Âmir (Fâtımî halifesi): Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 00.09, 21 Temmuz 2014 tarihindeki hâli

Şablon:Hükümdar bilgi kutusu

Amir veya El-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh (d: 31 Aralık 1096 , Kahire – ö: 7 Ekim 1130, Kahire) Tam Adı: Ebû Ali Mansur ibni el-Mustâ‘lî el-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh (Şablon:Lang-ar , ) Onuncu Fâtımî Hâlifesi ve İsmâilîyye-Mustâlîlik Mezhebi'nin "Yirminci İmâmı".

Yaşamı

Babası Mustâ‘lî b'il-Lâh gibi o da Bedr el-Cemâli'nin oğlu vezir El-Efdâl Şehenşâh'ın gölgesi altında hilâfet makâmına yükseltilmişti. Vezir El-Efdâl aynen babası Bedr el-Cemâli'nin Hâlife Mûstensir devrinde yaptığı gibi tek olarak devleti kendisi yonetti. Halife Amir'in siyâsî mes'eleler hakkında çok az yetkisi bulumamaktaydı.

1121 (H.515)'de Ramazan ayının son günü olan Bayram Arife/Pazar gecesi El-Efdâl Şehenşâh katledildi ve cesedi ırmağa atıldi. ^[1] Bazi tarihciler bunun Halife Amirr tarafindan planlatilip uyguya kondugu belirtmislerdir. Bu hukumet darbesi neticesinde El-Efdâl Şehinşâh iktidârdan uzaklaştırılmasından sonra El-Memun Ibni Bataihi Vezir olmustu. Halife Amir boylece tedricen devletin yönetimini ele geçirmeğe başladi. 1128'de Vezir Memun gorevinden atildi ve sonradan idam edildi. Bundan sonra Halife Amir hic kimseyi Vezir olarak tayin etmemeye karar verdive bunu uyguladi. Falat Halifenin gayet yakin bas danismani olan ve dini Hristiyan olan Ebu Naca vel Kanna Halife'ye yakinligi dolayisla devlet politikkalrindan gayet buyuk esahei etki karanmistir, Fakat 1129/30'da o da tutuklanmis ve iam edilmistir.

Bu yıllarda Filistin'de kurulu Haçlılar Kudüs Krallığı'na karşı sıksık bir askeri sefer düzenlendi: Bunlar 1101'de Sadeldewle El-Tavası; 1102'de Şeref al-Maal İbni El-Afdal ; 1103'de İbni el-Ajam Kadü; 1104'de Camal El-Mülk; 1105'de Sana El-Mülk El-Hüseyn El-Afdal; 1112 El-Aazz ve 1113 Masud komutasında Askelon şehrinden yapılmastır. Buna karşılık olarak Kudüs Krallığı Haçlılar orduları da Fatimiler elinde bulunan şehir ve arazilere akınlara yapmıştırlar. Bunların hedefi 1109'da Tarbluşsam; 1111'de Sayda ve 1126]]'da Sur olup Haclilar Sbu sehri ellerien gecirmislardi. 1117'da Kudüs Krallığı kralı I. Bauduin ordusu ile Mısır'a hücum etmiş ve yukarı Mısır'da Farama ve Tınnış mevkilerine kadar ilerlemiş ama hastalandığı için geriye dönmek zorunda kalmıştı. Kral I. Bauduin bu seferden Kudüs'e sönmekte iken yolda iken olmuştur.

Döneminde İsmâ‘îl’îyye'nin Nizâr’îyye ve Mustâ‘lîyye kolları arasındaki ayrılığın daha da büyümesi iktidârına büyük darbe indirmişti. 1122'de Kahire'de Nizariler aleyhinden buyuk halk toplantisi ve gosterileri yapilmis. Bunun uzerine Nizarilerin bazi tapinaklar uzerine olan haklari ortadan kaldirilmistir.

[Nizâr’îyye]] taraftarları ile aralarından şiddetlenen iktidâr mücadeleleri sonucunda Hasan Sabbah'ın Haşhaşin cephesi mensûplarınca 7 Ekim 1130 tarihinde katledildi.

Ölümünden sonra iktidâr mücadeleleri daha da şiddetlendi ve akabinde yeğeni Hafız'ın iktidâra gelmesiyle neticelendi. Taraftarları ise Hafız'ın hükümetini tanımayarak Âmir'in henüz dört yaşında olan Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım'ın imâmlığını ilân ederek Tâyyîb’îyye fırkasını oluşturdular.

Kaynakça

^ İbni Hallikân, Cilt 1, sayfa 613-614.

