Türkiye Birleşik Komünist Partisi
Türkiye Birleşik Komünist Partisi | |
|---|---|
| Kısaltma | TBKP |
| Genel başkan | Nihat Sargın |
| Kurucu | Nihat Sargın Nabi Yağcı |
| Kuruluş tarihi | 4 Haziran 1990 |
| Kapanış tarihi | 16 Temmuz 1991 |
| Önceli | Türkiye Komünist Partisi Türkiye İşçi Partisi |
| Ardılı | Sosyalist Birlik Partisi |
| İdeoloji | Komünizm |
| Siyasi pozisyon | Aşırı sol |
Türkiye Birleşik Komünist Partisi (TBKP), Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Türkiye Komünist Partisinin (TKP) birleşmesiyle kurulmuş bir siyasi parti.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuruluş
[değiştir | kaynağı değiştir]12 Eylül Darbesi ardından yurt dışına giden ve Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Türkiye Komünist Partisi (TKP) 8 Ekim 1987’de birleşerek Türkiye Birleşik Komünist Partisi olduklarını Brüksel’de açıkladılar.[1] Kasım 1987'de partilerinin TBKP adı altında birleşme kararı alması üzerine partinin yasal kuruluşunu gerçekleştirmek amacıyla Türkiye'ye dönen TİP Genel Sekreteri Nihat Sargın ve TKP Genel Sekreteri Haydar Kutlu (Nabi Yağcı) 2,5 yıl tutuklu kaldıktan sonra,yurt içinde ve dışında tepkilerin sürekli arttığı, Türk Ceza Kanunu'nun 141–142 ve 163. maddelerinin kaldırılması için TBMM içinde mutabakat oluştuğu bir ortamda Mayıs 1990'da serbest bırakıldılar ve 4 Haziran 1990'da resmi dilekçelerini teslim ederek Türkiye Halk İştirakiyyun Fırkası adıyla yasal olarak kurulmuş olan komünist partisinin 1922'de yasaklanmasından sonra Türkiye'nin ilk yasal komünist partisini kurdular.
Kapatılması
[değiştir | kaynağı değiştir]TBKP Ocak 1991'de toplanan kongresinde aldığı kararla "sosyalistlerin geniş birliği" çalışmalarında yer alarak Ocak 1991'de kurulan Sosyalist Birlik Partisine katıldı. Bununla birlikte, yasal ve tüzel varlığı devam ederken, kuruluşunun hemen ardından Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının hazırladığı 14 Haziran 1990 tarihli iddianame ile açılan dava sonucunda, 16 Temmuz 1991 tarihinde başkan Yekta Güngör Özden, başkanvekili Güven Dinçer ve üyeler Servet Tüzün, Mustafa Şahin, İhsan Pekel, Selçuk Tüzün, Ahmet Necdet Sezer, Erol Cansel, Haşim Kılıç ve Yalçın Acargün'den oluşan Anayasa Mahkemesi tarafından "sosyal bir sınıfın diğer sosyal sınıflar üzerinde egemenliğini kurmayı" ve "Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı amaçladığı" ve "kullanılmasına yasal olanak bulunmayan bir adla kurulduğu ve kapatılan bir siyasi partinin devamı olduğu" gerekçeleriyle oy birliğiyle kapatıldı.[2]
1998 yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, yasağın İnsan Haklarını ve Temel Özgürlükleri Koruma Sözleşmesi'ni ihlal ettiğini tespit etti.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Siyasi Partiler". Türkiye Büyük Millet Meclisi - Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Başkanlığı. 26 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023.
- ^ ""Anayasa Mahkemesi'nin TBKP hakkındaki kapatma kararı"". 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.
- ^ "United Communist Party of Turkey and Others v. Turkey - 19392/92". European Court of Human Rights. 30 Ocak 1998. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023.
