Süper Lig: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
742. satır: 742. satır:
* Lig tahinde en gollü maç 1991-92 sezonunun son haftasında oynanan ve [[Fenerbahçe]]'nin 8-4'lük galibiyetiyle sonuçlanan [[Fenerbahçe]]- [[Gaziantepspor]] maçıdır.
* Lig tahinde en gollü maç 1991-92 sezonunun son haftasında oynanan ve [[Fenerbahçe]]'nin 8-4'lük galibiyetiyle sonuçlanan [[Fenerbahçe]]- [[Gaziantepspor]] maçıdır.
* Lig tarihindeki '''en farklı sonuçlu maç''', 1989-90 sezonunda oynanan ve [[Beşiktaş JK|Beşiktaş]]'ın [[Adana Demirspor]]'u '''10-0''' yendiği maçtır.
* Lig tarihindeki '''en farklı sonuçlu maç''', 1989-90 sezonunda oynanan ve [[Beşiktaş JK|Beşiktaş]]'ın [[Adana Demirspor]]'u '''10-0''' yendiği maçtır.
* Lig tarihinde bir sezonda atılan toplam gol sayısı bakımından gol rekoru ise [[Fenerbahçe]]’ye ait. Sarı-lacivertliler, 1988-89 sezonunda 36 maçta rakip filelere toplam 103 gol attı.<ref>{{Web kaynağı| url = http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/335393.asp | başlık = ntvmsnbc.com Rekorlar | erişimtarihi = }}</ref>
* Lig tarihinde bir sezonda atılan toplam gol sayısı bakımından gol rekoru ise [[Fenerbahçe]]’ye ait. Sarı-lacivertliler, 1988-89 sezonunda 36 maçta rakip filelere toplam 103 gol attı.Öte yandan Galatasaray, 1962-63 sezonunda 2 aşamalı olarak gerçekleştirilen ligde, 42 maçta toplam 105 gol kaydetti.<ref>{{Web kaynağı| url = http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/335393.asp | başlık = ntvmsnbc.com Rekorlar | erişimtarihi = }}</ref>
*Süper ligin averaj rekoru ise 1988-89 sezonunda +76 averajla Fenerbahçe'ye aittir
*Süper ligin averaj rekoru ise 1988-89 sezonunda +76 averajla Fenerbahçe'ye aittir
*Süper ligde evinde en uzun süre yenilmeyen takım, [[1975-76 Türkiye 1. Futbol Ligi|1975-76]] sezonu 9. haftadan [[1981-82 Türkiye 1. Futbol Ligi|1981-82]] sezonu 16. haftaya kadar toplam 90 maç yenilmezlik serisini sürdüren [[Trabzonspor]]'dur.
*Süper ligde evinde en uzun süre yenilmeyen takım, [[1975-76 Türkiye 1. Futbol Ligi|1975-76]] sezonu 9. haftadan [[1981-82 Türkiye 1. Futbol Ligi|1981-82]] sezonu 16. haftaya kadar toplam 90 maç yenilmezlik serisini sürdüren [[Trabzonspor]]'dur.

Sayfanın 12.27, 3 Aralık 2012 tarihindeki hâli

Spor Toto Süper Lig
Dosya:Spor Toto Süper Lig logo.png
ÜlkeTürkiye Türkiye
KonfederasyonUEFA
Kuruluş1959[1]
Takım sayısı18
Alt lig1. Lig
Uluslararası kupa(lar)UEFA Şampiyonlar Ligi
UEFA Avrupa Ligi
Son şampiyonGalatasaray (2011-12)
En çok şampiyon olanFenerbahçe (18)
Galatasaray (18)
YayıncıLig TV
Lig TV HD
Resmî siteTFF Spor Toto Süper Lig
Mevcut sezon: 2012-13 Süper Lig

Süper Lig veya sponsorluk anlaşması gereğince Spor Toto Süper Lig, 1959 yılında Millî Lig adıyla kurulan, şu an Türkiye'nin en üst düzeydeki futbol ligi. Bir sezon içinde 18 takımla oynanan Süper Lig, sezon sonunda üç takımın ligden düşüp bir alt ligden gelen üç takımın yükselmesiyle sürer. Süper Lig, 18 takım ve hissedarların oluşturduğu bir kuruluştur. Ağustos ve Mayıs ayları da dahil olmak üzere dokuz ay süren bir organizasyon olan Süper Lig, 34 hafta ve 306 maçtan oluşur. Karşılaşmalar hafta içi ve hafta sonu yapılır. Süper Lig, Türkiye Futbol Federasyonu'na bağlıdır. 2005 yılında Süper Lig'e Turkcell'in sponsor olmasıyla resmî olarak Turkcell Süper Lig adını alan lig, Turkcell'in sponsorluk anlaşmasının bitmesiyle 2010-11 sezonundan itibaren Spor Toto Süper Lig adını almıştır.[2] Ek olarak UEFA'nın en değerli ligler sıralamasında 6. sırada yer alır.[3] UEFA Şampiyonlar Ligi'ne 2, UEFA Avrupa Ligi'ne 3 takım yollamaktadır. Türkiye Kupası şampiyonu olup ilk 4'e giremeyen bir takım da UEFA Avrupa Ligi'ne katılabilir.

Süper Lig, 2001-02 yılında kurulmuştur, fakat Türkiye'de üst düzey futbol 1959 yılından beri oynanmaktadır. Avrupa'da en çok izlenen 6. lig[4] olan Süper Lig, aynı zamanda 397.000.000€'luk hasılatıyla Avrupa'da en çok gelir getiren 8. lig durumundadır.[5] Şimdiye dek 67 takımın mücadele ettiği Süper Lig'de[6] beş takım şampiyonluk unvanı alabilmiştir. Bu takımlar Beşiktaş, Bursaspor, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor'dur. Son şampiyon olan takım aynı zamanda bu ligde Fenerbahçe ile birlikte en çok şampiyonluğa ulaşmış olan Galatasaray'dır.

