Özel Harp Dairesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Özel Harp Dairesi
Etkin 22 Eylül 1952[1]-1992[2]
Ülke  Türkiye
Bağlılık Türk Silahlı Kuvvetleri
Sınıfı Özel kuvvet
Görevi Gayrinizami harp
Parçası Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı

Özel Harp Dairesi, Soğuk Savaş dönemi Türkiyesi'nde, Genelkurmay Başkanlığı bünyesinde ABD'nin gizli servisi CIA ve NATO iş birliği ile kurulduğu ileri sürülen gizli örgüt.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk olarak 1952 yılında "Hususi ve Yardımcı Muharip Birlikleri" adıyla kurulmuş,1953 yılında Seferberlik Tetkik Kurulu adını almıştır. 1970 yılında ise Özel Harp Dairesi adını almıştır.[3][4] Körfez Savaşı'ndan sonra dış tehlikelerin belirmesi ve Irak'ın kuzeyinden tehditler gelmesi nedeniyle 1992 yılında yerleşkesi ve yapısı değiştirilerek yerine Özel Kuvvetler Komutanlığı kurulmuştur.[5][6][7][8]

Görevi[değiştir | kaynağı değiştir]

İşgal durumlarında direniş faaliyetlerini başlatarak düşmanı yıpratma ve engellemekle görevlidir.[9] Bunun için daha önceden askerliğini yapmış kişiler seçilirdi.[10] Sefer görev emri verilebilecek yedek personellerden arazide görev yapacak olanlar siyah kuvvet, meskun mahallerde görev yapacak olanlar ise beyaz kuvvet olarak adlandırılır, görev yeteneğini kaybeden personel ise turuncu olarak adlandırılırdı.[11][12] Direnişte kullanılmak üzeri belirli bölgelerde toprak altına gömülü silah ve mühimmat bulunduruldu.[13][14]

Kontrgerilla[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Kontrgerilla

Avrupa'da II. Dünya Savaşı'ndan sonra muhaliflerin (o dönem komünistlerin) iktidara gelmesini önlemek için kurulan "Gladio" adlı kontrgerilla örgütünün Türkiye'deki uzantısına siyasi literatürde Özel Harp Dairesi, eylemleri gerçekleştirenlere ise Kontrgerilla denmiştir.[15][16] NATO'nun Özel Harp talimnamelerine göre, üye ülkelerde kurulan NATO birimleri, Türkiye'de önce Seferberlik Tetkik Kurulu adıyla örgütlenmiş sonra doğrudan Genelkurmay Başkanlığı'na bağlı Özel Harp Dairesi çatısı altında ve bunun sivil uzantısı Kontrgerilla olarak faaliyet yürütmüştür.[17]

Seferberlik Tetkik Kurulu[değiştir | kaynağı değiştir]

Seferberlik Tetkik Kurulu, 1952 yılında ABD'lilerin teklifiyle Genelkurmay Başkanlığı bünyesinde gizlice kurulmuş bir teşkilattır. STK'nin amacı, Sovyetler Birliği'nin Türkiye'yi işgal etmesi halinde milisleri silahlandırarak gerilla direnişini örgütlemekti. Üyelik yapısı gizli tutulan bu kurulun mali kaynağı, Milli Savunma Bakanlığı tarafından Ankara'da tahsis edilen arazide kurulan Amerikan Yardım Heyeti (JUSMAT) tarafından sağlanıyordu.[18] SSCB'ye karşı kurulmuş olmasına rağmen ilk olarak Kıbrıs'taki Türk direnişini örgütlemekte ve Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) kurulmasında kullanıldı[19][20][21], daha sonra 1960'lı yıllarda başlayan öğrenci ve işçi hareketlerini bastırmak için kullanıldı.[22]

STK, 1967'de Tuğgeneral Cihat Akyol tarafından Özel Harp Dairesi'ne dönüştürüldü.[23]

Özel Harp Dairesi[değiştir | kaynağı değiştir]

1967'de Özel Harp Dairesi adını alan oluşum, Kıbrıs Harekatı'ndan sonra 5 Şubat 1975 tarihinde başlayan ABD ambargosu nedeniyle maddi zorluklar yaşadı. Dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Semih Sancar, ödeneği kesilen ÖHD için dönemin Başbakanı Bülent Ecevit'ten örtülü ödenek desteği talep edince ÖHD'nin varlığı ortaya çıktı.[23][24]

1970'li yılların başında ÖHD'nin başında bulunmuş olan Orgeneral Kemal Yamak, sonradan yaptığı açıklamada, Amerikalıların her yıl düzenli olarak ÖHD'ye 1 milyon ABD Doları hibe ettiğini itiraf etti.[25]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2020. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2020. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2020. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020. 
  15. ^ Mehmet Ali Birand, 12 Eylül Saat 04:00, Karacan Yayınları, 12. Baskı Temmuz 1985 s.89
  16. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  17. ^ https://m.youtube.com/watch?v=BeDbw8hgzfo
  18. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  19. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  20. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  21. ^ https://m.haberler.com/ozel-harp-dairesi-nin-kurucusu-emekli-albay-tansu-2249399-haberi/
  22. ^ Suavi Aydın, Yüksel Taşkın (2014). 1960'tan Günümüze Türkiye Tarihi (2014 bas.). İstanbul: İletişim Yayınları. ss. 75-76. ISBN 978-975-05-1462-3. 
  23. ^ a b Aydın & Taşkın, a.g.e. s. 264.
  24. ^ http://www.haber7.com/siyaset/haber/466416-ozel-harp-komutanliginin-59-yillik-sirri
  25. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Özel_Harp_Dairesi&oldid=29398837" sayfasından alınmıştır