D-8-Türkiye İlişkileri
 | |
| D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı |  Türkiye |
|---|---|
| D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı | |
|---|---|
 | |
D-8 üyesi ülkeler | |
| Kuruluş | 1996) |
| Tür | UAÖ |
| Merkez | İstanbul, Türkiye |
| Üyeler |  Bangladeş Endonezya İran Malezya Mısır Nijerya Pakistan Türkiye |
| Genel Sekreter |  Dato’ Ku Jaafar Ku Shaari |
| Resmî site | developing8.org |
D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, 1996 yılında 54. Türkiye Hükûmeti Başbakanı Necmettin Erbakan önderliğinde kurulan ekonomik işbirliği teşkilatıdır. D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı üyeleri aynı zamanda İslam İşbirliği Teşkilatı üyeleridir. Üye ülkeler: Bangladeş, Endonezya, İran, Malezya, Mısır, Nijerya, Pakistan ve Türkiye'dir.
D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı'nın merkezi 2009 yılında imzalanan anlaşma sonucu İstanbul olmuştur.[1][2]
Türkiye bu zamana kadar iki toplantıya ev sahipliği yapmıştır.
Örgütün nüfusunun %85'ten fazlası Müslüman'dır.[kaynak belirtilmeli]
Türkiye'nin D-8 ile ilişkileri[değiştir | kaynağı değiştir]
D-8 dönem başkanlığını 2017 yılında Türkiye üstlenmiştir.[3] İstanbul'da gerçekleşen 9. zirvede İstanbul Bildirisi, İstanbul Eylem Planı belgeleri ve D-8 Proje Destek Fonunun kurulması onaylanmıştır.[3]
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
22 Ekim 1996 tarihindeki "Kalkınmada İşbirliği Konferansı"nı izleyen bir dizi hazırlık toplantılarından sonra 15 Haziran 1997 yılında İstanbul’da yapılan Devlet ve Hükûmet başkanları zirvesinde D-8’in kuruluşu resmen ilan edilmiştir.
D-8’in altı ilkesi vardır ve o ilkeler şunlardır;
- Savaş değil, barış,
- Çatışma değil, diyalog,
- Çifte standart değil, adalet,
- Üstünlük değil, eşitlik[4]
- Sömürü değil, âdil düzen,
- Baskı ve tahakküm değil, insan hakları, hürriyet ve demokrasi.
İş birliği alanları, faaliyetler ve projeler[değiştir | kaynağı değiştir]
D-8 kapsamındaki iş birliği, esas itibarıyla sektörel bazda yürütülmektedir. Bu kapsamda ülkelerin çalışmalarını yönettikleri konulan şu şekildedir;[5]
- Bangladeş: Kırsal kalkınma
- Endonezya: Yoksullukla mücadele ve insan kaynakları
- İran: Bilim ve teknoloji
- Malezya: Finans, bankacılık ve özelleştirme
- Mısır: Ticaret
- Nijerya: Enerji
- Pakistan: Tarım ve balıkçılık
- Türkiye: Sanayi, sağlık ve çevre
Gelişmişlik sıralaması[değiştir | kaynağı değiştir]
D-8'in ekonomik ve sanayi alanında en gelişmiş ülkesi Türkiye'dir. Türkiye’yi Endonezya, İran, Mısır, Pakistan, Malezya, Nijerya ve Bangladeş takip eder.
Toplantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
| Tarih | Ev sahibi ülke | Toplantının yöneticisi | Konum | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Haziran 1997 | Türkiye
|
Necmettin Erbakan | İstanbul |
| 2 | Mart 1999 | Bangladeş
|
Şeyh Hasina Vecid | Dakka |
| 3 | Şubat 2001* | Mısır
|
Hüsnü Mübarek | Kahire |
| 4 | Şubat 2004* | İran
|
Muhammed Hatemi | Tahran |
| 5 | Mayıs 2006 | Endonezya
|
Susilo Bambang Yudhoyono | Bali |
| 6 | Temmuz 2008 | Malezya
|
Abdullah Ahmad Badawi | Kuala Lumpur |
| 7 | Temmuz 2010 | Nijerya
|
Goodluck Jonathan | Abuja |
| 8 | Kasım 2013 | Pakistan
|
Asıf Ali Zerdari | İslamabad |
| 9 | Aralık 2016 | İran
|
Hasan Ruhani | Tahran |
| 10 | Ekim 2017 | Türkiye
|
Recep Tayyip Erdoğan | İstanbul |
| 11 | Nisan 2021 | Bangladeş
|
Şeyh Hasina Vecid | Telekonferans |
D-8 ülkeleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Ülkelerin karşılaştırması[değiştir | kaynağı değiştir]
Veriler 2020-2021 yıllarına aittir.
