Ana Türkçe
Ana Türkçe, Ön Türkçe veya Proto Türkçe, Türkî diller ailesinin Oğuz ve Oğur dallarına ayrılmadan önceki dönemlerine ait varsayımsal bir ana dildir. Diğer proto (ana) diller gibi, geçmişteki konuşma dili ile birebir aynı olmayabilir.[1] dayanarak oluşturulmuş tahmini bir dildir.[1] "İlk" ve "en eski" anlamlarına gelen proto kelimesinin ifade ettiği gibi, ilk Türkçe olarak görülebilir.[2]
Kapsam[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkçenin elde mevcut en eski yazılı kaydı; Göktürk dönemine ait, 8. yüzyılın ortalarında Göktürk alfabesi ile yazılmış Orhun Yazıtlarıdır. Orhun Yazıtları Türk dillerinin doğu branşının karakteristiklerini gösterir. Geçmişte Proto Türkçenin oluşturulma çalışmaları daha çok Eski Doğu Türkçesi ve Oğuz dillerine dayanıyorken günümüzde yaşayan tüm yazılı ve sözlü Türkî dillerin kapsamlı olarak incelenmesine başlandı.[3] Eski doğu Türkçenin Runik, Uygur ve Mani belgeleri yeniden oluşturulma çalışmalarında anahtar rol oynarken Çuvaş ve Hazar dilleri gibi Eski Batı dilleri ile ilgili belgeler yetersizdir.[3]
Zaman aralığı[değiştir | kaynağı değiştir]
Dünyadaki tüm proto dillerin bir üst zaman limiti yani takribi başlangıç noktası vardır ve bu aralık genellikle Mezolitik dönemin sonu veya Neolitik dönemin başıdır.[4] Neolitik Devrim denen dönemde oluşan sosyo-dilsel şartlar, bugün bildiğimiz anlamda dillerin ortaya çıkması sonucunu doğurmuştur.[4] Proto-Türk dili, Proto-Türkler tarafından konuşulan Türk dillerinin ortak atasının dilidir Proto-Türk, Oğur (batı) ve Ortak(common) Türk (doğu) şubelerine ayrıldı. Proto-Türkçe ilk olarak 2,500 yıl önce Doğu Asya'da konuşulmaya başlandı.[5]
Fonoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkçenin *r ve *z ağzına ayrılması daha Altay döneminde olmuştur ve en azından M.Ö. 2. bin yıllarına dayanmaktadır. Bazı araştırmacılara göre Türkçede bu ses değişimi r`nin z`den önce olması fikrindedirler. Aksini iddia edenler de vardır.[6]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b The Turkic Languages Lars Johanson. s 67. 1998. ISBN 0-415-08200-5
- ^ "proto-." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ a b The Turkic Languages Lars Johanson. s 69. 1998. ISBN 0-415-08200-5
- ^ a b The Turkic Languages Lars Johanson. s 68. 1998. ISBN 0-415-08200-5
- ^ Janhunen, Juha (2013). "Personal pronouns in Core Altaic". In Martine Irma Robbeets; Hubert Cuyckens (eds.). Shared Grammaticalization: With special focus on the Transeurasian languages. p. 223. ISBN 9789027272140
- ^ Karadeniz Araştırmaları, Sayı 3 (Güz 2004), s.71-77. Fuzuli BAYAT: Oğuz kelimesinin etimolijisi. UZ ~ ĞUZ ~ OĞUZ ~ KAVIM ADININ ETIMOLOJISI. sayfa 74.
