Kahramanmaraş
Koordinatlar: 37°53′54″K 36°58′16″D / 37.89833°K 36.97111°D
 |
Bu madde Vikipedi standartlarına uygun değildir. (Kasım 2011) |
 |
Bu maddedeki bazı bilgilerin kaynağı belirtilmemiştir. |
| Kahramanmaraş Maraş |
|
| — İl & Büyükşehir — | |
 |
|
| Slogan: "Maraş bize mezar olmadan, düşmana gülzar olamaz!" | |
 |
|
| Ülke | Türkiye |
|---|---|
| Bölge | Akdeniz Bölgesi |
| İdari birimler | 11 ilçe |
| Yönetim | |
| - Belediye Başkanı | Fatih Mehmet Erkoç (AK Parti) |
| - Vali | Vahdettin Özkan[1] |
| Yüzölçümü | |
| - Toplam | 14,525 km2 (5,6 mi2) |
| Rakım | 568 m (1.864 ft) |
| Nüfus (2015) | |
| - Toplam | 1,096,610 |
| - Yoğunluk | 74/km² (191,7/sq mi) |
| Zaman dilimi | DAZD (+2) |
| - Yaz (YSU) | DAZD (+3) |
| Posta kodu | 46xxx |
| Plaka kodu | 46 |
| Alan kodu | (+90) 344 |
| İnternet sitesi: www.kahramanmaras.bel.tr | |
Kahramanmaraş, eski ve halk arasındaki adıyla Maraş, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık on sekizinci şehri. 2015 itibarıyla 1.096.610 nüfusa sahiptir. Kurtuluş Savaşı'nda işgale direnişi nedeniyle TBMM tarafından 5 Nisan 1925'te şehre İstiklal Madalyası verildi. Maraş olan adı, 7 Şubat 1973'te Kahramanmaraş olarak değiştirildi.
Şair Gülten Akın, Maraş halkı için "Adamın su gibi akanıdır Maraşlı" demiştir.[2] Ünlü Osmanlı seyyahı Evliya Çelebi, ise Seyahatnamesinde Maraş halkı için, "Kelimatları lisan-ı Türkidir ve ekseriya halkı Türkmendir" der.[3] Maraş ve çevresi başta Oğuzların Avşar, Bayat ve Beydili boyları çoğunlukta olmakla birlikte hemen hemen 24 Oğuz boyunun tamamı mevcuttur.
Dövme dondurmasıyla meşhurdur. Kahramanmaraş'ın dövme dondurması yerel şirketlerin azmi ve katkısıyla ünü tüm dünyaya yayılmış ve birçok dünya şehirlerinde dondurma şubeleri açılmıştır. Japonya'dan ABD'ye, Avustralya'dan Dubai'ye kadar birçok ülkede şehrin ve dondurmanın yerel firmalarca tanıtımı yapılmaktadır.
2012'de çıkarılan 6360 sayılı kanun ile büyükşehir oldu. Aynı zamanda Kahramanmaraş Türkiye'nin elektrik ihtiyacının %14'ünü karşılamaktadır.[4]
İçindekiler
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Şehrin adı Hititler döneminde Markasi olarak geçmektedir.[5] Kahramanmaraş'ın Kurtuluş Savaşı'ndan önceki adı Maraş'tır. Kurtuluş Savaşı'ndan sonra İstiklal Madalyası ile ödüllendirilmiş, daha sonra ise TBMM'nin kararıyla 7 Şubat 1973'te 'Kahraman' ünvanı verilmiştir. Aynı zamanda Maraşspor'un ismi de Kahramanmaraşspor olarak değiştirilmiştir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Tekir Vadisi, Döngel Köyündeki mağaralarda yapılan araştırmalarda ele geçen buluntular yörede insan yerleşiminin Üst Paleolitik Çağda başladığını; Neolitik, Kalkolitik ve Eski Tunç Çağlarında da sürdüğünü göstermektedir.2009 yılında Kahramanmaraş merkezde yapılan kazılar esnasında da M.S. 300-400 yıllarına ait olan Germenicia Antik Kentine dair birtakım mozaikler bulunmuş ve üzerlerinde çalışmalara başlanmıştır.