| Ülke | Başkent | Yüzölçümü | Nüfus | GSYİH(nominal) | GYSİH(kişi başı) | İGE[a] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Türkiye
|
Ankara | 783.562 km2 | 83.614.362 | 794,530 milyar $ | 9.126 $ | 0.820 (çok yüksek) |
| Endonezya
|
Cakarta | 1.904.569 km2 | 267.670.543 | 1,159 trilyon $ | 4.256 $ | 0.718 (yüksek) |
| İran
|
Tahran | 1.648.195 km2 | 83.508.226[6] | 682.859 milyar $ | 8.034 $ | 0.783 (yüksek) |
| Mısır
|
Kahire | 1.002.450 km2 | 100.075.480 | 394,284 milyar $ | 3.832 $ | 0.707 (yüksek) |
| Pakistan
|
İslamabad | 881,913 km2 | 220.892.340[7] | 262,799 milyar $ | 1.260 $ | 0.557 (orta) |
| Malezya
|
Kuala Lumpur | 330.803 km2 | 32.730.000 | 387,093 milyar $ | 11.604 $ | 0.810 (çok yüksek) |
| Nijerya
|
Abuja | 923.768 km2 | 206.630.269 | 443 milyar $ | 2.149 $ | 0.539 (düşük) |
| Bangladeş
|
Dakka | 147.570 km2 | 164.689.883[8] | 317,768 milyar $ | 1.887 $ | 0.632 (orta) |
Ülkelerin ekonomileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Veriler 2017 yılına aittir.[9]
| Ülke | GSYİH(nominal) | GYSİH(kişi başı) | İthalat | Dünyadaki İthalat Payı | İhracat | Dünyadaki İhracat Payı |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Türkiye
|
794,530 milyar $ | 9.126 $ | 249.655 milyar $
|
% 1,11
|
211.220 milyar $
|
% 0,92
|
| Endonezya
|
1,159 trilyon $ | 4.256 $ | 194.699 milyar $
|
% 0,87
|
204.999 milyar $
|
% 0,89
|
| İran
|
682.859 milyar $ | 8.034 $ | 108.229 milyar $
|
% 0,48
|
113.240 milyar $
|
% 0,48
|
| Mısır
|
394,284 milyar $ | 3.832 $ | 68.982 milyar $
|
% 0,31
|
37.231 milyar $
|
% 0,31
|
| Pakistan
|
262,799 milyar $ | 1.260 $ | 53.527 milyar $
|
% 0,24
|
25.114 milyar $
|
% 0,11
|
| Malezya
|
387,093 milyar $ | 11.604 $ | 202.821 milyar $
|
% 0,90
|
224.668 milyar $
|
% 0,98
|
| Nijerya
|
443 milyar $ | 2.149 $ | 49.508 milyar $
|
% 0,22
|
49.491 milyar $
|
% 0,22
|
| Bangladeş
|
317,768 milyar $ | 1.887 $ | 50.613 milyar $
|
% 0,24
|
37.578 milyar $
|
% 0,16
|
Türkiye'nin D-8 ülkeleri ile ticareti[değiştir | kaynağı değiştir]
Veriler 2017 yılına aittir.[9]
| Ülke | Türkiye'nin İhracatı | Türkiye'nin İhracat Payı | Türkiye'nin İthalatı | Türkiye'nin İthalat Payı |
|---|---|---|---|---|
| Endonezya
|
236 milyon $
|
% 0,15
|
1.506 milyar $
|
% 0,64
|
| İran
|
3.259 milyar $
|
% 2,08
|
7.492 milyar $
|
% 3,20
|
| Mısır
|
2.360 milyar $
|
% 1,51
|
1.997 milyar $
|
% 0,85
|
| Pakistan
|
352 milyon $
|
% 0,22
|
323 milyon $
|
% 0,14
|
| Malezya
|
268 milyon $
|
% 0,18
|
3.118 milyar $
|
% 1,34
|
| Nijerya
|
335 milyon $
|
% 0,21
|
156 milyon $
|
% 0,07
|
| Bangladeş
|
294 milyon $
|
% 0,19
|
737 milyon $
|
% 0,32
|
Karşılaştırma[değiştir | kaynağı değiştir]
| D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı | Türkiye
| |
|---|---|---|
| Bayrak | 
| |
| Logo/Arma | |
|
| Harita | |
 |
| Yüzölçümü | 7.622.830 km2 | 783.562 km2 |
| Nüfus | 1.159.811.103 | 83.614.362 |
| İGE | 0.695 (orta) | 0.820 (çok yüksek) |
| Başkent | Başkent: İstanbul 
|
Ankara |
| Kuruluş | 1996 | 29 Ekim 1923 |
| GSYİH (nominal) | 3.282.492 $ | 794,530 milyar $ |
| GSYİH (kişi başı) | 5.268 $ | 9.126 $ |
| Ticaret Payı[b] | % 0,52 | % 1,01 |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "D-8'in daimi sekreteryası İstanbul'da olacak". 7 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2009.
- ^ a b "Gelişen Sekiz Ülke (D-8)". T.C. Dışişleri Bakanlığı. 8 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2012.
- ^ http://www.dpt.gov.tr/PortalDesign/PortalControls/WebContentGosterim.aspx?Enc=51C9D1B02086EAFB889991AC9908F0AD [ölü/kırık bağlantı]
- ^ "İran Nüfusu 2020'de Ne Kadar Oldu". www.tercihiniyap.net. 31 Mart 2020. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Pakistan Hakkında Bilgiler; Pakistan Bayrağı Anlamı, 2020 Nüfusu, Başkenti, Para Birimi Ve Saat Farkı". www.milliyet.com.tr. 14 Eylül 2020. 7 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Bangladeş Hakkında Bilgiler; Bangladeş Bayrağı Anlamı, 2020 Nüfusu, Başkenti, Para Birimi Ve Saat Farkı". www.milliyet.com.tr. 4 Eylül 2020. 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021.
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ İnsani Gelişim Endeksi
- ^ Örgütün dünya ticaretindeki payı
