TBMM Dilekçe Komisyonu
| Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyonu | |
|---|---|
.svg) | |
| Üye sayısı | 13 |
| AK Parti | 7 / 13 |
| CHP | 2 / 13 |
| DEM Parti | 1 / 13 |
| MHP | 1 / 13 |
| İYİ Parti | 1 / 13 |
| SAADET | 1 / 13 |
| Makale serilerinden |
| Türkiye'de Siyaset |
|---|
 |
TBMM Dilekçe Komisyonu, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü uyarınca faaliyet gösteren ihtisas komisyonudur. Dilekçe hakkının TBMM'deki muhataplarından biri olan Dilekçe Komisyonu, parlamenter denetim sürecinde görev almaktadır. Ayrıca, Kamu Başdenetçisi adaylarını ve Kamu Denetçilerini seçen, Kamu Denetçiliği Kurumu'nun yıllık raporunu görüşen Dilekçe ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonları'ndan oluşan Karma Komisyonun sekreteryasını yürütmektedir.
Komisyonun üye sayısı 28. Yasama Dönemi'nde onüç olarak belirlenmiştir. Üyelerin dağılımı şu şekildedir: yedisi Adalet ve Kalkınma Partisi grubuna, ikisi Cumhuriyet Halk Partisi grubuna, biri Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi grubuna, biri Milliyetçi Hareket Partisi grubuna, biri İYİ Parti ve biri Saadet Partisi grubuna aittir. Komisyon, kendi üyeleri arasından bir başkan, bir başkanvekili, bir sözcü ve bir kâtip seçer.
Oluşum[değiştir | kaynağı değiştir]
Dilekçe hakkı, bireylerin dilek ve şikayetlerini kamu otoritelerine ve parlamentoya iletmelerine olanak tanıyan bir haktır. Türkiye'de bu hak, ilk kez 1876 Anayasası ile pozitif hukuka girmiştir ve daha sonra 1924, 1961 ve 1982 Anayasalarında da korunmuştur.[1]
Günümüzde, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına göre, dilekçe hakkı; vatandaşlar ve karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye'de ikamet eden yabancıların kendileriyle veya kamuya dair dilek ve şikayetleri hakkında yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne yazılı başvuruda bulunma hakkını içerir. Bu hak, bireysel ve toplu olarak kullanılabilir.[1]
Görevleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Dilekçe Komisyonu, vatandaşların ve Türkiye'de ikamet eden yabancıların kendileriyle veya kamuyla ilgili şikayetlerini inceleyen bir kuruldur. Başvuru, komisyona re'sen inceleme yapma yetkisi vermemesine rağmen harekete geçebilir. Ayrıca, Dilekçe Komisyonu ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyelerinden oluşan Karma Komisyonun sekreteryasını yürüten Komisyon, beş kamu denetçisini seçmek, Kamu Başdenetçiliği için üç adayı belirleyerek TBMM Genel Kuruluna sunmak, beş kamu denetçisini seçmek ve Kamu Denetçiliği Kurumunun yıllık raporlarını görüşmekle görevlidir.[2][3] Komisyon, incelemeler sırasında aşağıdaki görev ve yetkilere sahiptir:[3]
- Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile özel kuruluşlardan her türlü bilgi ve belgeyi alma
- İlgilileri, uzmanları, kurum ve kuruluş temsilcilerini çağırıp bilgi alma
- Kamu görevlilerini ve ilgilileri toplantıya çağırma
- İdari denetimin yapılmasını isteme
- Bilirkişi görevlendirme
- Geçici olarak uzman görevlendirme
- Yerinde inceleme yapma
- Sayıştay denetimine başvurma
- Şikayet konularını alt komisyonlar kurarak derinlemesine inceleme
- Dilekçe sahiplerini Komisyon toplantılarına davet etme
 |
ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
TBMM Karma Komisyonu[değiştir | kaynağı değiştir]
TBMM Karma Komisyonu, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne bağlı Dilekçe Komisyonu ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyelerinden oluşan bir birleşik komisyondur. Üye sayısı, Dilekçe Komisyonu ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üye sayılarının toplamına denk gelir. Bu üye sayısı, her yasama döneminde TBMM İçtüzüğü'nün 20. maddesi uyarınca Danışma Kurulu'nun teklifi üzerine Genel Kurulca işaret oyuyla belirlenir.[4]