Millî Lig öncesi Türkiye'de futbol

Milli Lig kurulmadan önce Türkiye'nin bazı illerinde (İstanbul, İzmir, Eskişehir, Adana, Trabzon, Bursa)[7] mahalli ligler kurulmuştu. Bu liglerden İstanbul Ligi ise yabancılar (özellikle İngiliz) askerler ve tüccarlar [8] tarafından kurulmuştur. Türkiye topraklarında yapılan ilk maç ise 1897 yılında İzmir'den İstanbul'a gelen İzmir Karması'yla İstanbul Karması arasında oynanmıştır.[7]

Bu futboldan uzak kalış ve Türk topraklarındaki bu oyunun başkalarınca oynanması Galatasaray Lisesi 10. sınıf öğrencilerinden Ali Sami Yen'in zoruna gider ve arkadaşlarını toplayarak Galatasaray'ı kurar.[9] Galatasaray ile başlayan Türk kulüpleri Fenerbahçe, Vefa, Beykoz, Beşiktaş, Altay ve Karşıyaka ile devam eder. Bu kulüplerin kurulması Cuma Ligi,Pazar Ligi,İstanbul Şampiyonluğu Ligi gibi organizasyonların oluşmasını beraberinde getirir. O dönemde Beşiktaş kulübü lig kurulması önerisini getirir ama bazı kulüpler bu öneriyi kabul etmezler.Beşiktaş kulübü önerisini kabul eden takımlarla birlikte İstanbul Türk İdman Birliği Ligi'ni kurar.

Bu kulüplerin kurulup gelişmeye başlayacağı bu dönemde önce Balkan Savaşları'nın daha sonra da I.Dünya Savaşı'nın çıkması ve eli silah tutan herkesin askere alınmasıyla futbol sahaları boş kalır ve Türk futbolu 11 yıllık bir kesintiye uğrar (1912-1923).

Cumhuriyetin kurulması ile her alanda olduğu gibi sporda da atılımları beraberinde getirdi. Bu dönemin en önemli olayı ise Türk İdman Cemiyetleri İttifakı yani günümüzdeki adıyla Türkiye Futbol Federasyonunun kurulması olmuştur.Futbol Federasyonunun kurulması ile Türk futbolu tek bir çatı altında toplanmıştır.

Tarihçe

1961 öncesi

1930'lu yıllardan 1950'lerin sonlarına kadar Türkiye'de futbol Kahramanmaraş, İstanbul, Ankara, İzmir, Eskişehir, Adana, Bursa ve Trabzon şehirlerinin takımlarının ağırlıkta olduğu Millî Küme adlı deplasmanlı ligde oynanmıştır. Millî Küme boyunca Fenerbahçe 6, Beşiktaş 3, Galatasaray ve Güneş'de 1'er kere Türkiye şampiyonu olmuşlardır. Türkiye'de futbol gelişimini bu yönde sürdürürken Türkiye Millî Futbol Takımı'nın 1954 FIFA Dünya Kupası'na katılması ile birlikte profesyonel bir ligin kurulmasına karar verilmiş, Türkiye Futbol Federasyonu bir Milli Lig'in kurulması fikrini benimsemiştir. Günümüzdeki adı Süper Lig olan Milli Lig'in temelleri 1957 yılında düzenlenen Federasyon Kupası ile atılmıştır. Federasyon Kupası 1957 ve 1958 yılında Lig düzeninde oynanmış, bu iki sezonda kupayı Beşiktaş JK kazanmıştır.

1959 ve 1960'lar

1959 yılında düzenlenen Türkiye 1. Futbol Ligi'nin ilk sezonunda maçlar sadece İstanbul, Ankara ve İzmir takımlarını katıldığı, 8'er takımdan oluşan Beyaz ve Kırmızı adlı iki grupta oynanmış, o tarihteki statü uyarınca beyaz grubun lideri Fenerbahçe ile kırmızı grubun lideri Galatasaray finalde karşılaşmıştır. İlk maçı Galatasaray 1-0, ikinci maçı ise Fenerbahçe 4-0 kazanınca, Türkiye 1. Futbol Ligi'nin ilk şampiyonu Fenerbahçe olmuştur.[10]

Beşiktaş JK'nın futbol maçlarını oynadığı BJK İnönü Stadı'ndan bir maç anında Beşiktaş Çarşı Grubu taraftarlarının artan terör eylemlerini protesto amaçlı 2006 yılındaki Gaziantepspor maçındaki "81 ile 81 bayrak" adlı Türk bayraklı eylemi.

1959-60 sezonundan itibaren ise grup sistemi kaldırılmış ve Türkiye 1. Futbol Ligi bugünkü statüsü ile oynanmaya başlamıştır. 1962 yılında Türkiye tam üyelik için UEFA'ya başvurmuş ve UEFA'da Türkiye'nin başvurusunu kabul etmiştir. UEFA üyesi olunduğu için Avrupa Kupa Galipleri Kupası'na Türkiye'nin de takım göndermesi gerekmekteydi ve bu nedenle Türkiye Futbol Federasyonu tarafından Türkiye Kupası organize edilmeye başlanmış, bu kupa organizasyonu ilk kez 1962 yılında düzenlenmiştir. Bu kupanın ilk sahibi Galatasaray olmuştur.

1970'ler

Bu döneme Türk futbolunun içinde değişimlerin ve yabancı futbolcu ve teknik direktörlerin hakimiyetinin başladığı dönem olarak kabul edilmiştir. Bu dönemde Türkiye'de çalışan Ignác Molnár, Brian Birch, Didi ve Toma Kaleperoviç gibi antrenörler Türkiye Birinci Futbol Ligi'nde başarılı sonuçlar almış ama bu başarılara rağmen 1960 ve 1970'lerde Türk futbolu Avrupa'da Göztepe'nin oynadığı yarı finalden başka önemli bir başarı elde edememiştir.

1970 yılında ortaya çıkan ve Türk futbol tarihinde Anadolu İhtilali olarak geçen başarılar gerçekleşmiştir. TFF'nin 1965 yılında her ilin bir takımı olması için çıkardığı izinle birçok futbol kulübü kurulmuş ve Bursaspor (1963)'un öncülüğünde Boluspor (1965), Eskişehirspor (1965), Antalyaspor (1966), Sakaryaspor (1965), Denizlispor (1966), Kayserispor (1966), Kocaelispor (1966),Trabzonspor (1967), ve Samsunspor (1965) gibi uzun yıllar Birinci Lig'de mücadele etmiş ve hâla eden futbol takımları kurulmuştur. Önceleri Anadolu'nun sesini sadece duyuran Altay-Göztepe-Gençlerbirliği gibi birkaç takım bulunurken Trabzonspor'un ligde ve kupada şampiyonluklar kazanması, Eskişehirspor'un üst üste ikincilikler alması, Samsunspor, Boluspor ve Bursaspor'un üst sıraları zorlaması, Anadolu'da futbola olan ilgi ve merakı artırmıştır.

