düzenle Bizans İmparatorluğu Portali
Bizans İmparatorluğu, (Yunanca: Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων, Basileía tôn Rhōmaíōn "Rum İmparatorluğu"; Latince: Imperium Romanum) ya da 16. yüzyılda Alman Hieronymus Wolff'un adlandırmasıyla Bizans İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu'nun 395'te Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmasıyla ortaya çıktı. Başkenti Roma olan Batı Roma İmparatorluğu 5. yüzyılda Germen kabilelerince yıkıldı. Merkezi Konstantinopolis (bugünkü İstanbul) olan ve Bizans İmparatorluğu da denen Doğu Roma İmparatorluğu ise, bin yılı aşkın süre varlığını sürdürdü. Bizans'ın ortaya çıkışı, Roma İmparatoru I. Konstantin'in başkenti, Roma'dan bugünkü İstanbul'a taşımasıyla da yakından ilişkilidir.
Roma İmparatoru I. Konstantin (Büyük Konstantin), 330'da imparatorluğun başkentini eski Yunan kenti Byzantion'a (Bizans) taşıdı ve yeni başkente, Konstantin'in kenti anlamına gelen Konstantinopolis (Constantinopolis) adını verdi. Büyük Konstantin, Roma'dan senatörler ve yüksek memurlar getirterek Konstantinopolis'te yeni bir yönetim oluşturdu ve kenti yeniden imar etti. Roma çok tanrılı olmasına karşın, Konstantinopolis'i bir Hıristiyan kenti yaptı ve kendisi de bu dini benimsedi.
Bizans'ın yöneticileri kendilerini Roma İmparatorluğu'nun gerçek mirasçıları olarak kabul ettiler ancak öte yandan Roma ile ilişkilerini de sürdürdüler. Roma İmparatorluğu'nun batı kesimi küçük devletlere ayrılıp parçalanırken, Bizans İmparatorluğu bütünlüğünü korumayı başardı. Batıdan bağımsız olarak Doğu Akdeniz'de egemen olan Bizans İmparatorluğu, klasik Yunan ve Roma uygarlıklarının son merkezi oldu.
Daha fazlası...
| Aleksios Strategopoulos, 1260 yılında İmparator VIII. Mikhail, 1204 yılından beri Latinlerin elinde olan Konstantinopolis'in geri alınması hedefini koydu. Cenova ile ittifak kurdu ve Haziran 1261 tarihinde, Epir esaretinden yeni kurtulmuş Aleksios ile çoğunluğu Kumanlardan oluşmuş öncü 800 askerle Bulgarları gözlemlemek ve Latin savunmasını hakkında casusluk için gönderildi. Birlik, Silivri köyüne ulaşınca, bağımsız yerel çiftçiler thelematarioi, tüm Latin garnizonun ve Venedik donanmasının İznik adası Daphnousia'yı yağmalamak için gittiklerinden yerlerinde olmadıklarını söylediler. Başlangıçta hem elindeki küçük kuvvetin Latin ordusu geri döndüğünde yok edilmesi tehlikesi hemde emirlere ittat etmeyeceği hususlarında endişe etti. Ancak şehrin yeniden alınması için böyle bir altın fırsatı kaçırmamaya karar verdi.
25 Haziran 1261 tarihinde, Aleksios ve adamları, şehir duvarlarına yanaştı ve Silivrikapı'nın yakınında bir manastırda saklandılar. Aleksios, thelematarioi öncülüğünde bazı adamlarını gizli bir geçitten geçirerek şehre soktu. Sonra içeriden duvarlara saldırıp muhafızları şaşırttılar ve kapıyı açarak Bizans kuvvetlerinin içeri girmesini sağladılar. Latinler tamamıyla şaşkınlık içerisindeydiler, bir miktar mücadeleden sonra Bizans kuvvetleri şehrin duvarlarının kontrolünü sağladılar.
