İçeriğe atla

Portal:Yahudilik

Bu portal, 2022'de portal sistemi sonlandırılıncaya kadar seçkin bir portaldir. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Vikipedi, özgür ansiklopedi

  • Bu portalde dini bayramlardan tarihteki Yahudi devletlerine; dini ve tarihi karakterlerden Yahudilik ile ilgili şablon ve kategorilere kadar çeşitli bilgiler ve bağlantılar bulunur.


Yahudilik, ilk olarak İbranilerin Kutsal Kitabı (Tanah) ile gelen, ardından da Talmud'da ve diğer kutsal metinlerde daha da kapsamlı bir şekilde incelenip yorumlanan inanç ve uygulamalar bütününe verilen addır. Yahudilik, İsrailoğulları (daha sonra da Yahudi ulusu) ile Tanrı arasındaki akde dayalı ilişki şeklinde kendini gösterir. İlk tek tanrılı din ya da dinlerden biri olarak kabul edilmekte ve halen günümüzde uygulanan en eski dini gelenekler arasında yer almaktadır. Tarihi, ilkeleri ve etiği ile Hristiyanlık ve İslamın yanı sıra, kimi semavi olmayan dinleri de etkileyen Yahudiliğin dini metinleri ve geleneklerinin birçoğu diğer semavi dinlerin de merkezinde yer alır. Batı Hıristiyanlığının temelini oluşturan Yahudilik birçok yönü ile laik Batı kavramları olan etik ve medeni hukukla da benzerlikler gösterir.

Gerek sonradan bu dine geçen gerekse doğuştan Yahudi ulusuna mensup olan (laikler de dahil), Yahudiliğin takipçilerine Yahudi adı verilir. Yahudi topluluğu, kutsal metinlerinde bir dinin takipçilerinden ziyade, bir ulus olarak tanımlanmalarından ötürü bir dinsel etnik grup olarak kabul edilir. Devamı...

değiştirDini bayramlar

Şabat  •  Roşaşana  •  Yom Kippur  •  Sukot •  Simha Tora  •  Hanuka •  Asara BaTevet  •  Tu Bişvat  •  Purim  •  Pesah  •  Şavuot  •  9 Av  •  Şaloş Regalim


Semerkand'da Yahudiler. Bugünkü Özbekistan'da Aşkenazi ve Buhori (Buhara Yahudileri) olmak üzere iki Yahudi topluluğu mevcuttu. Buhara Yahudisi olan hocasından ders alan çocukların bazıları Aşkenazi olabilir. (Sergey Prokudin-Gorski, Buhara Emirliği, Rusya İmparatorluğu, 1909 - 1915).

değiştirBunları biliyor muydunuz?
Question mark
Question mark
değiştirDini nesneler
değiştirİsrailoğulları ve kabileleri
İsrail kabilelerinin yaşadığı topraklar

İsrailoğulları, İbrani din büyüğü ve atası, İbrahim'in torunu ve İshak'ın oğlu, Yakup'un oniki oğlunun soyundan gelenlere verilen isimdir. İbrahimi dinlerde Yakub'a Tanrı tarafından İsrail ismi verildiğine inanılır. Yakub'un on iki oğlunun soyundan gelenler On iki İsrail Kabilesi'ni oluşturmuşlardır.

Birleşik Monarşi sistemiyle yönetilen İsrail Krallığı'nda (M.Ö.1050 - M.Ö.930) her kabilenin kendine ait özerk bir toprağı bulunmaktaydı. Levi ve Yosef bu duruma istisnadır çünkü:

  • Leviler din işlerinden sorumluydu ve diğer kabilelerin din işlerini yürütmeleri için her kabile kendi topraklarından bir ya da birkaç şehri Levilere verdiler. Böylece Levilerin kendi özerk devletleri yerine diğer kabilelerin topraklarında özerk şehirleri oldu.
  • Yosef'in adına bir kabile yoktur; onun yerine Yosef'in iki oğlunun (Menaşe ve Efraim) adına iki kabile vardır. Böylece İsrail Krallığında Menaşe ve Efraim kabilelerinin toprakları oldu.

Böylece On İki İsrail Kabilesi denildiğinde iki ayrı anlam ortaya çıkmakta.

