İçeriğe atla

Azeriler: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Menikure (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
2.075 değişiklik
V.N.Ali tarafından yapılan 14858784 sayılı değişiklik geri alınıyor.
V.N.Ali (mesaj | katkılar)
50 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır: 1. satır:
{{Etnik grup bilgi kutusu
{{Etnik grup bilgi kutusu
|grup = Azeriler<br />Azərbaycan türkləri, Azərbaycanlılar<br />آذربایجان تورک لری , آذربایجانلی‌لار ,آذری‌لر
|grup = Azeriler<br />آذری لر <br />
|nüfus = 35 milyon-40 milyon <ref>http://www.everyculture.com/wc/Afghanistan-to-Bosnia-Herzegovina/Azerbaijanis.html</ref>
|nüfus = 35 milyon-40 milyon <ref>http://www.everyculture.com/wc/Afghanistan-to-Bosnia-Herzegovina/Azerbaijanis.html</ref>
|resim = <table border=0 align="center">
|resim = <table border=0 align="center">
120. satır: 120. satır:
|ilgili gruplar = [[Türk halkları]], [[Kafkas halkları]], [[İran halkları]]
|ilgili gruplar = [[Türk halkları]], [[Kafkas halkları]], [[İran halkları]]
}}
}}
'''Azeriler'''<ref>[http://www.google.ru/books?hl=ru&lr=&id=mpPvaCJBtxEC&oi=fnd&pg=PA109&dq=Azeriler&ots=e_5MmKeZaf&sig=JX2D5WfUxKRijMtw8iKQCGYDNvo&redir_esc=y#v=onepage&q=Azeriler&f=false «Türk dış politikası: uluslararası III. Türk dış politikası sempozyumu tebliğleri». Sedat Laçiner, Hacali Necefoğlu, Hasan Selim Özertem]</ref><ref>[http://books.google.ru/books?id=v3IhAQAAMAAJ&q=Azerileri&dq=Azerileri&hl=ru&sa=X&ei=i1xqVOu9FqfiywPYrYGoDw&ved=0CB8Q6AEwAzgU «Folia orientalia» Państwowe Wydawn. Naukowe, 1971]</ref><ref>[http://iibfdergisi.ksu.edu.tr/Imagesimages/files/13(1).PDF «DAĞLIK KARABAĞ SORUNU KARġISINDA TARAF ÜLKELER, BÖLGESEL VE KÜRESEL GÜÇLER» Doç. Dr. M. Vedat GÜRBÜZ. KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi. Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü s. 119]</ref><ref>[http://www.tdkterim.gov.tr/seslisozluk/?kelime=Azeri&kategori=yazim_listeli&ayn=bas Türk Dil Kurumu. Azeri Türkleri]</ref><ref>[http://books.google.ru/books?id=11C7AAAAIAAJ&q=Azerileri&dq=Azerileri&hl=ru&sa=X&ei=5lxqVPvsBqqqywO02YGIDQ&ved=0CCAQ6AEwAzge Alman İmparatorluğu'nun Doğu siyaseti çerçevesinde Kafkasya politikası, 1914-1918]</ref><ref>[http://slovari.yandex.ru/~книги/БСЭ/Азербайджанцы/ Азербайджанцы [[Büyük Sovyet Ansiklopedisi|BSA]]]</ref><ref>[http://books.google.ru/books?id=6gVlAAAAMAAJ&q=Azerileri&dq=Azerileri&hl=ru&sa=X&ei=i1xqVOu9FqfiywPYrYGoDw&ved=0CCsQ6AEwBjgU «Ağaoğlu Ahmed Bey». Fahri Sakal. Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1999]</ref><ref>[http://books.google.ru/books?id=wDFkAAAAMAAJ&q=Azerileri&dq=Azerileri&hl=ru&sa=X&ei=T1xqVKnbEcT5ywOcqYDgAQ&ved=0CDMQ6AEwBzgK «Anadolu ağızlarının sınıflandırılması» Leylâ Karahan. Türk Dil Kurumu Yayınları, 1996]</ref><ref>[http://books.google.ru/books?id=QQhlAAAAMAAJ&q=Azerileri&dq=Azerileri&hl=ru&sa=X&ei=u1tqVLaAEoH-ygOA2oKQDQ&ved=0CD4Q6AEwCQ «Azerbaycan siyasi muhaceretinin İstanbul'daki basın etkinliklerinin, 1923-1931: kamuoyu oluşturmadaki rolü» Belkıs Ulusoy Nalcıoğlu. İstanbul Üniversitesi, İletişim Fakültesi Yayınları, 2004]</ref><ref>[http://books.google.ru/books?id=3X_iAAAAMAAJ&q=Azerileri&dq=Azerileri&hl=ru&sa=X&ei=T1xqVKnbEcT5ywOcqYDgAQ&ved=0CCAQ6AEwAzgK «Kafkas araştırmaları» Mehmet Saray. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1998]</ref><ref>[http://books.google.ru/books?id=et1oAAAAMAAJ&q=Azerileri&dq=Azerileri&hl=ru&sa=X&ei=u1tqVLaAEoH-ygOA2oKQDQ&ved=0CDoQ6AEwCA «Karabağ sorunu kapsamında Ermeniler ve Ermeni siyaseti» Aygün Attar. Atatürk Araştırma Merkezi, 2005]</ref><ref>[http://books.google.ru/books?id=yYtPAQAAIAAJ&q=Azerileri&dq=Azerileri&hl=ru&sa=X&ei=i1xqVOu9FqfiywPYrYGoDw&ved=0CDgQ6AEwCTgU «Sivil toplumda Türk-Ermeni diyaloğu» Ragıp Zarakolu. Pencere Yayınları, 2008]</ref><ref>[http://books.google.ru/books?id=Kz1yBAAAQBAJ&pg=PA118&dq=Azerileri&hl=ru&sa=X&ei=WltqVPblMYaaygPpvICgDA&ved=0CC8Q6AEwBg#v=onepage&q=Azerileri&f=false «Türk'ün Dünya Nizamı» HARUN YAHYA]</ref><ref>[http://books.google.ru/books?id=6YhpAAAAMAAJ&q=Azerileri&dq=Azerileri&hl=ru&sa=X&ei=T1xqVKnbEcT5ywOcqYDgAQ&ved=0CDsQ6AEwCTgK «Türk dünyası araştırmaları» Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1999]</ref><ref>{{cite book|author=Mark R. Beissinger; Nader Entessar; Edward