Balâ
 |
Bu maddedeki bazı bilgilerin kaynağı belirtilmemiştir. |
| Balâ | |
| — İlçe — | |
 |
|
 |
|
| Koordinatlar: 39°33′K 33°16′D / 39.55°K 33.267°D | |
| Ülke | Türkiye |
|---|---|
| İl | Ankara |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu |
| Yönetim | |
| - Kaymakam | Ali Gökay [1] |
| - Belediye başkanı | Arif Kaplan (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| - Toplam | 2,830 km2 (1,1 mi2) |
| Rakım | 1,310 m (4 ft) |
| Nüfus (2015) | |
| - Toplam | 21,618 |
| - Yoğunluk | 8,4/km² (21,8/sq mi) |
| - Kır | - |
| - Şehir | 21,618 |
| Zaman dilimi | UDAZD (+3) |
| Posta kodu | 06720 |
| İl alan kodu | 0312 |
| İl plaka kodu | 06 |
| İnternet sitesi: www.bala.gov.tr YerelNET Balâ |
|
Balâ, Ankara'nın doğusunda bulunan bir ilçe. Ankara'ya 78 km'lik asfalt yol ile bağlıdır. Balâ, Türk siyaset hayatında fazla bilinmeyen bir yönüyle önemli bir yere sahiptir. Mustafa Kemal Atatürk, Balâ milletvekilidir.[2]
İçindekiler
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
1850 yılına ait Osmanlı arşiv belgelerinden, tarihçi Prof. Dr.Tufan Gündüz'ün araştırmalarına göre; Balâ halkının kökeni Türkmenistan Daşoğuz kökenli olup Erzurum (Pasinler Horasan) - Aydın (Söke Koçarlı)'dan gelmektedir.[kaynak belirtilmeli]
İlçe ve köylerinin halkı çoğunlukla "Bozulus Türkmenleri"dir. Türkmen oğuzların bayındır boyundandırlar. Bozulus Türkmenleri'nin en büyük aşiretlerinden biri olan Tabanlı aşiretine mensupturlar. Tabanlı aşireti Balâ havalisinde Bayat-ı Cedid Beyliği Cemaati ve Aydın Beyliği Danişmentli Cemaatini bünyesinde toplamıştır. Daha önce Erzurum (Pasinler-Horasan) ve Aydın (Söke-Koçarlı) bölgesinde bulunmuşlardır. Erzurum ve Aydın ilinin yerli halkı iken göçüp gelmiş değillerdir. 1515 yılında Türkmenistan Daşoğuz'dan Türkiye'ye gelerek Erzurum (Pasinler Horasan) - Aydın (Söke Koçarlı) arasında konar göçer Yörük hayatı yaşamışlardır. 1540 Yılında Tabanlı aşireti 3 cemaatte toplam 316 hane ve 33 mücerred vergi nüfusuna sahipti. İkinci selim döneminde ise bu miktar 595 hane ve 166 mücerrede yükselmişti. Tabanlı aşiretinin kalabalık bir nüfusa sahip olmasına ve bu özelliğini uzun süre devam ettirmesine rağmen Akkoyunlu Devleti'nin siyasi faaliyetleri içinde adına tesadüf edilmemektedir.
1690 Yılında Osmanlı devletinin çıkardığı ferman emriyle "Türkmenler bir eyalet dışında başka bir eyalete geçip yaylak yada kışlak tutamayacaktır." Ferman emri üzerine bugün bizim atalarımızı oluşturan insanlar Erzurum (Pasinler Horasan) ve Aydın (Söke Koçarlı)'dan kalkıp tekrar bugünkü bulunduğu Balâ İlçesi sınırlarına gelmişlerdir. Balâ'yı 1690-(91) Yıllarında ağustos ayında dönemin aşiret reisi (İmirzalıoğlu) Şeyh Ali Mirza kurmuştur. Bozulus'un Erzurum (Pasinler Horasan) - Aydın (Söke Koçarlı) bölgesinden ferman emriyle orta Anadolu'ya gelip Balâ havalisine yerleştikten sonra tabanlı aşiretine mensup bazı kişiler eşkıyalık faaliyetleri içinde bulunmuş ise de bu tür faaliyetlerden aşiretin kendiside bizar olmuş, münferid hadiseler aşiretin ileri gelenleri tarafından önlenmiştir. Balâ ilçesi tarih boyunca "Kasaba-i Balâ, Bozulus Sancağı, Kaza-i Yörükan, Tabanlı Kazası" olarak adlandırılmıştır.