Şehri Hititler kurmuşlardır. Daha sonra Asurlular, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Selçuklular, Memluklular, Dulkadiroğulları ve Osmanlılar şehre hakim olmuşlardır.
Maraş'a Kurtuluş Savaşı sırasında halkın gösterdiği direnişten dolayı 7 Şubat 1973'den itibaren TBMM tarafından Kahramanlık unvanı verilerek adı Kahramanmaraş olarak değiştirildi.
11. yüzyılın sonlarında Anadolu'ya kesin olarak yerleşen Türklerin egemenliğinde kaldı. 1243'te Moğol İşgaline uğrayan Maraş,II.Anadolu Beylikleri devrinde Dulkadiroğulları'nın oldu.12 Haziran 1515 tarihinde Turnadağ Muharebesi ile Osmanlı egemenliğine geçen Maraş, 1515-1919 yılları arasında Osmanlı egemenliğinde kaldı.Mütareke Döneminde önce İngilizler, sonra Fransızlar tarafından işgal edildi.
Kurtuluş Savaşı dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]
Kahramanmaraş'ın kurtuluş savaşındaki yeri Kurtuluş Savaşı, özellikle Türk-Fransız Cephesi ve Maraş Savunması makalelerinde daha detaylı olarak anlatılmaktadır.
Cumhuriyet dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]
2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Kahramanmaraş'ta sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı.[6]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Kayseri | Sivas | Malatya |
|
|||
| Adana |  |
Adıyaman | |||||
 Kahramanmaraş  |
|||||||
 |
|||||||
| Osmaniye | Gaziantep | Gaziantep |
Kahramanmaraş'ın merkezi Ahir Dağı'nın eteklerine kurulmuştur. Bu yüzden şehir merkezi engebelidir. Şehrin merkezi dışında kalan bazı bölgeler düzlük olsa da geneli engebeli bir yapıya sahiptir. Kahramanmaraş iklim yapısında diğer illerden farklıdır. Çünkü Kahramanmaraş'ın il haritası onu 3 bölgeye birden sokmaktadır. Bu sebeple değişken bir iklime sahiptir ancak genelde Akdeniz iklimi hakimdir. Kahramanmaraş'ın bulunduğu bölge şehir merkezi o bölgede olduğundan Akdenizdir. Diğer şehirlerle konumu ise yukarıdaki görseldeki gibidir.
İklim[değiştir | kaynağı değiştir]
 Kahramanmaraş iklimi  |
|||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Ocak | Şubat | Mart | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
| En yüksek sıcaklık rekoru, °C | 18,7 | 22,4 | 29,2 | 36,0 | 38,0 | 42,0 | 45,2 | 44,4 | 41,3 | 37,2 | 28,9 | 24,0 | 45,2 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık, °C | 9,2 | 10,9 | 15,8 | 21,1 | 26,7 | 31,8 | 35,5 | 35,9 | 32,4 | 25,9 | 17,6 | 11,1 | 22,8 |
| Ortalama sıcaklık, °C | 4,9 | 6,4 | 10,6 | 15,4 | 20,3 | 25,2 | 28,3 | 28,5 | 25,2 | 19,0 | 11,7 | 6,7 | 16,8 |
| Ortalama en düşük sıcaklık, °C | 1,3 | 2,2 | 5,7 | 9,8 | 14,1 | 18,8 | 22,1 | 22,1 | 18,3 | 12,8 | 6,9 | 3,1 | 11,4 |
| En düşük sıcaklık rekoru, °C | −9 | −9,6 | −7,6 | −1,8 | 5,0 | 10,3 | 15,6 | 15,7 | 8,6 | 0,0 | −5,6 | −7,6 | −9,6 |
| Ortalama yağış, mm | 129,1 | 114,4 | 98,2 | 74,4 | 41,1 | 6,6 | 1,1 | 0,9 | 8,9 | 47,5 | 83,5 | 126,4 | 732,1 |
| Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü[7] | |||||||||||||
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Kahramanmaraş il nüfus bilgileri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
| 1965[8] | 438.423 | 30 |
%24 105.090
333.333 %76
|
|
| 1970[9] | 528.982 | 26 | %21 |
%31 165.056
363.926 %69
|
| 1975[10] | 641.480 | 22 | %21 |
%34 220.710
420.770 %66
|
