Meclis-i Mebûsan 5. dönem mebusları listesi
(Meclis-i Mebusan 5. dönem mebusları listesi sayfasından yönlendirildi)
1914-1918 Osmanlı Meclis-i Mebusanı, Bâb-ı Âli Baskını sonrası 1914'te tek parti düzeninde seçime gidildi ve V. Meclis-i Mebûsan 87 sandalyenin tamamını İttihat ve Terakki kazandı. Bu Meclis I. Dünya Savaşı boyunca görev yaptı.[1]
14 Mayıs 1914'te çalışmalarına başlayan meclis, beş yasama yılı faaliyette bulunarak Meşrutiyet'in en uzun süre görev yapan parlamentosu oldu. Zira dört yıllık yasama süresinin sona ermesine rağmen I. Dünya Savaşı'nın hala sonuçlanmamış olması yasama yılının uzatılma nedeniydi. Meclis bu uzun süre boyunca oldukça yoğun çalıştı. Meclis son yasama yılı hariç dört aylık çalışma süresini tamamlamakla kalmadı, çoğu yasama yıllarında faaliyetlerini birden fazla kez uzattı. I. Dünya Savaşı'nın yanında özellikle muvakkat kanunlar ve bütçe kanunları çalışma yoğunluğunu arttıran en temel nedenlerdi.[2]
Mebuslar[değiştir | kaynağı değiştir]
| Parti | Sandalye | Orantı |
|---|---|---|
| İttihat ve Terakki | 93 | 33,77 |
| Hürriyet ve İtilaf | 24 | 8,60 |
| Taşnak | 5 | 1,98 |
| Bağımsız | 149 | 54,20 |
| Bilinmeyen | - | 0,66 |
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ 1914'e İstanbul şehreminliği'ne atanması sebebiyle istifa eden İsmet Bey, Kirkor Zöhrap Efendi'nin ölümü ile 1916'da yeniden İstanbul Mebusu olarak seçilmiştir.[3]
- ^ 1917'den itibaren Kostantin Savaopulos Efendi yerine mebus oldu.[4]
- ^ a b Temmuz 1915'te Urfa-Diyarbakır yolu üzerinde eşkıya Çerkes Ahmed tarafından öldürüldü.
- ^ a b c d Dönem içinde öldü[4]
- ^ a b Meclis-i Ayan'a üye seçildi[5]
- ^ Meclis-i Ayan'a üye seçilen Seyyid Bey yerine mebus oldu.[4]
- ^ Mehmed Şevki Bey'in yerine seçilmiştir.[5]
- ^ Vefat eden Mahmud Esad Efendinin yerine seçilmiştir.[6]
- ^ 1 Aralık 1914'te Umur-u Mahalliyye-i Vilâyat Müdüriyeti'ne (Mahalli İdareler Müdürlüğü) atanması sebebiyle istifa etmiştir.[5]
- ^ İstifa eden Atıf Bey yerine seçildi.[4]
- ^ Vefat eden İzzet Molla Efendi yerine mebus oldu[4]
- ^ 1915’te Ticaret ve Ziraat Vekâleti Müsteşarlığı’na atanması sebebiyle istifa etmiştir.[3]
- ^ İstifa eden Mustafa Şeref Efendi yerine mebus oldu[4]
- ^ Meclis-i Ayan'a üye seçilen Halid Bey yerine mebus oldu.[4]
- ^ Kayseri Mebusu Karabet Tomayan’ın Avrupa’dan dönmediği Meclis Riyaseti’ne sadaret tarafından bildirilmesi üzerine 1915’te Ticaret ve Ziraat Vekâleti Müsteşarlığı’na atanması nedeniyle istifa eden Konya Mebusu Mustafa Şeref Bey 1917’de yapılan ara seçim sonucu Kayseri Mebusu olarak Meclis’e yeniden girdi.[3]
- ^ Avrupa’dan dönmediği Meclis Riyaseti’ne sadaret tarafından bildirilmesi üzerine üyeliği düşürülmüştür.[3]
- ^ Evkaf Nezareti Müsteşarlığı'na atanması nedeniyle istifa etmiştir.[5]
- ^ Tokat Sancağı Mutasarrıflığı'na atanmıştır.[5]
- ^ İstifa eden İsmail Hakkı Bey yerine seçildi.[4]
- ^ İstepan Çıracıyan yerine mebus oldu.[4]
- ^ 1915 yılında Çalıkhan köyü yakınlarında Rezvani Geçidi'nde öldürüldü.
- ^ 1915’te Ticaret ve Ziraat Nezaret MüsteŞarlığı’na atanması sebebiyle istifa etmiştir.[3]
- ^ Diyarbakır Valisi Dr. Reşid, Van İsyanındaki rolü dolayısıyla yakalanarak Diyarbakır’a gönderilen, ancak yolda firara kalkışan Mebus Vramyan’ın jandarmalar tarafından Beşiri’de öldürüldüğü”nü bildiren 4 Mayıs 1915 tarihli telgrafı ile Talat Paşa’yı bilgilendirmiştir.[7]
- ^ Ayrıcalıklı statüsünden dolayı Meclis-i Mebusan'a temsilci göndermeyen Cebel-i Lübnan‟da 1916'da seçimler yapılarak bölgeden üç mebus seçildi.[8]
- ^ Nüfus itibarıyla Beyrut Sancağı‟ndan iki mebus seçilmesi yeterli olmasına karşın her etnik unsurun bir temsilci çıkarması merkez tarafından istenince bölgeden bir Sünni, bir Şii ve bir Hristiyan mebus olarak seçildi.[9]
- ^ a b 1916 yılında istifa etti.[4]
- ^ İstifa eden Emir Ali Paşa yerine seçilmiştir.[5]
- ^ İstifa eden Faris el-Huri Bey yerine seçilmiştir.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Özel
- ^ "Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi" (PDF). tbmm. 31 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.
- ^ Yazıcı 2018, s. 370.
- ^ a b c d e Yazıcı 2018, s. 34.
- ^ a b c d e f g h i j Yazıcı 2018, s. 38.
- ^ a b c d e f g Yazıcı 2018, s. 33.
- ^ Türkiye Büyük Millet Meclîsi Vakfı Yayınları No : 15 Türk Parlamento Tarihi Meşrutiyete Geçiş Süreci I. ve II. Meşrutiyet II. Cilt Ayan Ve Mebûsân Meclisleri Üyelerinin Özgeçmişleri Prof. Dr. İhsan Güneş Türk Parlamento Tarihi Araştırma Grubu sayfa 60
- ^ 4 Mayıs 1915 Başbakanlık Osmanlı Arşivi DH. ŞFR. 469/97
- ^ Yazıcı 2018, s. 37.
- ^ Yazıcı 2018, s. 24.
- Genel
- Yazıcı, Sibel (2018). Osmanlı Meclis-i Mebusanı ve Faaliyetleri (1914-1918) (PDF) (Doktora). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü Tarih Anabilim Dalı. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Mart 2021.
- Yedek, Şahin (2017). Çılğın, Zeynel (Ed.). "Meclis-i Mebusan'da Mamuretülaziz (Elazığ) Mebusları ve Faaliyetleri (1877-1920)". Sosyal Bilimler Dergisi. 5 (10). Munzur Üniversitesi. ss. 5-18. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2020.
| Merkezî sistem |
| .svg) | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||