İçeriğe atla

Gryneion

Koordinatlar: 38°52′28″K 27°4′9″D / 38.87444°K 27.06917°D / 38.87444; 27.06917
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Gryneion
Gryneia, Gryneium
Gryneum, Gryneion, Grynium, Grynion
Grynia, Gryneia
Grynoi
Grekçe: Γρύνειον / Γρύνιον / Γρύνεια / Γρῦνοι
Gryneion Antik Kenti, Kutsal Alanı
Türkiye üzerinde Gryneion
Gryneion
Gryneion
Türkiye haritasındaki konumu.
KonumYenişakran, Aliağa, İzmir,
 Türkiye
BölgeAiolis
Koordinatlar38°52′28″K 27°4′9″D / 38.87444°K 27.06917°D / 38.87444; 27.06917
TürYerleşim yeri
Tarihçe
KuruluşMÖ 2. binyıl
Devir(ler)Geometrik, Arkaik, Klasik [1]
Sit ayrıntıları
DurumRestore
Gryneion
arkeolojik sit, antik kent, polis
parçasıAeolian dodecapolis Değiştir
ülkesiTürkiye Değiştir
içinde bulunduğu idari birimİzmir Değiştir
tarihi bölgeAiolis Değiştir
içinde/üzerinde bulunduğu fiziksel yerEge Bölgesi Değiştir
konum koordinatları38°52′28″K 27°4′9″D Değiştir
korunmuşluk durumukorunmuş Değiştir
Harita
Apollon büstü. Roma, Capitoline Müzesi

Gryneion, Gryneia, Gryneium (Grekçe: Γρύνειον), diğer adlarıyla Gryneum, Gryneion, Grynium, Grynion (Γρύνιον), Grynia, Gryneia (Γρύνεια) ve Grynoi (Γρῦνοι),[2] antik Aiolis bölgesinde bulunan bir kenttir. Mirina'dan 40, Elaea'dan ise 70 stadia uzaklıkta yer alıyordu. Kentte, antik bir Orakl ve muhteşem beyaz mermerden yapılmış bir tapınağa sahip bir Apollon kutsal alanı bulunuyordu.[3][4][5][6][7] Şehir nedeniyle Apollon, Gryneus lakabını almıştır.[8]

Pausanias'ın yazdığına göre, Gryneium'da yetiştirilmiş ağaçların ve meyve vermese de kokusu veya görünümü hoş olan her tür ağacın bulunduğu muhteşem bir Apollon korusu vardı.[9]

Sit alanı günümüzde, İzmir ilinin Aliağa ilçesi sınırları içinde bulunan Yenişakran beldesi yakınlarında, Çandarlı Körfezi kenarında yer alır. 12 büyük Aiol kentinden biri sayılır. Kentin, denize bir dil gibi uzanan yarımadası üzerinde tanrı Apollon'un tapınağı vardı. Gryneion önemli bir kehanet merkeziydi.[10]

Konumu ve Çevresel Özellikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çandarlık Körfezi'ne dil biçiminde uzanan Temaşalık Burnu üzerindedir.[1]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ksenophon, Gryneium'dan Eretrialı Gongylos'a ait bir yerleşim olarak bahseder.[11] Ayrıca, Alkibiadis'in 50 talent gelir elde ettiği Phrygia'daki Castrum Grunium'un da bu Gryneium kenti olması mümkündür.[12] Gryneium, Delos Birliği'nin bir üyesiydi.[13]

MÖ 334'te, Doğu ülkelerini fethetmek için Anadolu'ya gelecek Büyük İskender'in önünü açmak için yöreye gelen komutan Parmenion tarafından, direnmeleri önlemek, diğer kentlere örnek olması için kenti, saldırarak ele geçirdi, yaktı ve sakinlerini köle olarak sattı.[14] Bundan sonra Gryneion yavaş yavaş önemini kaybetti.