1980'ler

1980'lere gelindiğinde Türk futbol anlayışında köklü değişiklikler olmuş ve özellikle Alman teknik direktör Jupp Derwall'ın Türkiye'ye gelmesi ile Türk futbolunda tesisleşme başlamıştır. Ayrıca Derwall'ın Galatasaray'a sistemli futbol oynatması ve Galatasaray SK'nın bu oyun anlayışı ile Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası'nda yarı final oynaması bu sistemin kalıcı olmasını sağlamıştır. Bu değişimlerden diğer kulüpler de etkilenmiş ve Türkiye'de sistemli futbol oynanmaya başlamıştır.

1990'lar

1992'de Türkiye Futbol Federasyonu'nun özerkleşmesi ile Süper Lig takımlarının naklen yayınları gelire çevirilmesiyle kasaları doldu. Türkiye Futbol Federasyonu dev anlaşmalarla futbol ekonomisinde milyonlarca dolarlık bir katma değer oluşturdu. Futbol ekonomisinin önemi kulüpler tarafından da anlaşıldı, sponsorluk gelirleri bu alanda da devreye sokuldu. Futbol kulüplerinin ve Türk Milli Takımı'nın birçok sponsorluk anlaşması bu dönemlerde yapıldı[11]. 1990'lı yılların başında Beşiktaş üç şampiyonluk kazanarak iyi bir başlangıç yaptı. Takip eden iki sezonda Galatasaray şampiyon olurken, Beşiktaş 1994/95'te yeniden bu unvanı kazandı, Fenerbahçe 1995-96'da bu on yıldaki tek şampiyonluğunu yaşadı. Kalan dört sezonda ise Galatasaray şampiyonluk ipini göğüsledi.

2000'ler

Bir Fenerbahçe - Galatasaray maçı öncesi Şükrü Saraçoğlu Stadyumu'ndan bir kare

Bu on yıllık döneme Türkiye Telsim Ligi adıyla girildi. Fakat o dönemde ligin isminin önüne sponsor alınması bazı kesimlerce desteklenmediği için Telsim sezon devam ederken sponsorluğunu çekti ve Türkiye Birinci Futbol Ligi ismine dönüldü 2001-02 sezonu başında bugünkü Süper Lig adını alan lig, 2006 yılının başında Turkcell'in sponsor olarak isim hakkını vermesiyle Turkcell Süper Lig adını aldı ve 2010 yılına kadar bu adla anıldı.

2000'li yıllarda Süper Lig kulüpleri lig kadar Avrupa kupalarında gösterdiği başarılarla da kendilerinden söz ettirdi. Bu dönemde Galatasaray'ın 2000 yılında UEFA Kupası ve Süper Kupa şampiyonluğu ve 2001'de Şampiyonlar Ligi'nde çeyrek final oynaması ile Fenerbahçe'nin 2007-08 sezonunda Şampiyonlar Ligi'nde çeyrek finali görmesi, bu Süper Lig takımlarının bu on yıldaki en önemli başarılardır. Süper Lig'de ise bu on yılda daha önce şampiyonluk yaşamış ve bir asırlık ömüre ulaşan üç farklı İstanbul takımı ve ayrıca Bursaspor şampiyonluk yaşadı. Bu dönemde Fenerbahçe 4, Galatasaray 3, Beşiktaş 2, Bursaspor ise 1 şampiyonluk sevincini tattı.

2010'lar

Bu on yıllık süre zarfında ilk sezona Spor Toto Süper Lig adıyla girildi. İlk sezonda son haftaya aynı puanda giren Fenerbahçe ile Trabzonspor son haftadaki maçlarını kazanmasına karşın Fenerbahçe'nin Trabzonspor'a karşı ikili averajının iyi olmasından dolayı Fenerbahçe şampiyonluğunu ilan etmiştir. Fakat sezon bittikten sonra başlayan şike davası nedeniyle Fenerbahçe UEFA Şampiyonlar Ligi'ne katılamamış, onun yerine sezonu 2. sırada bitiren Trabzonspor turnuvada mücadele etmiştir. Bir sonraki sezon ligde ilk kez Play-Off sistemi uygulanmış, sezon sonunda şampiyonluk ipini Galatasaray göğüslemiştir.

Kurallar

Süper Lig'e katılabilme

Süper Lig bir önceki sezondan ilk 15 takım ve aynı sezonun bir alt liginden gelen 3 takımla beraber 18 takımla oynanır. Kulüplerin Süper Lig'de mücadele edebilmesi için;

  • Federasyonun Süper Lig için getirdiği kriterleri uygulamak zorundadırlar. Belirlenmiş kriterlerlerden bir veya birkaçının uygulanmaması halinde federasyon söz konusu takımın tecilini iptal edebilir.
  • Süper Lig’e katılacak olan Kulüpler; TFF tarafından düzenlenen “Süper Lig Katılım Formu” nu eksiksiz olarak doldurup onaylayarak TFF’nin belirleyeceği tarihe kadar göndermek zorundadırlar. Söz konusu formları TFF’ ye göndermeyen, TFF talimat ve genelgelerine uygun düzenlemeleri yerine getirmeyen Kulüpler Süper Lig müsabakalarına katılamazlar.
  • Tescil edilecek kulüpler, işbu statü ekinde bulunan “Taahhütname” yi vermek ve TFF tarafından belirlenen tescil ve aidat ücretlerini ödemek zorundadırlar.