| 1980[11] | 738.032 | 19 | %15 |
%38 281.382
456.650 %62
|
| 1985[12] | 840.472 | 18 | %14 |
%41 342.428
498.044 %59
|
| 1990[13] | 892.952 | 19 | %6 |
%46 407.215
485.737 %54
|
| 2000[14] | 1.002.384 | 18 | %12 |
%53 536.007
466.377 %47
|
| 2007[15] | 1.004.414 | 18 | %0 |
%58 584.726
419.688 %42
|
| 2008[16] | 1.029.298 | 18 | %2 |
%58 598.471
430.827 %42
|
| 2009[17] | 1.037.491 | 18 | %1 |
%58 605.531
431.960 %42
|
| 2010[18] | 1.044.816 | 18 | %1 |
%61 636.828
407.988 %39
|
| 2011[19] | 1.054.210 | 18 | %1 |
%62 656.783
397.427 %38
|
| 2012[20] | 1.063.174 | 18 | %1 |
%64 675.589
387.585 %36
|
| 2013[21] | 1.075.706 | 18 | %1 |
%100
%0
|
| 2014[22] | 1.089.038 | 18 | %1 |
%100
%0
|
| 2015[23] | 1.096.610 | 18 | %1 |
%100
%0
|
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Sanayi[değiştir | kaynağı değiştir]
Sanayi bakımından bir Anadolu kaplanı olan K.Maraş, iki resmî ve iki de özel OSB'ye sahiptir. Özellikle tekstil ve iplik sanayiinde Türkiye ve Ortadoğu'da önde gelen bir merkez durumuna gelmiştir. Şehirdeki 5. OSB'nin yapımına karar verilmiş olup çalışmalar sürmektedir. Tomsuklu mevkiine yapılacak yeni OSB yaklaşık 25 bin dekar (dönüm) genişliğinde yapılacak ve bu büyüklüğü ile Türkiye'nin en büyük sanayi OSB'si olacaktır.
Barajlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Sır Barajı
- Menzelet Barajı
- Kartalkaya Barajı
- Ayvalı Barajı
- Klavuzlu Barajı
- Adatepe Barajı
Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]
Kahramanmaraş sınırları içerisindeki Uludaz Tepesi Türkiye'de en çok uğurböceği kolonisini barındırmaktadır. Bu bölgede 2007 yılından beri amatör dağcılar ve profesyonel dağcılık kulüpleri tarafından ve belediyenin desteği ile Uludaz Uğur Böcekleri Festivali düzenlenmektedir.[24]
Mutfak[değiştir | kaynağı değiştir]
En çok bilineni dondurmasıdır. Dondurmasının yanı sıra biberi, ezmesi, tarhanası, kurabiyesi, çemeni, çöreği ve köpük sucuğu da Kahramanmaraş'ta sıkça tüketilen lezzetler olup hediyelik olarak il dışına götürülmektedir [25] [26].
Edebiyat[değiştir | kaynağı değiştir]
Kahramanmaraş, yüzyıllar boyu önemli şairler yetiştirmiş ve edebiyatımıza en çok katkıda bulunmuş illerden biridir.Halen şiirin ve şairlerin başkenti olarak anılmaktadır. Son yıllarda Kahramanmaraş'ta başlayan Şiir Festivallerinde ünlü şair ve yazarlar şiir dinletileri sunmakta, vefat etmiş olan Kahramanmaraşlı şairler anılmaktadır. Son olarak TRT'de iki sezon yayınlanmış Yedi Güzel Adam adlı dizi TRT'nin ve Kahramanmaraş milletvekillerinin de desteğiyle Kahramanmaraşta çekilmiştir. Dizi, aynı yıllarda Maraş Lisesinde okumuş olan ve Türk edebiyatının 1960-80'li yıllarına damga vurmuş yedi şair ve yazarı anlatmaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Şive[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkçenin Kahramanmaraş ilinde kullanılan şivesinin Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre, iki ayrı grupta yer alır:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]
- İlçeler
Altyapı[değiştir | kaynağı değiştir]
Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]
Kahramanmaraş Akdeniz Bölgesinin doğusunda bulunmakta ve hem kara hem de demir yolu ulaşımında güneyden ve Akdeniz'den gelen yolları doğuya ve kuzeye bağlayan önemli bir noktadır.
