İçeriğe atla

Hâlidîlik

Kontrol Edilmiş
Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Halidilik sayfasından yönlendirildi)
Makale serilerinden
Ehl-i Sünnet ve'l Cemaat
İslam'da iman ve akide
İslam'ın beş şartı
Dört Halife
İslam mezhepleri

Eski fıkıh mezhepleri

İtikadî mezhepler
Dini-Siyasî hareketler
Hadis külliyatı

Halidiyye (Arapça: ٱلْخَالِدِيَّة, romanize: Khalidiyya, Arapça telaffuz: [el-Ḫālidiyya], İslam'ın Sünnîlik mezhebine bağlı bir tarîkat olan Nakşibendîliğin en yaygın kollarından biridir. Kol, adını Kürt İslam âlimi Mevlânâ Halidi Bağdadî'den alır. Türkiye'de etkinlik gösteren Nakşibendî şeyhleri genellikle Halidî'dir.

Hâlid’in yetiştirdiği çok sayıda halife aracılığıyla kısa sürede İslam dünyasının farklı bölgelerine yayılmış; Anadolu[1], Kürt bölgeleri[2], Kafkasya[3], İdil-Ural[4], Suriye, Mısır[5] ve Güneydoğu Asya[6]’da önemli etkiler bırakmıştır. Hem dini hem de sosyal yapılar üzerinde derin izler bırakan Halidiyye, Cumhuriyet döneminde tekkelerin kapatılmasından sonra da farklı biçimlerde varlığını sürdürmüştür.[7]

Kurucusu ve İlk Yıllar

[değiştir | kaynağı değiştir]

19. yüzyıl başlarında Hâlid, özellikle Hindistan’daki Müceddidî[8] gelenekten etkilenmiş[9] ve Halidiyye'yi bu çizgide ihya etmeye çalışmıştır. Vefatından önce vasiyetnâmesinde başhalife olarak Şam’daki halifesi İsmâil el-Enârânî’yi tayin etmiştir[10]; ancak birliğin uzun süre korunması mümkün olmamış ve halifeler farklı coğrafyalarda bağımsız hareket etmişlerdir.

Yayılma Alanları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kürt Coğrafyasında Yayılış

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarikat, Kuzey Irak, Doğu Anadolu ve İran’ın kuzeybatısında Kürt bölgelerinde büyük gelişme göstermiştir. Bu bölgelerdeki Hâlidî şeyhlik makamları genellikle ailevi temellere dayanmış, şeyhlik babadan oğula geçmiştir. Bu aileler zamanla siyasî nüfuz da kazanmışlardır. Osman Sirâceddin et-Tavîlî’nin nesli ve Seyyid Tâhâ-yı Hekkârî’nin kurduğu Nehrî silsilesi bu gruba örnektir.[11]

Kafkasya ve Direniş Hareketleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

19. yüzyılın başlarında Hâlidiyye'nin Kuzey Kafkasya’da tanınmasında, Hâlid el-Bağdâdî’nin halifelerinden İsmâil Sirâceddin Şirvânî’nin önemli rolü olmuştur. Onun telkin ve irşadıyla bu bölgede Has Muhammed Şirvânî[12], Muhammed Yeragî[13] ve Cemâleddin Gazi-Kumukî[14] gibi isimler Hâlidîliği yaymıştır.[15] Bu silsileye bağlı müridlerden Gazi Muhammed, Rusya’nın bölgedeki hâkimiyetine karşı yürütülen mücadelelerin liderliğini üstlenmiştir. Onun ardından Hamza Beg[16][17] ve daha sonra Şeyh Şâmil, dini motivasyonlarla desteklenen uzun soluklu bir direniş hareketi yürütmüş; Şâmil yaklaşık 25 yıl boyunca Kafkasya’da Rus ordularına karşı direnişe öncülük etmiştir.[18] Bu süreçte Hâlidî şeyhlerinin etkisi, sadece manevî alanda değil, aynı zamanda sosyal ve siyasî alanda da hissedilmiştir. 1917'de Çarlık rejiminin yıkılmasının ardından Uzun Hacı ve Hotsolu Necmeddin[19] adlı iki Hâlidî şeyhi önderliğinde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti kurulmuş,[20] bu yapı 1921'e kadar varlığını sürdürmüştür.[21] Sovyet döneminde ise halk, İslami kimliğini büyük ölçüde bu şeyhlerin rehberliğinde koruyabilmiştir. Hâlidîlerin bu coğrafyada öne çıkan başka bir özelliği de geleneksel örf ve âdetlerin yerine şer‘î kuralların uygulanmasına yönelik gösterdikleri kararlılıktır.[22]

İdil-Ural ve Orta Asya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Halidiyye, İdil-Ural’a Abdullah Mekkî[23]’nin müridi Fethullah b. Safar Ali Minâvüzî[24] aracılığıyla ulaşmıştır. Bu bölgedeki en etkili yayılmacı figürlerden biri, Çistavlı Mehmed Zâkir Efendi olmuştur. Ancak asıl geniş ölçekli yayılma, "mana sultanı" unvanıyla tanınan Zeynullah Resulev sayesinde olmuştur. Buhara’daki Nakşibendî şeyhlerinden icazet almış olan Resulev, 1870 yılında İstanbul’a uğradığında Gümüşhânevî Ahmed Ziyâüddîn’e intisap etmiş ve aldığı icazetle Troitsk şehrinde bir medrese kurarak, hem Tatar ve Başkırt halkı hem de Sibirya ve Kazak Müslümanları arasında tarikatı yaymıştır. Resulev, siyasetten uzak durmuş, kültürel faaliyetlere önem vermiştir. Oğlu ve halifesi Abdurrahman Resulev,[25] 1941 yılında Sovyet yönetimi tarafından Rusya ve Sibirya Müslümanlarının Diyanet işleri başkanlığına[26] getirilmiştir.[27]

Suriye, Mısır ve Lübnan

[değiştir | kaynağı değiştir]

Suriye’de Halidiyye tarikatı özellikle Şam merkezli olarak gelişmiş ve Hânî ailesi aracılığıyla yaygınlık kazanmıştır. Muhammed el-Hânî[28] ve oğlu Abdülmecîd el-Hânî[29] bu yapının önde gelen isimlerindendir. Ahmed Küftârû[30] gibi bazı halifeler devlet görevlerinde de bulunmuş[31], bazı şeyhler ise İhvân-ı Müslimîn gibi yapılarla ilişki kurmuş ve Suriye iktidarlarına karşı cephe almışlardır.

Mısır’da Halidiyye sınırlı etkiye sahip olmuş, Gümüşhânevî’nin halifesi Türk Mehmed Âşık Efendi ve Mısırlı Cevdet İbrâhim gibi isimler faaliyet göstermiştir. Bu bölgede tanınan sima ise Muhammed Emîn el-Kürdî’dir.[32]

Lübnan’ın Trablus şehri, 19. yüzyıldan itibaren Halidiyye tarikatının önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir; bu gelişmede Ahmed b. Süleyman el-Ervâdî[33]’nin faaliyetleri etkili olmuştur.[34]

Güneydoğu Asya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hâlidiyye tarikatının Güneydoğu Asya’ya yayılmasında,[35] Hâlid el-Bağdâdî’nin Mekke’ye halife olarak gönderdiği Abdullah Mekkî'nin etkisi[36] büyüktür. Onun müridlerinden Sumatralı İsmâil Minangkabavî, 1856 yılında Singapur’a gitmiş, ardından Riau Sultanlığı'nın merkezi Penyengat Adası’nda Sultan Muhammed Yûsuf’un tarikata intisabını sağlamıştır. Abdullah Mekkî’nin vefatından sonra Mekke’deki halifeleri Yahyâ Dağıstânî[37] ve Süleyman Kırîmî[38], Güneydoğu Asya’dan gelen hacılara[39] tarikat icazeti vermeye devam etmişlerdir. Bu süreçte, Kırımlı Süleyman’ın halifesi olan Süleyman Zühdü’nün Mekke’de kurduğu Cebelikubeys Tekkesi[40] büyük bir üne kavuşmuştur. Özellikle Abdülvehhâb'ın, Sumatra’nın kuzeyinde kurduğu Bâbüsselâm adlı pesantren ile bölgedeki en önemli ilim ve tarikat merkezlerinden biri oluşturulmuştur.[41][42][43]

Anadolu'da Hâlidîlik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nakşibendî-Hâlidî tarikatı, Anadolu'da özellikle Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde güçlü bir etkiye sahip olmuştur.

İstanbul’da Hâlidîlik ve Mahmud Can’ın Faaliyetleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hâlid el-Bağdâdî’nin halifeleri İstanbul'a gelmeden önce, mürşidi Abdullah Dihlevî’nin[44] halifelerinden olan Hint Mahmud Can[45], Mekke’de bir süre ikamet ettikten sonra İstanbul’a gelerek burada faaliyet göstermiştir. Sultan Abdülmecid’in annesi Bezmiâlem Vâlide Sultan tarafından onun adına Mekke’de bir zâviye inşa ettirilmiştir.[46] Mahmud Can, İstanbul’da Bâlâ Dergâhı[47]’nın şeyhi Şumnulu Ali Efendi[48]’nin mürşidi olmuş, Reîsülkurrâ Abdullah Eyyûbî[49] ve Hattat Kazasker Mustafa İzzet de ondan hilâfet almışlardır. Ancak Mahmud Can’ın İstanbul’daki faaliyetleri uzun sürmemiş, yerini Hâlid el-Bağdâdî’nin gönderdiği halifeler almıştır. Bu süreçte, Üsküdar Alaca Minare Tekkesi[50]’nin şeyhi Abdülfettâh el-Akrî[51] ve Murad Molla Tekkesi'nin şeyhi Ali Tâlib Efendi, Hâlidîlik yolunda yeniden inâbe[52] alarak İstanbul’da tarikatın temsilcileri haline gelmişlerdir.