Bu statü hükümlerine göre 2011-12 sezonunda;

a)Süper Lig’e terfi eden kulüplerden alınacak tescil ücreti 500 TL olarak,
b)Tescil edilen kulüplerin TFF’ye ödeyecekleri aidat 250 TL olarak belirlenmiştir.
  • Kulüpler, Süper Ligi’nde mücadele eden takımından başka, Ümit ve Genç Milli takımların alt yapısını oluşturmak ve kendi alt yapılarını güçlendirmek amacıyla, TFF tarafından belirlenecek esaslar çerçevesinde oluşturulacak alt yapı liglerine Kulüp Lisans Talimatı hükümleri de dikkate alınarak katılmak zorundadırlar.
  • Süper Ligi’e katılan kulüpler; gelir ve gider cetvellerini, bilançolarını ve gelecek sezonu kapsayan bütçeleri ile Genel Kurul Tutanaklarını yıllık Genel Kurullarında onaylandığı biçimi ile ve ilgili Genel Kurul tarihinden itibaren 30 gün içerisinde TFF’ye sunmalıdır. Herhangi bir kulübün bu yükümlülüğünü yerine getirmemesi veya bu açıdan yanlış yönlendirici bilgi vermesi durumunda bu kulübe bir uyarı verilir ve yetkililerinin hakları askıya alınır.
Kulübün sözü edilen yükümlülüğünü uyarı tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yerine getirmemesi durumunda puan silme yaptırımı uygulanır. Kulübün sözü edilen yükümlülüğünü ilave 30 gün içerisinde de yerine getirmemesi durumunda küme düşürülür.
  • UEFA Kulüp Lisans Sistemi ve TFF’nin Kulüp Lisans Talimatı doğrultusunda Süper Lig kulüplerinin:
  • Sportif Kriterler
  • Altyapı (Tesis) Kriterleri
  • Personel ve İdari Kriterleri
  • Hukuki Kriterler
  • Mali Kriterler

hususunda gerekli düzenlemeleri ve hazırlıkları yapmaları zorunludur.

  • Kulüpler Yönetim Kurulu Başkan ve Üyeleri dışında, profesyonel yönetim şekline sahip olmak ve müsabakaların düzenli şekilde oynanmasını sağlamak amacıyla;
  • Genel Müdür
  • Güvenlik Sorumlusu
  • Stadyum Müdürü
  • Medya Sorumlusu
  • Bilet Sorumlusu
  • Akreditasyon Sorumlusu

Pozisyonlarını görevlendirmek ve bu pozisyonlara ilişkin bilgileri TFF’ye belirlenen süreler içerisinde ibraz etmek zorundadırlar. Yukarıda bahsi geçen görevlilerin farklı kişilerden oluşması ve TFF tarafından sertifika verilmesi zorunludur.[12]

Yabancı oyuncu statüsü

Süper Lig'de ise 6+2 sistemi yürürlüktedir. Buna göre kulüpler ilk 10 yabancı futbolcusuna TFF'ye para ödemeden, 11. yabancı futbolcusuna TFF'ye 90.000 TL ödeyerek, sonraki yabancılarına ise TFF'ye 250.000 TL ödeyerek sahip olabilecekleridir. Bu futbolcuların altısı aynı anda sahada yer alabilmekte, ikisi yedek kulübesinde yedek bekleyebilmektedir. Diğer yabancılar ise kadroya alınamamaktadır.[13]

Ayrıca, yabancı olan bir futbolcu aynı zamanda Türkiye vatandaşlığına da sahip ise (çift vatandaşlığı var ise) yabancı futbolcu sayılmamakta ve yabancı kontenjanını doldurmamaktadır. Bu duruma örnek olarak ise Billy Mehmet, Kâzım Kâzım ve Gökçek Vederson gösterilebilir. İrlanda'da doğan Billy Mehmet'in, İngiltere'de doğan Kâzım Kâzım'ın ve Brezilya'da doğan Gökçek Vederson'un aynı zamanda Türkiye vatandaşlığı da bulunduğundan dolayı yabancı futbolcu statüsüne dahil edilmemekte ve kulüplerinde Türk statüsünde forma giyebilmektedirler. Hatta Türk vatandaşlığı bulunmayan ancak kökeni Türk olan futbolcular da yabancı futbolcu sayılmamaktadır ve yabancı kontenjanını doldurmamaktadır. Bu duruma örnek olarak hâlen Beşiktaş'ta oynayan, Türk vatandaşlığı olmayan, Avusturya vatandaşlığı olan ve Avusturya Millî Futbol Takımı'nda forma giyen Ekrem Dağ ve Veli Kavlak gösterilebilir. Yine Beşiktaş'ta oynayan, Türk vatandaşlığı olmayan ancak Avusturya vatandaşlığı olan Tanju Kayhan da bu duruma örnektir.

Lig düzeni

3 Mart 2007 tarihinde Beşiktaş - Galatasaray arasında oynanan ve Beşiktaş'ın 2-1 galibiyeti ile biten maçtan önce İstiklâl Marşı okunma anı.

Süper Lig 18 takımdan oluşur. Sezon ağustosta başlar ve mayısta sona erer. Maçlar federasyonun belirlediği saatlerde bir orta, iki yardımcı bir de dördüncü hakem tarafından yönetilir. Her maç öncesi İstiklâl Marşı söylenir. Eğer saygı duruşu yapılacaksa bu İstiklâl Marşı'ndan sonra yapılır.

Takımlar sezon boyunca her takımla iki kez karşılaşırlar. Bu maçların bir tanesi takımın kendi sahasında diğer maç da rakibinin sahasında oynanır. Böylelikle bir sezon sonunda bir takım 34 maç yapmış olur. Diğer takımlar da ele alınırsa bir Süper Lig sezonu 34 haftada 306 karşılaşmadan oluşur. Maçın bir tarafın galibiyetiyle bitmesi halinde maçı kazanan takım üç puan kazanır. Kaybeden takım ise puan alamaz. Eğer maç bir tarafın galibiyetiyle sonuçlanmamışsa yani berabere bitmişse iki takım da birer puan kazanırlar.

Sezon sonunda takımlar aldıkları bu puanlara göre sıralanırlar. 34 hafta sonunda ilk sırayı alan takım lig şampiyonu olur ve UEFA Şampiyonlar Ligi'ne gider. Ligi 2. sırada bitiren takım UEFA Şampiyonlar Ligi 3. ön eleme turuna, Ligi 3. bitiren takım UEFA Avrupa Ligi 3. ön eleme turuna ve Ligi 4. sırada bitiren takım UEFA Avrupa Ligi 2. ön eleme turuna gider. Ligi son 3 sırada bitiren takım 1. Lig'e düşer. 1. Lig'den de 3 takım Süper Lig'e katılır.[14]

İkili averaj

Sezon sonunda iki takım aynı puana sahiplerse:

  1. Önce kendi aralarındaki maçlardaki puan üstünlüğüne bakılır.
  2. Puan eşitliği varsa aralarındaki gol averajına bakılır. (Kendi aralarındaki maçlarda atılan gollerde eşitlik varsa, deplasmanda fazla gol atan takım üstün sayılmaz.)
  3. Eşitlik devam ediyorsa, genel averaja bakılır.
  4. O da eşit ise daha fazla gol atan üstündür.
  5. Yine de eşitlik bozulmuyorsa hükmen yenilgisi olmayan takım üstündür.
  • Bütün bu şartlara rağmen eşitliğin devam etmesi halinde belirtilen esaslara göre ilgili takımlar arasında yapılacak tek maçlı eleme usulü uygulanacak bir müsabaka neticesinde kazanan takım üstün sayılarak nihai sonuç alınır.[15] Örneğin;
  • 1. Durum

 
Takım A 3–0 Takım B
   
 

 
Takım B 4–0 Takım A
  &;nbsp;
 


Bu sonuçlar alındığında B Takımı, A Takımı'na sıralamada üstünlük sağlar.