Friedman; Solomon Gashaw; Noel Jacob Kent; Alan LeBaron; Herbert S.Lewis; James Quirin; Virginia Sapiro; Ronald J. Schmidt; Douglas Spitz; Tekle M. Woldemikael; Crawford Young|year=1993|url=http://books.google.ru/books?id=rltc46FaQsYC&pg=PA116&dq=Azeri+Turkification&hl=ru&sa=X&ei=NOlqVKGrJaP6ywOD2ICIBw&ved=0CBMQ6AEwAA#v=onepage&q=Azeri%20Turkification&f=false|title=Azeri Nationalism in the Former Soviet Union and Iran|publisher=The University of Wisconsin Press|page=116|}}</ref><ref>[http://www.khazaria.com/genetics/azeris.html Azeri (Azerbaijani) Genetics: Abstracts and Summaries]</ref><ref>[http://sam.gov.tr/wp-content/uploads/2012/01/6.-ETHNIC-SITUATION-IN-THE-CAUCASUS.pdf ETHNIC SITUATION IN THE CAUCASUS. Rauf A. Guseynov]</ref><ref>[http://miskinhill.com.au/journals/asees/19:1-2/language-policy-status-of-russian.pdf Ayse Pamir Dietrich Language Policy and the Status of Russian in the Soviet Union and the Successor States outside the Russian Federation. p. 2.]</ref><ref>[http://www.ca-c.org/journal/2003/journal_eng/cac-04/18.orueng.shtml Gidaiat Orudzhev, D.Sc. (Philol.), Azerbaijani State Nationalities Policy Adviser (Baku, Azerbaijan)]</ref><ref>[http://www.ca-c.org/journal/2000/journal_eng/eng04_2000/22.kisr.shtml "Daghestan: Factors of conflicts and stability". Enver Kisriev, professor, Daghestan Research Center, Russian Academy of Sciences (RAS), (Makhachkala, Russian Federation)]</ref><ref>[http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02634938408400464?journalCode=ccas20#.VGrxgcaOPi8 The Azeris in Georgia and the Ingilos: Ethnic minorities in the limelight]</ref><ref>[http://jhss-khazar.org/wp-content/uploads/2010/06/31.pdf «AZƏRBAYCAN YURD BİLGİSİ” JURNALINDA AZƏRBAYCAN-AVROPA ƏDƏBİ ƏLAQƏLƏRİ MƏSƏLƏSİ» Altuntac Məmədova (Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası)]</ref><ref>[http://www.ceeol.com/aspx/issuedetails.aspx?issueid=504b0001-e271-4187-83aa-f375e3dbc53d&articleId=1c3d78c8-2ac2-4758-ad5b-017f0f631a49 South Caucasus: Common Ground]</ref>, ya da '''Azeri Türkleri'''<ref>[http://gilarbeg.com/print.php?content=1140 Bəşər tarixini Azəri türkləri yazmışlar]</ref><ref group=dn>[[Azerice]]'de ''Azərilər آذریلر'', ''Azərbaycanlılar آذربایجانلیلار'' ya da ''Azəri Türkləri'', [[Farsça]]'da '''تُرک آذری''' (''Torkī Āzarī''), '''تُرک آذربایجانی''' (''Torkī Āzarbaijānī''), '''آذری''' (''Āzarī'') olarak bilinirler.</ref>. [[Kafkasya]] ve [[İran platosu]] arasındaki geniş arazide yaşayan [[Türk halkı]]dır.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/46833/Azerbaijani "Azerbaijani (people)"] ''Encyclopædia Britannica''</ref> En büyük Azeri nüfusu [[İran Azerileri]] oluşturur ve İran sınırları içerisindeki [[Güney Azerbaycan]]'da bulunmaktadır.<ref>{{Kitap kaynağı| yazar= Urfalı Mateos| başlık = ''Urfalı Mateos Vekayinamesi (952 - 1136) ve Papaz Grigor'un Zeyli (1136 - 1162)''| url = | erişimtarihi = | erişimyılı = | erişimayı = | yayımcı=| yıl= 2000| yer = Ankara| dil = Türkçe| id = ISBN 975-16-0664-0| bölüm = | sayfalar = sf. 49-50| alıntı =}}</ref>
'''Azeriler'''<ref>[http://www.tdkterim.gov.tr/seslisozluk/?kelime=Azeri&kategori=yazim_listeli&ayn=bas Türk Dil Kurumu. Azeri Türkleri]</ref>, '''Azerbaycan Türkleri'''<ref>http://books.google.com/books?id=rkRC5G2qMzMC&pg=PA144</ref><ref>Mehmet Saray, ''Azerbaycan Türkleri Tarihi''</ref> ya da '''Azeri Türkleri'''<ref group=dn>[[Azerice]]'de ''Azərilər آذریلر'', ''Azərbaycanlılar آذربایجانلیلار'' ya da ''Azəri Türkləri'', [[Farsça]]'da '''تُرک آذری''' (''Torkī Āzarī''), '''تُرک آذربایجانی''' (''Torkī Āzarbaijānī''), '''آذری''' (''Āzarī'') olarak bilinirler.</ref>. [[Kafkasya]] ve [[İran platosu]] arasındaki geniş arazide yaşayan [[Türk halkı]]dır.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/46833/Azerbaijani "Azerbaijani (people)"] ''Encyclopædia Britannica''</ref> En büyük Azeri nüfusu [[İran Azerileri]] oluşturur ve İran sınırları içerisindeki [[Güney Azerbaycan]]'da bulunmaktadır.<ref>{{Kitap kaynağı| yazar= Urfalı Mateos| başlık = ''Urfalı Mateos Vekayinamesi (952 - 1136) ve Papaz Grigor'un Zeyli (1136 - 1162)''| url = | erişimtarihi = | erişimyılı = | erişimayı = | yayımcı=| yıl= 2000| yer = Ankara| dil = Türkçe| id = ISBN 975-16-0664-0| bölüm = | sayfalar = sf. 49-50| alıntı =}}</ref>