Hâlidîliğin Osmanlı Bürokrasisindeki Yeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hâlidiyye’nin etkisi, Bağdâdî’nin faaliyet gösterdiği Irak ve Suriye’nin Osmanlı Devleti’ne bağlı olması sayesinde İstanbul’da hızlıca yayılmıştır. Bağdâdî’nin ilk İstanbul halifesi olan Muhammed Sâlih, dergâha yalnızca Hâlidîler’i kabul ettiği gerekçesiyle görevden alınmış, yerine Abdülvehhâb es-Sûsî getirilmiştir.[53] Onun da uzaklaştırılmasıyla birlikte İzmirli Ahmed Eğribozî[54] bu göreve tayin edilmiştir. Bu isimler aracılığıyla Hâlidiyye, Osmanlı bürokrasisinde de yer bulmuştur. Mekkîzâde Mustafa Âsım, Mehmed Refik Efendi, Kazasker Mustafa İzzet Efendi, Said Paşa, Gürcü Necib Paşa ve Nâmık Paşa gibi devlet adamları Hâlidîliğe intisap eden isimler arasındadır.[55]

Sürgünler Sonrası Yeniden Yükseliş

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hâlidîliğin İstanbul’da hızla güç kazanması, siyasi nüfuz elde etmeleri üzerine bazı tepkilere yol açmıştır. Hâlet Efendi’nin başını çektiği muhalefetle II. Mahmud döneminde Hâlidîler İstanbul’dan uzaklaştırılmış ve 1828’de büyük bir kısmı Sivas’a sürgün edilmiştir.[56] Ancak 1826’da Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması ve Bektaşî tekkelerinin kapatılmasının ardından[57] bu tekkeler Hâlidîler’e devredilmiş, böylece İstanbul’a daha güçlü bir şekilde geri dönmüşlerdir.

Nakşibendi Tarikâtı Hâlidilik Kolu Altın Silsile

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nakşibendi Tarikâtı'nın Hâlidilik Kolu, Gulâmu Ali Abdullah Dehlevî'ye kadar Nakşibendi tarikâtı ile aynı silsileyi takip etmektedir.

Nakşibendi Tarikâtı Hâlidiye kolu altın silsilesi[58]

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. Muhammed
  2. Ebû Bekir
  3. Selmân-ı Fârisî
  4. Kâsım bin Muhammed
  5. Cafer-i Sadık
  6. Bayezid-î Bistamî
  7. Ebû’l Hasan Harakânî
  8. Ebû Ali Fârmedî
  9. Yûsuf el-Hemedânî
  10. Abdülhâlık Gucdüvânî
  11. Ârif-i Rîvgerî
  12. Mahmûd Encîr Fağnevî
  13. Ali Râmitenî
  14. Muhammed Baba Semmâsî
  15. Emîr Külâl
  16. Muhammed Bahâeddin Nakşibend
  17. Alâeddin Attâr
  18. Ya'kub-i Çerhî
  19. Ubeydullah Ahrâr
  20. Muhammed Zahid Vahşuvârî
  21. Derviş Muhammed İmkenegî
  22. Hâcegî Muhammed İmkenegî
  23. Muhammed Baki-Billah
  24. İmâm-ı Rabbânî
  25. Muhammed Ma'sum Sirhindî
  26. Muhammed Seyfüddîn Sirhindî
  27. Nur Muhammed Bedâûnî
  28. Mirza Mazhar Cân-ı Cânân
  29. Abdullah Dehlevî
  30. Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî

Silsilenâme Kaynakları:[59][60]

#K/H Adı Künyesi Mezarı Doğum Tarihi Vefât Tarihi
1 Muhammed Mustafa Ebu'l-Kasım, Muhammed b. Abdullâh b. Abdulmuttalib b. Hâşim b. Abdimenâf Medine, Suudi Arabistan 20 Nisan 571 8 Haziran 632
2 Ebûbekir Sıddîk Ebû Bekr es-Sıddîk Abdullāh b. Ebî Kuhâfe Osmân Medine, Suudi Arabistan 573 23 Ağustos 634
3 Selmân-ı Fârisî Ebû Abdillâh Selmân el-Fârisî Medain, Irak 568 4-5 Şubat 656
4 Kâsım bin Muhammed Ebû Muhammed el-Kāsım b. Muhammed b. Ebî Bekr es-Sıddîk Medine, Suudi Arabistan 650 (?) 725 (?)
5 Imām Cafer Sâdık Ebû Abdillâh Ca‘fer b. Muhammed el-Bâkır b. Alî Zeynil‘âbidîn Medine, Suudi Arabistan 699-702 765
6 Bâyezid-i Bistâmî Ebû Yezîd Tayfûr b. Îsâ b. Sürûşân Bistam, Semnan Eyaleti, İran 804 875
7 Ebû’l Hasan Harakânî Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed (Ca‘fer) el-Harakānî Kars / Türkiye 962-963 5 Aralık 1033
8 Ebû Ali Fârmedî Ebû Alî Fazl b. Muhammed el-Fârmedî Tus, Horasan, bugünkü İran 1010-11 1084-85
9 Yûsuf el-Hemedânî Ebû Ya‘kūb Yûsuf b. Eyyûb el-Hemedânî Merv, Türkmenistan 1048-1049 5 Kasım 1140
- / 10 Ebu’l-Abbâs el-Hadır

(Sadece Hakkani Silsilesi)

? ? ? ?
10/11 Abdülhâlık Gucdüvânî Ghajdawan, Buhara, Özbekistan 1103 (?) 1179-1220
11/12 Muhammed Ârif-i Rîvgerî Reogar, Buhara, Özbekistan (?) 1236-37
12/13 Mahmûd Encîr Fağnevî Buhara, Özbekistan XII. yy 1315-17
13/14 Ali Râmitenî Harezm, Özbekistan ? 1321
14/15 Muhammed Baba Semmâsî Samaas, Buhara, Özbekistan 1335-36
15/16 Emîr Külâl Sauhaar, Buhara, Özbekistan 1278-84 28 Kasım 1370
16/17 Bahâüddîn Şâh-ı Nakşibend Hâce Muhammed b. Muhammed el-Buhârî Kasr-ı Arifan, Buhara, Özbekistan 1318 2 Mart 1389
17/18 Alâeddin Attâr Muhammed b. Muhammed el-Buhârî Jafaaniyan, Maveraünnehir (Özbekistan) 1338-39 17 Mart 1400
18/19 Ya'kub-i Çerhî Ya‘kūb b. Osmân b. Mahmûd el-Gaznevî el-Çerhî Gülistan, Duşanbe, Tacikistan XIV. yy 21-22 Nisan 1447
19/20 Ubeydullah Ahrâr Nâsırüddîn Ubeydullāh b. Mahmûd eş-Şâşî es-Semerkandî Semerkand, Özbekistan Mart-Nisan 1404 20 Şubat 1490
20/21 Muhammed Zahid Vahşuvârî Belh, Belh ilçesi, Belh Vilayeti, Afganistan 3-4 Kasım 1529
21/22 Derviş Muhammed İmkenegî Asqarar, Özbekistan (?) 1562
22/23 Hâcegî Muhammed İmkenegî Amkana, Buhara, Özbekistan 1512-1513 Mart 1600
23/24 Muhammed Baki-Billah Ebü’l-Müeyyed Radıyyüddîn Hâce Abdülbâkī b. Abdisselâm Üveysî Nakşibendî Delhi, Hindistan Temmuz 1563-65 2 Ekim 1603
24/25 İmâm-ı Rabbânî Ahmed Fârûkî Sirhindî Ebü’l-Berekât Ahmed b. Abdilehad b. Zeynilâbidîn el-Fârûkī es-Sirhindî Sirhind-Fategarh, Hindistan 26 Mayıs 1564 20 Kasım 1624
25/26 Muhammed Ma'sum Sirhindî Muhammed Ma‘sûm b. Ahmed Sirhindî Sirhind-Fategarh, Hindistan 7 Mayıs 1599 17 Ağustos 1668
26/27 Muhammed Seyfüddîn Sirhindî
 Sirhind-Fategarh, Hindistan 1639-1640 1684-1685
27/28 Nur Muhammed Bedâûnî Seyyid Nûr Muhammed Bedâûnî Delhi, Hindistan (?) 13 Ağustos 1723
28/29 Şehîd Mirza Mazhar Cân-ı Cânân Şemsüddîn Habîbullāh Mîrzâ Mazhar Cân-ı Cânân b. Mîrzâ Cân b. Abdissübhân Dihlevî Delhi, Hindistan Mart 1700-1701 5 Ocak 1781
29/30 Gulâmu Ali Abdullah Dehlevî Abdullāh b. Abdillatîf Dihlevî Nakşibendî Delhi, Hindistan 1743 16 Ekim 1824
30/31 Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî Ebü’l-Behâ Ziyâüddîn Hâlid b. Ahmed b. Hüseyn eş-Şehrezûrî el-Kürdî Karadağ, Süleymaniye, Irak

1779

1827

Halifeler Aracılığıyla Yayılma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hâlidiyye’nin Anadoludaki genişlemesi, Hâlid el-Bağdâdî’nin yetiştirdiği halifeler aracılığıyla gerçekleşmiştir. Silsilesi Ahmed el-Ervâdî[61], Seyyid Tâhâ-yı Hekkârî, Abdullah Mekkî[23], Ali es-Sebtî ve Muhammed Kudsî gibi isimlere uzanan şeyhler, Hâlidiyye’nin bu bölgelerde yerleşmesini sağlamıştır.

Hâlidiyye tarikatının Anadolu'da en yaygın şekilde faaliyet gösteren silsileleri şu şekildedir:

Ahmed el-Ervâdî’ye Ulaşan Silsile[62][63]

[değiştir | kaynağı değiştir]
Süleyman El-Ervâdî’nin, Ahmed Ziyâeddin-i Gümüşhânevî’ye Verdiği İcâzet [64]

Hâlid el-Bağdâdî’nin halifelerinden Trablusşam müftüsü Ahmed el-Ervâdî[65], Hâlidiyye tarikatının Osmanlı coğrafyasındaki önemli temsilcilerindendir. Onun halifesi Ahmed Ziyâeddin Gümüşhânevî, İstanbul merkezli olarak yürüttüğü faaliyetlerle tarikatın Anadolu’daki etkisini arttırmış, aynı zamanda Türkiye’nin dinî, sosyal ve kültürel yapısında derin izler bırakmıştır.[66]

Gümüşhânevî’nin yetiştirdiği halifelerden biri olan Ömer Ziyâeddin Dağıstânî, İskender Paşa Camii’nde imamlık yapmış ve burada Mehmet Zahit Kotku’yu yetiştirmiştir. Kotku aracılığıyla birçok din adamı, akademisyen, yazar, sanatçı ve bürokrat Hâlidiyye geleneğiyle tanışmıştır.