Takım P O G B M A Y Av.
Takım B 3 2 1 0 1 4 3 1
Takım A 3 2 1 0 1 3 4 -1
  • 2. Durum

 
Takım A 3–0 Takım B
   
 

 
Takım B 3–0 Takım A
   
 

 
Takım A 2–0 Takım C
   
 

 
Takım C 1–1 Takım A
   
 

 
Takım B 1–0 Takım C
   
 

 
Takım C 4–4 Takım B
   
 


Bu sonuçlar alındığında A Takımı, B Takımı'na sıralamada üstünlük sağlar.

Takım P O G B M A Y Av.
Takım A 7 4 2 1 1 6 4 2
Takım B 7 4 2 1 1 8 7 1

Üçlü ve daha fazla averaj

Sezon sonunda üç veya daha fazla takım aynı puana sahiplerse kendi aralarında yapılan maçlara bakılır. Eğer sonuçlar aynıysa genel averaja bakılır. Diğer rakiplerine üstünlük sağlayan takım daha üst sırada yer alır. Örneğin;

Bu örneği 2007-08 sezonunda yaşanan olayla gösterirsek;

&nbsp;
Beşiktaş 1–2 Sivasspor
   
 

 
Sivasspor 1–2 Beşiktaş
   
 

 
Fenerbahçe 1–0 Sivasspor
   
 

 
Sivasspor 1–4 Fenerbahçe
   
 

 
Fenerbahçe 2–1 Beşiktaş
   
 

 
Beşiktaş 1–2 Fenerbahçe
   
 


2007/08 Sezonu Puan Durumu[16]

Team P O G B M A Y Av. P A(3) Y(3) Av.(3)
Fenerbahçe 73 34 22 7 5 72 37 35 12 9 3 +6
Beşiktaş 73 34 23 4 7 58 32 26 3 5 7 -2
Sivasspor 73 34 23 4 7 57 29 28 3 4 8 -4

Sivasspor ikili averajda Beşiktaş ile eşit, genel averajda da Beşiktaş'tan üstün olmasına rağmen, Fenerbahçe'ye daha farklı sonuçlarla yenildiği için ligi 4. sırada tamamlamıştır.[17]

Avrupa kupalarına katılabilme

Ana madde: UEFA katsayıları

Süper Lig TFF'ye, TFF'de UEFA'ya bağlı olduğu için bir sezon sonunda başarılı takımlar UEFA'nın organize ettiği, UEFA Şampiyonlar Ligi, UEFA Avrupa Ligi organizasonlarından birine katılır. UEFA kurallarına göre, bir ülkenin belli bir sezonda kaç takım göndereceği ve bu takımların hangi aşamalardan kupa mücadelesine başlayacağı, o ülkenin bir önceki sezonda topladığı UEFA ülke puanlarına göre hesaplanır.

2011-12 sezonu için Avrupa Kupalarına ülkelerin göndereceği takım sayısını belirlemek için oluşturulan liste. (İtalik sayılar liglerin bir sene önceki sıralamasını göstermektedir.)

2011-2012 sezonu sonuçlarına göre şampiyon olan Galatasaray, Şampiyonlar Ligi'ne grup aşamasında başlamış, lig ikincisi Fenerbahçe ön eleme 3. turundan başlamış, Lig üçüncüsü Trabzonspor Avrupa Ligi'ne ön eleme play-off turundan başlamış, Kupa finalisti Bursaspor Avrupa Ligi'ne 3. ön eleme turundan başlamış (kupa galibi olan Fenerbahçe'nin yerini alarak), lig dördüncüsü Beşiktaş'ın UEFA 2013 kriterlerini yerine getirememesi sebebiyle yerine lig beşincisi Eskişehirspor Avrupa Ligi'ne 2. ön eleme turundan katılmıştır.

Ödüller

1 adet Süper Lig Kupası, 50 adet madalya ve para.

Kupa

10 Mayıs 2008 tarihli Süper Lig'in son hafta maçı olan Galatasaray- Gençlerbirliği Oftaşspor karşılaşması ve Galatasaray'ın 2-0 galibiyeti sonlanan mücadelenin maç öncesi. (Galatasaray bu sezonu şampiyon olarak tamamladı.)
  • TFF tarafından belirlenecek esaslar çerçevesinde Süper Lig Müsabakaları sonunda birinci olacak kulübe şampiyonluk kupası verilir.
  • Kupanın tasarımına ve üretimine TFF karar verir.Bu nedenle düzeni değişebilir.
  • Kupa töreni organizasyonu TFF tarafından yapılır. Kulüpler TFF’nin belirleyeceği organizasyon kurallarına uymak ve Kupa törenine katılmak zorundadırlar.[12]

Madalyalar

Süper Lig Müsabakaları sonunda birinci olan kulübün futbolcu, teknik heyet ve yöneticilerine, bu başarılarını simgeleyen toplam 50 adet olmak üzere birer madalya verilir.[12]

Para

Sezonu birinci sırada bitiren takım Türkiye Futbol Federasyonu tarafından dağıtılan dayanışma parası, ligin isim hakkı gelirleri ve performans primlerinin yanı sıra 15 milyon lira şampiyonluk ödülüne sahip oluyor.[18]

Sponsorluk

Süper Lig'in ana sponsoru ve isim sponsoru Spor Toto'dur.