# Geleneksel
(Yakup'un oğulları)
Yöresel
(Toprak sahibi olanlar)
1 Ruben Ruben
2 Şimon Şimon
3 Yehuda Yehuda
4 İssakar İssakar
5 Zevulun Zevulun
6 Dan Dan
7 Naftali Naftali
8 Gad Gad
9 Aşer Aşer
10 Bünyamin Bünyamin
11 Levi Menaşe
12 Yosef Efraim
Devamı...
değiştirYahudi devletler
İsrail kabilelerinin dağılımı

Musa önderliğinde Mısır'dan çıkan İsrailoğulları Kenan topraklarına yerleşti. Uzun yıllar yan yana yaşayan İsrailoğulları'nın on iki kavmi birbirlerinden bağımsız olarak yaşıyordu. Dışarıdan gelen tehditler karşısında Şaul'un krallığı altında bu on iki kavim birleşip M.Ö. 1050'de İsrail Krallığı adında tarihte ilk defa bir Yahudi devleti kurdu. Davud ve Süleymanın da krallığını yaptığı bu devlet, Süleyman'ın M.Ö. 930'da ölümünden sonra ikiye bölündü. Devamı...

Tarihteki Yahudi devletlerin listesi

değiştirSeçilen konu
Tunus'taki Yahudilerin tarihi, Roma dönemine kadar dayanır. 1948'de önce Tunus'taki Yahudi nüfusu 110.000'lere kadar ulaştı. 1950'lerde nüfusun yarısı İsrail'e diğer yarısı Fransa'ya göç etti. 2011 itibariyle Tunus şehrinde 700 ve Cerbe Adası'nda 1000 Yahudi yaşamaktadır.

Geleneğe göre bölgeye yerleşen ilk Yahudiler, MÖ 6.yy'da Birinci Tapınak yıkılmadan çok önce Kuzey Afrika'ya gelmişlerdi. Fransız Yüzbaşı Ernest De Prudhomme'in Hamman-Lif'teki evinde MÖ 3 ila 5.yy'a ait, üzerinde Latince sancta synagoga naronitana ("Naro kutsal sinagogu") yazan kalıntı bulundu. Yahudi ulusunun çöküşünün ardında birçok sürgüne gönderilen Yahudi, Tunus'a yerleşip hayvancılık, tarım ve ticaret ile uğraştı. Her grubun kendi lideri (Mokdem) olan klanlara bölünmüşlerdi ve Romalılara 2 şekel kelle vergisi ödemekteydiler. 429'da Romalıların hakimiyetinin ardından Vandalların da daha müsamahakar olmasıyla Yahudilerin Tunus'taki nüfusu arttı ve varlıklanmaya başladılar; bu durum Afrika Kilisesi Konseyi'nce Yahudilere kısıtlayıcı kanunlar konmasının arzu edilmesine sebep oldu. 534'te Vandallar Belisarius tarafından çökertilince I. Justinian bir bildiri yayınlayıp Yahudilerin de aynı grupta kabul edildiği Aryanlar ile Paganların öldürülmesini istedi. Yahudiler, Yahudi diasporasının dili olan Yunanca dağarcığına sahip olsalar dahi, Roma İmparatorluğu'nun her yerinde olduğu gibi Roma Afrikası'nda da Romalılaşmış, Latince konuşmaya başlamış ve kendilerine Roma isimleri edinmişlerdi.

7.yy'da, Vizigot kral Sisebut'un ve varislerinin zulmünden kaçan Yahudiler İspanya'dan çıkıp Moritanya ve Bizans şehirlerine yerleşince bölgedeki Yahudi nüfusu arttı.

El Kayravani'nin bildirdiğine göre Hippo Zaritus (Bizerta) 498'de Hasan tarafından fethedildiği zaman bölgenin valisi bir Yahudiydi. Tunus, Bağdat merkezli halifeliğin kontrolüne girdikten sonra Arap Yahudileri Levant'tan Tunus şehrine akın etti. Devamı...


değiştirSözler
Albert Einstein
değiştirSeçkin ve kaliteli içerik
Seçkin resimler

Yahudiler tarih boyunca farklı diller konuşmuşlar ve bu dillerde eserler vermişlerdir. Günümüzde Yahudiler, birinci dil olarak bulundukları ülkenin dilini konuşurlarken, ikinci dil olarak İbranice, Yidiş, Ladino, Aramice, Yahudi Arapçası, Karayca gibi kendi orijinlerine uygun Yahudi dillerinden birini konuşurlar. Devamı...

