'ndeki merkez binanın bulunduğu yerde Roma üniversiteleriyle eşdeğer nitelikte tıp, hukuk, felsefe ve edebiyat eğitimi veren bir kurumdan söz eder ve bu kurumun kurulduğu 1 Mart 1321 tarihinin bir bakıma İstanbul'da eğitimin başlangıç tarihi olduğunu belirtir.[17]
Türk tarihçiler ise İstanbul Üniversitesinin kuruluşunu 1453 olarak kabul ederler. İstanbul'un Fethi'nin ertesi günü 30 Mayıs 1453'te kentte yapılan toplantılarda kentte bir eğitim kurumunun kurulmasının kararlaştırılır. Bu karar üzerine 1470 yılında Fatih Camii çevresinde sekiz bölüm halinde açılan ve sekiz avlulu anlamına gelen Sahn-ı Seman Medreseleri günümüzde İstanbul Üniversitesinin kuruluş tarihi olarak kabul edilmektedir. Bu sebeple İstanbul Üniversitesinin logosunda kuruluş tarihi 1453 olarak yazmaktadır. Bir dönem İstanbul Üniversitesi rektörlüğünü de üstlenen hukukçu Cemil Bilsel ise üniversitenin kuruluş yılının Sahn-ı Seman Medreseleri'nin açıldığı yıl olan 1470 olduğunu belirtir.[18]
Osmanlı Devleti'nde Avrupa tarzında modern bir üniversite kurma girişimleri 1846'da başlamıştır. 1863, 1870 ve 1874'teki başarısız denemelerden sonra nihayet II. Abdülhamid'in fermanıyla 31 Ağustos 1900'de Darülfünûn-ı Şahane adı verilen ilk üniversite açılmıştır. İstanbul Üniversitesi, işte bu kurumun doğrudan devamıdır. Ayrıca Atatürk, Yahya Kemal Beyatlı'nın önerisiyle Darülfünun'a "fahrî müderris" seçilmiştir.[19]
Cumhuriyet'in İlk Yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkiye Cumhuriyeti 21 Nisan 1924 tarihli ve 493 sayılı Kanun'la İstanbul Darülfünunu'nun tüzel kişiliğini tanıdı.
Lağvedilen Fatih ve Süleymaniye Medreseleri, 7 Ekim 1925'te Darülfünun'a bağlı İlahiyat Fakültesi olarak "reorganize" edildi. (1925-26 ders yılında 284 talebesi olan bu fakülte, 1933 Üniversite Reformu sonucunda Yüksek İslam Enstitüsüne çevrildi, ertesi yıl sadece 20 öğrencisi kaldığından kapatıldı.)
4 Mart 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu'yla ilk ve orta öğretimi devletleştiren Cumhuriyet yönetimi, Darülfünun'un özerk statüsüne kuşku ile yaklaşmıştır.
Yönetim ile üniversiteyi karşı karşıya getiren ilk olay, 1923'te Cumhuriyet'in ilanı üzerine bir kutlama mesajı gönderilmesi teklifine, Darülfünun Talebe Birliği genel kurulunun, "üniversitenin siyasi akımların dışında kalması kanaatiyle" karşı çıkması oldu.[20]
İkinci bir olay, harf devrimi konusunda bazı Darülfünun hocalarının çekinceler ifade etmeleri idi. Ancak bardağı taşıran damla, Atatürk'ün 1930'dan itibaren benimsediği Türk tarih ve dil tezlerine Darülfünun'un ilgi göstermemesidir. Aralık 1930'daki Darülfünun ziyareti sırasında, "Ankara, Ege, Aka, Eti, ata, arkeos, amiral, kaptan" kelimelerinin kökeni hakkında sınadığı bazı profesörlerin kuşkucu yaklaşımları, Atatürk'ü kızdırmıştır.