İskenderpaşa Cemaati Silsilesi[67]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Ahmed İbn-i Süleyman el-Ervâdî[68] (-1858)
32. Ahmed Ziyâüddîn-i Gümüşhânevî[69] (1813-1894)
33. Kastamonu'lu Hasan Hilmi[70] (1824-1911)
34. Safranbolulu İsmâil Necâti[71] (1840-1919)
35. Ömer Ziyâeddin Dağıstânî[72] (1849-1920)
36. Tekirdağlı Mustafa Feyzi[73] (1851-1926)
37. Hacı Hasib Efendi[74] (1864-1949)
38. Abdülaziz Bekkine[75] (1895-1952)
39. Mehmed Zâhid Kotku[76] (1897-1980)
40. Prof. Dr. Mahmûd Es'ad Coşan[77] (1938-2001)

Seyyid Tâhâ-yı Hekkârî’ye Ulaşan Silsileler[78]

[değiştir | kaynağı değiştir]

Seyyid Tâhâ-yı Hekkârî’nin yetiştirdiği halifeler[79], Hâlidiyye tarikatının Anadolu ve çevresinde yayılmasında önemli rol oynamıştır. Bu silsileye bağlı öne çıkan bazı isimler şöyledir:

  • Esad Erbîlî: Seyyid Tâhâ-yı Hekkârî’nin halifelerinden olan Tâhâ el-Harîrî aracılığıyla Hâlid el-Bağdâdî’ye ulaşan Esad Erbîlî, İstanbul’da tasavvufî faaliyetleriyle tanınmıştır. Mahmut Sami Ramazanoğlu, Bolulu Muhammed Muhyiddin Efendi ve Yahyalılı Mustafa Hulûsi Dinç[80], Erbîlî’nin önde gelen halifeleri arasında yer alır. Bu isimler, Hâlidiyye tarikatının öğretilerini yaymak ve sürdürmek adına önemli çalışmalar yürütmüşlerdir.

Erenköy Cemaati Silsilesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Tâhâ el-Hakkârî[81] (-1853)
32. Tâhâ el-Harîrî[82] (1803-1875)
33. Muhammed Esad Erbilî[83] (1847-1931)
34. Mahmûd Sâmî Ramazanoğlu[84] (1892-1984)
35. Mûsâ Topbaş[85] (1917-1999)

  • Abdülhakim Arvâsî: Seyyid Fehim ve Seyyid Tâhâ-yı Hekkârî üzerinden Hâlid el-Bağdâdî’ye ulaşan Abdülhakim Arvâsî, tasavvuf sahasında önemli bir yere sahiptir. Van müftüsü Muhammed Sıddık Efendi’ye hilafet vermiştir. Necip Fazıl Kısakürek ve Hüseyin Hilmi Işık gibi tanınmış isimler de Abdülhakim Arvâsî’nin tasavvufî yoluna intisap edenler arasındadır.

Arvâsî Silsilesi[86]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Tâhâ el-Hakkârî (-1853)
32. Fehim Arvâsî (1825-1896)
33. Abdülhakim Arvâsî (1860-1943)
34. Şehid Müftü Muhammed Sıddık Arvâsî[87] (1871-1916)

  • Haznevî: Haznevî silsilesi, Hâlid el-Bağdâdî’ye ulaşan bir başka koldur. Ahmed Haznevî, Muhammed Ziyâeddin, Fethullah Verkânisî, Abdurrahman Tâhî, Sıbgatullah Arvâsî ve Seyyid Tâhâ-yı Hekkârî aracılığıyla bu silsileyi devam ettirmiştir. Ahmed Haznevî’nin halifesi olan Abdülhakim Hüseynî’nin oğlu Muhammed Râşid Erol, bu silsilenin Türkiye genelinde tanınmasını sağlamıştır.

Haznevî / Nehrî / Norşinî Silsilesi[88][89]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Tâhâ el-Hakkârî (-1853)
32. Sıbgatullah Arvâsî[90] (-1870)
33. Abdurrahman Tâhî[91] (1831-1886)
34. Fethullah Verkânisî[92] (1846-1899)
35. Muhammed Ziyâeddîn Nûrşînî[93] (1856-1923)
36. Ahmed Haznevî[88] (1886-1950)
37. Muhammed Masum Haznevî[94] (1913-1958)

  • Menzil Cemaati: Menzil Cemaati, Nakşibendî tarikatının Hâlidiyye koluna bağlıdır. Merkezi, Türkiye'nin Adıyaman ilinin Kahta ilçesine bağlı Menzil köyünde bulunmaktadır. Tarikat, Gavs lakabıyla bilinen Abdülhakim Hüseynî (Erol)'nin öncülüğünde Menzil köyünde teşkilatlanmış ve sonrasında oğlu Muhammed Raşid Erol liderliğinde büyüyerek geniş bir kitleye ulaşmıştır. Günümüzde cemaatin liderliği, Erol'un oğulları tarafından devam ettirilmektedir.[95]

Menzil Silsilesi[96]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Tâhâ el-Hakkârî (-1853)
32. Sıbgatullah Arvâsî[90] (-1870)
33. Abdurrahman Tâhî[91] (1831-1886)
34. Fethullah Verkânisî[92] (1846-1899)
35. Muhammed Ziyâeddîn Nûrşînî[93] (1856-1923)
36. Ahmed Haznevî[88] (1886-1950)
37. Abdülhakim Hüseynî[97] (Erol) (1902-1972)
38. Muhammed Râşid Erol[98] (1930-1993)

  • Alvarlı Muhammed Lütfi: Pîr-i Küfrevî olarak bilinen Bitlisli Muhammed Küfrevî’nin halifesi olan Alvarlı Muhammed Lütfi, Hâlid el-Bağdâdî’ye olan silsilesini Pîr-i Küfrevî ve Seyyid Tâhâ-yı Hekkârî aracılığıyla sürdürmüştür. Ayrıca Muhammed Küfrevî, Şeyh Said İsyanı'na katılmadığı halde ailesi zorunlu iskân edilmiştir. Said Nursî kendisinden ders almıştır[99], türbesi II. Abdülhamid tarafından yaptırılmıştır.

Alvarlı Efe Silsilesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Tâhâ el-Hakkârî (-1853)
32. Pîr Muhammed Küfrevî[100] (1777-1898)
33. Alvarlı Efe Muhammed Lütfi[101] (1868-1956)

Küfrevî Silsilesi[102][103][104]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Tâhâ el-Hakkârî (-1853)
32. Pîr Muhammed Küfrevî[100] (1777-1898)
33. Abdulhâdî Küfrevî (-1914)
34. Abdülbâki Küfrevî (1872-1943)
35. Nesîm Küfrevî (1899-1951)
36. Yûsuf-i Kôdî (1849-1925)
37. Gedâî Hüseyin Efendi[105] (-1918) - Alvarlı Efe Muhammed Lütfi'nin babası

  • Dede Paşa: Dede Paşa adıyla bilinen Bayburtlu Mûsâ Efendi, Hâlidiyye tarikatının bu kolunu temsil eden önemli bir isimdir. Silsilesi, Erzincanlı Beşir Buyruk, Muhammed Sâmî, Abdurrahman Tâhî, Sıbgatullah Arvâsî ve Seyyid Tâhâ üzerinden Hâlid el-Bağdâdî’ye kadar uzanır.

Erzincanî / Kırtıloğlu Silsilesi[106][107]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Tâhâ el-Hakkârî (-1853)
32. Sıbgatullah Arvâsî[90] (-1870)
33. Abdurrahman Tâhî[91] (1831-1886)
34. Muhammed Sâmî (Pîr-i Sâmî) Erzincanî[107] (1848-1912)
35. Muhammed Beşir Erzincanî (Buyruk) (1865-1932)
36. Mûsâ Dede Paşa Bayburdî (Baştürk)[108] (1884-1974)
37. Abdurrahim Reyhanî Erzincanî (1930-1998)

Abdullah Mekkî’ye (Erzincânî) Ulaşan Silsileler[109]

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Terzi Baba: Asıl adı Mehmed Vehbi olan ve "Terzi Baba" olarak bilinen silsile, Abdullah Mekkî vasıtasıyla Hâlid el-Bağdâdî’ye bağlanmaktadır.

Terzi Baba Silsilesi[110]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Abdullah Mekkî[23]
32. Terzi Baba (Mehmed Vehbi ya da Hayyât Erzincanî)[111] (1789-1848)
33. Hacı Mustafa Fehmi Efendi[112][113] (1815-1880)
34. Leblebici Baba (Süleyman Efendi)[114] (1806-1877)
35. Hacı Hâfız Mehmed Rüşdî (-1868)
36. Mehmed Abdülbâki Baba (?-?)
37. Çiminli Baba[115] (1876-1939)
38. Arapkirli Ömer Baba[116] (?-?)
39. Hüdâî (Kövenkli Hacı Ömer)[117] (1821-1905)

  • Yanyalı Mustafa İsmet Efendi[118]: 1872 yılında vefat eden Mustafa İsmet Efendi'nin silsilesi de Abdullah Mekkî üzerinden Hâlid el-Bağdâdî’ye ulaşır. Edirne ve İstanbul’da Hâlidîliğin yayılmasında önemli bir rol oynamış ve 1853 yılında Fatih-Çarşamba’da bir dergâh kurmuştur.

İsmailağa Cemaati Silsilesi[119]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Abdullah Mekkî[23]
32. Mustafa İsmet Yanyavî[118] (1808-1873)
33. Halil Nurullah Zağravi[120] (-1893)
34. Ali Rızâ el-Bezzâz (-1911)
35. Ali Haydar Ahıskavi[121][122][123] (1870-1960)
36. Mahmut Ustaosmanoğlu (1931-2022)

  • Garîbullah İhrâmî: 1969’da vefat eden Sivaslı İsmail Hakkı Toprak, "Garîbullah İhrâmî" olarak tanınır. Darendeli Osman Hulûsi Ateş onun önde gelen halifelerindendir.

İhrâmîzâde Silsilesi[124]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Abdullah Mekkî[23]
32. Yahyâ Dağıstânî[125][126]
33. Şiranlı Hacı Mustafa Efendi[127]
34. Mustafa Hâkî Tokadî[128] (1855-1920)
35. Mustafa Takî Efendi[129] (1873-1925)
36. İhrâmîzâde İsmâil Hakkı[130] (1872-1969)
37. Osman Hulûsi Efendi[131] (1915-1990)

Muhammed Kudsî’ye Ulaşan Silsileler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Muhammed Kudsî, Hâlid el-Bağdâdî’nin halifelerinden biridir ve Memiş Efendi olarak da tanınır. Faaliyet alanı geniş bir coğrafyayı kapsayan Kudsî’nin halifeleri, özellikle Konya merkezli olmak üzere İstanbul, Kırım, Trabzon, Sivas, Tarsus ve Manisa gibi yerlerde etkili olmuştur. Bu isimler arasında Silistreli Hacı Feyzullah Efendi, Konyalı Topbaşzâde Ahmed Kudsi Efendi[132][133] ve Seydişehirli Abdullah yer alır. Hacı Feyzullah Efendi, İstanbul Fatih-Halıcılar’da kendi adına bir dergâh kurmuştur. Şair Leskofçalı Galib ve Mehmed Emin Paşa, onun müridleri arasında bulunmaktaydı.