1813'te [[Gülistan Antlaşması]] ve 1828'de [[Türkmençay Antlaşması]] ile [[Aras Nehri]]'nin kuzeyi [[Rusya İmparatorluğu]]'nun egemenliği altına girmiş ve Azeriler ikiye bölünmüştür. Bir uluslararası sınırın her iki tarafında yaşamalarına rağmen Azeriler tek bir etnik gruptur.<ref name="brit3">{{Web kaynağı| url = http://www.britannica.com/eb/article-9011540?query=azeri&ct=eb | başlık = Azerbaijani | erişimtarihi = 7 Haziran 2006 | yayımcı = Encyclopædia Britannica | dil = İngilizce }}</ref> [[Azerice]], [[Türk dilleri|Türk dil ailesinin]] [[Oğuz grubu]]'na ait bir dildir ve aynı aileden olan [[Türkmence]], [[Kaşkayca]] ve [[Türkçe]] ([[Irak Türkmenleri]] tarafından konuşulan şive dahil olmak üzere) ile karşılıklı anlaşılabilirliğe sahiptir.<ref name="suny2">{{Kitap kaynağı|son=Suny|ilk=Ronald G.|yardımcıyazarlar=Nichol, James; Slider, Darrell L.|yıl=1996|başlık=Armenia, Azerbaijan & Georgia|yayımcı=DIANE Publishing|sayfalar=s. 105|id=ISBN 0-7881-2813-2}}</ref> Azerbaycan'daki Azeriler genellikle daha ılıman, İran'dakiler ise daha dindar Müslümandırlar. Azerbaycan'ın 1991'de [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|Sovyetler Birliği]]'nden bağımsızlığından bu yana Türk köklerine yönelik yoğun bir ilgi ve milliyetçi düşünce akımı başlamıştır.<ref name="idc">{{Web kaynağı| url = http://meria.idc.ac.il/journal/2002/issue4/jv6n4a7.html | başlık = Observations from Azerbaijan | erişimtarihi = 17 Temmuz 2007 | yayımcı = MERIA }}</ref>
1813'te [[Gülistan Antlaşması]] ve 1828'de [[Türkmençay Antlaşması]] ile [[Aras Nehri]]'nin kuzeyi [[Rusya İmparatorluğu]]'nun egemenliği altına girmiş ve Azeriler ikiye bölünmüştür. Bir uluslararası sınırın her iki tarafında yaşamalarına rağmen Azeriler tek bir etnik gruptur.<ref name="brit3">{{Web kaynağı| url = http://www.britannica.com/eb/article-9011540?query=azeri&ct=eb | başlık = Azerbaijani | erişimtarihi = 7 Haziran 2006 | yayımcı = Encyclopædia Britannica | dil = İngilizce }}</ref> [[Azerice]], [[Türk dilleri|Türk dil ailesinin]] [[Oğuz grubu]]'na ait bir dildir ve aynı aileden olan [[Türkmence]], [[Kaşkayca]] ve [[Türkçe]] ([[Irak Türkmenleri]] tarafından konuşulan şive dahil olmak üzere) ile karşılıklı anlaşılabilirliğe sahiptir.<ref name="suny2">{{Kitap kaynağı|son=Suny|ilk=Ronald G.|yardımcıyazarlar=Nichol, James; Slider, Darrell L.|yıl=1996|başlık=Armenia, Azerbaijan & Georgia|yayımcı=DIANE Publishing|sayfalar=s. 105|id=ISBN 0-7881-2813-2}}</ref> Azerbaycan'daki Azeriler genellikle daha ılıman, İran'dakiler ise daha dindar Müslümandırlar. Azerbaycan'ın 1991'de [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|Sovyetler Birliği]]'nden bağımsızlığından bu yana Türk köklerine yönelik yoğun bir ilgi ve milliyetçi düşünce akımı başlamıştır.<ref name="idc">{{Web kaynağı| url = http://meria.idc.ac.il/journal/2002/issue4/jv6n4a7.html | başlık = Observations from Azerbaijan | erişimtarihi = 17 Temmuz 2007 | yayımcı = MERIA }}</ref>

Sayfanın 21.30, 19 Kasım 2014 tarihindeki hâli

Azeriler
آذری لر
Ahundov Hiyabani Topçubaşov Ağaoğlu
Resulzade Şihlinski Behrengi Aslanov
Dosya:Leyla Mammadbeyova.JPG Dosya:Samad Vurgun20.jpg
Hacıbeyov Memmedbeyova Vurgun Zeynalova
Pehlevi Behbudov İbrahimbeyov Sami Yusuf
Hüseyinzade Recebov Kasımov Mustafazade
Önemli nüfusa sahip bölgeler
İran İran23.500 000 - 30.000.000[1][2][3][4][5][6][7] [8][9][10][11][12][13][14][15][16][17][18][19][20][21][22]
Azerbaycan Azerbaycan8.170.800 (2009)[23][24]
Türkiye Türkiye800.000-3.000.000[25][26]
Rusya Rusya2.500.000 (2009)[27]
Amerika Birleşik Devletleri ABD400.000 - 1.000.000[28][29][30]
Gürcistan Gürcistan600.000 (2010)[31]
Ukrayna Ukrayna546.000 (2011)[32]
Almanya Almanya400.000 (2011)
Kanada Kanada174.000 (2010)[33]
Kazakistan Kazakistan90.000 (2010)[34]
Danimarka Danimarka56.000 (2010)[35]
Hollanda Hollanda20.000 (2010)[36]
Avusturya Avusturya20.000 (2010)[37]
Avustralya Avustralya8.300 (2010)[38]
Estonya Estonya3.000 (2010)[39]
Diller
Azerice
Din
Çoğunluğu Şii; diğerleri: Sünni.