Süper Lig'in 2010-11 sezonu diğer sponsorları:

Süper Lig'in İzlenebilirliği

Yayın hakları

Süper Lig 1996 yılından itibaren özel kurumlara verilen yayın hakları nedeniyle yayın hakkını alan kurumların belirlediği ücretli kanallardan izlenebilmektedir. Süper Lig'i, 1996'dan 2000'e kadar Cine 5, 2000'den 2001'e kadar da Teleon yayınladı. 2001'den itibaren de Digitürk bünyesindeki Lig Tv'den yayınlanmaya başladı. Ayrıca Lig Tv, 2010 yılının başındaki ihaleyi 321 milyon dolarla kazanarak 2014 yılına kadar yayın haklarını elinde bulundurmaktadır.[19][20] Öte yandan 2004-05 sezonunda TRT ile Digitürk arasında yapılan anlaşmayla sözkonusu sezon boyunca üç büyüklerin maçları dışında haftada bir maçın TRT tarafından naklen yayınlanmasına izin verildi.

Televizyon yayınları

Bir sezonda oynanan özel ve resmi futbol karşılaşmalarından; Süper Lig karşılaşmaları yalnız TFF ile sözleşme imzalamış olan yayıncı kuruluş tarafından UEFA ve Yayın Talimatı hükümlerine uygun olarak televizyondan yayınlanabilmektedir.

TFF’nin kulüpler adına ve hesabına yayın sözleşmesi imzaladığı kuruluşların en iyi şartlarda yayın yapabilmesi için gerekli ortamın sağlanması ev sahibi kulübün sorumluğundadır. Talimat ve bu statü ekinde belirlenen esaslara uygun olarak yapılacak yayına ilişkin hazırlıkların ve/veya yayının yapılmasının engellenmesi, yayının kısıtlanması ve/veya yayının devamına engel olunması halinde ev sahibi kulüp hakkında Futbol Disiplin Talimatı hükümleri uygulanır.[12]

Süper Lig karşılaşmaları yukarıda belirtildiği gibi TFF ile sözleşme imzalamış Digitürk'e yer bağlı olan Lig Tv adındaki 77. kanaldan yayınlanmaktadır. 2008-2009 yılından itibaren dört büyüklerin kendi evlerinde oynadığı maçlar yüksek çözünürlük yayın teknoloji ile de yayınlanmaktadır. Ligin özellikle ligin son haftalarında şampiyonluk ve ligde kalma mücadelesi veren takımların herhangi yasadışı bir olayla (şike, yasadışı bahis vb.) anılmaması için karşılaşmalar aynı saatte oynatılabilir. Bu tip durumlarda Lig Tv yayını dışında Digitürk bünyesindeki Lig TV 2 ve Lig TV 3 veya başka bir kanaldan Süper Lig karşılaşmasını yayınlayabilir.

Süper Lig karşılaşmalarını ücretsiz olarak izleyebilme şansı da vardır, ancak sözkonusu karşılaşmaların yayını lig karşılaşmalarının önceden belirlenen tamamlanma saatinden 45 dakika sonra yayıncı kuruluşla anlaşan diğer televizyon kanallarınca yapılabilir.

Radyo yayınları

Bir sezonda oynanan özel ve resmi futbol karşılaşmalarınndan; Süper Lig karşılaşmaları yalnız TFF ile sözleşme imzalamış olan yayıncı kuruluşlar tarafından UEFA ve TFF Yayın Talimatı hükümlerine uygun olarak radyodan yayınlanabilir.

Ev sahibi kulüpler yayıncı firmanın en uygun şekilde görev yapmasını sağlamakla yükümlüdür. Süper Lig'in radyo yayın hakları 2012'ye kadar Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu'nun elindedir.[21]

Süper Lig 2012-13

Ana madde: 2012-13 Süper Lig

Süper Lig, yeni sezonda 18 takımla oynanacaktadır. Bu takımlar 2011-2012 sezonunu ilk 15 sırada bitiren takımlara ek olarak aynı sezonu bir alt ligde ilk iki sırada bitiren (Akhisar Belediyespor ve Elazığspor) ile play-off final maçının galibi (Kasımpaşa SK) takımlarıdır.

[[Dosya:return {

ad = 'Türkiye', ['üst'] = 42.5, alt = 35.5, sol = 25.4, ['sağ'] = 45.0, resim = 'Turkey adm location map.svg', resim1 = 'Turkey relief location map.jpg' }|450px]]

Süper Lig
Galatasaray
İstanbul BB
Kasımpaşa
Süper Lig
Beşiktaş
Fenerbahçe

<div style="position:absolute;z-index:200;top:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%; left:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%;height:0;width:0;margin:0;padding:0;">

<div style="position:absolute;z-index:200;top:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%; left:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%;height:0;width:0;margin:0;padding:0;">

<div style="position:absolute;z-index:200;top:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%; left:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%;height:0;width:0;margin:0;padding:0;">

<div style="position:absolute;z-index:200;top:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%; left:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%;height:0;width:0;margin:0;padding:0;">

<div style="position:absolute;z-index:200;top:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%; left:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%;height:0;width:0;margin:0;padding:0;">

<div style="position:absolute;z-index:200;top:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%; left:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%;height:0;width:0;margin:0;padding:0;">

<div style="position:absolute;z-index:200;top:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%; left:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%;height:0;width:0;margin:0;padding:0;">

<div style="position:absolute;z-index:200;top:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%; left:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%;height:0;width:0;margin:0;padding:0;">

<div style="position:absolute;z-index:200;top:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%; left:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%;height:0;width:0;margin:0;padding:0;">

<div style="position:absolute;z-index:200;top:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%; left:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%;height:0;width:0;margin:0;padding:0;">

<div style="position:absolute;z-index:200;top:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%; left:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%;height:0;width:0;margin:0;padding:0;">

<div style="position:absolute;z-index:200;top:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%; left:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%;height:0;width:0;margin:0;padding:0;">

<div style="position:absolute;z-index:200;top:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%; left:İfade hatası: Tanınmayan "return" kelimesi.%;height:0;width:0;margin:0;padding:0;">