Küçük Hüseyin Efendi Silsilesi[138]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31.Muhammed Kudsî (1784-1852)
32. Silistreli Hacı Feyzullah Efendi[139][140] (1805-1876)
33. Mehmed Nûri Efendi[141] (-1884)
34. Hasan Visâlî Efendi[142]
35. Küçük Hüseyin Efendi[135][143][144][145] (1832-1930)

  • Biberiler: Seydişehirli Abdullah Efendi’nin talebelerinden Halil Develioğlu[146] ise Tarsus ve çevresinde faaliyet göstermiş ve bu hareket "Biberiyye" adıyla tanınmıştır. Annemarie Schimmel tarafından Tasavvufun Boyutları adlı kitabında Yeni Yunus Emre olarak adlandırılmıştır.[147]

Biberiyye Silsilesi[148][149][150]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31.Muhammed Kudsî (1784-1852)
32. Seydişehirli Abdullah Efendi[151] (1806-1903)
33. Halil Develioğlu[146] (-1933)
34. İsmail Emre (1900-1970)[148]

Hâlid Bağdadi’nin kardeşi Şeyh Mahmud Sahib tarafından muhtemelen 1827 yılında Şeyh Ali Sebtî'ye verilen ilim icazetnamesi

Ali es-Sebtî’ye Ulaşan Silsileler[152]

[değiştir | kaynağı değiştir]
Şeyh Said (oturan beyaz sakallı), sağında Şeyh Şerif, arkasında ortada Binbaşı Kasım (Ataç), solunda Şeyh Abdullah ile birlikte

Ali es-Sebtî, Hâlid el-Bağdâdî’nin halifelerinden biri olarak Palu’da tarikat faaliyetlerini yürütmüştür. Vefatından sonra yerine oğlu Mahmud geçmiş ve tarikatın faaliyetleri devam etmiştir. Mahmud’un yedi oğlundan biri olan Said, Hınıs Tekkesi[153]’nde önemli çalışmalar yapmış, ancak 1925'te idam edilmiştir.[154]

  • Şeyh Said: Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla birlikte, merkezî otoritenin güçlendirilmesi ve modernleşme amacıyla bir dizi inkılâp gerçekleştirildi. Bu dönüşüm süreci, hem merkezde hem de taşrada destekçiler ve muhalifler yarattı. Özellikle geleneksel yapılar, eski imtiyazlarını kaybetme endişesi taşırken; hilâfetin kaldırılması, Doğu Anadolu başta olmak üzere bazı bölgelerde tepkilere yol açtı. Bu süreçte, 13 Şubat 1925 tarihinde başlayan Şeyh Said İsyanı, sadece Türkiye'nin iç politik dengelerini etkilemekle kalmadı, uluslararası ilişkilerde de yankı uyandırdı. İsyan, yeni kurulan Cumhuriyet’in otoritesini sınayan önemli bir olay olarak tarihe geçti.

Palevî Silsilesi[155]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Ali es-Sebtî[156] (1787-1871)
32. Mahmud Fevzi Efendi[157] (1837-1894)
33. Şeyh Said Efendi[158] (1865-1925)
34. Selâhaddin Fırat (Saidoğlu)[159][160] (1908-1979)
35. Muhammed Said Fırat[161] (1935-2010)

Ahseniyye Silsilesi[162]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Ali es-Sebtî[156] (1787-1871)
33. Ahmed el-Kürdî (Çapakçurî)[163] (1830-1921)
34. Muhammet İhsan Oğuz[164] (1887-1991)

Samini Silsilesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Ali es-Sebtî[156] (1787-1871)
32. Mahmud Samini[165] (1812-1895)
33. Erzurumlu Osman Bedreddin[166] (1856-1924)
34. Hace Mustafa Naci (1843-1929)
35. Musa Kâzım Harputi[167] (1894-1967)
36. Muhammed Mazhar Ettasi[168] (1896-1986)

Muhammed b. Abdullah el-Hânî’ye Ulaşan Silsile[169]

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hâlid el-Bağdâdî’nin halifelerinden olan Muhammed b. Abdullah el-Hânî, Mûsâ Safvetî Paşa'nın davetiyle İstanbul’a gelmiş ve Sultan Abdülmecid ile görüşmüştür. İstanbul’da geniş bir mürid kitlesi edinen el-Hânî, Anadolu'ya da halifeler göndermiştir.[169]

Muhammed b. Abdullah el-Hânî’nin soyundan gelenler, 20. yüzyılda Suriye ve Irak'ta önemli ilmî ve idarî görevler üstlenmişlerdir. Ayrıca, Hânî ailesi, Türkiye'de faaliyet gösteren birçok Hâlidî silsilesinde de etkili olmuştur.[170]

  • Abdullah el-Hânî'nin (1798-1862) önde gelen Halifeleri: Ayasofya başvâizi Yûsuf Efendi (ö. 1844), Arpacılar Camii imamı Hacı Ahmed Efendi (ö. 1888), Şeyh Hasan Feyzullah Efendi (ö. 1873). Ayrıca İstanbul'da bulunduğu dönemde Sultan Abdülmecid'in ilgisini çekmeyi başaran el-Hânî, Fuat Paşa ve Bağdat Valisi Mehmed Reşid Paşa gibi devlet adamlarının takdirini kazanmıştır.[171] Ayrıca Mehmet Namık Paşa’nın da el-Hânî’ye intisap ettiği kaydedilmektedir.[172]

Osman Sirâceddin et-Tavîlî’ye Ulaşan Silsile

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hâlidiyye tarikatının önemli temsilcilerinden biri olan Osman Sirâceddin et-Tavîlî, Hâlid el-Bağdâdî’nin halifelerindendir. Kendisi ve soyundan gelenler, özellikle İran ve Irak bölgelerinde Hâlidiyye’nin yayılmasında etkili olmuştur. Torunlarından Osman Sirâceddin es-Sânî, 1986 yılında İstanbul'a gelerek Küçükçekmece Hadımköy’e yerleşmiş ve burada tarikat faaliyetlerine devam etmiştir.[173]

Tavila Silsilesi[174]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Osman Sirâceddin et-Tavîlî (1781-1867)
32. Muhammed Bahâeddin (1836-1881)
33. Ömer Ziyâeddîn (1839-1900)
34. Muhammed Necmeddin (1861-1919)
35. Muhammed Alâeddîn (1863-1953)
36. Şâh Ali Hüsâmeddîn[175] (1861-1939)
37. Muhammed Osman Siraceddin-i Sâni (1896-1997)

Halid-i Cezeri'ye Ulaşan Silsile

[değiştir | kaynağı değiştir]

Seydâî Silsilesi[176][177]

[değiştir | kaynağı değiştir]

31. Hâlid-i Cezerî[178] (-1839)
32. Sâlih-i Sıbkî (-1852)
33. Esad Hinukî (?-?)
34. Muhammed Aynî (-1859)
35. Hâlid-i Zibârî (1826-1863)
36. Ömer Zengânî (-1889)
37. Abdülhakîm Dirşevî (1856-1905)
38. Muhyiddîn el-Cezerî (-1914)
39. Muhammed Nûri Dirşevî (1868-1914)
40. Muhammed Saîd Seydâ[179] (1890-1968)
41. Muhammed Nurullah Seydâ[180] (1949-1985)
42. Ömer Fâruk Seydâ (1952-)