Dış bağlantılar

El-Efdâl'in öldürülmesi

Resmî unvanlar
Âmir (Fâtımî halifesi) Doğumu: 31 Aralık 1086 Ölümü: 7 Ekim 1130
Önce gelen Mustâlî (Fatımi)	Fâtımîler Hâlifesi Amir (El-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh) 8 Aralık 1101 - 7 Ekim 1130	Sonra gelen Hâfız (Fatımi)
Şii İslam unvanları
Önce gelen Mustâlî (Fatımi) On Dokuzuncu İsmâ‘îlî-Mustâ‘lîyye İmâmı	İmâm El-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh İsmâ‘îl’îyye-Mustâ‘lîyye Şîʿa İsmâ‘îlî İmâmı 1102 - 1130	Sonra gelen Tâyyibî Hâfız (Hâfızî) İsmâ‘îlî-Mustâ‘lîyye İmâmı

İslam ile bağlantılı dikkate değer bir kişi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Şablon:Link SM

[1] İbni Hallikân, Cilt 1, sayfa 613-614.

[1]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
+{{Hükümdar bilgi kutusu
+| adı            = '''Amir'''
+| başlık         = '''[[Fatımiler|Fatımi Halifesi]]'''
+| hüküm süresi   = 8 Aralık 1101 - 7 Ekim 1130
+| tam adı        = El-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh
+| önce gelen     =  [[Mustâli (Fatımi)]]
+| sonra gelen    = [[Hâfız (Fatımi)]]
+| hanedan        = [[Fatımiler|Fatımi]]
+| babası         = [[Mûstensir (Fatımi)]]
+| annesi         =
+| doğum tarihi   = 31 Aralik [[1096]], Kahire
+| ölüm tarihi    = 7 Ekim 1130, Kahire
+}}
+[[Dosya:Calif_al_Amir_Tyre_1118_CE.jpg|thumb|185px|left|Fatımi Halifesi Amir döneminde darp edilmiş  altın dinar sikke]]
+{{Şiilik|collapsed=1}}
 {{Batıniyye|collapsed=1}}
-'''Amir (Fatımi)''' veya '''El-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh''' (d: 31 Aralık 1096 – ö: 7 Ekim 1130) Tam Adı: '''Ebû Ali Mansûr ibn el-Mustâ‘lî el-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh''' ({{lang-ar|'''أبو علي منصور بن المستعلي الآمر بأحكام الله '''}}, ''Ebū ʿAlī Manṣūr ibn el-Mustaʿlī el-Āmir bi-aḥkām Allāh'') Onuncu [[Fâtımî]] [[Hâlife]]si ve [[İsmâilîyye]]-[[Mustâlîlik]] [[islam mezhepleri|Mezhebi]]'nin ''"Yirminci [[İmâm]]ı"''.
+'''Amir''' veya '''El-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh''' (d: 31 Aralık 1096 , Kahire – ö: 7 Ekim 1130, Kahire) Tam Adı: ''Ebû Ali Mansur ibni el-Mustâ‘lî el-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh'' ({{lang-ar|'''أبو علي منصور بن المستعلي الآمر بأحكام الله '''}} , ) Onuncu [[Fâtımî]] [[Hâlife]]si ve [[İsmâilîyye]]-[[Mustâlîlik]] [[islam mezhepleri|Mezhebi]]'nin ''"Yirminci [[İmâm]]ı"''.
 == Yaşamı ==
-Döneminde [[İsmâ‘îl’îyye]]'nin [[Nizâr’îyye]] ve [[Mustâ‘lîyye]] kolları arasındaki ayrılığın daha da büyümesi ve neticede bir de [[Sur (şehir)|Sur şehri]]nin [[Haçlılar]] tarafından zaptedilmesi iktidârına büyük darbe indirmişti.
+Babası [[Mustâlî (Fatımi)| Mustâ‘lî b'il-Lâh]] gibi o da [[Bedr el-Cemâli]]'nin oğlu [[vezir]] [[El-Efdâl Şehenşâh]]'ın gölgesi altında hilâfet makâmına yükseltilmişti. Vezir El-Efdâl aynen babası [[Bedr el-Cemâli]]'nin [[Hâlife]] [[Mûstensir (Fatımi)|Mûstensir]] devrinde yaptığı gibi tek olarak devleti kendisi yonetti. Halife Amir'in siyâsî mes'eleler hakkında çok az yetkisi bulumamaktaydı.
-=== Hilâfet makâmına getirilişi ===
