Borneo Muharebesi (1941-42)
| Borneo Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pasifik Cephesi, İkinci Dünya Savaşı | |||||||
 Borneo'ya işgale giden japon askerleri bir nakliye gemisinin içinde, 1941 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Japon İmparatorluğu | |||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Kiyotake Kawaguchi |
 Dominicus Mars | ||||||
| Güçler | |||||||
|
4.500 piyade |
1.000 Sarawak Kuvvetleri | ||||||
| Kayıplar | |||||||
|
567'den fazla kayıp |
2.300 ölü | ||||||
Borneo Muharebesi, Japon İmparatorluk güçlerinin Borneo adasının kontrolüne yönelik başarılı bir seferiydi ve esas olarak Sarawak Raj'ı, Brunei, Kuzey Borneo ve Hollanda Doğu Hint Adaları'nın bir parçası olan Kalimantan'ın batı kısmını işgal amacıydı. Bu görevdeki Japon ana birimi Tümgeneral Kiyotake Kawaguchi liderliğindeki 35. Piyade Tugayıydı.[1]
Borneo'nun işgali, 7 Aralık 1941'den başlayarak Burma, Malaya ve Pasifik'teki bölgeler de dahil olmak üzere Amerika Birleşik Devletleri, Büyük Britanya ve Tayland'a saldıran ve işgal eden Pasifik'teki büyük Japon istilasının bir parçasıydı. Daha önce Nazi Almanyası ve Sovyetler Birliği ile üçlü anlaşma imzalamış olmalarından dolayı sadece Çin ile savaş halindeydiler.
1941'de Borneo, Hollanda Doğu Hint Adaları ve İngiliz himayesi altındakiler kraliyet kolonileri arasında bölündü. Beyaz Rajahlar olarak adlandırılan Brooke ailesi, neredeyse bir yüzyıl boyunca Borneo'nun kuzeybatısındaki Sarawak'ı, önce Brunei Sultanlığı'nın tamamen sınırlar içinde kalan Rajahlar olarak yönetmişti ve 1888'den itibaren Britanya İmparatorluğu'nun koruyucusu olarak adanın kuzeydoğusu, 1882'den beri İngiliz Kuzey Borneo Şirketi'ne bağlı bir başka İngiliz himayesi olan Kuzey Borneo'yu kapsıyordu. Açık denizde küçük İngiliz kraliyet kolonisi bulunuyordu.
Kalimantan olarak bilinen adanın geri kalanı Hollanda kontrolü altındaydı. Hollanda 1940 yılında Nazi Almanyası tarafından işgal edildi. Bununla birlikte, Özgür Hollanda kuvvetleri (esas olarak Hollanda Kraliyet Donanması ve 85.000 kişilik Hollanda Kraliyet Doğu Hint Adaları Ordusu savaşmaya devam etti. Üç Mihver gücü olan Almanya, Japonya ve İtalya arasındaki Üçlü Pakt karşılıklı desteği garanti ediyordu ve bu Temmuz 1941'de Fransa'nın Almanya'ya yenilmesinin ardından Fransa'nın zayıflığı Japonya'nın Fransız Çinhindi'ni işgal etmesine izin verdi. Bu, Japonya'nın 1937'den beri İkinci Çin-Japon Savaşı'ndan beri savaştığı Kuomintang'ın tedarik yolunu tıkadı. Aynı zamanda İmparatorluk Japonya'sına Çin Denizi boyunca Sarawak ve Kuzey Borneo'ya bakan bir sahil şeridi verdi. Pakt'a göre Aralık 1941'de Japonya, ABD'nin Hawaii ve Filipinler'deki topraklarına saldırdı, ABD'ye savaş ilan etti ve sonunda Almanya'nın Amerika'ya resmi savaş ilanını hızlandırdı.