1932 Türk Tarih Kongresinde, bazı profesörlerin (Mehmet Ali Ayni ve Zeki Velidi Togan gibi) açıkça, bazılarının tevil ve yumuşatma yoluyla Gazi'nin tezlerine karşı çıkmaları, Darülfünun'un sonunu getirdi. İlhan Başgöz'ün deyimiyle[21]:
| “ | Bu kongrede İstanbul Darülfünunundan bazı öğretmenler resmi dil ve tarih görüşlerini eleştirmek cesaretini gösterirler. Mustafa Kemal'in öz ilgi ve desteği ile yürütülen ve hükümetin kültür politikası halini alan bu iki görüşün Üniversitede destek bulamaması bir yana, bir de eleştirilmesi Ankara'da şiddetli tepki yaratır. | „ |
Kongreden iki ay sonra sonra, Türk tarih tezinin ateşli savunucusu, eski İstiklal Mahkemesi hakimi Dr. Reşit Galip Maarif Vekili tayin edilerek, üniversiteye çeki düzen vermekle görevlendirildi. Bu kapsamda, İsviçreli eğitimci Albert Malche ülkeye çağrılarak, Darülfünun'un üzerine bir rapor yazması sağlandı. Profesör Malche'nin yazdığı olumsuz rapor üzerine Temmuz 1933'te çıkarılan 2252 sayılı yasa ile Darülfünun ve ona bağlı bütün kurumlar, kadro ve örgütüyle lağvedildi. Yerine İstanbul'da Maarif Vekâletine bağlı yeni bir üniversite kurulması öngörüldü. İstanbul Üniversitesi, 1 Ağustos 1933'te yeni bir kadro ve yapıyla açıldı. 18 Kasım 1933'te Türkiye'nin "ilk ve tek" üniversitesi olarak eğitime başladı.
Saat kuleleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Üniversitenin Beyazıt Meydanı'na açılan anıtsal giriş kapısının iki tarafında yer alan Mustafa Şem'i Pek imzalı eklektik saat kuleleri 1865 yılında yaptırılmıştır.[22]
| İstanbul Üniversitesi Rektörlerı | |
|---|---|
| Darülfünûn Müdür-i Umumîleri | Görev yılları |
| Salih Zeki Bey | 1913-1917 |
| Darülfünûn Eminleri | |
| Besim Ömer Paşa | 1917-1923 |
| İsmail Hakkı Bey | 1923-1925 |
| Neşet Ömer Bey | 1927-1933 |
| Rektör | |
| Neşet Ömer İrdelp | 1933-1934 |
| Cemil Bilsel | 1934-1943 |
| Tevfik Sağlam | 1943-1946 |
| Sıddık Sami Onar | 1946-1949 |
| Ömer Celal Sarc | 1949-1951 |
| Kazım İsmail Gürkan | 1951-1953 |
| Fahir Yeniçay | 1953-1955 |
| Fehmi Fırat | 1955-1957 |
| Ali Tanoğlu | 1957-1959 |
| Sıddık Sami Onar | 1959-1963 |
| Ömer Celal Sarc | 1963-1965 |
| Ekrem Şerif Egeli | 1965-1969 |
| Nazım Terzioğlu | 1969-1974 |
| Haluk Alp | 1974-1979 |
| Cem'i Demiroğlu | 1979-1993 |
| Bülent Berkarda | 1993-1997 |
| Kemal Alemdaroğlu | 1997-2004 |
| Mesut Parlak | 2005-2009 |
| Yunus Söylet | 2009-2015 |
| Mahmut Ak | 2015-2023 |
| Bülent Zülfikar | 2023-... |
Amblem[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul Üniversitesinin simgesi olan "yılanlı amblem", 1243 tarihli Selçuklu Şifa Yurdu motiflerinden ilham alınarak Prof. Süheyl Ünver tarafından tasarlanmıştır.
Yerleşkeler[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul'un çeşitli semtlerinde bulunan yerleşkelerde eğitim faaliyetleri göstermektedir.
Beyazıt Yerleşkesi[değiştir | kaynağı değiştir]
- Eczacılık Fakültesi
- Hukuk Fakültesi
- İktisat Fakültesi
- İletişim Fakültesi
- Siyasal Bilgiler Fakültesi
- Mimarlık Fakültesi
- Bilgisayar ve Bilişim Teknolojileri Fakültesi
Vezneciler Yerleşkesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Laleli Yerleşkesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Çapa Yerleşkesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Süleymaniye Yerleşkesi[değiştir | kaynağı değiştir]
- Mimarlık Fakültesi
- Yabancı Diller Yüksekokulu
Horhor Yerleşkesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Kadıköy Yerleşkesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Avcılar Yerleşkesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Maslak Yerleşkesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Akademik birimler[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul Üniversitesinin akademik birimleri fakülte, enstitü, yüksekokul, meslek yüksekokulu ve bölümler olarak beş başlık altında toplanmaktadır. Bu beş farklı başlık altında farklı eğitim sürelerine sahip toplamda 33 akademik birim bulunmaktadır.