Azeriler[40][41][42][43][44][45][46][47][48][49][50][51][52][53][54][55][56][57][58][59][60][61][62], ya da Azeri Türkleri[63][dn 1]. Kafkasya ve İran platosu arasındaki geniş arazide yaşayan Türk halkıdır.[64] En büyük Azeri nüfusu İran Azerileri oluşturur ve İran sınırları içerisindeki Güney Azerbaycan'da bulunmaktadır.[65]

1813'te Gülistan Antlaşması ve 1828'de Türkmençay Antlaşması ile Aras Nehri'nin kuzeyi Rusya İmparatorluğu'nun egemenliği altına girmiş ve Azeriler ikiye bölünmüştür. Bir uluslararası sınırın her iki tarafında yaşamalarına rağmen Azeriler tek bir etnik gruptur.[66] Azerice, Türk dil ailesinin Oğuz grubu'na ait bir dildir ve aynı aileden olan Türkmence, Kaşkayca ve Türkçe (Irak Türkmenleri tarafından konuşulan şive dahil olmak üzere) ile karşılıklı anlaşılabilirliğe sahiptir.[67] Azerbaycan'daki Azeriler genellikle daha ılıman, İran'dakiler ise daha dindar Müslümandırlar. Azerbaycan'ın 1991'de Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığından bu yana Türk köklerine yönelik yoğun bir ilgi ve milliyetçi düşünce akımı başlamıştır.[68]

Nüfus dağılımı

Çoğunluğunu 30 milyon[3] ile İran'nda yaşayanlar oluşturmakla birlikte, Azerbaycan'nda 9,5 milyon, Rusya'da 0,6 milyon, Gürcistan'da 0,4 milyon, Irak'ta 300 bin-900 bin[69][70], olmakla toplamda 35-40 milyon civarında Azerbaycan Türkü yaşamaktadır.[4]

İran'da Batı Azerbaycan, Doğu Azerbaycan, Erdebil, Zencan, Gilan[71], Kürdistan[72], Merkezi[73] Kazvin[74] ve Hamedan gibi eyaletlerde ve başkent Tahran'da[75] ikamet ederler. Türkiye'de ise Iğdır, Kars[76] Erzurum, Ağrı [77] ve Van gibi illerde ikamet ederler. Büyük Sovyet Ansiklopedisi ve An Ethnohistorical dictionary of the Russian and Soviet empires 'e göre, Avşarlar, Karapapaklar, Ayrumlar, Şahsevenler[78] ve Padarlar, Azerbaycan Türklerini oluşturan etnografik unsulardır.[79]

Kökene dair tezler

Azerbaycan Türklerinin kökenlerine dair bazı ideolojik tezler mevcuttur.

Eski Sovyetler Birliği, İran[80] ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nde Azerbaycan tarih yazımında Türklerin Azerbaycan coğrafyasına yerleşmeleri konusunda ideolojilerden doğan farklı tezler mevcuttur.[81] 1939'da Josef Stalin tarafından ortaya atılan[82] "Medya-Atropatena tezi"ne göre, M. Ö. XI - IV yüzyıllarda Medya'da İranî dilini konuşan Atropatenalılar orta çağda Türklerin bölgeye yerleşmesiyle Türk dilini benimseyip yeni Türk halkına dönüşmüştür.[81][82] 1948'de V. N. Leviatov ve yandaşları tarafından ileri sürülen "Albanya tezi"'ne göre, Arap hilafetinin egemenliği döneminde Albanya'da oturan Albanların bir kısmı müslümanlaşmış ve diğer kısmı da hıristiyan kalmıştır.[83] Ayrıca İ. P. Petruşevski'ye göre, hırisiyan kalanlar Ermeni olmuş ve müslümanlaşan Azeri olmuştur.[81][84] "Eski Türk tezi"ne göre Türklerin yerleşmesi 3 dalga halinde olmuştur. İlk dalga M.Ö. VII. yüzyıl sonrarından VIII. yüzyıl başlarına kadar, bu tezin savuncuları tarafından Türk olduğu iddia edilen Kimmerler, İskitler, Sakaların Kafkasya'ya yerleşmesidir.[81][85]. İkinci dalga ise II.-IV. yüzyıllar arasında Hunlar, Hazarlar, Sabirler ve diğer soyların göçleriyle yaşanmıştır. Son dalga XI. yüzyıl başlarından itibaren Selçukluların yerleşmesiyle yaşanmıştır.[81] "Oğuzların gelişi tezi"'ne göre Azeriler bölgeye 11. yüzyılda Orta Asya’dan Oğuzlar ve diğer Türkmen boylarının akınları ile gelerek yerleşmiş Karapapaklar, Afşarlar, Ayrumlar, Padarlar, Şahsevenler, Karadağlılar ve diğer bazı etnik gruplardan şekillenmişlerdir ve kökenlerinde Kafkas ve Türk unsurlar vardır. Osman Turan'a göre, Orta Asya'nın Moğol İstilasına uğramasından sonra bazı Türk grupları da Moğol hakimiyetini tanımadıkları için gelip Azerbaycan'a yerleşmişlerdir.[86][87] ve Selçuklulardan sonra Moğol İmparatorluğu ve Büyük Timur İmparatorluğu idaresinde yaşamış sonrasında ise Karakoyunlu ve Akkoyunlu devletlerini kurmuşlardır.[88][89]. Başka bir görüşe göre, Azerbaycan halkının oluşumu 15-16 yüzyıllarında[90], Safevi rejimi sırasında, Şahsevenler, Kızılbaşlar ve Karadağlılar gibi Türkçe konuşan kabilelerin Küçük Asya'dan modern Azerbaycan bölgesine göç ettiği zaman tamamlanmıştır.[91] Başka bir teze göre de, Rusya İmparatorluğu döneminde 19. yüzyıl sonlarına kadar Tatarlar ve 20. yüzyıl başında Türkler olarak sayılan etnik grubun bir kısmını oluşturan topluluk için Sovyet döneminde Marksist-Leninist tarih görüşü, Azerbaycan halkının Türk kökenini çarpıtmaya çalışmış ve "Azerbaycanlılar"[92] ve "Azerbaycan Dili"[92] diye suni bir etnik grup ve dil yaratılmak istenmiştir. Özellikle Stalin döneminde Azerilerin kökü Medlere, Manna'ya, Atropatena'ya, Farslara ve Albanya'ya dayandırmaya çalışılmıştır. Ancak kabul görmemiştir.[92]. Bu dönemde etnik kimliğin adı "Türk"ten "Azerbaycanlı"ya, milletin konuştuğu dilin adı da "Türk Dili" nden "Azerbaycan Dili"ne değiştirilmiştir.[93] Farslaştırma politikası güden İran rejimi tarafından Azerbaycan Türklerinin kökeninin, Türkçeyi benimseyerek Türkleşen İran halkı Azerilere dayandığını, dolayısıyla Azerbaycanlıların Türk değil Aryan kökenli bir kavim olduğunu günümüzde de ileri sürmektedirler [94]. Aslen Azerbaycan Türkü olan Ahmed Kesrevi'nin kaleme aldığı Azeri ya Zeban Bastane Azerbaycan adlı eserinde de bu tez savunulmaktadır.