Birçok ilden otobüs seferlerinin bulunduğu otobüs terminali kent merkezindedir.Yeni otobüs terminali kent merkezine 4 Km uzaklıktadır.
Kahramanmaraş tren istasyonu ile demiryolu ulaşımı sağlanmaktadır.
Türk Hava Yolları İstanbul (Atatürk Havalimanı) - Kahramanmaraş arasında haftanın her günü direk karşılıklı günlük 2 sefer haftada 14 sefer düzenlemektedir.THY ile birlikte PEGASUS havayolları da haftanın 4 günü İstanbul (Sabiha Gökçen Havalimanı) - Kahramanmaraş arasında karşılıklı sefer düzenlemektedir. Ayrıca Anadolu Jet ile Ankara-Kahramanmaraş arasında haftanın her günü direk karşılıklı seferler ile havayolu ulaşımı sağlanmaktadır.
Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Domuztepe
-
Kahramanmaraş Ulu Camii
-
Kahramanmaraş şehir merkezi
-
Trabzon Caddesi
-
Göksun Çayı
-
Göksun Çayı'nın üzerinde bir köprü
-
Sütçü İmam Türbesi
-
Kahramanmaraş Kapalı Çarşısı
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Ntv.com.tr, Valiler Kararnamesi Yayımlandı, Erişim:01 Haziran 2016
- ^ http://www.kahramanmaras.bel.tr/kent-hakkinda/marasli-huseyin-destani.html
- ^ http://turkoloji.cu.edu.tr/ATATURK/arastirmalar/mehmet_yetiskin_osmanli_maras.pdf
- ^ *Kanal46.com. ""Kahramanmaraş Türkiye’nin enerji üretim merkezi"". http://www.kanal46.com/haber.php?h=43080. (Türkçe) (28 Mart 2013).
- ^ Maraş il yıllığı 1967. 1967. s. 74. http://books.google.com.tr/books?id=0HAsAQAAIAAJ.
- ^ "Kanun No. 6360". 15 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150615124332/http://www.resmigazete.gov.tr:80/eskiler/2012/12/20121206-1.htm. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2014.
- ^ "Resmî İstatistikler - Kahramanmaraş". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160417052310/http://mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=K.MARAS. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BspvHjWj. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtnlF3j0. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtqUsbB5. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btupg8gd. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtwtNUmJ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtyZCfuR. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu0jqLRX. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu27SUB5. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3xCOEX. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuE9KhR1. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuFlQdks. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuH2HzTH. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxq20w7. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPV9L1jw. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDK23VK. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- ^ "Uludaz Uğur Böcekleri Festivali". Milliyet. 29 Ağustos 2013. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160103143522/http://www.milliyet.com.tr/uludaz-ugur-bocekleri-festivali-tatil-1756321/. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ http://kahramanmaras.bel.tr/haber/2015/10/09/buyuksehir-yorex-fuarinda
- ^ http://www.kmtb.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=128:kahramanmara-yoeresel-ueruenler-fuarinda&catid=37:mansethaber&Itemid=80
- ^ Kahramanmaraş Siliana İle Kardeş Şehir Oldu
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Commons'ta dosyalar |
 |
Vikikaynak'ta belgeler |
- Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi
- T.C. Kahramanmaraş Valiliği
- Kahramanmaraş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
- yerelnet iller
|
||||||
|
||||||
