Türkiye Sosyalist İşçi Partisi

Başlığın diğer anlamları için Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (1946-1948) sayfasına bakınız.

Türkiye Sosyalist İşçi Partisi
Kısaltma	TSİP
Genel başkan	Turgut Koçak
Kurucu	Ahmet Kaçmaz, Yalçın Yusufoğlu, Oya Baydar, Osman Sercan, Aydoğan Gezer, Burhan Şahin, Ali Kar, Hamdi Gülen, Hikmet Karahan, İbrahim Şahin
Slogan(lar)	Bayrağını,Yükselt Daha, Daha Yükselt!
Kuruluş tarihi	16 Haziran 1974 3 Ocak 1993 (2. kez)
Kapanış tarihi	16 Ekim 1981
Bölünme	Türkiye Komünist Partisi/Birlik (1980-1992)
Önceli	Türkiye İşçi Partisi
Ardılı	Sosyalist Birlik Partisi, Sosyalist Türkiye Partisi
Üyelik (2024)	155
İdeoloji	Sosyalizm Avrupa şüpheciliği
Ulusal üyelik	Sosyalist Güç Birliği
Resmî renkler	Sarı ve kırmızı

Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP), Türkiye'de 12 Mart Dönemi sonrasında kurulan ilk sosyalist partidir. Başlıca kurucuları; Ahmet Kaçmaz, Yalçın Yusufoğlu, Oya Baydar, Osman Sercan, Aydoğan Gezer, Burhan Şahin, Ali Kar, Hamdi Gülen, Hikmet Karahan, İbrahim Şahin olan TSİP'in kuruluş tarihi 16 Haziran 1974 olarak kabul edildi.

Tarihçe

İlk görev bölümünde Ahmet Kaçmaz Genel Başkanlığa, Yalçın Yusufoğlu Genel Sekreterliğe; Burhan Şahin, Oya Baydar, Çağatay Anadol, İbrahim Seven, Mehmet Şahin, Aydoğan Gezer ve Veli Gürcan Merkez Yürütme Kurulu üyeliklerine getirildi. Merkez Yürütme Kurulundaki görev bölümünde, Genel Saymanlığa Mehmet Şahin, Teşkilatlanma Sekreterliğine Çağatay Anadol, Eğitim ve Propaganda Sekreterliğine Oya Baydar seçildiler.

TSİP'in kuruluşundan önce kimi parti kurucularınca yayımlanmaya başlayan aylık İlke, haftalık Kitle dergileri süreç içinde parti yayın organları haline geldi.

İlk programında esinlenilen, eski TKP yöneticilerinden Dr. Hikmet Kıvılcımlı'nın görüşleri Eylül 1975'te partinin İlke dergisinde eleştirilerek, yeni bir program hazırlanacağı açıklandı.

Partinin I. Kongresinde (21-27 Mart 1976) yeni bir parti programı ve çeşitli kararlar kabul edildi. Yeni programda çağımızın kapitalizmden sosyalizme geçiş çağı olduğu, Türkiye kapitalizminin tekelci bir nitelik kazandığı, halkın demokratik iktidarının kurulması için işçi sınıfı öncülüğünde bir halk cephesi kurulması gerektiği; Türkiye'de bağımsızlık ve demokrasi mücadelesinin sosyalizm mücadelesiyle birleşip tamamlanarak yürütülmesi gerektiği kabul edildi. I. Kongre sonucu Merkez Yürütme Kuruluna Ahmet Kaçmaz, Yalçın Yusufoğlu, Aydoğan Gezer, Çağatay Anadol, Öner Ciravoğlu, Mehmet Yücel, Mehmet Aköz, Hikmet Karahan ve Veli Gürcan seçildiler.

TSİP'in faaliyete başlamasından bir süre sonra, partinin kuruluşuna katılan kimi gruplar, genel merkez tarafından izlenen siyasi çizgiye ve kimi ideolojik saptamalara karşı çıkarak partiden ayrıldı. I. Kongre sonrasında, İlke dergisi sahibi Oya Baydar dahil, kimi parti kurucuları TSİP'den ayrıldı.

Parti tüm ilçeleriyle birlikte en az 15 ilde örgütlenme koşulunu yerine getiremediği için 1977 genel seçimlerine katılamadı; bunun üzerine GYK tarafından CHP'ye oy verilmesi kabul edildi. TSİP 1977 yerel seçimlerine ise katılarak İl Genel Meclisi için 23 ilde 29.249 (%0,2), Belediye Başkanlığı için ise 20 belediyede 8.261 (%0,1) oy alabildi. Seçimlere katılmadığı yerlerde Türkiye İşçi Partisine (TİP) oy verilmesi çağrısında bulundu.

Aralık 1978'de toplanan II. Büyük Kongreden sonra TSİP, 1 Mayıs 1979 günü gerçekleşmek üzere TİP ile birleşme girişiminde bulunduysa da, bu birleşme gerçekleşmedi.

1979 üçte bir senato yenileme ve 5 milletvekilliği için yapılan ara seçimler öncesinde TSİP bir sol blok kurulmasını önerdi. Blok kurulamayınca kimi devrimci demokrat gruplarla ortaklaşan TSİP senato seçimlerinde 62.105 (%1,31), 5 milletvekilliği için yapılan seçimde de 6.735 (%0,54) oy aldı.

Parti bir süre günlük, daha sonra haftalık olarak Gerçek gazetesini yayımladı.

12 Eylül 1980 Darbesi ile, tüm diğer siyasal partilerle birlikte kapatılan TSİP'in yöneticileri ve üyeleri hakkında değişik davalar açıldı.

12 Eylül Darbesi sonrası

12 Eylül 1980 darbesiyle kapatılmış olmasına rağmen o dönemde de varlığını sürdüren TSİP, 1991'de Sosyalist Birlik Partisinin kuruluş çalışmaları sırasında kongresini toplayıp sosyalist solda birliğin sağlanabilmesi amacıyla kendisini feshetti. Bu karara katılmayan bir kısım partililer ise, ulusal ve uluslararası gelişmeleri de dikkate alarak, bunun likitadörlük anlamına geleceğini ve "12 Eylül Darbesi sırasında kapatılmış bir partiyi açmamak, onları haklı çıkarmak olur" diyerek partinin devamı yönünde örgütlü varlığını sürdürme kararı aldılar. 12 Eylül Darbesi ile kapatılan siyasi partilerin yeniden açılabilmesi yasal olarak mümkün olunca, bu kesim gerekli girişimlerde bulunarak 3 Ocak 1993 tarihinde eski merkez yöneticilerden Veli Gürcan ve Gültekin Gazioğlu'nun yanı sıra, Turgut Koçak, Hasan Şahin, Ali Öner, Sermin Öner, Necdet Coşkun, Nuri Geçgili ve diğer partililer tarafından kongre toplanıp TSİP olarak yeniden faaliyete geçildi. Hasan Şahin'in divan başkanlığını yaptığı kongrenin açılış konuşmasını en yaşlı üye olarak Veli Gürcan yaptı. Kongre sonucunda Turgut Koçak genel başkanlığa seçilirken, GYK toplantısı sonucunda Hasan Şahin Genel sekreterliğe, Necdet Coşkun Genel Saymanlığa seçildi.