Knidos

Knidos

Κνίδος
Knidos limanı
Konum	Yazıköy, Datça, Muğla
Bölge	Karya Asya Eyaleti (Roma İmp.)
Koordinatlar
Tür	Yerleşim
Tarihçe
Devir(ler)	Antik Çağ ve Orta Çağ
Kültür(ler)	Karya, Roma
Sit ayrıntıları
Durum	Restore

Knidos'un Türkiye'deki konumu

Afrodit figürlü gravür Knidos parası

Knidos (Antik Yunanca: Κνίδος, [knídos]), Muğla'nın Datça ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşimdir.

Yerleşim

Knidos önce bugünkü Datça ilçe merkezinin 1,5 km kuzeydoğusunda Dalacak burnu üzerindeki Burgaz mevkiinde kurulmuştu. Sonra Yarımadanın batı ucundaki Tekir Burnu üzerine taşındı.M.Ö 4.yüzyıl ortalarında 35 km uzaklıktaki , bugünkü kalıntıların bulunduğu yere ne için taşındığı ya da yerleştiği ile alakalı henüz kesin bir bilgi bulunmazken,bu taşınmada deniz ticaretindeki gelişmeler etkili olduğu düşünülmektedir.

Tarihçe

Knidos antik kent'in kuruluşu ile ilgili ilk inşa edenlerin arkeolojik veriler ışığında antik harabelerin Helenistik ve Roma dönemi yerleşimini işaret etmektedir.2014 yılında Karya antik kentleri üzerinde araştırma yapan belgesel yönetmeni Tekin Gün knidos antik kentin Akropol alanı sur temellerinin inşasını İ.Ö.4.yüzyılda yapıldığını ve çevresindeki yerleşimlerin kesintisiz iskan edildiği sanılmaktadır. Şehir surları dışında, doğuya doğru yaklaşık 7 km. uzunluğunda geniş bir alana yayılmış Nekropol (toplu mezar) bulunmaktadır. Knidos; bilim, mimarlık ve sanatta da oldukça ileri bir kentti. Tarihin büyük astronomi ve matematik bilimcisi Eudoksus, doktor Euryphon, ünlü ressam Polygnotos ve dünyanın yedi harikasından biri sayılan İskenderiye Feneri'nin mimarı Sostratos burada yaşadı.

Doktor Euryphon ve öğrencileri zamanının ikinci büyük tıp okulunu Knidos’ta kurdular. Eudoksus’un geliştirdiği ve dönemin büyük buluşu olan güneş saati, ören yerinde bugün de görülebilir.

Antik Yunan Tarihçi, coğrafyacı ve filozof yazar Amasyalı Strabon kenti kıyıdan Akropolise doğru yükselen bir tiyatroya benzetir. İç ve dış limanı ikiye ayıran yarımada üzerinde kurulmuş yapı ve özel binalar, iç limanın üzerinden şehir merkezi içi Akropolis'e hafif bir eğimle yükselen yamaçlarda oluşturulan setlerde ise topluma hizmet veren binalar kurulmuş olduğundan bahseder. Doğu batı yönünde uzanan 10 metre genişliğindeki 4 ana cadde setler üzerinde düz olarak yerleşmiş, caddeler arasındaki bağlantı ise merdivenlerle ve eğimli dik sokaklarla sağlanmış olduğu görülmektedir..

Knidos'ta tekneler

Şehir 4 km’yi bulan surlarla çepeçevre sarılmış. Askeri liman ile Akropol arasında ve güneydeki ticari limana kadar geniş bir alanı kaplıyor.

Deveboynu olarak bilinen yarımada eskiden adaymış. Baş kısmı karaya bağlanarak her iki yanında suni liman oluşturulmuş. Dolgu alanına da geçişte kullanılmak üzere bir kanal açılmış. Kuzey limanı askeri amaçla kullanılıyor, her iki yanında yuvarlak kontrol kulesi bulunuyor ve ağzı zincirle kapatılıyordu. Kontrol kulelerinden güneyde olanı bugün ayakta. Güneydeki iç liman ise daha büyük ve ticari gemilerin yanaştığı limandı.