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Muhammed Osman Siraceddin (2013). Sirâcü’l-Kulûb (Osmanlıca, Uygurca, Arapça, ve Farsça). Türk Dil Kurumu Yayınları. 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025. 
  2. ^ Muhammad Ra'uf Tawakkuli (2010). Kürdistan tasavvuf tarihi. Polat, Mehmet tarafından çevrildi. Hîvda İletişim. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025. 
  3. ^ Moshe Gammer (1994). Muslim Resistance to the Tsar Shamil and the Conquest of Chechnia and Daghestan (İngilizce). Londra: Frank Cass. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025. 
  4. ^ Hamid Algar (Aralık 1991). Jo-Ann Gross (Ed.). Muslims in Central Asia. Shaykh Zaynullah Rasulev: The Last Great Naqshbandi Shaykh of the Volga-Urals Region (İngilizce). s. 112. 16 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025. 
  5. ^ F. de Jong (21 Aralık 2023) [1978]. Turuq and turuq-linked institutions in nineteenth-century Egypt. A Historical Study in Organizational Dimensions of Islamic Mysticism (İngilizce). Brill. ISBN 978-90-04-66133-2. 11 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025. 
  6. ^ Martin van BRUINESSEN (2007). Journal of the History of Sufism 5 (PDF). AFTER THE DAYS OF ABÛ QUBAYS: INDONESIAN TRANSFORMATIONS OF THE NAQSHBANDIYYAKHÂLIDIYYA (İngilizce). Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025. 
  7. ^ Hamid Algar (1997). TDV İslâm Ansiklopedisi - Halidiyye (PDF). 15. Türkiye Diyanet Vakfı. s. 295. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025. 
  8. ^ Abdulcebbar KAVAK (2017). "MÜCEDDİDÎ ŞEYHİ MEVLÂNÂ HALİD EL-BAĞDADÎ'NİN ORTADOĞU'DAKİ MİSYONU". Ağrı İslâmi İlimler Dergisi. ss. 1-18. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025. 
  9. ^ EMRE CAN ÇOLDAŞ (Haziran 2019). "İSMAİL SİRÂCEDDİN ŞİRVÂNÎ, RİSÂLELER MÜCEDDİDÎ-HÂLİDÎ NAKŞİLİĞİN ESASLARI", 6. AKADEMİAR DERGİSİ. ss. 246-249. 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025. 
  10. ^ Ahmet Turan ARSLAN (18 Şubat 2012). "HÂLİD-İ BAĞDÂDÎ'NİN İSMÂİL-İ ŞİRVÂNÎ'YE VERDİĞİ HİLÂFETNÂME". Reyhan Dergisi. 5 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025. 
  11. ^ Abdulcebbar KAVAK (Şubat 2015). "Kādiriyye'nin Şehrizor Bölgesinde Yayılışı" (PDF), 36. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi. ss. 51-71. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025. 
  12. ^ Sema Sağlık (2023). "TASAVVUFTA İNSAN VE TOPLUM İNŞASINA SOSYOLOJİK BİR BAKIŞ: ŞEYH ŞERAFEDDİN DAĞISTANÎ HAZRETLERİ". Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 15. TÜBİTAK ULAKBİM. ss. 83-104. 6 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  13. ^ İbrahim Erol (2021). "Hâlidî Tasavvuf Tefekkürünün Azerbaycan Sosyokültürü Üzerindeki Etkisi", 36. İZÜ Yayınlar. ss. 71-95. 15 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  14. ^ İbrahim Erol (Ekim 2021). Coşkun Yılmaz (Ed.). "Üsküdar'da Medfun Dağıstanlı Nakşibendî Şeyhi Cemâleddin Gazikumukî, Hayatı ve Tasavvufî Şahsiyeti" (PDF). Cilt 3. Uluslararası Üsküdar Sempozyumu XI. ss. 127-141. 6 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  15. ^ Zafer ERGİNLİ, İbrahim EROL (4 Haziran 2020). "Usul İslam Araştırmaları Dergisi". İSMÂİL SİRÂCEDDÎN-İ ŞİRVÂNÎ-İ KÜRDEMİRÎ VE KAFKASLARDA NAKŞİBENDİYYE - HÂLİDİYYE KOLLARI, 33. İZÜ Yayınları. ss. 131-159. 6 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  16. ^ Mehmet Bilal Çimen, Uğur Kınar, Pelin Gülizar Erdoğan, Mahmut Sayılgan, Hacı Koçyiğit, Mehemet Şahin Taş (25 Aralık 2023). "Geçmişten Bugüne Çeçen Bağımsızlık Hareketleri ve Bu Harekette Yer Alan Önemli Şahsiyetler". Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi. 6 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  17. ^ Kafkasya İmamlığı, 28 Eylül 2024, erişim tarihi: 6 Mayıs 2025 
  18. ^ John F. Baddeley (1995). "Rusların Kafkasya'yı İstilası ve Şeyh Şamil". Kayıhan Yayınları. 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  19. ^ "NECMEDDİN GOTSİNSKİ". kuzeykafkasyacumhuriyeti.org. 31 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  20. ^ Sevinç ALİYEVA, Ali ASKER (2014). "İmam N. Gotsinski'nin Kafkasya'da Teokratik Devlet Kurma Çabaları ve Osmanlı İmparatorluğu ile İlişkileri". Avrasya İncelemeleri Dergisi. 3 (1). İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. ss. 77-121. 6 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  21. ^ Sefer E Berzeg (2003). Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti 1917-1922, Sovyet Karanlığına Girerken. 3. Birleşik Kafkasya Derneği. ISBN 9789759377557. 6 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  22. ^ Moshe Gammer (1994). Muslim Resistance to the Tsar Shamil and the Conquest of Chechnia and Daghestan (İngilizce). Frank Cass. ISBN 9-781-1-35308-988. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  23. ^ a b c d e Prof. Dr. Kadir Özköse, Prof. Dr. Halil İbrahim Şimşek (Ekim 2009). Altın Silsile’den Altın Halkalar. Abdullah Mekkî (k.s.). Nasihat Yayınları. ss. 307-308. ISBN 978-9944-774-16-1. 23 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  24. ^ Nuri Seçgin (2016). "EMİNÖNÜ/HOCAPAŞA SAFVETÎ TEKKESİ" (PDF). Hâlidîliğin Doğuşu ve İstanbul’daki Faaliyetleri, 25. Sanat Tarihi Yıllığı. ss. 149-186. 6 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  25. ^ Jeff Eden (18 Mart 2021). God Save the USSR Soviet Muslims and the Second World War (İngilizce). Oxford University Press. ss. 63-74. ISBN 978-0190076290. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  26. ^ Jeff Eden (15 Aralık 2022). "Stalin'le Niyaz Etmek: Sovyetler'in II. Dünya Savaşı'nda Yürüttüğü İslamî Propaganda". İştirakî Dergisi. 6 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  27. ^ Hamid Algan (Aralık 1991). Jo-Ann Gross (Ed.). Muslims in Central Asia. Shaykh Zaynullah Rasulev: The Last Great Naqshbandi Shaykh of the Volga-Urals Region (İngilizce). Duke University Press Books. ss. 112-133. ISBN 978-0822397359. 21 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  28. ^ Osman Türer (1997). Muhammed b. Abdillâh b. Mustafâ el-Hânî (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 16. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 30-31. 4 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  29. ^ Osman Türer (1997). Abdülmecîd b. Muhammed b. Muhammed b. Abdillâh ed-Dımaşkī el-Hânî (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 29-30. 20 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  30. ^ Edibe Beyza ÇAĞLAR (2020). "TEHLİKELİ İRTİBATLAR: SURİYE'DE TASAVVUF VE DEVLET". 4 (3). APJIR- Academic Platform Journal of Islamic Research. ss. 484-494. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  31. ^ Mutaz Hatib (14 Mayıs 2014). "Suriye'de din ile siyaset arasındaki rekabet". Al Jazeera Türk. 9 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  32. ^ Hamid Algar (2002). KÜRDÎ, Muhammed Emîn (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 26. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 564-565. 29 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  33. ^ Arafat Aydın (2020). Ahmed b. Süleymân el-Ervâdî et-Trablusî (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. EK–1 (2 bas.). Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 421-422. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025. 
  34. ^ Dr. Nazım Çınar (2019). "Ahmed b. Süleyman el-Ervâdî'nin Hayatı". NAKŞBENDÎ HÂLİDÎ ŞEYHİ AHMED B. SÜLEYMAN ELERVÂDÎ’NİN RÂBITA İLE İLGİLİ “HAKKU’S-SÜLÛK VE’RRÂBITA VE ŞEMÂİL-İ CEMÎ’İ SİLSİLE” RİSALESİ, 5. Ağrı İslâmi İlimler Dergisi (AGİİD). ss. 35-56. 16 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  35. ^ Abdulkadir Turan (2017). "ENDONEZYA'DAKİ İSLÂMÎ HAREKETLER" (PDF). Strateji Düşünce ve Analiz Merkezi. 17 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  36. ^ Mehmet Fatsa (Ocak 2000). Tasavvufta Mekki Kolu. Mavi Yayıncılık. ISBN 978-9758209163. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  37. ^ Prof. Dr. Kadir Özköse, Prof. Dr. Halil İbrahim Şimşek (Ekim 2009). Altın Silsile’den Altın Halkalar. Nasihat Yayınları. s. 308. ISBN 978-9944-774-16-1. 23 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  38. ^ Mykhaylo YAKUBOVYCH. "ENDONEZYA MÜSLÜMANLIĞINDA KIRIMLI ETKİSİ: SÜLEYMAN EL-KIRIMÎ". Özdemir, Levent Edige tarafından çevrildi. Emel Dergisi. 18 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  39. ^ Esra DOĞAN TURAY (2019). "Turkish Studies Comparative Religious Studies" (PDF). Sufilerin Hac Yolculuğu Uzak Doğu Ve Çin Hac Güzergâhı. Ankara Science University. s. 115. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  40. ^ Halil ORTAKCI (Kasım 2020). "Ebu Kubeys Dağı Hakkındaki Rivayetlerin Tespiti" (PDF). İslami İlimler Dergisi. 15 (2). Çorum Çağrı Eğitim Vakfı. ss. 243-268. 29 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  41. ^ Werner Kraus (2007). "HÂLİDİYYE TARİKATININ ENDONEZYA'YA GİRİŞİ HAKKINDA BAZI NOTLAR". Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, 18. Memiş, Abdurrahman tarafından çevrildi. İZÜ Yayınlar. ss. 311-319. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025. 