Komisyonun başkanı, başkanvekili, sözcüsü ve kâtibi, Dilekçe Komisyonunun başkanı, başkanvekili, sözcüsü ve kâtibinden oluşur. Komisyonun sekretaryası, Dilekçe Komisyonu personeli tarafından yönetilir.[4]
Görevleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kamu Başdenetçisi Seçimi: Komisyon, Kamu Başdenetçisi seçiminde başvuruda bulunan aday adayları arasından üç adayı belirleyerek TBMM Genel Kurulu'na sunar. Ayrıca, Kamu Denetçiliği için başvuranlar arasından beş kişiyi seçer.[4]
- Niteliği Kaybetme Durumu: Kamu Başdenetçisi veya kamu denetçilerinin 6328 sayılı Kanunun 10. maddesinde belirtilen nitelikleri sonradan kaybetmeleri durumunda, Komisyon durumu tespit ederek TBMM Genel Kurulu'na bildirir ve görevin sona ermesine karar verir.[4]
- Yıllık Faaliyet Raporu Görüşü: Komisyon, Kamu Denetçiliği Kurumu tarafından her yılın sonunda hazırlanan yıllık faaliyet raporunu, belirli bir süre içinde görüşüp kendi kanaat ve görüşlerini içeren bir rapor hazırlar. Bu rapor, Genel Kurula sunulmak üzere TBMM Başkanlığına iletilir.[4]
Komisyon üyeleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Mevcut olarak komisyonda 4'ü kadın olmak üzere, toplam 13 üye görev almaktadır.[5]
| # | Milletvekili | Komisyon görevi | Siyasi parti | Seçim çevresi | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Sunay Karamık | Başkan | Adalet ve Kalkınma Partisi | Adana | |
| 2 | Ahmet Salih Dal | Başkanvekili | Kilis | ||
| 3 | Süleyman Şahan | Sözcü | Yozgat | ||
| 4 | Behiye Eker | Katip | İstanbul | ||
| 5 | Mehmet Taytak | Üye | Milliyetçi Hareket Partisi | Afyonkarahisar | |
| 6 | Ahmet Baran Yazgan | Cumhuriyet Halk Partisi | Edirne | ||
| 7 | İbrahim Arslan | Eskişehir | |||
| 8 | İdris Nebi Hatipoğlu | Adalet ve Kalkınma Partisi | |||
| 9 | Necmettin Çalışkan | Saadet Partisi | Hatay | ||
| 10 | Yılmaz Hun | Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi | Iğdır | ||
| 11 | Yıldız Konal Süslü | Adalet ve Kalkınma Partisi | İstanbul | ||
| 12 | Metin Ergun | İYİ Parti | Muğla | ||
| 13 | Cevahir Asuman Yazmacı | Adalet ve Kalkınma Partisi | Şanlıurfa | ||
| Kaynakça:[6] | |||||
Dilekçe Komisyonu başkanları listesi[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yasama dönemi | Başkan
Ünvanı |
Görev süresi
başlangıç-bitiş |
Siyasi parti | Seçim çevresi |
|---|---|---|---|---|
| 1. | Mehmet Atıf Tüzün
İstida Encümeni Reisi |
1920-1923 | Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti | Kayseri |
| Lütfullah Evliyaoğlu
İstida Encümeni Reisi |
Malatya | |||
| Mustafa Doğruyol
İstida Encümeni Reisi |
Bağımsız | Sivas | ||
| 2. | Musa Kazım Tunç
İstida Encümeni Reisi |
1923-1927 | Cumhuriyet Halk Partisi | Afyonkarahisar |
| 3. | Ahmet Şevket Akyazı
Arzuhal Encümeni Reisi |
1927-1931 | Ordu | |
| Kemalettin Olpak
Arzuhal Encümeni Reisi |
Kocaeli | |||
| Hasan Fehmi Tümerkan
Arzuhal Encümeni Reisi |
Kastamonu | |||
| 4. | Ahmet Münir Akkaya
Arzuhal Encümeni Reisi |
1931-1935 | Giresun | |
| Mehmet Atıf Tüzün
Arzuhal Encümeni Reisi |
Rize | |||
| 5. | İhsan Sökmen
Arzuhal Encümeni Reisi |
1935-1939 | Giresun | |
| Zekai Apaydın
Arzuhal Encümeni Reisi |
Diyarbekir | |||
| 6. | İhsan Sökmen
Arzuhal Encümeni Reisi |
1940-1943 | Giresun | |
| Mustafa Hayrettin Karan
Arzuhal Encümeni Reisi |
Balıkesir | |||
| 7. | Mustafa Hayrettin Karan
Arzuhal Encümeni Reisi |
1943-1946 | Balıkesir | |
| 8. | Hüseyin Hacim Çarıklı
Arzuhal Encümeni Reisi |
1946-1947 | ||
| Ahmet Fikri Tirkeş Erbuğ
Arzuhal Encümeni Reisi |
Sivas | |||
| 9. | Ahmet Cevdet Baybura
Arzuhal Encümeni Reisi |
1950-1951 | Demokrat Parti | Gümüşhane |
| Mehmet Kudret Bahadır Dülger
Arzuhal Encümeni Reisi |
1951 | Erzurum | ||
| Mehmet Aptullah Aytemiz
Arzuhal Encümeni Reisi |
1951-1954 | Maraş | ||
| 10. | Abdurrahman Fahri Ağaoğlu
