Dede Garkın

Vikipedi, özgür ansiklopedi
16.22, 20 Ocak 2021 tarihinde 2003:e2:b735:d100:5976:39ad:e917:a16 (mesaj) tarafından oluşturulmuş 24696061 numaralı sürüm (Kaynaklarla birlikte bilgiler eklendi.)
Makale serilerinden
İnanç
Allah  • Muhammed  • Hak-Muhammed-Ali  • Muhammed-Ali  • Kur'an  • İslâm Peygamberleri  • Nefesler  • Dört Kapı Kırk Makam  • Şeriat  • Tarikat  • Hakikat  • Marifet  • Tâkıyye  • Tevella  • Teberru  • Nûr  • Vahdet-i Vücud  • Keşf  • Nefis  • İhsan
On İki İmam
1. Ali  • 2. Hasan  • 3. Hüseyin  • 4. Zeynel Abidin  • 5. Muhammed el-Bakır  • 6. Cafer-i Sadık  • 7. Musa el-Kâzım  • 8. Ali er-Rıza  • 9. Muhammed el-Cevâd  • 10. Ali el-Hadî  • 11. Hasan el-Askeri  • 12. Muhammed Mehdi
Önderler
Hatice  • Fatıma Zehra  • Ali  • Hasan bin Ali  • Hüseyin bin Ali  • Ehli Beyt  • 14 Masum-u Pak  • Yediler  • 17 Kemerbest  • Kırklar
Etkin kişiler
Hızır  • Veysel Karani  • Salmân-ı Fârisî  • Câbir bin Hayyan  • Z'ûl-Nûn el-Mısrî  • Ebâ Yezîd-i Bistâmî  • El-Hallac  • Ebu'l Vefâ  • Ebû’l Hasan Kharakânî  • Yusuf Hemedani  • Muin’ed-Dîn Nâsır-ı Hüsrev  • Ahmed Yesevî  • Ahmed Er Rufai  • Abdülkâdir Geylânî  • Kutb'ûd-Dîn Haydar  • Muhyiddin İbn Arabi  • Ahi Evran  • Hacı Bektaş-ı Veli  • Mevlâna Celâleddîn  • Hacı Bayram-ı Veli  • Sadreddin Konevî  • Tac'ed-Dîn Zahid Gilani  • Baba İlyas  • Sarı Saltık Baba  • Barak Baba  • Taptuk Emre  • Yunus Emre  • Âşık Paşa  • Safiyüddin İshak  • Karaca Ahmet  • Sadreddin Musa  • Abdal Musa  • Nesîmî  • Şah Ni'metullah Velî (Nûr'ed-Dîn Kirmanî)  • Şeyh Cüneyt  • Şeyh Haydar  • Sultan Ali  • Hatai  • Kaygusuz Abdal  • Balım Sultan  • Gül Baba  • Pir Sultan Abdal  • Fuzûlî  • Kul Himmet  • Virani  • Yedi Ulu Ozan  • Nurbakşî  • Galibî
Tarihi
Emevîler • Ebû Müslim El-Horasanî • Babek Ayaklanması • Babek Hürremi • Abbâsîler • Alavîler • Fatımîler • İlhanlılar • Baba İshak ayaklanması • Baba İshak • Şeyh Bedreddin • Börklüce Mustafa • Osmanlı İmparatorluğu'nda Alevi zulmü • Şah Kulu Baba Tekeli isyanı • Şah Kulu • Çaldıran Muharebesi • Yavuz Sultan Selim • Celâlî ayaklanmaları • Baba Zünnun İsyanı • Kalender Çelebi İsyanı • Kalender Çelebi • Abaza Mehmed Paşa • Kuyucu Murat Paşa • Safev’îyye • Safevîler • Avşarlar • Kaçarlar • Bektâş’îyye • Vaka-i Hayriye • II. Mahmud • 1830 Yezidi İsyanı • Dersim ayaklanmaları • Nuri Dersimi • Koçgiri İsyanı • Seyit Rıza • Dersim katliamı • Maraş katliamı • Çorum katliamı • Sivas katliamı
İbâdet
Cem • Cemevi • Semah • Cuma Namazı • Dua • Oruç • Zekât • Kurban • Adak • Mevlit • Keramet • Ziyaret • Musâhip • Düşkünlük
Dinî günler
Mevlut Kandili • Regaip Kandili • Miraç Kandili • Berat Kandili • Kadir Gecesi • Ramazan Bayramı • Kurban Bayramı • Aşure Günü • Nevruz • Hıdırellez • Hızır Orucu • Muharrem orucu • 26-28 Ramazan / Kadir orucu • Masum-u Pak Orucu • Gadir Hum Bayramı • Hacı Bektaş-ı Veli Anma Törenleri
Tarîkat
• A) İslâmî-Sufi/Tasavvufî Kökenliler