  42. ^ Martin van BRUINESSEN (2007). "Journal of the History of Sufism" (PDF). Journal of the History of Sufism, 5. Simurg. ss. 225-252. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  43. ^ İsmail Hakkı GÖKSOY (2003). "Endonezya'da Tasavvufi Hareketler ve Bazı Özellikleri" (PDF). Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi. İZÜ Yayınlar. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  44. ^ Süleyman Uludağ (1988). ABDULLAH ed-DİHLEVÎ (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 1. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 94-95. 20 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  45. ^ Necdet Tosun (2023). "19. Yüzyılda Mekke'de Önemli Bir Nakşbendî Şeyhi: Muhammed Cân". Prof. Dr. Ethem Cebecioğlu’na Armağan. İlahiyat Yayınları. ss. 209-220. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  46. ^ Semih Ceyhan, (Ed.) (Ocak 2015). TÜRKİYE’DE TARİKATLAR (PDF). İSAM Yayınları. ss. 549-625. ISBN 978-605-4829-19-4. 26 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  47. ^ "Saklı Bir Tarihi Mekân: Bala Süleyman Ağa Külliyesi" (PDF). Vakıf Restorasyon Yıllığı, 8. Vakıflar Genel Müdürlüğü İstanbul I. Bölge Müdürlüğü. 2014. ss. 116-127. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  48. ^ M. BAHA TANMAN (1991). "Bâlâ Külliyesi". TDV İslâm Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  49. ^ Yonis İNANÇ (2014). "REÎSÜLKURRA ABDULLAH EYYÛBÎ HAYATI ve ESERLERİ" (PDF). Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 16 (29). Sakarya Üniversitesi. ss. 107-128. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  50. ^ "Alaca Minare Tekkesi (Şeyh Sadık Efendi Tekkesi)". Üsküdar Belediyesi. 22 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  51. ^ ÖMER KOÇYİĞİT (2020). ABDÜLFETTÂH el-AKRÎ (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. EK–1. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 27-28. 20 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  52. ^ "İntisâb, İnâbe ve Bey'at Ne Demektir? Farkları Nelerdir?". İslam ve İhsan. Nisan 2023. 18 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  53. ^ Yrd. Doç. Dr. Abdulcebbar KAVAK, (Ed.) (2016). "Mevlana Halid-i Bağdadi ve Osmanlı Toplumunda Halidilik" (PDF). Çalıştay. Ağrı: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi. s. 101. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  54. ^ MEHMET DEMİRCİ (14 Mart 2019). "Eğriboz-Bağdat-İzmir hattında bir nakşi şeyhi". Köşe Yazısı/Mini Biyografi. Yeni Asır Gazetesi. 15 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  55. ^ Yrd. Doç. Dr. Abdulcebbar KAVAK, (Ed.) (2016). Mevlana Halid-i Bağdadi ve Osmanlı Toplumunda Halidilik (PDF). Mevlana Halid-i Bağdadi Uygulama ve Araştırma Merkezi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  56. ^ Rüya Kılıç (2006). "Osmanlı Devleti'nde Yönetim-Nakşibendi İlişkisine Farklı Bir Bakış: Hâlidî Sürgünleri" (PDF). Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi. 7 (17). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi. ss. 103-119. 19 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  57. ^ Fahri Maden (2010). "KIZILDELİ SULTAN TEKKESİ'NİN KAPATILMASI (1826) VE FAALİYETLERİNE YENİDEN BAŞLAMASI". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 53. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  58. ^ Necdet Tosun (2022). Altın Silsile. SİLSİLETÜ'Z-ZEHEB. Erkam Yayınları. ISBN 978-6254403576. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2025. 
  59. ^ Atila Gökdemir (2022). "Osmanlılarda Silsile Geleneği ve Resimli Hanedan Silsilenameleri" (PDF). TURKISH ACADEMIC RESEARCH REVIEW. 7 (3). Mehmet ŞAHİN. ss. 656-676. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  60. ^ Abdurrahim Ayğan (2017). OSMANLILARDA SİLSİLE GELENEĞİ VE RESİMLİ HANEDAN SİLSİLENAMELERİ. Doktora Tezi. 1. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. ss. 39-40, 79-93. 10 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2025. 
  61. ^ ARAFAT AYDIN (2020). ERVÂDÎ (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. EK–1. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 421-422. 24 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  62. ^ Dr. Öğr. Üyesi Nazım ÇINAR (Haziran 2020). "TASAVVUFTA İCÂZET GELENEĞİ: "NAKŞÎ HÂLİDÎ ŞEYHİ ERVÂDÎ ÖRNEĞİ"". Ağrı İslâmi İlimler Dergisi (AGİİD), 6. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi. ss. 63-104. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025. 
  63. ^ Lokman TAŞKESENLİOĞLU (Nisan 2020). "AHMED ZİYAEDDİN GÜMÜŞHANEVÎ'NİN EDEBÎ VE TASAVVUFÎ CAMİADAKİ ETKİSİ". Hars Akademi Uluslararası Hakemli KültürSanat-Mimarlık Dergisi, 5. Hars Akademi Yayınları. ss. 116-126. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  64. ^ Arafat Aydın (2013). "İcazetname (Sebet)". İcâzetnâme (Sebet): Ahmed b. Süleyman el-Ervâdî’nin Kendi Kaleminden Ahmed Ziyâeddin-i Gümüşhânevî’ye İcâzetini Verdiği İlimler, Eserler ve Tarikatlar. Uluslararası Gümüşhânevî Sempozyumu. s. 280. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  65. ^ Dr. Nazım ÇINAR (Aralık 2024). AHMED B. SÜLEYMAN EL-ERVÂDÎ HAYATI, ESERLERİ, TASAVVUFÎ GÖRÜŞLERİ (1 bas.). SONÇAĞ AKADEMİ. ISBN 978-625-6173-95-8. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  66. ^ Arafat Aydın (2020). Ahmed b. Süleymân el-Ervâdî (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. EK–1. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 421-422. 24 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  67. ^ "İskenderpaşa Cemaati Silsile-i Şerif". Son Uyarı Gazetesi. 27 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  68. ^ Arafat Aydın (2020). "ERVÂDÎ" (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 421-422. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  69. ^ İrfan Gündüz (1996). "GÜMÜŞHÂNEVÎ, Ahmed Ziyâeddin" (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 276-277. 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  70. ^ Doç. Dr. Erdem Can ÖZTÜRK (2021). Ramazan EKİNCİ (Ed.). MUSTAFA FEVZÎ bin NU‘MÂN MENÂKIB-I HASENİYYE FÎ AHVÂLİ’S-SENİYYE (PDF). İksad Yayınevi. ISBN 978-625-8061-79-6. 13 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  71. ^ Prof. Dr. Ahmed Güner Sayar (2001). "İSMÂİL NECÂTİ EFENDİ" (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. s. 115. 5 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  72. ^ YUSUF ZİYA BİNATLI (1993). "DAĞISTÂNÎ, Ömer Ziyâeddin" (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 406-407. 3 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  73. ^ Mustafa İsmet UZUN (1995). FEYZİ EFENDİ (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 12. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 523-524. 16 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  74. ^ Prof. Osman N. Çataklı (2000). "H. Betül Yayla". Hacı Hasib Efendi ve Hacı Aziz Efendi (PDF). Yeryüzünün Halifeleri. Gonca Yayınevi. ISBN 9789944295746 |isbn= değerini kontrol edin: checksum (yardım). 7 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  75. ^ Nihat Azamat (1992). "BEKKİNE, Abdülaziz" (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. 20 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  76. ^ Mahmud Esad Coşan (2002). "KOTKU, Mehmet Zahit" (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 227-228. 13 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  77. ^ Doç. Dr. Mehmet AKKUŞ (2020). "COŞAN, Mahmut Esat" (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 267-268. 13 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  78. ^ Zeki Tan (2019). TÂHÂ-yı HEKKÂRÎ (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 3 EK-2. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. s. 571. 12 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  79. ^ Zeki Tan (3 Nisan 2013). "Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî'nin Talebelerinden Seyyid Tâhâ el-Hakkârî". Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Iğdır Üniversitesi. ss. 97-126. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  80. ^ İdris Kocabaş (Ocak 2020). "Vefâtının 33. Yıldönümünde Yahyalılı Hacı Hasan Efendi ve Tasavvuf Anlayışı". Yeni Dünya Dergisi. ss. 20-23. 19 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  81. ^ Zeki Tan (2019). TÂHÂ-yı HEKKÂRÎ (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi (3 EK-2 bas.). TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. s. 571. 12 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Mayıs 2025. 
  82. ^ Prof. Dr. Hasan Kamil Yılmaz (2021). Altın Silsile. Taha El Hariri Silsile. Erkam Yayınları. ISBN 9789944381178. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2025. 
  83. ^ Hasan Kâmil Yılmaz (1995). Esad Erbîlî (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 11. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 348-349. 20 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Mayıs 2025. 
  84. ^ Necdet Tosun (2007). RAMAZANOĞLU, Mahmut Sami (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 34. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. s. 442. 30 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025. 
  85. ^ Necdet Tosun (2012). Topbaş Musa (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 41. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. s. 248. 3 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Mayıs 2025. 
  86. ^ Abdulcebbar KAVAK (2016). "Mevlana Halid-i Bağdadi ve Osmanlı Toplumunda Halidilik" (PDF). Hakkâri Van ve Bitlis Üçgeninde Hâlidîlik. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi. ss. 76-87. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  87. ^ Abdüllâtif Uyan, (Ed.) (1983). "Menkıbelerle İslâm Meşhurları Ansiklopedisi". Muhammed Sıddîk Arvasî. Berekât Yayınevi. s. 1538. 18 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  88. ^ a b c Kutbeddin Akyüz (2019). "Hâlidîliğin Kollarından Biri Olarak Haznevîlik ve Ahmed Haznevî". Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, 43. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi. ss. 104-126. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  89. ^ Mehmet Saki Çakır (2017). "Haznevî Silsilesi". İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi. 3 (2). Mehmet Ayhan. s. 51. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  90. ^ a b c Mehmet Saki ÇAKIR (2016). "SEYYİD SIBĞATULLAH ARVÂSÎ HİZÂNÎ VE GAYDA TEKKESİ" (PDF). İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi. 2 (2). Mehmet Ayhan. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  91. ^ a b c Adnan Memduhoğlu (2019). TÂHÎ, Abdurrahman (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 3 EK-2. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 571-572. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  92. ^ a b Ali Bağcı, Hüseyin Okur (2017). "Şeyh Fethullah Verkânisî ve Ed-Dürerü'l-Fethiyye Fi'l-Avâmili'n-Nahviyye Adlı Eserinin Tahkiki" (PDF). Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi (İHYA). 3 (2). Mehmet Ayhan. ss. 92-129. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  93. ^ a b Mahmut Askeri Küçükkaya (Aralık 2021). "Şeyh Muhammed Ziyâeddîn Nurşînî'nin Tasavvufî Görüşleri". Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi. 12 (2). İnönü Üniversitesi. ss. 453-479. 3 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  94. ^ Ahmet Az (Ocak 2023). "MA'SÛM EL-HAZNEVÎ'NİN HAYATI, İLMÎ VE TASAVVUFÎ KİŞİLİĞİ". Batman Akademi Dergisi. 6 (2). Batman Üniversitesi. ss. 98-112. 10 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  95. ^ Salih ÖZCAN (Nisan 2017). "MUHAMMED RÂŞİD EROL'UN HAYÂTI, TARÎKATI VE TASAVVUFÎ GÖRÜŞLERİ" (PDF). Yüksek Lisans Tezi. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ. ss. 4-31. 9 Kasım 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2025. 