Fakülteler[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul Üniversitesine bağlı 17 fakülte bulunmaktadır. Ayrıca üniversiteye bağlı bir hemşirelik fakültesinin kurulması için çalışmalar sürmektedir. Üniversitenin eğitim verdiği fakülteler şunlardır:
- Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi
- Bilgisayar ve Bilişim Teknolojileri Fakültesi
- Diş Hekimliği Fakültesi
- Eczacılık Fakültesi
- Edebiyat Fakültesi
- Fen Fakültesi
- Hemşirelik Fakültesi
- Hukuk Fakültesi
- İşletme Fakültesi
- İktisat Fakültesi
- İlahiyat Fakültesi
- İletişim Fakültesi
- İstanbul Tıp Fakültesi
- Mimarlık Fakültesi
- Orman Fakültesi
- Siyasal Bilgiler Fakültesi
- Su Bilimleri Fakültesi
- Ulaştırma ve Lojistik Fakültesi
Enstitüler[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul Üniversitesine bağlı 12 enstitü bulunmaktadır. Üniversitenin eğitim verdiği enstitüler şunlardır:
- Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü
- Aziz Sancar Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü
- Çocuk Sağlığı Enstitüsü
- Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü
- Fen Bilimleri Enstitüsü
- Havacılık Psikolojisi Araştırmaları Enstitüsü
- İşletme İktisadı Enstitüsü
- Muhasebe Enstitüsü
- Onkoloji Enstitüsü
- Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Yüksekokullar[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul Üniversitesine bağlı 2 yüksekokul bulunmaktadır. Üniversitenin eğitim verdiği yüksekokullar şunlardır:
- Devlet Konservatuvarı
- Yabancı Diller Yüksekokulu
Meslek Yüksekokulları[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul Üniversitesine bağlı 2 meslek yüksekokulu bulunmaktadır. Üniversitenin eğitim verdiği meslek yüksekokulları şunlardır:
- Adalet Meslek Yüksekokulu
- Güvenlik ve Koruma Bilimleri Meslek Yüksekokulu
Bölümler[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul Üniversitesine bağlı 2 bölüm bulunmaktadır. Üniversitenin eğitim verdiği bölümler şunlardır:
- Enformatik Bölümü
- Güzel Sanatlar Bölümü
Araştırma merkezleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bankacılık Araştırma Merkezi
- Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi
- Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği Araştırma ve Uygulama Merkezi
- Gözlemevi Araştırma ve Uygulama Merkezi
- İleri Analizler Laboratuvarı
- İnsan Hakları Hukuku Araştırma ve Uygulama Merkezi
- İstanbul Üniversitesi Dil Merkezi
- Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi
- Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Münasebetler Araştırma ve Uygulama Merkezi
- Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
- Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Kayda değer mezunlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "İstanbul Üniversitesi tarihçesi". 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2019.
- ^ "Misyon-Vizyon". İstanbul Üniversitesi. 3 Haziran 2016. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2016.
- ^ "İstanbul Üniversitesi - Rektör". İstanbul Üniversitesi. 1 Ağustos 2023. 6 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2023.
- ^ "İstanbul Üniversitesi - Fakülteler". 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2020.
- ^ "İstanbul Üniversitesi - Enstitüler". 24 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2020.
- ^ "İstanbul Üniversitesi - Yüksekokullar". 5 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2020.
- ^ "İstanbul Üniversitesi - Meslek Yüksekokulları". 5 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2020.
- ^ "İstanbul Üniversitesi - Bölümler". 15 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2020.
- ^ "İstanbul Üniversitesi - Merkezler". 16 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2020.
- ^ "İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi web sitesi, Erişim tarihi:20.08.2011". 16 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Ocak 2012.
- ^ Academic Ranking of World Universities 2019 - Top 1000 World Universities 15 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Academic Ranking of World Universities - Istanbul University 11 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Academic Ranking of World Universities 2008 - Top 100 Asia Pacific Universities 16 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Academic Ranking of World Universities 2007 - Top 100 Asia Pacific Universities 21 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "AACSB-Accredited Universities and Business Schools". 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2020.
- ^ "Tarihçe". İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi. 5 Aralık 2012. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016.
- ^ "Tarihçe". İstanbul Üniversitesi. 11 Ağustos 2011. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016.
- ^ "Atatürk ve Üniversite Reformu (1933)". 20 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023.
- ^ Tarık Zafer Tunaya, Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1994, sf. 163.
- ^ İlhan Başgöz & Howard E. Wilson, Türkiye Cumhuriyetinde Eğitim ve Atatürk, Ankara 1968, sf. 179-180.
- ^ Cansever, Meltem (Haziran 2009), Türkiye'nin Kültür Mirası 100 Saat Kulesi, İstanbul: NTV Yayınları, s. 130, ISBN 9786055813239
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta İstanbul Üniversitesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
| Fakülteler | | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bölümler | |||||||||
| Enstitüler | |||||||||
| Yüksekokullar | |||||||||
| Meslek Yüksekokulları | |||||||||
| Kütüphaneler | |||||||||
| Yerleşkeler | |||||||||
| Anıtlar | |||||||||
| Ulaşım |
| ||||||||
| Otorite kontrolü |
|
|---|