-Babası [[Ebû’l-Kâsım ʿAhmed el-Mustâ‘lî b'il-Lâh]] gibi o da [[Bedr el-Cemâli]]'nin oğlu [[vezir]] [[El-Melik el-Efdâl ibn Bedr el-Cemâli Şehenşâh]]'ın gölgesi altında hilâfet makâmına yükseltilmişti. Siyâsî mes'eleler hakkında çok az yetkiye sahip bulumamaktaydı. Ancak, 1121 tarihinde [[vezir]] [[El-Efdâl Şehinşâh]]'ın bir darbe neticesinde iktidârdan uzaklaştırılmasından sonradır ki, hükümetin denetimini ele geçirmeğe muvaffak olabildi.
+(H.515)'de [[Ramazan]] ayının son günü olan Bayram Arife/Pazar gecesi [[El-Efdâl Şehenşâh]] katledildi ve cesedi ırmağa atıldi. <ref> [[İbni Hallikân]], Cilt 1, sayfa 613-614.</ref> Bazi tarihciler bunun Halife Amirr tarafindan planlatilip uyguya kondugu belirtmislerdir. Bu hukumet darbesi neticesinde [[El-Efdâl Şehinşâh]] iktidârdan uzaklaştırılmasından sonra El-Memun Ibni Bataihi Vezir olmustu. Halife Amir boylece tedricen devletin yönetimini ele geçirmeğe başladi. 1128'de Vezir Memun gorevinden atildi ve sonradan idam edildi. Bundan sonra Halife Amir hic kimseyi Vezir olarak tayin etmemeye karar verdive bunu uyguladi. Falat Halifenin gayet yakin bas danismani olan ve dini Hristiyan olan Ebu Naca vel Kanna Halife'ye yakinligi dolayisla devlet politikkalrindan gayet buyuk esahei etki karanmistir, Fakat 1129/30'da o da tutuklanmis ve iam edilmistir.
-=== El-Efdâl'in öldürülmesi ===
-Meşhur tarihçi [[İbn-i Hallikân]]'ın naklettiğine göre, [[ʿAhmed el-Mustâ‘lî]]'nin ölümü üzerine Âmir'i tahta çıkaran ve daha sonra da aynen babası [[Bedr el-Cemâli]]'nin [[Hâlife]] [[Ebû Tamîm Ma’add el-Mûstensir bil-Lâh]] devrinde yaptığı gibi devletin idaresini topyekün kendi ellerine alan vezir [[El-Melik el-Efdâl ibn Bedr el-Cemâli Şehenşâh]], [[Hicrî]] 515 yılının [[Ramazan]] ayının son günü olan Bayram Arife/Pazar gecesi Âmir'in şahsi muhafızları tarafından katledilerek cesedi ırmağa atılmıştı.<ref> [[İbn-i Hallikân]], Cilt 1, sahife 613-614.</ref>
+Bu yıllarda Filistin'de kurulu Haçlılar [[Kudüs Krallığı]]'na karşı sıksık bir askeri sefer düzenlendi: Bunlar 1101'de Sadeldewle El-Tavası; 1102'de Şeref al-Maal İbni El-Afdal ; 1103'de  İbni el-Ajam Kadü; 1104'de Camal El-Mülk; 1105'de  Sana El-Mülk El-Hüseyn El-Afdal; 1112 El-Aazz ve 1113 Masud komutasında [[Askelon]] şehrinden yapılmastır. Buna karşılık olarak Kudüs Krallığı Haçlılar orduları da Fatimiler elinde bulunan şehir ve arazilere akınlara yapmıştırlar. Bunların hedefi 1109'da [[Tarbluşsam]]; 1111'de [[Sayda]] ve 1126]]'da [[Sur (şehir)|Sur]] olup Haclilar Sbu sehri ellerien gecirmislardi. 1117'da Kudüs Krallığı kralı I. Bauduin ordusu ile Mısır'a hücum etmiş ve yukarı Mısır'da Farama ve Tınnış mevkilerine kadar ilerlemiş ama hastalandığı için geriye dönmek zorunda kalmıştı. Kral I. Bauduin bu seferden Kudüs'e sönmekte iken yolda iken olmuştur.
-=== Sabbâh’îyye fedâileri tarafından katli ===
-[[Nizâr’îyye]] taraftarları ile aralarından şiddetlenen iktidâr mücadeleleri sonucunda [[Hasan Sabbah]]'ın [[Haşhaşin]] cephesi mensûplarınca 7 Ekim 1130 tarihinde katledildi.
+Döneminde [[İsmâ‘îl’îyye]]'nin [[Nizâr’îyye]] ve [[Mustâ‘lîyye]] kolları arasındaki ayrılığın daha da büyümesi iktidârına büyük darbe indirmişti. 1122'de Kahire'de Nizariler aleyhinden buyuk halk toplantisi ve gosterileri yapilmis. Bunun uzerine Nizarilerin bazi tapinaklar uzerine olan haklari ortadan kaldirilmistir.