Ayrıca Yahudi dillerinin bir listesi de buradadır.
değiştirEtnik bölünmeler
Bir Buhara Yahudisi

Afrika: Berberi Yahudiler  •  Falaşa  •  Magrebim
Asya: Bney Menaşe  •  Buhara  •  Koçin Yahudileri  • Paradesi Yahudileri
Avrupa: Aşkenaz  • İtalkim  • Sefarad
Kafkas: Cuhoro  • Gurjim  • Karaylar
Orta Doğu: Arap Yahudileri  • Kürt Yahudileri  • Mizrahi  • Musta'arabim  • Parsim  • Romanyot  • Samaritler  • Temani

değiştirMusevi hayatı
Düğün için hazırlanmış bir sinagog
Her Yahudinin doğumdan ölümüne kadar geçen sürede dini açıdan dönüm noktaları vardır ve bunlar özel törenlerle kutlanır. Yeni doğan kız çocuklara İsim koyma töreni düzenlenir, erkek çocukların ismi ise sekiz günlükken yapılan sünnet töreninde verilmesi ise bir gelenektir. Doğal yolla doğan ilk çocuk erkek ise ve dedelerinden hiçbirisi Kohen veya Levi değil ise bebeğe otuz günlükken Pidyon töreni düzenlenir. Ergenlik çağına gelen erkek çocuklara (genellikle on üç yaşında) Bar Mitsva yapılır, kızlar için yapılan Bat Mitsva töreninin ise zorunluluğu yoktur; bunun yerine adet dönemine başlayan kızlara Nida adı verilen seremoni yapılır. Evlilik çağına gelenler eğer hala bekarlarsa Şiduh denilen çöpçatanlık yoluyla eş aramaya çalışırlar. Vefat durumunda ise Yahudi geleneklerine uygun olarak cenaze töreni düzenlenir.
değiştirKategoriler
değiştirYardım etmek ister misiniz?
İşte yapılabileceklerden bazıları :
değiştirİlgili VikiProjeler

Yahudilik ile ilgili VikiProjeler:

VikiProje nedir?

değiştirKonular
değiştirİlgili VikiPortaller
değiştirDiğer VikiPortaller
I. Dünya Savaşı • Afrika • Amerika Birleşik Devletleri • Anime ve manga • Ankara • Antropoloji • Askeriye • Astronomi • Asya • Avrupa Birliği • Azerbaycan • Azerbaycan (İran) • BBC • Beşiktaş • Bilim • Bilim tarihi • Biyografi • Bizans İmparatorluğu • Bosna-Hersek • Caz • Cinsellik • Coğrafya • Çin • Dil • Din • Edebiyat • Enerji • Ermenistan • Eurovision • Evrimsel biyoloji • Felsefe • Feminizm • Fenerbahçe • Filistin • Fizik • Fransa • Futbol • Galatasaray • Güney Kore • Gürcistan • Harry Potter • Havacılık • Hinduizm • Hristiyanlık • Irak • İngiltere • İnsan hakları • İnternet • İran • İslam • İstanbul • İzcilik • İzmir • Japonya • Kazakistan • Kıbrıs • Kuveyt • Kuzey Kore • Kuzey Makedonya • Kültür • Lady Gaga • LGBT • Liberalizm • Madonna • Matematik • Medya • Meksika • Michael Jackson • Mustafa Kemal Atatürk • Müzik • Orta Doğu • Orta Dünya • Osmanlı İmparatorluğu • Otomobil • Özgür yazılım • Pakistan • Psikoloji • Rusya • Sanat • Simpsonlar • Sinema • Siyaset • Sosyalizm • Sovyetler Birliği • Spor • Suriye • Tarih • Teknoloji • Televizyon • Terörizm • Tıp • Tiyatro • Toplum • Türk Silahlı Kuvvetleri • Türk tarihi • Türkiye • Video oyunları • Yahudilik • Yıldız Geçidi

değiştirKardeş projelerde Yahudilik