Araştırma ve kazı

[değiştir | kaynağı değiştir]

1883 yılında Fransızlar tarafından sadece birkaç gün süren kazılar yapılmıştır. 1957 yılında İzmir-Çanakkale karayolunun yapımı sırasında birçok mezar tahrip edilmiş ve büyük boyutlarda bir mozaik bulunarak üzeri kapatılmıştır. 1973 yılında Bergama Müzesi'nin gerçekleştirdiği kazılarda mozaik tekrar ortaya çıkarılmıştır. Bu kazılar 1973-75 yılları arasında devam etmiştir. 1992 yılında İzmir Müzesi Müdürü T. Özkan tarafından bir kurtarma kazısı yapılmıştır.[1]

Tabakalanma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Buluntular

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mimari

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nekropolis

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yarımada üzerinde gerçekleştirilen kazılarda MÖ 2. binyıl ve Klasik Dönem seramiklerinin karışık olarak bulunduğu tarım toprağının kaldırılmasından sonra, aşırı şekilde tahribata uğramış bir mimari tabaka ile karşılaşılmış, bu kesimdeki çalışmalara 50 cm derinlikte anakayanın ortaya çıkması ile son verilmiştir. Tarım toprağı kaldırıldıktan sonra yoğun bir tahribatın gözlendiği mimari tabaka ile karşılaşılmıştır. Nekropolis alanında yapılan sondajlardan 50 cm derinlikte bir mezar ortaya çıkarılmıştır. Diğer yapılan sondajda ise bitki örtüsünün altında tahrip edilmiş durumda 3 adet mezar ortaya çıkarılmış ve 3 m derinlikte 1 adet monoblok lahit ortaya çıkarılmış, bu alanda 3 m derinliğe kadar sürdürülen çalışmalarda herhangi bir mezar bulgusuna rastlanmamıştır. 10 no'lu sondajda tarım toprağı içinde tarım faaliyetleri ve erozyonla tahribata uğramış lahitlere ait parçalar bulunmuştur. Bu buluntuların kaldırılmasından sonra, 80 cm derinlikte, plaka taşlardan oluşmuş ve semerdam kapağa sahip bir mezar açığa çıkarılmıştır. Deniz seviyesine yakın olan bu mezarın içinin su ile dolu olduğu gözlenmiştir. Ayrıca buluntular arasında Aiol Orientalizan seramik örnekleri de yer almaktadır.[1]

Mezar

[değiştir | kaynağı değiştir]

1992 yılında Nekropolis alanında gerçekleştirilen kazılarda 11 sondaj açılmış, bunlardan 4, 7, 8, 10 ve 11 no'lu olanlarda mezarlar açığa çıkarılmıştır. Sondajlar sonucunda Gryneion Nekropolisi'nde, monoblok kireçtaşı lahitler, plaka kireç taşı bloklarla oluşturulan sanduka mezarlar, kremasyon mezarlar, amphora mezarlar, inhumasyon türü mezarlar ve urne mezarların varlığı gözlenmiştir. 4 no'lu sondajda 1 adet mezar ortaya çıkarılmış, ancak tahrip edildiği için buluntu vermemiştir. 7 no'lu sondajda 3 adet monoblok lahit ortaya çıkarılmıştır.[1]

Çanak çömlek

[değiştir | kaynağı değiştir]