Tarih

Vasili Vereşçagin tarafından 1865 yılda yapılmış genç bir Azerinin resmi

Safevi Devleti'ni kuran I. İsmail'in Azerbaycan ve İran'daki Türkler'in tarihinde önemli yeri vardır. Safevi döneminde Şah İsmail'in Şiiliği siyasi bir araç olarak kullanarak yükselmesi yalnız Azerilerin değil bütün Türk-İslam aleminin kaderini değiştiren önemli olaylardan biri olmuştur.[95][96]. Şah İsmail, bütün Azerbaycan'ı imparatorluğuna dahil edince Azeriler ordunun esas nüvesini oluşturmuşlardır.[97] Safeviler, Afşarlar ve Kaçarlar gibi Türkmen boyları tarafından kurulan İran devletlerinin egemenliği altında yaşadıkları için din ve dil olarak Farslardan etkilenmiştir.

Nadir Şah'ın 1747'de öldürülmesi üzerine kurulmuş de-fakto bağımsız hanlıklar Azeri Türklerinin tarihinde önemli bir yere sahip olmuşlardır. Tarih boyunca birçok devletin hâkimiyeti altına giren Azerbaycan'a bu dönemde hâkim olan devletler, gönderdikleri idarecilerle buraları ne kadar kendilerine bağlamak istemişlerse de, halk daima hanını tanımayı sürdürmüştür.[98] Bu sosyal yapının doğurduğu "Hanlıklar Dönemi", 1828 yılına kadar sürdü. 18. ve 19. yüzyıllarında yer alan Rus-İran Savaşları'nın ardından Günümüzdeki Azerbaycan Cumhuriyeti'nin toprakları Rusya tarafından ele geçirildi.[99] Bunun üzerine Rusya İmparatorluğu topraklarında yaşayan Azeri Türkleri din ve dil açısından Ruslar'dan etkilenmiştir.

Sovyet egemenliği döneminde Marksist-Leninist öğretisi doğrultusunda Azerbaycan halkının etnik kökenindeki Türklük unsurunun silinmeye çalışıldığı görülmüştür.

28 Mayıs 1918 tarihinde Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti kurulmuştur.

Temmuz 1920'de Tebriz'de Muhammed Hiyabani önderliğinde yalnızca 13 Eylül 1920'ye kadar sürecek olan Azadistan kurulmuştur.

12 Aralık 1945'te kısa ömürlü Azerbaycan Millî Hükûmeti kurulmuştur.

Kültür

Ana maddeler: Azerbaycan kültürü ve İran kültürü
Azeri kız (Şuşa, 1898)
Azeri kadın (Rusya İmparatorluğu dönemine ait kartpostal, 1900

Azeri Türkleri birçok bakımdan Avrasyalıdir; Kuzey Azerileri Doğu Avrupa ve Kafkas etkilerini, güney Azerileri ise Türkî-İranî ve Fars etkisinde kaldılar. Çağdaş Azeri kültürü edebiyat, sanat, müzik ve filmde çeşitli atılımları kapsamaktadır.

Dil

Ana maddeler: Azerice ve Azeri edebiyatı

Azeriler, Azerice (Azerbaycan Türkçesi olarak da sıkça söylenir) konuşurlar. Azerice bir Türk dilidir ve her iki dilin arasında küçük aksan, sözcük ve gramer farklılıkların bulunmasına karşın Azerbaycan Türkçesi , Türkiye Türkçesi ile karşılıklı olarak anlaşılabilme özelliğine sahiptir. Karşılıklı anlaşılabirliğe sahip olan diğer Türk dillerin arasında Türkmence, Kaşkayca ve Irak Türkmenleri tarafından konuşulan Türkçe lehçesi de yer alır. Azerice, 11. yüzyılda Azerbaycan'da saptanan Batı Oğuz Türk dilinin soyundandır. Erken Oğuzca genellikle ağıza ait bir dildi, ancak 13. yüzyılda edebî bir dil olarak gelişmeye başladı.[100] Oğuz dilinden türetilen erken sözlü Azericesi, Türk mitolojisini içeren Dede Korkut hikâyeleri ve Köroğlu Destanı gibi tarihî destanlar (Azerice'de "dastan") ile başladı. Geçmişteki en erken Azeri eserleri Nesimi'ye (ö. 1417) ve onyıllar sonra Fuzûlî'ye (1483-1556) kadar saptanabilir. Safevi Hanedanı Şahı I. İsmail, Hatai takma adı ile Azeri şiirler yazdı. Çağdaş Azeri edebiyatı, Samed Vurgun, Şehriyar ve birçok diğer yazarın eserlerinde aksettirildiği tarzındaki hümanizmindeki geleneksel vurguyla devam etti.[101]