Tarakan, Balikpapan ve Banjarmasin gibi zengin petrol çıkarma kapasitesiyle Borneo, Japonya için birincil hedefti ve çok zayıf korunuyordu. Doğal kaynakların kronik olarak kıt olduğu Japonya'nın, Pasifik'teki en büyük güç olma yönündeki uzun vadeli hedefine ulaşmak için garantili bir yakıt tedarikine ihtiyacı vardı. Borneo ayrıca Java, Sumatra, Malaya ve Celebes arasındaki ana deniz yollarının üzerinde bulunuyordu. Bu yolların kontrolü, bölgenin güvenliğinin sağlanması açısından hayati önem taşıyordu.
Japon kuvvetlerinin bir kısmı Miri ve Seria'yı ele geçirmek için tahsis edilirken, geri kalanı Kuching ve yakındaki hava alanlarını ele geçirecekti. Konvoy tespit edilmekten kurtuldu ve 16 Aralık 1941 şafak vakti, iki çıkarma birimi Miri ve Seria'yı İngiliz kuvvetlerinin çok az direnişiyle karşılaştı ve kolayca ele geçirdi.
Japonların Pearl Harbor Saldırısı haberinin hemen ardından Japon uçaklarının Miri üzerinde keşif uçuşları yaptığı görüldü.[2] Brooke hükûmeti Miri'deki petrol sahalarının ve hava alanlarının tamamen yok edilmesine karar verdi. Shell şirketi yetkilileri, 8 Aralık 1941'de Reddetme Planını uygulama emri aldı. Aynı günün akşamı görev tamamlandı.[3] Üretilen tüm petrol kuyuları hayati önem taşıyan ekipman ve makinelerle kapatıldı ve sökülerek Singapur'a gönderildi. Nitelikli işçiler ve önemli şirket evrakları da ekipmanlarla birlikte Singapur'a gönderildi.[2] Pencap Alayı ve birkaç yetkili Kuching'i korumak için gönderildi.[3] 16 Aralık 1941'de, Pearl Harbor bombalamasından 9 gün sonra, 10.000 kişilik Japon birlikleri Miri'deki Tanjung Lobang Plajı'na pek fazla direnişle karşılaşmadan çıktı.[3] Ancak 17 Aralık 1941'de Tarakan Adası'ndan bir Hollandalı uçan tekne, Miri açıklarında Japon muhrip Shinonome'ye (Hiroshi Sasagawa komutasındaki) saldırdı. Gemi, 228 kişilik mürettebatın tamamıyla birlikte battı [4] Başka bir X-33 uçan botu da bir Japon nakliye gemisine zarar verdi.[3]
25 Aralık günü saat 16:40 civarında, Japon birlikleri Kuching hava sahasını başarıyla kontrol etti. Pencap alayı ormanın içinden Singkawang bölgesine çekildi. 29 Aralık'ta Singkawang da emniyete alındıktan sonra, İngiliz ve Hollandalı birliklerin geri kalanı güneye doğru ormanın derinliklerine çekildi ve Kotawaringin'deki Hollanda hava sahasının bulunduğu Sampit ve Pangkalanbun'a ulaşmaya çalıştı. Güney ve orta Kalimantan, doğudan ve batıdan gelen saldırıların ardından Japon Donanması tarafından ele geçirildi. Pontianak kasabası nihayet 29 Ocak 1942'de Japon İmparatorluk kuvvetleri tarafından işgal edildi. Ormanlarla kaplı dağlarda on hafta kaldıktan sonra Müttefik birlikleri 1 Nisan 1942'de teslim oldu.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Borneo: The End in the Pacific". Australian War Memorial, London (İngilizce). 9 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023.
- ^ a b "Decline and War". MiriResortCity.com. 19 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2015.
- ^ a b c d L, Klemen (1999–2000). "The Invasion of British Borneo in 1942". Forgotten Campaign: The Dutch East Indies Campaign 1941-1942. 1 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Visser, Jan (1999–2000). "Who sank IJN destroyer Shinonome, December 1941?". Forgotten Campaign: The Dutch East Indies Campaign 1941-1942. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2024.