1992 yılında kurtarma kazısı başlamadan önce yapılan yüzey araştırmasında yarımadanın doğu kesiminde Geometrik, Arkaik ve Klasik Dönem'e ait seramik parçaları, yarımadanın kuzey kesiminde ise MÖ 6. ve 5. yüzyıllara ait siyah ve kırmızı figür tekniğinde boyalı Attika seramik parçaları bulunmuştur.[1] Aynı sezon içinde gerçekleştirilen kurtarma kazısında, yarımada ve nekropolis olmak üzere iki alanda çalışılmıştır. Yarımada üzerinde H-15 plankaresinde yapılan çalışmalarda tarım toprağı içerisinde MÖ 2. binyıl ve Klasik Dönem seramikleri ile birlikte yoğun olarak MÖ 4. yüzyıl 'a ait amphora ve büyük mutfak kaplarına ait parçalar ele geçmiştir. Ele geçen bu seramik parçaları arasında pişmiş topraktan imal edilmiş ekmek pişirme tavası da yer almaktadır. Yarımada üzerindeki ikinci kazı çalışması, doğu kesiminde T-18 plankaresinde gerçekleştirilmiş, bu kesimde de yine H-15 plankaresinde olduğu gibi, üst seviyelerde karışık bir mimari ile birlikte MÖ 4. yüzyıl 'a ait amphora ve diğer seramik parçalarının varlığı gözlenmiştir. Tarım toprağı derinliğinden sonra sürdürülen çalışmalarda, tahribata uğrayan mimarinin taban seviyesinde, MÖ 4. yüzyıl 'a ait siyah firnisli Attika vazoları ele geçmiştir. 92-4 no'lu mezarda Attika stilinde ancak yerli olarak üretilmiş, palmetli kylix ile gözlü skyphos, 92-7 no'lu mezarda, bantlı skyphos ile basit bir tabak ele geçmiştir. 8 no'lu sondajda dolgu toprağı içinde in situ olmayan Attika malı palmetli lekythos ile Korinth Orientalizan ve diğer Attika vazolarına ait parçalar bulunmuştur. 10 no'lu sondajda ortaya çıkarılan mezar içinden Attika siyah figür tekniğinde bezenmiş kylix, lekythos ve skyphos ele geçmiştir. Yine bu sondajda 92-1K no'lu kremasyon mezar yonca ağızlı oinokhoesi ile birlikte bulunmuştur. 11 no'lu sondajda ise açığa çıkarılan ve iki parça blok taşla örtülen sanduka mezar içinde, iskeletin karın hizasında, Attika malı siyah firnisli kantharos bulunmuştur.[1]

Yorum ve tarihleme

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gryneion Nekropolisi'nde gerçekleştirilen kazılarda ortaya çıkarılan mezarlarda yön birliği olmadığı, mezar hediyelerinin ise monoblok taş lahitlerde mezarın içine bırakıldığı görülmüştür. Mezar türleri ve buluntular açısından bakıldığında, Gryneion Nekropolisi ile Troas, Aiolis ve İonia nekropolisleri benzer özellikler taşımaktadır. Ancak mezar konteksleri açısında değerlendirildiğinde, özellikle MÖ geç 6. yüzyıl ve 5. yüzyıl'da Tenedos, Dardanos ve Assos nekropolislerinde açığa çıkarılan kontekslerle benzer oldukları görülür.[1]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Özel
  1. ^ a b c d e f g h "Haberler". TAY Projesi. Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi. 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021. 
  2. ^ "Stephanus of Byzantium, Ethnica". snippets translated (İngilizce). Aikaterini Laskaridi Foundation. 500. 30 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2025. 
  3. ^ Herodot. Herodot Tarihi. Vol. 1.149
  4. ^ Strabon. Geographica, Vol. xiii, s. 622, Isaac Casaubon baskısı
  5. ^ Virgil, Ecl. 6.72, Aen. 4.345; Pliny. Naturalis Historia. Vol. 5.32, 32.21.
  6. ^ Stephanus of Byzantium. Ethnica. Vol. s.v. Γρύνοι.
  7. ^ Pausanias, Hellados Periegesis, (1918). "21.9", Cilt 1. çeviri W. H. S. Jones; H. A. Ormerod. Cambridge, Massachusetts; Londra: Harvard University Press; William Heinemann – via Perseus Digital Library.
  8. ^ "Harry Thurston Peck, Harpers Dictionary of Classical Antiquities (1898), G, Public Distribution of Grain, Grynēum". www.perseus.tufts.edu. 6 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2025. 
  9. ^ "Pausanias, Description of Greece, 1.21.7". 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2025. 
  10. ^ "Myrina ve Gryneion". site.adu.edu.tr. 17 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2025. 
  11. ^ Ksenofon. Hellenica. Vol. 3.1.6
  12. ^ Nep. Alcib. 9
  13. ^ "Atina ödeme listeleri". 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2025. 
  14. ^ Diodorus Siculus. Bibliotheca historica (Historical Library). Vol. 17.7.
Genel
  • Strabon, Coğrafya. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1987
  • Bilge Umar, Aolis, İnkılâp Yayınevi
  • George E. Bean, Eski Çağda Ege Bölgesi, Arion Yayınevi,1992

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Gryneion&oldid=35986233" sayfasından alınmıştır