Azerbaycan Türkleri genellikle çift dillidir ve Azerice yanında çoğunlukla, Farsça veya Rusçayı akıcı bir şekilde konuşabilirler. Ek olarak, 1999'da Azerbaycan Cumhuriyetinde aşağı yukarı 2.700 Azeri (toplam Azeri nüfusun %0,04'ü) Rusçayı ana dili olarak konuşmaktaydı.[102] İran'da 2002'de yapılan bir ankete göre, İran'daki örneklem nüfusun %90'ı Farsça konuşabilir, %4,6'sı Farsça'yı sadece anlayabilir, ve %5,4'ü Farsça'yı ne konuşabilir ne de anlayabilir. İran'da en çok konuşulan azınlık dili Azericedir (%24).[103]

Din

Ana maddeler: Azerbaycan'da din, Azerbaycan'da İslam, Azerbaycan'da Hıristiyanlık ve İran'da İslam

Azerilerin çoğu İslamın Şiilik mezhebine bağlıdır. Sünni, Zerdüşt, Hıristiyan ve Bahai azınlıkları da var. Azerbaycan, laik bir ülke olması nedeniyle inanışlarına göre ülke nüfusunun sayısı net olarak bilinmemektedir. Azerbaycan Cumhuriyetindeki Hıristiyan Azerilerin sayısı tahminen 5.000 kişi olmakla birlikte çoğunluğu son yıllarda din değiştiren kişilerden oluşmaktadır.[104] Kırsal bölgelerden bazı Azeriler, bazı alanların kutsallığı ve bazı ağaçlara ve taşlara karşı çok büyük saygı duymak gibi İslam öncesine dayanan animist inançları hâlâ daha izlemektedirler.[105] Azerbaycan Cumhuriyeti'nde İslamî bayramlara ek olarak Nevruz gibi bahar bayramı ve Noel gibi diğer dinlerden alınan bayramlar da kutlanır.[106]

Dipnotlar

  1. ^ Azerice'de Azərilər آذریلر, Azərbaycanlılar آذربایجانلیلار ya da Azəri Türkləri, Farsça'da تُرک آذری (Torkī Āzarī), تُرک آذربایجانی (Torkī Āzarbaijānī), آذری (Āzarī) olarak bilinirler.