Antik yerleşim Knidos’un biri 20.000 diğeri 5.000 kapasiteli iki tiyatrosu var. Güneyde, ticari limanın yakınındaki küçük olanı. Akropoldeki büyük tiyatro ise, taşları ve mermerleri 19. yüzyılda gemilerle götürüldüğü (taşındığı) için bugüne ulaşamamış.

Ören yerinin en güzel noktası, her iki limana hakim konumdaki Afrodit Tapınağı'dır (en). Yuvarlak planlı tapınağın çapı 17 metreydi. Afrodit heykeli tapınağın ortasındaydı. Kapılar heykele açılıyordu. Şimdi heykelin sadece kaidesi görülüyor.

Knidos antik kentindeki bazı antik kalıntılar

Ören yeri gezisinin ilginç noktalarından biri de Mevsimleri ve zamanı gösteren güneş saatidir. En tepede Apollon Tapınağı var ve kent oraya doğru bir tiyatro gibi yükseliyor. Aşağıdaki Tiyatronun hemen üzerindeki Korint Tapınağı mimar Stratos’un eseriydi.

Apollon tapınağına giden yolun ortasındaki terasta bulunan Dor tapınağı üzerine erken hristiyanlık döneminde kilise yapılmış.

Ören yerine yapılan kiliselerin renkli mozaiklerle kaplı tabanları bugün de görülebiliyor. kurtarma kazıları 1996'dan beri sürdürülen ve bugüne kadar üçte ikisi tamamlanan Stoa, MÖ 3. yüzyılda Knidos’un ünlü mimarı Sostratos tarafından yapılmış. 113 metre uzunluk ve 16 metre genişlikteki yapıda 5 x 3,80 m'lik küçük odalar meydana getirilmiş. Odaların hepsi güneye meydana açılmaktaydı.

Helenistik dönem

Kentte yapılan kurtarma kazılarından buluntular ören yerindeki küçük müzede sergileniyor.

Knidos antik kent harabeleri

İçinde bulunan harabeler

• Nekropolis
• Oedion
• Antik Mendirek
• Gymnasium
• Küçük Tiyatro/Büyük Tiyatro
• Basamaklı Cadde
• Diyonsos Tapınağı
• Antik Limanlar
• Dor Tapınağı
• Apollon Tapınağı ve Sunağı
• Yuvarlak Tapınak
• Korint Tapınağı
• Güneş Saati
• Meclis Binası

Araştırma kazıları

1.Dönem

Knidos ören yeri ilk araştırma kazıları 1858-1859 arası R. Murdoch Smith ve C.Thomas tarafından yapılan çalışmalar neticesinde Knidos antik şehir planı ortaya çıkarılmıştır. 1. dönem kazıları olarak tarih sayfalarına geçen arkeolojik araştırmalarda ortaya çıkan yapılar sırasıyla Korint tapınağı - Küçük Tiyatro - Demeter kutsal alanı - Gıymnasıum - Korint ve Nekropol (Mezarlık alanı) alanı yapıları gün yüzüne çıkarılmıştır.

2.Dönem

2. dönem kazıları ise 1967 yılında Long Üniversitesinden C. I. Love kazı başkanlığında yapılmıştır. Araştırmalarda ortaya çıkarılan Helenistik ve Roma yapıları kazı envanterine işlenmiştir. Bunlardan bazıları Bizans kilisesi, Roma dönemi konutlar, Aphrodite tapınağı, ve 10 yıl aradan sonra kazı durdurulmuş ve sonuçları yayınlanmıştır.

3.Dönem

3. dönem kazısıları 1987 de Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından Prof. Dr. Ramazan Özgan - Selçuk Üniversitesi araştırma kazı çalışmaları yapılmıştır.

4.Dönem

4. dönem 2012 yılında Müzeler Genel Müdürlüğü Selçuk Üniversitesi bölüm başkanı Prof.Dr. Ertekin Mustafa Doksanaltı kazı başkanlığında arkeolojik çalışmalar Knidos ören yerinde devam etmektedir.

Kaynakça

Knidos panorama

Dış bağlantılar

• Knidos ve Resim Galerisi
• Datça Knidos Örenyeri