    • 1) Alavîler
      • Horasan Melametîliği
        • Kalenderîlik
          • Haydarîlik
        • Nakşibendiye
        • Mevlevîlik
        • Yesevilik
          • Bektâşîlik
            • Ahilik
    • 2) Kadiriye
      • Nimetullahîlik
        • Nurbakşîlik
      • Rufailik
        • Galibilik
    • 3) Zahidiyye
      • Halvetiyye
        • Bayramiyye
          • Halvetiye
      • Safeviyye
        • Kızılbaşlar
          • Çepniler
          • Tahtacılar

• B) Hürremîyye (Kızıl-Giyinenler)
    • 1) Celâlîyye
    • 2) Vefâîyye
      • Babailer
        • Baba İlyasçılar
        • Baba İshakçılar
        • Barak Babacılar
          • Hurûfîyye (Dîn)
            • Dedebabalık
              • Ali’îyye
              • Harabat’îyye
            • Nûktâvîlik

• C) Nusayrîyye (Arap Aleviliği) (Din)
    • 1) Haydariyye
    • 2) Şemsiyye / Şimaliyye
    • 3) Kameriyye / Kilaziyye
    • 4) Gaybiyye

• D) Yezdânizm (Kürt Alevîliği)
    • 1) Yâresân (Yarsanizm)
    • 2) Yezidi (Ezidilik) (Dîn)

    • 3) Çınarcılık (Işık Alevîliği)
Hizipler ve İ'tikadî mezhepler
Sünnîlik • Şiîlik • Haricîlik • Bâtınîlik
Diğer etkileşim grupları
Melâmîlik • Kalenderîlik • Yesevîlik • Kadirilik • Rufailik • Haydarîlik Mevlevîlik •Halvetiyye • Ekberilik • Bayramiye • Bektâşîlik • Âhiler • Nimetullahîlik • Halvetiye • Çepniler • Tahtacılar • Galibilik • Nurbakşîlik • Vefâîlik • Bâbâîlik • İsmailîlik • Nizarîlik • Safeviyye • Kızılbaş • Celâl’îyye • Hurûf’îyye • Bâtınîlik • Dedebabalık • Ali’î • Harabat’î • Nusayr’îyye • Dûrz’îyye • Bâbîlik • Bahâîlik • Kürt Alevîleri • Yâresânîlik • Êzîdîlik • Yezdânizm • Ghulat-i Şîʿa ve Kürt Alevîliği • Zerdüşt • Mazdaizm • Zurvanizm • Kabbala • Mazdekçilik • Işıkçılık • Luvî mitolojisi • Mani dini • Sâbiîlik • Gnostisizm • Şamanizm • Şaman • Tengricilik • Panenteizm • Nebatiler

Dede Garkın, Dede Kargın ya da Seyyid Dede Karkın [1][2] Alevî-Vefâ’îyye[3] tarikâtının Türkmen Pir ve Şeyhi'dir (ruhanî önderi) ve Horasanlı 90.000 Alevî Türkmen erenlerindendir. Türbesi Çorum ilinde medfundur.[4][5][6]

Yaşamı

Günümüzde Mardin il sınırları içerisinde yer alan Dedeköy'de yaşamıştı. Elvan Çelebi'nin "Menâkıbu'l Kudsiyye-Fi Menâsıbi'l-Ünsiyye" adlı eserinin ilk bölümü Dede Ğarkın hakında günümüzde elde kalan en önemli kaynağı teşkil etmektedir.

Müridleri

İçlerinde en önemlisi Ebû'l-Bekâ Baba İlyâs olmak üzere Şeyh Ataman, Aynu'd-Devlet Dede, Hacı Bağdın, ve Hacı Mihman isimlerinde beş büyük hâlife yetiştirmişti

Kaynakça

  1. ^ Tarihçi Hamza Aksüt'e göre, günümüzde Mardin il sınırları içerisinde yer alan Dedeköy'de yaşamıştı.
  2. ^ Elvan Çelebi'nin "Menâkıbu'l Kudsiyye-Fi Menâsıbi'l-Ünsiyye" adlı eserinin ilk bölümü Dede Garkın hakkında günümüzde elde kalan en önemli kaynağı teşkil etmektedir.
  3. ^ Dursun Gümüşoğlu: Tâcü'l Arifîn es-Seyyid Ebu'l Vefâ Menakıbnamesi - Yaşamı ve Tasavvufi Görüşleri, Can Yayınları, 2006, s. 48
  4. ^ Horasanlı 90.000 önderlerinden olan Seyyid Dede Kargın Alevî Türkmen Pîr ve Şeyhi'dir
  5. ^ Seyyid Musa Kargın - Alevî Türkmen Ocağı
  6. ^ Seyyid Hüseyin Dedekargınoğlu ve Alevî Türkmen Ocağı
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dede_Garkın&oldid=24696061" sayfasından alınmıştır