-=== Tâyyîb’îyye fırkasının kuruluşu ===
-Ölümünden sonra iktidâr mücadeleleri daha da şiddetlendi ve akabinde yeğeni [[El-Hâfız]]'ın iktidâra gelmesiyle  neticelendi. Taraftarları ise [[El-Hâfız]]'ın hükümetini tanımayarak El-Âmir'in henüz dört yaşında olan [[Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım]]'ın [[imâm]]lığını ilân ederek [[Tâyyîb’îyye]] fırkasını oluşturdular.
+[Nizâr’îyye]] taraftarları ile aralarından şiddetlenen iktidâr mücadeleleri sonucunda [[Hasan Sabbah]]'ın [[Haşhaşin]] cephesi mensûplarınca 7 Ekim 1130 tarihinde katledildi.
+Ölümünden sonra iktidâr mücadeleleri daha da şiddetlendi ve akabinde yeğeni [[Hâfız (Fatımi)|Hafız]]'ın iktidâra gelmesiyle  neticelendi. Taraftarları ise  [[Hâfız (Fatımi)|Hafız]]'ın hükümetini tanımayarak Âmir'in henüz dört yaşında olan [[Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım]]'ın [[imâm]]lığını ilân ederek [[Tâyyîb’îyye]] fırkasını oluşturdular.
 == Kaynakça ==
 {{Kaynakça}}
-{{Şiilik|collapsed=1}}
 == Dış bağlantılar ==
 * [http://www.ismaili.net/histoire/history05/history578.html El-Efdâl'in öldürülmesi]
 {{s-start}}
-{{s-hou|||1096||1130}}
+{{s-hou|||31 Aralık 1086|| 7 Ekim 1130}}
 {{s-reg|}}
+{{s-bef|before=[[Mustâlî (Fatımi)]]}}
-{{s-bef|before=[[Ebû’l-Kâsım ʿAhmed el-Mustâ‘lî b'il-Lâh]]<br/><small>Dokuzuncu [[Fâtımîler Hâlifeliği|Fâtımîler Hâlifesi]]</small>}}
-{{s-ttl|title= Onuncu [[Fâtımîler Hâlifeliği|Fâtımîler Hâlifesi]] <br/> El-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh <br/> ibn’ûl- [[Ebû’l-Kâsım ʿAhmed el-Mustâ‘lî b'il-Lâh|Mustâ‘lî]] ibn’ûl-[[Ebû Tamîm Ma’add el-Mûstensir bil-Lâh|Mûstensir]]|years=1102 - 1130}}
+{{s-ttl|title= [[Fâtımîler Hâlifeliği|Fâtımîler Hâlifesi]] <br/>Amir<br/> (El-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh)|years=8 Aralık 1101 - 7 Ekim 1130}}
-{{s-aft|after=[[El-Hâfız]]<br/><small>On Birinci [[Fâtımîler Hâlifeliği|Fâtımîler Hâlifesi]]</small>}}
+{{s-aft|after=[[Hâfız (Fatımi)]]}}
 {{s-rel|sh}}
-{{s-bef|rows=3|before = [[Ebû’l-Kâsım ʿAhmed el-Mustâ‘lî b'il-Lâh]]<br><small>On Dokuzuncu [[İsmâ‘îlî]]-[[Mustâ‘lîyye]] [[İmâmet (İsmâ‘ilî i'tikadı)|İmâmı]]</small>}}
+{{s-bef|rows=3|before = [[Mustâlî (Fatımi)]]<br><small>On Dokuzuncu [[İsmâ‘îlî]]-[[Mustâ‘lîyye]] [[İmâmet (İsmâ‘ilî i'tikadı)|İmâmı]]</small>}}
-{{s-ttl|rows=3|title = [[İmâmlar|İmâm]] El-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh<br/>Yirminci [[İsmâ‘îl’îyye]]-[[Mustâ‘lîyye]] <br/>[[Şîʿa]] [[İsmâ‘îlî]] [[İmâmlar|İmâmı]] |years = 1102 - 1130}}
+{{s-ttl|rows=3|title = [[İmâmlar|İmâm]] El-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh<br/> [[İsmâ‘îl’îyye]]-[[Mustâ‘lîyye]] <br/>[[Şîʿa]] [[İsmâ‘îlî]] [[İmâmlar|İmâmı]] |years = 1102 - 1130}}
-{{s-aft|after = [[Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım]] ''([[Tâyyibî]])'' <br/> [[El-Hâfız]] ''([[Hâfızî]])'' <br/> <small>Yirmi Birinci [[İsmâ‘îlî]]-[[Mustâ‘lîyye]] [[İmâmet (İsmâ‘ilî i'tikadı)|İmâmı]]</small>}}
+{{s-aft|after = [[ Tâyyibî]] '' <br/> [[Hâfız]] ''([[Hâfızî]])'' <br/> <small> [[İsmâ‘îlî]]-[[Mustâ‘lîyye]] [[İmâmet (İsmâ‘ilî i'tikadı)|İmâmı]]</small>}}
 {{end}}