Balâ'nın yapılanmasını sağlayan 1860 yılındaki aşiret reisi(İmirzalıoğlu) Mir Osman Bey olmuştur.
Yerleştikleri Köyler ; Balâ ilçe merkezi, Aşıkoğlu, Karadalak, Sırapınar, Yeniyapanşeyhli, Tol, Şehriban, Büyükbayat, Küçükbayat, Karahamzalı, Üçem, Büyükboyalık, Küçükboyalık, Çatalören, Çatalçeşme, Yaylalıözü, Yöreli, Suyugüzel, Gülbağı, Hanburun, Sarıhöyük Köylerini kurarak yerleşik düzene geçmişlerdir. Ayrıca bu köyler arasında birbirleriyle sıkı bir şekilde akrabalık bağları bulunmaktadır.
Balâ havalisini yurt tutan Bozulus Türkmenleri Tabanlı Aşireti'nin nüfusu 1800'lü Yılların başında bir çok şehirden fazla idi. Bu nüfus 20.000'e çıkınca Osmanlı Devleti Balâ havalisindeki Türkmenleri tekrar Batı Anadolu'ya göndermek istedi. Bunun üzerine Balâ'daki Türkmenler Aydın eyaletinin Söke Koçarlı havalisine göç etti. Balâ'dan göç eden Türkmen kabilesi; Aşıkoğlu, Karadalak, Çatalören ve Tol köyünün bir kısmı oldu. Göç eden bu köyler gittikleri Aydın eyaletinin Söke Koçarlı havalisinde kısa bir süre kaldıktan sonra 1820 yılında tekrar Balâ havalisine gelmişlerdir. Batı anadoluya giden bu Türkmen kabilesinden bazı gruplar geri dönmeyip Aydın eyaletinin Söke ve Koçarlı havalisine, bir kısmı ise Afyonkarahisar eyaletinin Emirdağ, Bolvadin, Şuhut ve Sandıklı havalisine yerleşmişlerdir.
Diğer Türk köyleri çevre yerleşim yerlerinden gelmişlerdir. İlçeye Balâ ismi verilirken Bozulus isiminden esinlenerek verilmiştir.
1800'lü Yılların başında ilçenin sınırlarının ücra yerlerine İç Anadolu'ya sürgün getirilen Kürtler yerleştirilip 15 köy kuruldu.
Son olarak 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşında Osmanlı Ordularının yenilmesi Kafkasların Rusların eline geçmesi nedeniyle Anadolu'ya göç etmek zorunda kalan bir grup
"Çerkes" ilçemize gelip yerleşmeye karar verdikten kısa bir süre sonra ilçeyi büyük oranı terk etmiştir.