Bizanslıların intikamından korkan İmparator II. Baodouin'den başlamak üzere tüm Latinler gemi ile kaçmak umudu ile limanda toplandılar. O sırada limana varan Venedik filosu onları tahliye etmiş ancak şehir kaybedilmiştir. Konstantinopolis'in yeniden alınması Bizans İmparatorluğu'nun İznikliler tarafından yeniden kurulması anlamına gelmekteydi. İmparator VIII. Mihail, Ortodoks Hristiyanlarının en büyük bayramı Koímēsis (Yunanca: Κοίμησις Θεοτόκου) günü olan 15 Ağustos'ta şehre büyük bir zaferle girip, Aya Sofya'da tac giydi.
|
| Çemberlitaş sütunu, M.S. 330 yıllarında İmparator I. Konstantin onuruna, İstanbul'un yedi tepesinden biri olan ve şu anki adıyla Çemberlitaş olarak adlandırılan semteki tepeye dikilmiş olan sütundur.
Sütun her biri 3 ton ağırlığında ve 3 metre çapında olan bileziklerle birbirine bağlanmış toplam 8 adet sütun ve bir kaidenin üst üste konulmasıyla oluşturulmuştur.
Bizans imparatoru Kostantin Roma'daki Apollon tapınağından söktürterek uzunluğu 57m olan bu sütunu getirterek eskiden Forum Kostantin adı verilen bir meydan olan günümüzdeki yerine diktirmiştir.
İlk yapıldığında sütunun üzerinde doğan güneşi selamlayan bir Apollon heykeli var iken 330 yılında İstanbul'a dikildiğinde İmparator Konstantin bunun yerine kendi heykelini sütunun üstüne koydurtmuştur. Daha sonra da yine Bizans imparatoru olan Jülyanos ve Teodoz'un heykelleri koyulmuştur.
Sütun, 1081 yılında yıldırım isabet etmesi nedeniyle yanmış ve hasarlanmış ve üzerindeki heykel devrilmiştir. bundan sonra 1. Aleksios Komnenos sütunu onartmış ve üzerine kaidesi olan bir başlık ile büyük bir haç koydurtmuştur.
|
| Thema, Yunanca: tekil - θέμα, thema çoğul - θέματα themata) yaklaşık yedi yüz yıllık bir dönem için Bizans İmparatorluğu'nun ana yörel idare birimi idi. Thema sistemi yedinci yüzyılda Bizans topraklarının müslüman orduları tarafından zaptedilmeye başlanması ile kurulmuş ve daha önceki ana yörel birim olan ve Roma imparatorları Diocletianus ve Büyük Konstantin tarafından kurulmuş olan Roma diakos sistemi yerine geçirilmiştir. Bizans İmparatorluğu'nun çok küçülüp birbirinden ayrı parçalar haline dönüşmesinden sonra imparator VI. İoannis tarafından 1350li yıllarda themalar ortadan kaldırılıp yörel idare orta-caglarda cok populer olan "liyej-vasal" iliskisine dayanan apandaj sistemine dönüştürülmüştür.
