Sındıran, Şenkaya
| Sındıran | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Sındıran Sındıran'ın Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Şenkaya |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1661 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 96 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25360 |
Sındıran, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Sındıran köyünün Türkçe kaynaklardaki eski adı Egerek ya da Ekrek'tir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Egerek / Ekrek (اكرك) olarak geçer.[4][5] Bu adın Gürcüce Agaraki'den (აგარაკი) değişime uğradığı tahmin edilmektedir. Agaraki ise Eski Gürcücede tarla, köy anlamına gelir.[6]
Egrek veya Ekrek köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcü yönetiminden ele geçirmiştir.
Egerek köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre Egerek, Gürcistan Vilayeti içinde Penek sancağının Penek nahiyesine bağlıydı. Köyün nüfusu, biri Müslüman olmuş 6 haneden oluşuyordu.[4]
Egerek köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. 1886 tarihli nüfus sayımında Rus idaresince "Akryak" (Акрякъ) olarak kaydedilmiş olan köy Oltu sancağının Oltu kazasına bağlı Penek nahiyesinin dokuz köyünden biriydi. Nüfusu, 101'i erkek ve 100'ü kadın olmak üzere 30 hanede yaşayan 201 kişi yaşıyordu ve nüfusun tamamı Ermenilerden oluşuyordu.[7]
Rus idaresinde Egerek köyünün nüfusu artmış, 1896 yılında 265 kişiye, 1906 yılında 332 kişiye ulaşmıştır.[8] Ertesi yıl köyü gezen Gürcü tarihçi Ekvtime Takaişvili’nin verdiği bilgiye göre köyde üç kilise bulunuyordu. Köyde yıkık kiliseye ait koç başı figürlerin ve Gürcüce yazıtın silindiği taşlar, yeni inşa edilmiş Ermeni kilisesinin inşasında kullanılmıştı. Köyün yukarısındaki kiliseden de geriye ise, sadece apsisli kuzeydoğu kısmı ve bir penceresi kalmıştı. Bu kilisenin etrafındaki mezarlık o tarihte duruyordu.[9]
Ekrek köyü 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Erzurum vilayetinin Oltu kazasına bağlı Kosor nahiyesinin köylerinden biriydi.[5] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 178 kişiden oluşuyordu[10] Ekrek veya Egerek "yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Sındıran olarak değiştirilmiştir.[11] 1965 nüfus sayımına göre Sındıran köyünde 285 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 87 kişi okuma yazma biliyordu.[12]
Sındıran köyünde, kayaya oyulmuş yapı kompleksi olan Agaraki Manastırı ve Lihsori Deresi kıyısındaki Leksori Manastırı dışında, üç kilisenin varlığı bilinmektedir. Rus idaresi sırasında 1907 yılında köyü gezen Gürcü tarihçi Ekvtime Takaişvili de burada üç kilise tespit etmiştir. Takaişvili’nin verdiği bilgiye göre, bu kiliselerden birinin yerine Ermeniler yeni bir kilise inşa etmişti. Eski kiliseden yuvarlak sütun ve taş üzerine oyulmuş koç başları kalmıştı. Bu kabartmalar o tarihte yeni kilisenin duvarlarında bulunuyordu. Kilisenin giriş kapısının üstüne konan taşta Gürcüce Asomtavruli yazı kazılıp silinmişti. Köyün yukarısında kesme taştan inşa edilmiş ikinci bir kilise bulunuyordu. Bu kiliseden geriye, apsisi ve penceresiyle birlikte kuzeydoğu kısmı kalmıştı. Kilisenin etrafında mezarlık bulunuyordu. Bu kilisenin üst tarafında üçüncü bir kilise daha vardı. Bu kilisenin haç planlı ve kubbeli bir yapı olduğu kalıntılarından anlaşılıyordu. Bugün bu üç kiliseden geriye hiçbir şey kalmamıştır.[9][13] Ayrıca Gürcü manastırı Leksori Manastırı ve ana kilisesi Leksori Kilisesi de günümüzde Sındıran, İkizpınar ve Teketaş köylerinin sınır bölgesinde, Oltu Çayı'nın bir kolu olan Lihsori Deresi'nin sol kıyısında yer alır.[4][9]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Şenkaya Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[14]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 156 km, Şenkaya ilçe merkezine 11 km uzaklıktadır.[15][16] Mahalle, Şenkaya'nın kuzeydoğusunda olup, 
numaralı Akşar-Şenkaya il yolu kenarındadır.[17]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 96[1] |
| 2021 | 103[1] |
| 2020 | 102[1] |
| 2019 | 98[1] |
| 2018 | 115[1] |
| 2017 | 92[1] |
| 2016 | 93[1] |
| 2015 | 102[1] |
| 2014 | 101[1] |
| 2013 | 124[1] |
| 2012 | 110[2] |
| 2011 | 105[2] |
| 2010 | 117[2] |
| 2009 | 115[2] |
| 2008 | 115[2] |
| 2007 | 109[2] |
| 2000 | 140[2] |
| 1990 | 153[18] |
| 1985 | 211[19] |
| 1965 | 285[20] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Şenkaya Sındıran Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Sindiran, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. Cilt, s. 568". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022.
- ^ a b "Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 226". 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023.
- ^ "აგარაკი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 4 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 724". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 119, ISBN 9786052100271.
- ^ a b c Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli’de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (Gürcüce), 1938, Paris, s. 34. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Ekvtime Takaişvili 1938" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 247.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 647". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 261.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 58-59, ISBN 9789941478178.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Sındıran Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Sındıran to Erzurum". Sındıran to Erzurum. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Google Maps". Google Maps. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.