İlçenin 2016 belediye tüzüğünde 47 köyü (mahallesi) bulunmaktadır. [3]
Atatürk ve Balâ[değiştir | kaynağı değiştir]
Ulu önder Mustafa Kemal Atatürk 26 Aralık 1919 Cuma günü hareketle Keskin'lilerin koruma ve gözetiminde İğdebeli-Köprüköy yolu ile Balâ'ya gelinmiş, üçem ve aşıkoğlu köylerinde dinlenmiş köylülerin fikirlerini almış vaktin geç olması ve bölgenin Ormanlık olmasından dolayı Keskin'li süvarilerle geceyi beynam köyünde geçirip ve 27 Aralık 1919 da Dikmen sırtlarından Ankara ya girilmiştir. Cumhuriyet kurulduktan sonra ulu önder milletvekilliğini Balâ'dan koymuştur.[4][5]
Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]
Yörede Türkmen/Abdal Kültürü vardır. Balâ ve Keskin türkülerini gün yüzüne çıkarıp geniş kitlelere ulaşmasını sağlayan mahalli usta sanatçı Hacı Taşan olmuştur. Balâ ve Keskin'deki folklorik oluşum ve Türkmen/Abdal türkülerinin anonimleşme sürecindeki
farklı ve ağırlıklı yerini vurgulayan bu söz, bir bakıma birbiriyle komşu Balâ ve Keskin bu iki yörenin karekteristik özelliklerine de işaret eder. Yöre türkülerinin ağırbaşlı ve durulmuş lirizmi hemen farkedilir. Balâ orta Anadolu'nun en zengin halay bölgelerinden biri olduğu kadar halayların eşlik sazı olan davul zurnanın da en iyi icra edildiği yörelerden biridir. Balâ ve Keskin yöresi halayları ayak ve bel hareketlerine dayanır. Ağır fakat gösterişlidir. 20- 30 kadın kendi aralarında halay çekerler. Sin sin ve cirit oynanır. Eskilerde Balâ ve Keskin kökenli saz ve söz üstadları oyun ve halaylara eşlik sağlarlarmış. Yine bu topluluk düğün ve kutlamalar dışında, kahveleride ziyaret ederek türkmen/Abdal müzik kültürünü, bozlaklar başta gelir, köy ahalisine aktarırlarmış.
Balâ ve Keskin civarı Atayurt'tan at sırtında Anayurt'a gelirken getirdiğimiz ve gözümüz gibi koruduğumuz kültür/müzik değerlerinin en yoğun yaşandığı ve yaşatıldığı yörelerden biri Balâ. Yöreye damgasını vuran iki önemli kültürel havzadan biri Keskin ve Balâ diğeri ise saz ve söz kültünün hayatın ayrılmaz parçası olduğu önemli bir Türkmen/Abdal yerleşim yeri olan Koçyayla ve Yeniköy köyleri. Keskin ve Balâ en kadim ve geleneksel sazlarımız olan davul, zurna ve bağlamanın, daha ziyade gerçek Türk dansı olan halaylar eşliğinde icra edildiği; bu özelliği ile Osmanlı’dan günümüze değin saygınlığını koruyan bir ilçe. Bu kadim sanatı başarıyla sürdürenler ise, Balâ ve Keskin'e bağlı çevre köylere yerleşmiş ağırlıklı olarak Türkmen/Abdal aşiretine mensup ustalar. Ünlü Müzik yazarı,folklor araştırmacısı Halil Bedii Yönetken yöreyi bir halay ve bozlak merkezi olarak niteler ve bu kültürün yegane taşıyıcısı Keskin'li ve Balâ'lı Abdalların tarihi misyonlarından ve onlardan derledikleri davul zurna ezgilerinden övgüyle söz eder. Yörede kullanılan temel çalgılar aynı zamanda en eski Türk sazları olan davul, zurna ve bağlamadır. Kemanın da daha sonra yöresel enstrümanlar arasına girerek ustalar elinde adeta millîleştiğini ve çok usta keman icracıları yetiştiğini biliyoruz. Halk müziği repertuarımız içerisinde klasik türkülere örnek teşkil eden "Allı Turnam, Yaylalar İçinde Erzurum Yayla, Bugün Ayın Işığı, Hoplatma" adlı halay türküleri yöreyle özdeşleşmiştir. Ankara'da Yedim Taze Meyvayı adlı uzun hava ise, yörenin en karakteristik uzun havalarından biridir.
Yöresel Yemeklerimiz : Balâ Tavası, Topalak, Hoşmerim, Katmerli Çörek, Göbete,Yufka Ekmeği, Bazlama, Kömbe, Oğmaç, Mantı, Madımalak, Su Böreği, Kavurga, Kara kabak, Kabak Gülü Dolması, Besmet, Hedik, Erişte, Sızgıt, İncir Uyutması, Pekmez Peltesi (helvası), Etli Mercimekli Bulgur Pilavı, Ağuz, Kuymak yemekleridir.