Kaynaklar

  1. ^ http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=azb
  2. ^ petroleumworld.com
  3. ^ a b Unrepresented Nations and Peoples Organization : Southern Azerbaijan
  4. ^ a b World Cultures
  5. ^ Columbia International affairs online
  6. ^ Eurasianet.org : Iran’s azeri question: What does Iran’s largest ethnic minority want?
  7. ^ "Ethnic Groups and Languages of Iran" (PDF). Library of Congress. Erişim tarihi: 16.03.2011.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım) 16% estimated in 2009
  8. ^ "Peoples of Iran" in Looklex Encyclopedia of the Orient. Retrieved on 22 January 2009.
  9. ^ "Iran: People", CIA: The World Factbook: 24% of Iran's total population. Retrieved on 22 January 2009.
  10. ^ G. Riaux, "The Formative Years of Azerbaijani Nationalism in Post-Revolutionary Iran", Central Asian Survey, 27(1): 45-58, March 2008: 25% of Iran's total population (p. 46). Retrieved on 22 January 2009.
  11. ^ "Borders and Brethren: Iran and the Challenge of Azerbaijani Identity" in The Azerbaijani Population by Brenda Shaffer, pp. 221–225. The MIT Press (2003), ISBN 0-262-19477-5.
  12. ^ Swietochowski, Tadeusz; Collins, Brian C. (1999). Historical dictionary of Azerbaijan. Lanham, Maryland: Scarecrow Press, Inc. ISBN 0-8108-3550-9. pg 28: "15 million (1999)"
  13. ^ The Continuum political encyclopedia of the Middle East by Avraham Sela Publisher: Continuum International Publishing Group; Rev Upd edition (October 2002) ISBN 0826414133 ISBN 978-0826414137"
  14. ^ The security of the Caspian Sea Region By Gennadiĭ Illarionovich Chufrin, Stockholm International Peace Research Institute"
  15. ^ BABEK, NATIONAL HERO OF SOUTHERN AZERBAIJAN, DISTURBS IRAN
  16. ^ AZERBAIJAN AND THE CHALLENGE OF MULTIPLE IDENTITIES: IN SEARCH OF A GLOBAL SOUL
  17. ^ AZERBAIJANI PUBLIC OUTRAGED BY SLAUGHTER OF AZERIS IN IRAN
  18. ^ http://www.photius.com/rankings/languages2.html
  19. ^ Encyclopedia of language & linguistics , Volume 1 Authors, E. K. Brown, R. E. Asher, J. M. Y. Simpson; Edition 2; Publisher Elsevier, 2006; Original from the University of Michigan; Digitized Aug 10, 2010; ISBN 0080442994, 9780080442990
  20. ^ Establishing security and stability in the wider Black Sea area: international politics and the new and emerging democracies, NATO Science for Peace and Security, Volume 26 of NATO science for peace and security series: Human and societal dynamics; Authors Peter M. E. Volten, Blagovest Tashev; Editors Peter M. E. Volten, Blagovest Tashev; Publisher IOS Press, 2007; ISBN 158603765X, 9781586037659
  21. ^ Nationalism & ethnic politics, Volume 8, Issues 1-4 Authors Nederlands Instituut te Rome, Netherlands. Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk, Taylor & Francis, Publisher Frank Cass, 2002, Original from the University of Michigan, Digitized Jul 19, 2010 (30 million quoting Mahmudali Chehregani
  22. ^ Turkey-Iran relations, 1979-2004: revolution, ideology, war, coups and geopolitics Author Robert W. Olson, Publisher Mazda Publishers, 2004, ISBN 1568591144, 9781568591148, Length 284 pages (30 million).pp 76: "in Ankara, Johragani denounced 'Persian' chauvanism and their violation of human rights against the '30 million Azeri of Iran"
  23. ^ "Population by ethnic groups" (İngilizce). The State Statistical Committee of Azerbaijan Republic. Erişim tarihi: 11 Ocak 2012.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  24. ^ "The World Factbook - Azerbaijan: People" (İngilizce). CIA.  - Azerbaycan nüfus sayımına göre bütün nüfusunun %90.6'sı etnik Azeri Türkleridir.
  25. ^ "Turkey: Religions & Peoples" (İngilizce). Encyclopedia of the Orient (en az 800.000). Erişim tarihi: 29 Ocak 2010.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  26. ^ Haftalık haber dergisi Aksiyon : Caferi imamlar- "...Azeri Caferilerin sayısı, eski bakanlardan Namık Kemal Zeybek'in Meclis tutanaklarına dayandırarak verdiği bilgiye göre, 3 milyon civarında."
  27. ^ "Rusya'da Azeriler" (Rusça/İngilizce). 2002 Rusya nüfus sayımı. Erişim tarihi: 18 Nisan 2009.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  28. ^ http://www.eurasianet.org/departments/insightb/articles/eav050809c.shtml
  29. ^ http://blackeyed.narod.ru/aboutme/azerbaijan.html
  30. ^ http://www.usturkic.org/index.php?option=com_content&view=article&id=65
  31. ^ "2002 census". State Statistics Department of Georgia. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2006.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  32. ^ "About number and composition population of Ukraine by data All-Ukrainian census of the population 2001", 2001 Ukrayna nüfus sayımı.
  33. ^ http://www.azeriamerica.com/index_files/AzeriCommunityinUSandCanada.htm
  34. ^ PDF dosyası: "Ethnodemographic situation in Kazakhstan" (1999 nüfus sayımı).
  35. ^ "StatBank Denmark (2008)".  - Bu sayı, Azerbaycan'ı köken ülkelerini sayan Danimarka vatandaşlarını içermektedir, yani İran Azerilerini içermemektedir.
  36. ^ "Azerbaycan-Hollanda ilişkileri" (Azerice). Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı. Erişim tarihi: Ekim 2007.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım) (Bunların 7.000 tanesi Azerbaycan'dan göç edenlerdir).
  37. ^ "Azerbaycan-Avusturya ilişkileri" (Azerice). Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı.  - Bunların %70-75'i İran Azerileri, %15-20'si Türkiye Azeriler, %5-10'u ise Azerbaycan Azerileri ya da eski SSCB ülkelerinden Azerilerdir.
  38. ^ "2006 Australian Census" (İngilizce).  2006 nüfus sayımına göre 290 kişi kendilerini Azeri olarak tanımlamıştır. Ancak Avustralya'daki Azeri topluluğunun daha geniş olduğu tahmin edilmektedir.
  39. ^ "Estonia: Population Census of 2000".  "Ethnic nationality" sekmesinin altında "Azerbaijani"'yi seçin.
  40. ^ «Türk dış politikası: uluslararası III. Türk dış politikası sempozyumu tebliğleri». Sedat Laçiner, Hacali Necefoğlu, Hasan Selim Özertem
  41. ^ «Folia orientalia» Państwowe Wydawn. Naukowe, 1971
  42. ^ «DAĞLIK KARABAĞ SORUNU KARġISINDA TARAF ÜLKELER, BÖLGESEL VE KÜRESEL GÜÇLER» Doç. Dr. M. Vedat GÜRBÜZ. KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi. Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü s. 119
  43. ^ Türk Dil Kurumu. Azeri Türkleri
  44. ^ Alman İmparatorluğu'nun Doğu siyaseti çerçevesinde Kafkasya politikası, 1914-1918
  45. ^ Азербайджанцы BSA
  46. ^ «Ağaoğlu Ahmed Bey». Fahri Sakal. Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1999