  96. ^ Mehmet Furkan ÖREN (2022). "Tarikat ve Siyaset: Hâlidîlik Üzerine Bir Değerlendirme". BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi. 9 (1). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi. ss. 24-25. 13 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2025. 
  97. ^ Sunay YILDIRIM (2009). "MENZİL NAKŞÎLİĞİ KADIN CEMAATİ ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA: ADIYAMAN ÖRNEĞİ" (PDF). YÜKSEK LİSANS TEZİ. FIRAT ÜNİVERSİTESİ. s. 36. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2025. 
  98. ^ TDV Ansiklopedisi Yayın Kurulu (1995). EROL, Muhammed Râşid (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 11. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. s. 305. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2025. 
  99. ^ Necmeddin Şahiner (1993). "Cilt: 1 Son Şahitler Bediüzzaman Said Nursi'yi Anlatıyor". Nesil Yayınları. s. 344. 18 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  100. ^ a b Van tarihi ve Kürtler hakkında tetebbuat. TBMM Kütüphanesi Açık Erişim Koleksiyonu (Osmanlıca). TBMM Kütüphanesi. 1928. s. 84. 15 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  101. ^ Selahattin Kıyıcı (1989). ALVARLI MUHAMMED LUTFİ EFENDİ (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 2. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. s. 552. 22 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  102. ^ Abdulcebbar KAVAK (Mart 2018). "BİTLİS KÜFREVİ TEKKESİNİN AĞRI'DAKİ TEMSİLCİLERİ VE ŞEHRİN İLMÎ VE MANEVÎ HAYATINA TESİRLERİ". Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 66. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları. s. 348-356. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  103. ^ Hür Mahmut Yücer (2013). Cengiz Gündoğdu (Ed.). "ULUSLARARASI HACE MUHAMMED LUTFI (ALVARLI EFE) SEMPOZYUMU" (PDF). Bir Sosyal Ağ (Social Networks) Olarak Alvarlı Efe'nin Tarikatı ve Toplumsal Analizi. Atatürk University. s. 420. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  104. ^ Halil İbrahim Şimşek (2013). Cengiz Gündoğdu (Ed.). "ULUSLARARASI HACE MUHAMMED LUTFI (ALVARLI EFE) SEMPOZYUMU" (PDF). Alvarlı Muhammed Lütfî'nin Nakşibendî-Hâlidî Silsilesi. Atatürk University. ss. 443-450. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  105. ^ Hüseyin Kutlu (Haziran 2006). Hâce Muhammed Lütfî (Efe Hazretleri) Hayâtı, Şahsiyeti ve Eserleri. Efe Hazretleri Vakfı. ss. 15-34. ISBN 975-381-803-3. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  106. ^ Yasin Taş (2024). "VAKFİYELERİ IŞIĞINDA ERZİNCAN ŞEYH MUHAMMED SAMİ EFENDİ DERGÂHI (KIRTILOĞLU TEKKESİ)". Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 37. Dicle Üniversitesi. ss. 360-381. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  107. ^ a b Mehmet Saki Çakır (2017). "ŞEYH ABDURRAHMAN-I TÂĞÎ VE NORŞİN TEKKESİ'NDEN YAYILAN KOLLAR". Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi (İHYA). 3 (2). Mehmet Ayhan. ss. 26-53. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  108. ^ Nurettin Albayrak (1994). DEDE PAŞA (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 9. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. s. 83. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  109. ^ Adem Efe (2012). Erdal Baykan, Mehmet Keskin (Ed.). "ULUSLARARASI MEVLANA HALID-i BAGDADI SEMPOZVUMU BILDIRILERi" (PDF). Uluslar Arası Mevlana Halid-I Bağdadi Sempozyumu. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. s. 441. 27 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  110. ^ Nuran ÇETİN (Haziran 2018). "Terzi Baba'nın 'Kenzü'l-Miftâh' Adlı Eserinde Bazı Tasavvufî Kavramlara Yaklaşımı". İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 49. Atatürk Üniversitesi. ss. 207-234. 11 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  111. ^ Nurettin Albayrak (2011). TERZİ BABA (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 40. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 521-522. 11 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  112. ^ VAHİT GÖKTA, HARUN ALKAN, (Ed.) (Aralık 2020). Hacı Bayram-ı Velî 5 (PDF). III. HÂLİDÎ DERGÂH ORDULARI (1 bas.). İlahiyat Yayınları. ss. 194-195. ISBN 978-625-7738-51-4. 11 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  113. ^ Prof. Dr. Hidayet AYDAR, Ahmet SAYAR, Berna KAVUK, Sümeyye KILAÇ, (Ed.) (2019). ABDÜLHAMİD DÖNEMİ OSMANLI COĞRAFYASINDA İSLÂMÎ İLİMLER (PDF). OSMANLI TOPLUMUNDA KRİZ VE ÇÖZÜM ARAYIŞI: II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE BİR BÜROKRAT-DERVİŞ ŞAHİTLİĞİYLE NAKŞÎ-MEVLEVÎ YAKINLAŞMASI. Ensar Neşriyat. ss. 372-383. ISBN 978-605-7619-70-9. 11 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  114. ^ Halil Baltacı (2019). "Ârif-i Ümmî İki Nakşibendî Şair: Erzincanlı Leblebici Baba (Şems-i Hayâl) ile Tüfekçizâde Salih Baba'nın Şiirlerinde Tasavvufî Düşünce". Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, 43. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi. ss. 14-35. 11 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  115. ^ Dr. Öğr. Üyesi Yusuf BABÜR (2018). "CİMİNLİ BABA VE TÜRBESİ". ERZİNCAN İLİ SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRASIN HARİTALANDIRILMASI PROJESİ ERZİNCAN İL KÜLTÜR ATLASI. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi ve Erzincan Valiliği. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  116. ^ Ayşe LEVENT, Cumali LEVENT. "ARAPGİRLİ ÖMER BABA VE MÜZDEVİC MUHAMMES" (PDF). INTERNATIONAL JOURNAL OF SOCIAL AND HUMANITIES SCIENCES. 7 (39). Tuncay AYDEMİR. ss. 824-836. 11 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  117. ^ Halil Baltacı, Ömer Aslan (2017). "ERZİNCAN'DA NAKŞÎ-HÂLİDÎ GELENEK". Batman Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Hakemli Dergisi. 1 (2). Batman Üniversitesi. s. 89. 11 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025. 
  118. ^ a b Abdulvahap YILDIZ (Aralık 2022). "Sultan Abdülmecid'in Ahmed Kuddûsî ve Dönemin Sûfîleriyle Münasebetleri" (PDF). Harran İlahiyat Dergisi, 48. Harran Üniversitesi. ss. 136-137. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025. 
  119. ^ Hamid Algar (1997). HÂLİDİYYE (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi’. 15. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. s. 297. 16 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025. 
  120. ^ Mevlana Halil Nurullah ez-Zağravi (2022). Müridlerin Edepleri ve Seyr-i Sülûk. Ahıska Yayınevi. ISBN 9786257524285. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025. 
  121. ^ Cemal Bayak (1998). HAYDAR EFENDİ, Ahıskalı (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 17. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 27-28. 20 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025. 
  122. ^ Ahmed Nedim ((Ed.)). ANKARA İSTİKLÂL MAHKEMESİ ZABITLARI - 1926 (PDF). BELGELERLE İSTİKLÂL MAHKEMELERİ: 1 Şeyh Ali Haydar’ın Muhâkemesi 6. Celse (31 Ocak 1926). İşaret Yayınları. s. 116. 8 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025. 
  123. ^ Sadık Albayrak (1973). Türkiyeʼde din kavgası. Feyiz Yayınevi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025. 
  124. ^ Ahmet Cahid HAKSEVER (2008). ÇORUM’DA NAKŞBENDÎLİĞİN TARİHİ SÜRECİ VE TEMSİLCİLERİ. Hitit İlahiyat Dergisi. 7. Hitit Üniversitesi. ss. 61-82. 10 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025. 
  125. ^ Cevat EKİCİ (Ekim 2013). MEHMET FATSA (Ed.). "Nakşibendiliğin Tarihi Gelişimi Ve Halidilik" (PDF). GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE GİRESUN’DA DİNÎ VE KÜLTÜREL HAYAT SEMPOZYUMU-I. GİRESUN İL ÖZEL İDARESİ. ss. 502-516. 19 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025. 
  126. ^ Halil Hamdi Dağıstânî (2022). İrşâdü’r-Râğıbîn (Muhibbin İrşâdı). Erkam Yayınları. ISBN 9786254403675. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025. 
  127. ^ Ramazan ÇELİK (Haziran 2024). "Şiranlı Hacı Mustafa Efendi'nin Manzum Silsile-nâmesi". Kocaeli İlahiyat Dergisi. 8 (1). Kocaeli Üniversitesi. ss. 86-106. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025. 
  128. ^ Doç. Dr. Halil İbrahim ŞİMŞEK, Doç. Dr. Kadir ÖZKÖSE. MUSTAFA HÂKİ TOKÂDÎ( (PDF). Altın Silsile’den Altın Halkalar. Nasihat Yayınları. ss. 411-416. ISBN 978-9944-774-16-1. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025. 
  129. ^ Fatih ÇINAR. "MiLLi MÜCADELENİN VE İLK MECLiSiN MANEVi MİMARLARlNDAN SiVASLI BiR ALiM: MUSTAFA TAKi EFENDi" (PDF). Cumhuriyet Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi. 9 (2). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi. ss. 169-204. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025. 
  130. ^ REŞAT ÖNGÖREN (2012). TOPRAK, İsmail Hakkı (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 41. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 264-265. 29 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025. 
  131. ^ Doç. Dr. Kadir ÖZKÖSE, Doç. Dr. Halil İbrahim ŞİMŞEK (Ekim 2009). ES-SEYYİD OSMAN HULÛSÎ DARENDEVÎ (PDF). ALTIN SİLSİLE’DEN ALTIN HALKALAR. Nasihat Yayınları. ss. 445-466. ISBN 978-9944-774-16-1. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025. 
  132. ^ Adem Ergül (2017). Kadınhanı İlçesi ve Topbaşzâde Ailesi. Hâce Mûsâ Topbaş. Erkam Yayınları. ISBN 9789944830379. 18 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  133. ^ İSMAİL LÜTFİ ÇAKAN (1989). AHMED KUDSi EFENDi (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 2. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. s. 97. 30 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  134. ^ Murat BARDAKÇI (Ağustos 2001). "Fevzi Çakmak Nakşibendi miydi?". Mareşal Fevzi Çakmak ile Şeyh Küçük Hüseyin Efendi'nin mezarları. Hürriyet Gazetesi. 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  135. ^ a b Abdullah Muradoğlu (2001). Öldüren Sır: Garih: Sıradışı Bir Musevi'nin Portresi. Küçük Hüseyin Efendi. BAKIŞ KİTAPLIĞI. ss. 13, 16, 31. ISBN 9789756920046. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  136. ^ AVCI, ÜMRAN (2001). "Şeyh, İnci Kıraç'ın büyük dedesi". Milliyet Gazetesi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  137. ^ Abdülkadir Töre. "Pertev-i nûr-i Hüdâ'sın yâ Hüseyn-i nakşibend". Nota Arşivleri. 21 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. Diğer özet (PDF). 
  138. ^ Hasan YENİLMEZ (2018). "Cumhuriyet Devri Şeyhlerine Dair Hatırat-Biyografi Kitapları İçin Bir Bibliyografya Denemesi". Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. 16 (31-32). Bilim ve Sanat Vakfı. s. 398. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2025. 