Süper Lig 2012–2013 sezonu kulüplerinin bulundukları şehirler
Takım Şehir Kuruluş Ne Zamandır
Bu Ligde? 		Geçen Sezon Stadyum Kapasite
Akhisar Belediyespor Manisa 1970 2012-2013 Bank Asya 1. Lig, 1. Akhisar Şehir Stadyumu 2918
Antalyaspor Antalya 1966 2008-2009 15. Akdeniz Üniversitesi Stadyumu 7.083
Beşiktaş JK İstanbul 1903 1959 4. BJK İnönü Stadyumu 32086
Bursaspor Bursa 1963 2006-2007 8. Bursa Atatürk Stadyumu 25700
Elazığspor Elazığ 1967 2012-2013 Bank Asya 1. Lig, 2. Elazığ Atatürk Stadyumu 13923
Eskişehirspor Eskişehir 1965 2008-2009 5. Eskişehir Atatürk Stadyumu 13520
Fenerbahçe SK İstanbul 1907 1959 2. Şükrü Saracoğlu Stadyumu 50530[22]
Galatasaray SK İstanbul 1905 1959 1. Türk Telekom Arena 52650
Gaziantepspor Gaziantep 1969 1990-1991 10. Kamil Ocak Stadyumu 16981
Gençlerbirliği Ankara 1923 1989-1990 9. 19 Mayıs Stadyumu 19209
İstanbul BB İstanbul 1990 2007-2008 6. Atatürk Olimpiyat Stadyumu 82092
Karabükspor Karabük 1969 2010-2011 12. Dr. Necmettin Şeyhoğlu Stadyumu 7593
Kasımpaşa İstanbul 1921 2012-2013 Bank Asya 1. Lig, 3. (play off) Recep Tayyip Erdoğan Stadyumu 14.234
Kayserispor Kayseri 1966 2004-2005 11. Kayseri Kadir Has Şehir Stadyumu 32864
Mersin İdman Yurdu Mersin 1925 2011-2012 13 Tevfik Sırrı Gür Stadyumu 10128
Orduspor Ordu 1967 2011-2012 14. 19 Eylül Stadyumu 11024
Sivasspor Sivas 1967 2005-2006 7. Sivas 4 Eylül Stadyumu 17500
Trabzonspor Trabzon 1967 1974-1975 3. Hüseyin Avni Aker Stadyumu 21260

İstatistikler

Süper Lig Şampiyonlukları

Ana madde: Süper Lig şampiyonları listesi
Kulüp Şampiyonluk Kazanılan yıllar
Fenerbahçe SK

18
1959, 1961, 1964, 1965, 1968, 1970, 1974, 1975, 1978, 1983, 1985, 1989, 1996, 2001, 2004, 2005, 2007, 2011
Galatasaray SK

18
1962, 1963, 1969, 1971, 1972, 1973, 1987, 1988, 1993, 1994, 1997, 1998, 1999, 2000, 2002, 2006, 2008, 2012
Beşiktaş JK

13
1957*, 1958*, 1960, 1966, 1967, 1982, 1986, 1990, 1991, 1992, 1995, 2003, 2009
Trabzonspor

6
1976, 1977, 1979, 1980, 1981, 1984
Bursaspor


1
2010

*NOT: Türkiye 1. liginin başladığı tarih TFF tarafından 1959 yılı olarak kabul edilmesine karşın, TFF Tahkim Kurulunun 09.05.2002 tarih, 2002/52E ve 2002/68K sayılı kararı tahtında, Beşiktaş kulübünün 1956-1957 ve 1957-1958 sezonlarında Türkiye Ligi şampiyonu olduğuna ve bu şampiyonlukların TFF Yıldız Kriterine dahil edileceğine karar verilmesi sebebi ile toplam şampiyonluk sayısı, toplam lig sezonu sayısından 2 fazladır.

Lige Katılımlar

Süper Lig Şampiyonları
Sezon Şampiyon
1959 Fenerbahçe SK
1959-60 Beşiktaş JK
1960-61 Fenerbahçe SK
1961-62 Galatasaray SK
1962-63 Galatasaray SK
1963-64 Fenerbahçe SK
1964-65 Fenerbahçe SK
1965-66 Beşiktaş JK
1966-67 Beşiktaş JK
1967-68 Fenerbahçe SK
1968-69 Galatasaray SK
1969-70 Fenerbahçe SK
1970-71 Galatasaray SK
1971-72 Galatasaray SK
1972-73 Galatasaray SK
1973-74 Fenerbahçe SK
1974-75 Fenerbahçe SK
1975-76 Trabzonspor
1976-77 Trabzonspor
1977-78 Fenerbahçe SK
1978-79 Trabzonspor
1979-80 Trabzonspor
1980-81 Trabzonspor
1981-82 Beşiktaş JK
1982-83 Fenerbahçe SK
1983-84 Trabzonspor
1984-85 Fenerbahçe SK
1985-86 Beşiktaş JK
1986-87 Galatasaray SK
1987-88 Galatasaray SK
1988-89 Fenerbahçe SK
1989-90 Beşiktaş JK
1990-91 Beşiktaş JK
1991-92 Beşiktaş JK
1992-93 Galatasaray SK
1993-94 Galatasaray SK
1994-95 Beşiktaş JK
1995-96 Fenerbahçe SK
1996-97 Galatasaray SK
1997-98 Galatasaray SK
1998-99 Galatasaray SK
1999-00 Galatasaray SK
2000-01 Fenerbahçe SK
2001-02 Galatasaray SK
2002-03 Beşiktaş JK
2003-04 Fenerbahçe SK
2004-05 Fenerbahçe SK
2005-06 Galatasaray SK
2006-07 Fenerbahçe SK
2007-08 Galatasaray SK
2008-09 Beşiktaş JK
2009-10 Bursaspor
2010-11 Fenerbahçe SK
2011-12 Galatasaray SK
Daha fazla bilgi: [[:
Süper Lig Şampiyonları Ve Gol Kralları Listesi]]

1959'dan bu yana kadar lige katılan takımlar. Bu listeye 2012/2013 sezonu dahil edilmiştir.