  47. ^ «Anadolu ağızlarının sınıflandırılması» Leylâ Karahan. Türk Dil Kurumu Yayınları, 1996
  48. ^ «Azerbaycan siyasi muhaceretinin İstanbul'daki basın etkinliklerinin, 1923-1931: kamuoyu oluşturmadaki rolü» Belkıs Ulusoy Nalcıoğlu. İstanbul Üniversitesi, İletişim Fakültesi Yayınları, 2004
  49. ^ «Kafkas araştırmaları» Mehmet Saray. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1998
  50. ^ «Karabağ sorunu kapsamında Ermeniler ve Ermeni siyaseti» Aygün Attar. Atatürk Araştırma Merkezi, 2005
  51. ^ «Sivil toplumda Türk-Ermeni diyaloğu» Ragıp Zarakolu. Pencere Yayınları, 2008
  52. ^ «Türk'ün Dünya Nizamı» HARUN YAHYA
  53. ^ «Türk dünyası araştırmaları» Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1999
  54. ^ Mark R. Beissinger; Nader Entessar; Edward Friedman; Solomon Gashaw; Noel Jacob Kent; Alan LeBaron; Herbert S.Lewis; James Quirin; Virginia Sapiro; Ronald J. Schmidt; Douglas Spitz; Tekle M. Woldemikael; Crawford Young (1993). Azeri Nationalism in the Former Soviet Union and Iran. The University of Wisconsin Press. s. 116. 
  55. ^ Azeri (Azerbaijani) Genetics: Abstracts and Summaries
  56. ^ ETHNIC SITUATION IN THE CAUCASUS. Rauf A. Guseynov
  57. ^ Ayse Pamir Dietrich Language Policy and the Status of Russian in the Soviet Union and the Successor States outside the Russian Federation. p. 2.
  58. ^ Gidaiat Orudzhev, D.Sc. (Philol.), Azerbaijani State Nationalities Policy Adviser (Baku, Azerbaijan)
  59. ^ "Daghestan: Factors of conflicts and stability". Enver Kisriev, professor, Daghestan Research Center, Russian Academy of Sciences (RAS), (Makhachkala, Russian Federation)
  60. ^ The Azeris in Georgia and the Ingilos: Ethnic minorities in the limelight
  61. ^ «AZƏRBAYCAN YURD BİLGİSİ” JURNALINDA AZƏRBAYCAN-AVROPA ƏDƏBİ ƏLAQƏLƏRİ MƏSƏLƏSİ» Altuntac Məmədova (Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası)
  62. ^ South Caucasus: Common Ground
  63. ^ Bəşər tarixini Azəri türkləri yazmışlar
  64. ^ "Azerbaijani (people)" Encyclopædia Britannica
  65. ^ Urfalı Mateos (2000). Urfalı Mateos Vekayinamesi (952 - 1136) ve Papaz Grigor'un Zeyli (1136 - 1162). Ankara. ss. sf. 49-50. ISBN 975-16-0664-0. 
  66. ^ "Azerbaijani" (İngilizce). Encyclopædia Britannica. Erişim tarihi: 7 Haziran 2006. 
  67. ^ Suny, Ronald G. (1996). Armenia, Azerbaijan & Georgia. DIANE Publishing. ss. s. 105. ISBN 0-7881-2813-2. 
  68. ^ "Observations from Azerbaijan". MERIA. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2007. 
  69. ^ http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=IQ
  70. ^ http://www.populstat.info/Asia/iraqg.htm
  71. ^ http://www.scialert.net/fulltext/?doi=jas.2009.183.187
  72. ^ http://www.ghorveh.gov.ir/Default.aspx?TabID=62
  73. ^ http://markazi.icm.ir/markazi-fa.html
  74. ^ http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%d9%81%d8%b1%d9%87%d9%86%da%af+%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86+%d9%82%d8%b2%d9%88%db%8c%d9%86&PHPSESSID=360a78b634916fb4e2c165d8f4bde45f&SSOReturnPage=Check&Rand=0
  75. ^ http://www.cnnturk.com/2008/dunya/08/13/tahranda.turkce.konusarak.islerinizi.yapabilirsiniz/490276.0/index.html
  76. ^ ethnologue.com (Azerice konuşanlar)
  77. ^ [1]
  78. ^ (Rusça) "Азербайджанцы". Büyük Sovyet Ansiklopedisi 3. baskısı
  79. ^ An Ethnohistorical dictionary of the Russian and Soviet empires, J.S. OLson, L.B.Pappas, N.C.Pappas tarafından, s. 60
  80. ^ Salih Muhammedoğlu, Tarih Kurumu Basımevi-Ankara, 1999, Azerbaycan Türklerinin etnik menşeinde dair 3 farklı görüşün eleştirisi, s.307.
  81. ^ a b c d e Elnur Ağaoğlu, "Azerbaycan'ın Etnik ve Demografik Yapısı", Türkler, C. 19, 2002, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, ISBN 975-6782-52-8, s.218-219.
  82. ^ a b «История Азербайджана. Краткий очерк». (С древнейших времен до XIX в.). Баку, 1941, с.19.
  83. ^ Левиатов В. Н. «Очерки по истории Азербайджана в XVIII веке», Баку, 1948, с.149.
  84. ^ Петрушевский И. П. «Очерки по истории феодальных отношений в Азербайджане и Армении в XVI — начале XIX в.» ЛЛенинград., 1949, с.52.
  85. ^ A. Z. V. Togan, Bugünkü Türk ili (Türkistan) ve Yakın Tarihi, İst., 1942, s.87.
  86. ^ Osman Turan, Selçuklu Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, Ankara, 1965, s.214-216.
  87. ^ Togan, Azerbaycan Etnografisine Dair, Azerbaycan Yurt Bilgisi, sayı:150 (1933), s.101-107 ve sayı: 18, s.247-253.
  88. ^ P. Sykes, A. History of Persia, London, 1921,II, s.100-136.
  89. ^ Faruk Sümer, "Akkoyunlular", İslam Ansiklopedisi, I, s.251-271.
  90. ^ История Востока. В 6 т. Т. 2. Восток в средние века. М., «Восточная литература», 2002. ISBN 5-02-017711-3.
  91. ^ Алтайская семья языков
  92. ^ a b c Ali Sinan Bilgili, "Azerbaycan Türkmenleri Tarihi", Türkler, Cilt 7, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, ISBN 975-6782-40-4, s.22.
  93. ^ Azerbaycanlı Genç Bilim Adamları I Sempozyumu Bildirileri, 2005, İstanbul, s.308.
  94. ^ “Modern fars millətçiliyi” – I yazı
  95. ^ Faruk Sümer, Azerbaycan'ın Türkleşmesi Tarihine Umumi Bir Bakış, Belleten, sayı:83 (1957), s.429-445.
  96. ^ A. J. Toynbee, A Study of History, London, 1935, I, s.347-376.
  97. ^ F. Sümer, Safevi Devleti'nin kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin rolü, Ankara, 1976, s.15-42 ve s.57-84.
  98. ^ Xəsən Əli Dəlilli (1979). Azərbaycanın Cənub Xanlıqları (Azerice). Bakü: Elm Nəşriyyatı. ss. sf. 8-9. 
  99. ^ Süleyman Əliyarlı (1996). Azərbaycan tarixi Uzaq keçmişdən 1870-ci illərə qədər (Azerice). Bakü: Azərbaycan Nəşriyyatı. ss. sf. 8-9. 
  100. ^ "x. Azeri literature in Iran". Encyclopedia Iranica. Erişim tarihi: 10 Haziran 2006. 
  101. ^ "Contemporary Literature" (İngilizce). Azerbaijan International. İlkbahar 1996. Erişim tarihi: 10 Haziran 2006. 
  102. ^ Yunusov, Arif (12 Mart 2001). "Этнический состав Азербайджана (по переписи 1999 года)" (Rusça). Demoscope.ru. Erişim tarihi: 18 Nisan 2009. 
  103. ^ "Soco-economic characteristics survey of Iranian households" (PDF) (İngilizce). Université Paris III. , sf. 14.
  104. ^ "5,000 Azeris adopted Christianity" (İngilizce). Day.az. 7 Temmuz 2007. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2007. 
  105. ^ "Azerbaijan: Culture & Art" (İngilizce). Çin Halk Cumhuriyeti'ndeki Azerbaycan Büyükelçiliği. Erişim tarihi: 18 Nisan 2009. 
  106. ^ Amirova, Leila (28 Ağustos 2007). "Azerbaijan youth increasingly drawn to Islam" (İngilizce). ISN Security Watch. Erişim tarihi: 18 Nisan 2009. 

İleri okumalar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Azeriler&oldid=14861899" sayfasından alınmıştır