İçeriğe atla

Horasan, Erzurum

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Horasan
İlçe
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlErzurum
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamMesut Ozan Yılmaz
 • Belediye başkanıHayrettin Özdemir (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam1.669 km²
Rakım1540 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam15.898
 • Kır
-
 • Şehir
38.090
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu442
İl plaka kodu25

Horasan, Erzurum iline bağlı ilçe ve bu ilçenin idari merkezi kasabadır.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Horasan ilçesinin Antik Çağ'dan bu yana yerleşim alanı olduğu Urartu yazıtından da anlaşılmaktadır. Horasan, Urartu döneminde Biani şeklinde anılan Basiani bölgesinde yer alıyor ve Aşağı Basiani bölgesini oluşturuyordu.[2] Nitekim Urartu kralı Menua'ın bir Proto-Kartveli krallığı olan Diaohi'yi yağmaladığını ve bu devletin kralı Utupurşi'yi haraca bağladığını anlatan yazıt, Horasan ilçesine bağlı Yazılıtaş köyünde bulunmaktadır.[3]

Aşağı Basiani veya Horasan bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan Krallığı sınırları içinde yer alıyordu. Nitekim 13. yüzyılın başında Gürcüler ile Türkler arasındaki Basiani Savaşı bu bölgede meydana gelmiştir. Osmanlılar bu bölgeyi 1545 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir.

Ancak Horasan kasabasının eski bir yerleşim yeri olmadığı 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinden de anlaşılmaktadır. Söz konusu nüfus defterinde bu isimde bir köy bulunmamaktadır.[4] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde yer almış olan Horasan (خوراسان) köyü, Erzurum vilayetinin Hasan Kala kazasının Pasin-i Süfla nahiyesine bağlıydı. Pasin-i Süfla (Aşağı Pasin), Gürcü Krallığı yönetiminde Aşağı Basiani olarak adlandırılan bölgenin Osmanlı dönemindeki adıydı. Pasin-i Süfla nahiyesi bu sırada 45 köyü kapsıyordu.[5] 1935 genel nüfus sayımında Horasan aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 774 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sırada Hasan Kala kazasının adı Pasinler olarak değişmişti. "Pasinisüfla" şeklinde yazılmış olan nahiyenin idari merkezi ise Zanzak köyü idi.[6] 1945 genel nüfus sayımında ise Horasan köyü nahiyenin idari merkezi olmuştu. Bu sırada Aşağı Pasin bucağı 25 köyden oluşuyordu.[7]

Pasinler ilçesine bağlı Aşağı Pasin ve Aras bucakları birleştirerek 27 Kasım 1953 tarihinde 6191 sayılı kanunla Horasan ilçesi kuruldu.[8] Bu arada Horasan köyünün adı "Mağaracık" olarak değiştirilmiş, ancak kısa süre sonra köye tekrar Horasan adı verilmiştir.[9] 1955 gelen nüfus sayımında Horasan kazası merkez (eski Aşağı Pasin) ve Aras nahiyelerinden oluşuyordu. Merkez nahiyeye 38 köy, Aras nahiyesine ise 27 köy bağlıydı. Horasan kazasının idari merkezi olan Horasan kasabasının nüfusu 3.441 kişi, Horasan kazasının nüfusu ise 31.832 kişiden oluşuyordu.[10]

Yazılıtaş köyündeki kale ile Urartu yazıtı ve Aliçeyrek köyündeki kaya mezarı Horasan ilçesindeki önemli tarihsel kalıntılardır.

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Horasan ilçesi kuzey ve doğuda Kars, güneydoğuda Ağrı illeri, güneyde Karayazı, batıda Köprüköy ve Pasinler, kuzeybatıda Narman ilçeleriyle çevrilidir.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıl Toplam Şehir Kır
1955[11] 31.832 3.441 28.391
1960[12] 37.076 4.597 32.479
1965[13] 39.270 5.236 34.034
1970[14] 43.587 7.409 36.178
1975[15] 45.814 7.724 38.090
1980[16] 49.087 10.208 38.879
1985[17] 50.730 12.402 38.328
1990[18] 49.677 14.144 35.533
2000[19] 45.587 16.151 29.436
2007[20] 45.241 18.664 26.577
2008[21] 44.588 17.838 26.750
2009[22] 44.073 17.340 26.733
2010[23] 43.852 17.661 26.191
2011[24] 43.806 18.169 25.637
2012[25] 43.063 18.246 24.817
2013[26] 42.403 42.403 veri yok
2014[27] 41.310 41.310 veri yok
2015[28] 40.299 40.299 veri yok
2016[28] 40.143 40.143 veri yok
2017[28] 39.467 39.467 veri yok
2018[28] 39.445 39.445 veri yok
2019[28] 38.837 38.837 veri yok
2020[28] 38.090 38.090 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012. 
  2. ^ "ბასიანი: კულტურის ძეგლების კატალოგი" / Basiani: A Catalogue of the Monuments of Material Culture (Basiani: Maddi Kültür Anıtları Kataloğu), Tiflis, 2024, s. 10. ISBN 978-9941-9888-4-4
  3. ^ "ბასიანი: კულტურის ძეგლების კატალოგი" / Basiani: A Catalogue of the Monuments of Material Culture (Basiani: Maddi Kültür Anıtları Kataloğu), Tiflis, 2024, s. 78. ISBN 978-9941-9888-4-4
  4. ^ Ümit Kılıç, "XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Pasinler ve Köylerinin Demografik ve İskan Yapısı", A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı: 42, 2010, s. 241-257
  5. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 229.
  6. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 177" (PDF). 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2025. 
  7. ^ "1945 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1948, s. 232" (PDF). 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2025. 
  8. ^ "Resmi Gazete, 4 Aralık 1953" (PDF). 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Nisan 2025. 
  9. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1950). "1950 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). tuik.gov.tr. 17 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022. 
  10. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1955). "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). tuik.gov.tr. 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022. 
  11. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  12. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  13. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  26. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  27. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  28. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Horasan Nüfusu - Erzurum". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Erzurum Horasan Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Horasan,_Erzurum&oldid=35278541" sayfasından alınmıştır