  139. ^ Atila GÖKDEMİR (2022). "Yanyalı Hâfız Refîʽ Efendi'nin Manzum Nakşî-Hâlidî Silsile-nâmesi". Turkish Academic Research Review. 7 (3). Mehmet ŞAHİN. ss. 671-675. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  140. ^ FATMA KAYMAKÇI (2019). "NAKŞBENDÎ MEŞÂYİHİNDEN HACI FEYZULLAH EFENDİ VE TASAVVUFÎ GÖRÜŞLERİ". MARMARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEMEL İSLÂM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI TASAVVUF BİLİM DALI Yüksek Lisans Tezi. MARMARA ÜNİVERSİTESİ. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  141. ^ Mehmed Akif KÖSEOĞLU! (2014). Halit YALÇIN, Murat ADIYAMAN, Yaşar KAPLAN (Ed.). "İSTANBUL'DA NAKŞİ-HALİDİ ŞEYHLERİNİN VAZİFE YAPTIĞI TEKKELER VE BU YAPILARININ GÜNÜMÜZDEKİ DURUMLARI". Uluslararası Seyyid Tâhâ-i Hakkâri Sempozyumu. Hakkari Üniversitesi. s. 460. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  142. ^ İbrahim ÖZCOŞAR, (Ed.) (2007). MAKALELERLE MARDİN IV ÖNEMLİ SİMALAR DİNİ TOPLULUKLAR (PDF). Ömer Fevzi Mardin'in Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî'ye kadar olan Nakşibendî Silsilesi. Mardin Tarihi İhtisas Kütüphanesi Yayını. s. 88. 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  143. ^ Mustafa Kara (2019). KÜÇÜK HÜSEYİN EFENDİ (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 3 EK-2. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 99-100. 16 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mayıs 2025. 
  144. ^ Ekrem Ark (1988). Abdulkadir AKÇİÇEK (Ed.). MEVLANA KÜÇÜK HÜSEYİN EFENDİ Hayatı-Güzel Sözleri-Sevdiği Şiirleri. Abdullah ışıklar yayınları. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2025. 
  145. ^ Hüseyin Vassaf (2006). Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz (Ed.). Sefine-i Evliya. Tasavvuf ve Tarikatlar. 2. Kitabevi Yayınları. ss. 327-330. ISBN 9789756403952. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  146. ^ a b Süleyman Uludağ (1997). Halidiyye (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 15. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. s. 297. 16 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  147. ^ Tasavvufun Boyutları. İslam Mezhepleri, Tasavvuf ve Tarikatlar. Keçeci, Yaşar tarafından çevrildi. Annemarie Schimmel Tasavvufun Boyutları, Kırkambar Kitaplığı; İslam Mezhepleri, Tasavvuf ve Tarikatlar;İstanbul,2001, ISBN 9789758264162. 2001. ISBN 9789758264162. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  148. ^ a b İlhan Alemdar (2008). "SON MUTASAVVIF YA DA TEKKESİZ DERVİŞ". Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 1 (2). Motif Yayıncılık. ss. 158-172. 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  149. ^ "09 Şubat 1953 | Sayı: 66". İç Kaynak Dergisi. 1953. 21 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  150. ^ Gülşan DEĞİRMENCİ (2019). "ADANA BASIN TARİHİ (1873-2000)" (PDF). ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞTE ADANA BASINI (1946-1960) - Yeni Yunus Emre Dergisi. NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ. 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  151. ^ Şerafettin Yıldız (2015). Seydişehirli Hacı Abdullah Efendi (Türkçe ve Arapça). Çizgi Kitabevi Yayınları. ISBN 978-6059108683. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  152. ^ Selim Özarslan (Ekim 2018). Enver Çakar, Kürşat Çelik, Yavuz Kısa (Ed.). "BİR OSMANLI AYDINI: PALULU ŞEYH ALİ SEBTÎ El-PALÛVÎ" (PDF). Uluslararası Palu Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Cilt 1. FIRAT ÜNİVERSİTESİ HARPUT UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YAYINLARI. ss. 45-52. 6 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  153. ^ "Hınıs-Kolhisar Medresesi". Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  154. ^ Sezen Kılıç (Ekim 2022). Abdullah KAYMAK, Selin EREN, Semiha NURDAN, Kübra GÜNEY, Muhammed ÖZLER (Ed.). Avusturya Arşiv Belgelerinde Şeyh Sait İsyanı (1925) (PDF). XIX. Türk Tarih Kongresi. 7. Türk Tarih Kurumu. ss. 896-926. ISBN 978-975-17-5648-0. 13 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  155. ^ "Şeyh Said'den devam eden Nakşibendi Tarikatı Silsile-i Sâdât'ı". Şeyh Said. Vikipedi. 13 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  156. ^ a b c SERDAR KARABULUT (Haziran 2018). "ŞEYH ALİ SEBTÎ VE PALU ÇEVRESİNDE HÂLİDÎLİĞİN YAYILMASINDAKİ YERİ" (PDF). AKADEMİAR Akademik İslam Araştırmaları Dergisi, 4. Kalem Eğitim Kültür Akademi Derneği. ss. 145-176. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  157. ^ SERDAR KARABULUT (Haziran 2018). "ŞEYH ALİ SEBTÎ VE PALU ÇEVRESİNDE HÂLİDÎLİĞİN YAYILMASINDAKİ YERİ". AKADEMİAR DERGİSİ, 4. Kalem Eğitim Kültür Akademi Derneği. s. 152. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  158. ^ Zekeriya Kurşun (2019). ŞEYH SAİD (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi (3 EK-2 bas.). TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 560-562. 20 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  159. ^ BULAK, İBRAHİM (9 Temmuz 2020). "Akim kalmış bir Kürt örgütü: Şimali Kürdistan Cemiyeti". Yeni Özgür Politika. 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  160. ^ "Şeyh Saidin oğlu Hainlerin muhakemesine devam edilecek". Cumhuriyet Gazetesi. 6 Temmuz 1930. 6 Temmuz 1930 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  161. ^ "Şeyh Said'in varisi hayatını kaybetti!". Diyarbakır Söz. 2 Aralık 2010. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  162. ^ Elif Maraz (2021). MUHAMMED İHSAN OĞUZ’UN DİN VE TOPLUM ANLAYIŞI (PDF). DİN SOSYOLOJİSİ BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ. Kastamonu Üniversitesi. ss. 52-54. 4 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  163. ^ Ramazan Muslu (Şubat 2007). llI. OTURUM: TEBLİGLER"I. BiNGÖL SEMPOZYUMU - BİNGÖLLÜ BiR HALiDI ŞEYHİ:· ŞEYH AHMED ÇABAKÇURİ" (PDF). Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi Yayınları. Bingöl Üniversitesi. ss. 125-137. 23 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  164. ^ Bekir KÖLE (2015). "SEYYİD AHMED ÇAPAKÇÛRÎ'NİN MÜRİDİ MUHAMMED İHSAN OĞUZ'A GÖNDERDİĞİ İRŞÂD MEKTUPLARI" (PDF). Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 17 (2). Dicle Üniversitesi. 23 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  165. ^ Mehmet Şirin AYİŞ (2018). "MAHMUD SAMİNİ VE PALU ÇEVRESİNDE İLİM İRŞAD FAALİYETLERİ" (PDF). Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi. Fırat Üniversitesi. ss. 251-264. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  166. ^ Şener DEMİREL (Mayıs 2015). "OSMAN BEDREDDİN-İ ERZURÛMÎ (İMAM EFENDİ)'NİN MEKTUPLARINDA MÜRİTLERİNE ÖĞÜTLER" (PDF). Uluslararası Harput’a Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu. Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi. ss. 51-62. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025. 
  167. ^ Bünyami Erdem (Nisan 2022). Şeyh Musa Kazım Efendi. Kitsan Yayınevi. ISBN 978-6056155512. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2025. 
  168. ^ Şirin KARAYIL (2018). "19. YÜZYILDA HARPUT'UN SOSYAL VE DİNİ YAPISI" (PDF). FIRAT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ. FIRAT ÜNİVERSİTESİ. s. 62. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2025. 
  169. ^ a b Süleyman Uludağ (1997). HÂLİDİYYE - Muhammed b. Abdullah el-Hânî’ye Ulaşan Silsile (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 15. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. s. 298. 16 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Mayıs 2025. 
  170. ^ Osman Türer (1997). HÂNÎ, Muhammed b. Abdullah (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 16. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. ss. 30-31. 4 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Mayıs 2025. 
  171. ^ Abdülmecid Hani. Hadaikul Verdiyye. Fuat Paşanın el-Hânî'ye bağlılığını söylemesi. Semerkand Yayınları. s. 272. 22 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2025. 
  172. ^ David Dean Commins (1990). Islamic Reform: Politics and Social Change in Late Ottoman Syria. Studies in Middle Eastern History (İngilizce). Oxford University Press. ss. 34-39. ISBN 978-0195061031. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2025. 
  173. ^ Osman Muhammed (Aralık 2016). Osman Siraceddin-i Tavili ve Ailesi: 19. Yüzyıldan Günümüze. Ravza Yayınları. s. 24. ISBN 978-6059261760. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2025. 
  174. ^ Abdulcebbar KAVAK (2015). "MEVLÂNÂ HÂLİD-İ BAĞDADÎ'NİN HALİFELERİNDEN ŞEYH OSMAN SİRACÜDDİN ET-TAVÎLÎ (v. 1283/1866) VE BİYÂRE MEDRESESİ/TEKKESİ" (PDF). İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 43. Atatürk Üniversitesi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2025. 
  175. ^ Bülent Özdemir (Ocak 2008). Ingiliz Istihbarat Raporlarinda Fislenen Turkiye. Şah Hüsameddin'in Özellikleri. Yeditepe Yayinevi. s. 131. ISBN 978-6054052035. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2025. 
  176. ^ İbrahim BAZ (2013). "Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî'nin Halifelerinden Şeyh Hâlid-i Cezerî ve Basret Dergâhı" (PDF). Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi. 2 (32). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi. ss. 148-157. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2025. 
  177. ^ Abdulkadir Bingöl (Ocak 2008). Kulilken Baxe Botan. Seydâî Kolu, Serdahl Dergâhı (Kürtçe). DİYARBAKIR KÜRT ENSTİTÜSÜ YAYINLARI. ss. 173-175. ISBN 9789750171918. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2025. 
  178. ^ Mesut Yiğit (2020). "Mevlânâ Halidi Bağdâdî'den Günümüze Cizre'de Faaliyet Göstermiş Tarikatlar ve Temsilcileri". Anemon Sosyal Bilimler Dergisi. 8 (6). Muş Alparslan Üniversitesi. ss. 1901-1910. 4 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2025. 
  179. ^ Fatih Musa ELMALI (2019). "ŞEYH MUHAMMED SAÎD SEYDÂ el-CEZERÎ'NİN HAYATI VE TASAVVUFÎ GÖRÜŞLERİ" (PDF). Yüksek Lisans Tezi. ERZİNCAN BİNALİ YILDIRIM ÜNİVERSİTESİ. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2025. 
  180. ^ İbrahim Baz (2019). SEYDA, Muhammed Nurullah (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 3 EK-2. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. s. 499. 20 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Mayıs 2025. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hâlidîlik&oldid=35414647" sayfasından alınmıştır