Şive[değiştir | kaynağı değiştir]
İlçe ve köy halkı geneli Türkmen kökenli oldukları için Türkçe'nin Balâ'da kullanılan şivesi Türkmen Türkçesine benzerlik gösterir.[kaynak belirtilmeli]
İklimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Yazları sıcak, kışları soğuk ve kar yağışlı geçer. Yüksekliği nedeniyle kış aylarında Ankara ilinin en soğuk ilçelerindendir.
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Küçük atölyelerin bulunduğu Balâ'nın ekonomisi büyük ölçüde tarım,sanayi ve ticarete dayalıdır. Ayrıca ilçede buğday arpa ayçiçeği, mercimek, nohut, fasulye, şeker pancarı, kavun ve karpuz yetiştirilmektedir. Kızılırmak üzerinde kurulan Kesikköprü Barajı ilçe sınırları içerisindedir.
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
İlçenin nüfusu Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi 2015 verilerine göre 24.142'dir. 2.530 km² yüz ölçümündeki ilçeye bağlı 47 köy bulunmaktadır.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1965[6] | 41.415 | 3.646 | 37.769 |
| 1970[7] | 42.206 | 3.899 | 38.307 |
| 1975[8] | 44.735 | 4.107 | 40.628 |
| 1980[9] | 45.158 | 4.193 | 40.965 |
| 1985[10] | 46.940 | 5.477 | 41.463 |
| 1990[11] | 37.612 | 6.236 | 31.376 |
| 2000[12] | 39.714 | 6.616 | 33.098 |
| 2007[13] | 23.505 | 6.912 | 16.593 |
| 2008[14] | 29.239 | 12.345 | 16.894 |
| 2009[15] | 23.822 | 10.385 | 13.437 |
| 2010[16] | 19.426 | 8.506 | 10.920 |
| 2011[17] | 18.861 | 8.115 | 10.746 |
| 2012[18] | 17.397 | 7.542 | 9.855 |
| 2013[19] | 23.138 | 23.138 | veri yok |
| 2014[20] | 22.142 | 22.142 | veri yok |
| 2015[21] | veri yok | veri yok | veri yok |
Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]
Belediye başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıl | Ad | Parti |
|---|---|---|
| 1963 | Esat Bayat | AP |
| 1968 | Fethi Bayat | AP |
| 1973 | Hacı Şahsuvaroğlu | CHP |
| 1977 | Neşet Altıntop | CHP |
| 1984 | Fethi Bayat | ANAP |
| 1989 | Selahattin Çakır | MÇP |
| 1994 | Neşet Altıntop | SHP |
| 1999 | Selahattin Çakır | MHP |
| 2004 | İbrahim Gürbüz | MHP |
| 2009 | İbrahim Gürbüz | MHP |
| 2014 | İbrahim Gürbüz | AK PARTİ[22] |
Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]
Kızılçam ağaçlarıyla kaplı Beynam Ormanları ve Kesikköprü Barajı hem ilçenin hem de Ankara'nın önemli mesire yerlerinden biridir. Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin
Kesikköprü mahallesinde yaz kampı bulunmaktadır.
Eğitim öğretim[değiştir | kaynağı değiştir]
İlçe Merkezinde biri genel, üçü meslek olmak üzere dört lise vardır. Afşar'da Afşar Çok Programlı Lisesi ve Kesikköprü'de Faik Güngör Çok Programlı Lisesi vardır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ http://www.bala.gov.tr/
- ^ Yavuz Donat, Sabah Gazetesi, 05/08/2005
- ^ [1][2]
- ^ http://www.turktoresi.com/viewforum.php?f=64
- ^ https://www.facebook.com/Balailcesibozulusturkmenleritabanliasireti
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BspSJqIL. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtmjtxgL. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtoO3ifh. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuI3su7. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtwAeII8. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtxrwMwA. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtzoGkrY. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1c5d9z. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3QVFyx. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCdwopR. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEhFz2e. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGJ4Lkg. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxNK01Q. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUYkgDG. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCUb56d. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- ^ "wikipedia". 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150607090200/http://tr.wikipedia.org/wiki/Ankara%27da_2014_T%C3%BCrkiye_yerel_se%C3%A7imleri. Erişim tarihi: 06 Eylül 2014.
|
||||||