Arzuhal Encümeni Reisi |
1954-1957 | Konya | |
| 11. | 1954-1957 | |||
| Hüseyin Ortakçıoğlu
Arzuhal Encümeni Reisi |
1958-1960 | Çorum | ||
| — | Muzaffer Yurdakuler
Kurucu Meclis Dilekçe Komisyonu Başkanı |
1961 | Millî Birlik Komitesi | — |
| (12.) | Sami Küçük
Millî Birlik Komitesi Sosyal İşler Komisyon Başkanı |
1961-1963 | Millî Birlik Komitesi | — |
| 12. | Mustafa Vasfi Gerger
Cumhuriyet Senatosu Dilekçe Komisyonu Başkanı TBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı |
1963-1966 | Cumhuriyet Halk Partisi | Urfa |
| 13. | Bağımsız | |||
| Mehmet Sırrı Uzunhasanoğlu
TBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı |
1966-1969 | Yeni Türkiye Partisi | Bolu | |
| 14. | İbrahim Halil Balkıs
TBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı |
1969-1971 | Yeni Türkiye Partisi | Urfa |
| Selâhittin Acar
TBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı |
1971-1973 | Adalet Partisi | Ordu | |
| 15. | Süleyman Şimşek
TBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı |
1973-1980 | Cumhuriyet Halk Partisi | İçel |
| 16. | ||||
| 17. | Ahmet Doğru
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
1983-1988 | Anavatan Partisi | Artvin |
| 18. | ||||
| Behiç Sadi Abbasoğlu
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
1988 | İstanbul | ||
| Murat Batur
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
1989-1990 | Şanlıurfa | ||
| Mehmet Karaca
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
1991 | Samsun | ||
| 19. | Mustafa Kul
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
1991-1993 | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | Erzincan |
| Fahri Gündüz
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
1993-1995 | Uşak | ||
| 20. | Muzaffer Arıkan
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
1995-1999 | Doğru Yol Partisi | Mardin |
| 21. | Salih Erbeyin
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
1999-2000 | Milliyetçi Hareket Partisi | Denizli |
| Faruk Demir
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
2000-2002 | Demokratik Sol Parti | Ardahan | |
| 22. | Yahya Akman
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
2002-2007 | Adalet ve Kalkınma Partisi | Şanlıurfa |
| 23. | Alev Dedegil
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
2007-2009 | İstanbul | |
| Yahya Akman
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
2009-2011 | Şanlıurfa | ||
| 24. | Mehmet Daniş
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
2011-2013 | Çanakkale | |
| Gönül Bekin Şahkulubey
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
2013-2015 | Mardin | ||
| 25. | — | |||
| 26. | Mihrimah Belma Satır
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
2015-2023 | Adalet ve Kalkınma Partisi | İstanbul |
| 27. | ||||
| 28. | Sunay Karamık
Dilekçe Komisyonu Başkanı |
2023-günümüz | Adana | |
| Kaynakça: Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyon Başkanlarımız[7] | ||||
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "TBMM Dilekçe Komisyonu". www.tbmm.gov.tr. 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024.
- ^ "TBMM Dilekçe Komisyonu - Görev ve Yetkiler". www.tbmm.gov.tr. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024.
- ^ a b "Görev ve Yetkileri". www.tbmm.gov.tr. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024.
- ^ a b c d e "Görev ve Yetkiler". www.tbmm.gov.tr. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024.
- ^ "TBMM DİLEKÇE KOMİSYONU". www.tbmm.gov.tr. 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024.
- ^ "DİLEKÇE KOMİSYONU ÜYELERİ". www.tbmm.gov.tr. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024.
- ^ "Komisyon Başkanlarımız". www.tbmm.gov.tr. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024.