Salarca
| Salarca | |
|---|---|
| Ana dili olanlar | Çin |
| Konuşan sayısı | (55.000 atıf 1982) |
| Dil aileleri |
|
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | [[ISO639-3:slr|slr]] |
Salarca Çin'de yaşayan Salarların konuştuğu Oğuz grubuna ait Türk dilidir. Kökenleri Salur boyundan olan Salarlar kendilerine Salır, dillerine de Salırça derler.
Salarca yaygın olduğu bölgenin etrafında bulunan büyük Türk dillerinden farklı olarak Uygur grubuna değil Oğuz grubuna aittir. Konuşulan iki ayrı lehçesi vardır. Bunlar Çince ve Tibetçeden etkilenen Kinhay lehçesi, Uygurca ve Kazakçadan etkilenmiş İli lehçeleridir.
Konuşucu sayısı ve yayılımı[değiştir | kaynağı değiştir]
Salarcanın 1982 yılında 55.000 kişi tarafından ana dil olarak konuşulduğu bilinmektedir. Çin`de 2000 yılında yapılan nüfus sayımında 104.500 kişinin bu etnik halka ait olduğu tespit edilmiştir.
Günümüzde konuşulan Oğuzcanın en doğuda konuşulan örneğini temsil eder. Salarların (Salur boyu); İpek Yolu üzerinde ipek ticaretinin canlı olduğu zamanlarda batıdan, ipeğin o zamanlar kaynağı olan doğuya, bugünkü yaşadıkları bölgeye yerleştikleri varsayılmaktadır. Göçebe değil yerleşik bir hayat sürdürmüşler ve genelde ipekçilik ve ipek ticareti ile uğraşmışlardır.
Salarların yerleşim yerleri Çin Cumhuriyeti sınırları içinde Qinghai ilinin Xunhua Salar özerk bölgesinde ve Hualong Hui özerk bölgesinde bulunur.
Konuşucuları genelde birden fazla diller konuşur. Salarcanın yanında Çince ve çoğu ayrıca Uygurca konuşur.
Salarlar birçok sınıflandırmalarda komşuları ve diğer bir Türk halkı olan Yugurların üçte biri ile birlikte bir dil birliği olarak gösterilmektedir.
Alfabe[değiştir | kaynağı değiştir]
Salarca 10’uncu yüzyıldan sonra uzun süre Arap alfabesi ile yazılmıştır.
1969-1970 yıllarında Latin alfabesi kullanılmaya başlanmıştır. Bu alfabe Uygurların Latin alfabesine benzemekteydi. Günümüzde Salarlar Latin alfabesi kullanmaktadırlar. Dil kodu: SLR' dir.
Salar Latin alfabesi (Salır Latin Oğuş)[değiştir | kaynağı değiştir]
| А а | B b | C c | Ç ç | D d | Е е | F f | G g |
| Ğ ğ | H h | I ı | İ i | J j | K k | L l | M m |
| N n | Ñ ñ | O o | Ö ö | Р р | Q q | R r | S s |
| Ş ş | T t | U u | Ü ü | V v | X x | Y y | Z z |
Söz varlığı[değiştir | kaynağı değiştir]
- Alfabe: İlipbe
- Altın: Altun
- Anne: Ana
- Ayak: Ayax
- Büyük: Beyik
- Ben: Men
- Çocuk: Bala
- Devlet :Dövlet
- Deniz: Deñiz
- Deve: Döye
- Düşman: yağı
- Evlat: Övlat
- Fayda: Faydı
- Güvercin: Gurğincix
- Gök: Göx
- Göre: Göre
- Güzel: Güzel
- Gündoğan: Gündogan
- Gümüş: Kümiş
- Gökdeniz: Göxdeñiz
- Hoş geldiniz: Xoş geldiñiz
- Hüküm: Höküm
- Hemen: Heme
- Hizmet: Hızmat
- İş: İş
- İpek: İpex
- İlan:İlan
- İş görür:Revan olur
- Küçük :Kiçi
- Kara: Qara
- Kılıç: Qılıç
- Kulak: Qulax
- Koyun: Qoyun
- Kuyruk: Quyrux
- Kızıl: Qızıl
- Kişi: Kişi
- Moğol:Mongol
- Millet:Millet
- Mülk:Mülk
- Nerede:Nirede
- Nüfus:Nüfus
- Nereye:Nandeki
- Payidaht: Paytagdı
- Palto:Palta
- Ramazan:Rözı
- Onaltı:Onaltı
- Olur:Ular
- Onbir:On bir
- Oğuz:Oğuz
- Oğul:Oğul
- Orta:Orta
- Öz: Öz
- Ömür: Ömür
- Önem: Önem
- Sağır: Sagır
- Seksen:Seksen
- Şehir:Şehir
- Tarih:Tarix
- Tırnak:Tırnax
- Tarafından: Tarapından
- Tuz: Tuz
- Uzak: Uzıx
- Unvan: Unvan
- Üzerinde: Üzerinde
- Ülke: Guojia
- Vatan: Vatan
- Yok: Yox
- Yakın: Yaxın
- Yanak: Yanax
- Zaman: Zaman
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Dwyer, Arienne M. 1998. The Turkic strata of Salar: An Oghuz in Chaghatay clothes? Turkic Languages 2, 4983.
- Chen ZONGZHEN, Nurbeg, ZHao Xiangru, (1990). Türkiy Tillarning Selişturma Lugiti, Bei Jing.
- LIN Lianyun, (1985). Sa-la-yu Jian-Zhi, `Ana Çizgileriyle Salarca` Pekin.
- Salarca-Çince, Çince-Salarca Sözlük, CHengdu 1992.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- The Salar ethnic minority (Çin Hükümetinin Çin`de yasal olarak tanıdığı 55 Etnik guruptan Salarlar`a ait bilgi)
- Salarca örnekler (İngilizce)
- SALARÇA,OĞUŞ 撒拉尔语文
- 撒拉語[ölü/kırık bağlantı]，2006，大英百科全書，2006年1月30日取自大英線上繁體中文版。