6. yüzyıl'ın sonlarında ve 7. yüzyıl başlarında Bizans İmparatorluğu her yönden hücumlara uğramaktaydı. Sasani İmparatorluğu doğudan ve güneydoğudan Suriye, Mısır ve Anadolu'ya baskı yapmaktaydı. İslav ırkları ve Avarlar, Balkanlar'da yerleşmeye başlayıp Yunanistan içlerine saldırmaktaydılar. Lombardlar genellikle hiçbir direniş görmeden kuzey İtalya'yı işgal etmişlerdi. Bizans İmparatorluğu'nun daha batısında ve güneyinde uzak olan ve imparatorlar I. Justinianos ve Mauricius tarafından yeniden Roma eline geçmiş olan bölgelerde bu gittikçe artan baskıya karşı koyabilmek için bölgedeki en yüksek sivil idare ve askeri idare birleştirip ve özel bir eyalet valisi içeren Eksarh sistemi uygulanmaya başlanmıştı. Bu özel yerel idare yönetimi sistemi Kuzey Afrika'da Tunus civarında Kartaca merkezli Afrika Eksarhlığı ve İtalya'da Revanna merkezli Ravenna Eksarhlığı kurulmuştu. Bu tip idari uygulama başlangıcı 530'lu yıllarda Justinianos'un yeni idari reformlarına götürülmektedir. O zamana kadar Roma İmparatoru Dioklatia'in kurmuş olduğu yerel idare sistemine göre taşra yörelerinde askeri idare ile sivillerin idaresi titizlikle ayrılmakta ve iki sistem birbirlerinden değişik şekilde organize edilmekte idi. Bu ayrılmaya neden, aksi halde yerel yöneticilerin yörelerinde bulunan askerlere komuta edip kendilerini özerk imparator olarak ilan etmelerine ve yerel askerlerle merkezî iktidarı ele geçirmeye çalışmalarına imkân vermesi idi. Bu sistem Roma İmparatorluğu'nun genellikle her yöresinde ve 300 yıl süre ile uygun sonuçlar vermişti.
Fakat 640'lı yıllarda İmparatorluğun güney doğusunda Müslüman Dört Halife dönemi başlangıcından beri özellikle bu sınır yörelerinde bu sistem çökmeye başladı. Müslümanların çok hızlı bir şekilde imparatorluğun çok önemli bölgeleri olan Mısır ve Suriye'yi ele geçirmeleri ve Kuzey Afrika, Filistin ve Güney Anadolu'yu tehdit etmeleri, bu nedenle Bizans için çok önemi olan tarım üretimi, insangücü ve arazi kaybı idari sisteminin nasıl yaşamını sürdüreceği hakkında korku yaratmıştı. Bu daha once hiç hisedilmemiş olan büyük idarî kriz imparatorluğun yönetiminin baştanbaşa reform edilmesine neden oldu.
Daha önceki yerel idare sisteminin bazı elemanları yedinci yüzyıl sonlarına kadar değişmemekle beraber, Anadolu'da imparatorluğu elinde buluna bölgeler 5 buyuk thema (çoğul themata)' ya bölündü. Bunlardan her birinin yönetimi strategos (general) adı verilen eyalet valisine verildi ve bu eyalet valileri thema içinde bulunan askeri kuvvetlerin komutanı olma görevleri de bulunmaktaydı. Bu çeşit yerel idare sonradan Osmanlı Devleti'nde benzer olarak beylerbeylik ve sancak beyliği sisteminde de uygulanmıştır.
Thema sistemine göre askerî birliklerin konmuş oldukları yörede boş arazilere veya yeni fethedilen yörelere ve arazilere yerleştirilmesi ve bu arazilerin hemen devlete sadık kişiler tarafından ele geçirilmesi Bizans İmparatorluğu'nun uzun zaman yaşamasına yardımcı olmuştur denilebilir. Fakat diğer taraftan bu yeni sistem ile sivil sosyetenin askerleşmesi ve sivil kültürün ve sivil kurumların eski güçlerini kaybetmeleri gerçekleşmiştir. Bu nedenle birçok Avrupalı tarihçi thema sisteminin kurulması tarihini Doğu Roma İmparatorluğu için Geç Antik Çağın bitmesini ve Orta Çağın başlangıcını işaret ettiğini kabul etmektedirler.
|
| Ayasofya, Konstantinopolis Patrikliği'nin evrensel prestijinin sembol ve tanımı, I. Justinianos, kiliseyi Tanrı'nın "kutsal bilgeliği" için, 4.5 yıl gibi kısa sürede inşa ettirdi.(532–537).
Photo credit: Robert Raderschatt
|
|
|
İşte yapabileceklerinizden bazıları :
|
|
.jpg)