Türkiye Birinci Futbol Liginde İlkler ve Enler

Ana madde: Türkiye Birinci Futbol Liginde İlkler ve Enler

[9][24]

  • Süper Lig'de ilk gol 21 Şubat 1959 tarihinde İzmirsporlu Özcan Altuğ tarafından atıldı. Aynı zamanda ilk gol de Beykozspor kalecisi Sıtkı tarafından yenildi ve ilk gol kararını da hakem Osman Yeşeren verdi (İzmirspor: 2 - Beykoz:1).
  • Lig tarihinde 15 kez gol krallığı ile en çok gol kralı çıkaran takım Fenerbahçe'dir.
  • Süper ligin en iyi ilk yarı performansı 2005-2006 Fenerbahçe'ye aittir.
  • Süper ligin en iyi ikinci yarı performansı 2010-2011 17 maçta 16 galibiyetle Fenerbahçe'ye aittir.
  • Lig tarihinde namağlup şampiyon olan ilk ve tek takım Beşiktaş'tır. (91-92 sezonu)
  • Süper Lig'de en fazla gol atan futbolcu 249 golle Hakan Şükür'dür.
  • Süper Lig'de ilk penaltı golünü 15 Mart 1959 tarihinde Fenerbahçe`nin Beykoz`u 2-1 yendiği maçta sarı-lacivertli takımdan Lefter Küçükandonyadis attı.
  • Süper Lig'de en uzun süre yenilmeyen takım Beşiktaş'tır. (Siyah-beyazlılar, 1990-91 sezonunun 26. haftasında Ankara`da Gençlerbirliği`ne 2-0 yenildikten sonra, 1991-92 sezonunu yenilgisiz kapattı. Beşiktaş, tam 48 hafta (56 Maç) sonra, 1992-93 sezonunun 13. haftasında Galatasaray`a 3-1 yenilerek, bu seriye son vermek zorunda kaldı. Bu iki senede sadece 1 yenilgi aldı.)
  • Süper Lig'de üst üste kazanma rekoru 1959-60 sezonunda 10. ile 22. haftalar arasında üst üste 13 maç kazanan Beşiktaş'a aittir.
  • Süper Lig'de kendi sahasında üst üste en çok maç kazanma rekoru Galatasaray'a aittir. (2000-2001 sezonu 32. haftasında 1-2 kaybedilen Ankaragücü maçından, 2002-2003 sezonu 16. haftasında 0-1 kaybedilen Beşiktaş maçına kadar Galatasaray Ali Sami Yen Stadyumunda üst üste 25 lig maçını kazanmıştır.)
  • Süper Lig'de en uzun sezon 42 hafta oynanan 1962-63 sezonu.
  • Lig tahinde en gollü maç 1991-92 sezonunun son haftasında oynanan ve Fenerbahçe'nin 8-4'lük galibiyetiyle sonuçlanan Fenerbahçe- Gaziantepspor maçıdır.
  • Lig tarihindeki en farklı sonuçlu maç, 1989-90 sezonunda oynanan ve Beşiktaş'ın Adana Demirspor'u 10-0 yendiği maçtır.
  • Lig tarihinde bir sezonda atılan toplam gol sayısı bakımından gol rekoru ise Fenerbahçe’ye ait. Sarı-lacivertliler, 1988-89 sezonunda 36 maçta rakip filelere toplam 103 gol attı.Öte yandan Galatasaray, 1962-63 sezonunda 2 aşamalı olarak gerçekleştirilen ligde, 42 maçta toplam 105 gol kaydetti.[25]
  • Süper ligin averaj rekoru ise 1988-89 sezonunda +76 averajla Fenerbahçe'ye aittir
  • Süper ligde evinde en uzun süre yenilmeyen takım, 1975-76 sezonu 9. haftadan 1981-82 sezonu 16. haftaya kadar toplam 90 maç yenilmezlik serisini sürdüren Trabzonspor'dur.
  • Süper Lig'de puan açısından en iyi performansı 1988/89 sezonunda Fenerbahçe gerçekleştirmiştir. Sarı-lacivertliler, 1988-89 sezonunda 36 maçta 93 puan toplayarak aynı sezon hem puan hem gol rekoru kırmıştır.
  • Dört derbi maçını da gol yemeden kazanan tek takım Beşiktaş'tır. (2002-2003 sezonu)
  • Süper Lig'de sezona en iyi başlama rekoru ilk 8 maçta 8 galibiyetle Fenerbahçe'ye aittir. (2009-2010 sezonu)
  • Süper Lig'de ardarda en fazla maç kazanan takım Beşiktaş'tır.(13 kez üst üste)(1959-60)
  • Süper Lig'de yerli teknik direktörle en çok şampiyon olan takım Galatasaray'dır. (Türk teknik direktörler ile 8 şampiyonluk)
  • Süper Lig'de UEFA Şampiyonlar Ligi gruplarına kalabilen ilk Anadolu takımı Bursaspor'dur.(2009-2010)
  • Süper Lig'de art arda 4 kere şampiyon olan takım Galatasaraydır(1997-1998-1999-2000).

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ http://www.ligtv.com.tr/Lig_Tarihce.aspx?l=2
  2. ^ http://www.ligtv.com.tr/VideoHaber/?r=1&hid=76296
  3. ^ http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/16582713.asp
  4. ^ http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/13948406.asp
  5. ^ http://spor.mynet.com/haber/iste-super-ligin-avrupadaki-yeri/23763
  6. ^ http://tr.wikipedia.org/wiki/Turkcell_S%C3%BCper_Lig_Puan_Durumu_(T%C3%BCm_Zamanlar_1959_-_2009)
  7. ^ a b http://www.tff.org.tr/default.aspx?pageID=293
  8. ^ http://www.turkfutbolu.net/tarihce.htm
  9. ^ a b http://www.galatasaray.org/tarih/pages/tarihenlerilkler.php
  10. ^ http://www.tff.org.tr/default.aspx?pageID=401
  11. ^ http://www.tff.org/default.aspx?pageID=297
  12. ^ a b c d http://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/TFF/statu2009/TSL-2009-2010.pdf
  13. ^ "SÜPER LİG MÜSABAKALARI STATÜSÜ" (.pdf) (Türkçe). tff.org. Erişim tarihi: 24 Ocak 2011.  Bilinmeyen parametre |erişimsaati= görmezden gelindi (yardım)
  14. ^ Süper Lig Müsabakaları Statüsü - Madde 3
  15. ^ http://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/002011/TFF/Talimatlar/Futbol_Musabaka_Talimati_12_10_2010.pdf
  16. ^ http://www.tff.org.tr/Default.aspx?pageID=752
  17. ^ TFF: Üçlü Averaj sistemi
  18. ^ http://www.haber7.com/spor/haber/879202-100-milyon-tllik-sampiyonluk
  19. ^ http://www.cnnturk.com/2010/spor/futbol/01/14/super.lig.maclari.digiturkte.devam/559353.0/index.html
  20. ^ http://www.ajansspor.com/futbol/federasyon/h/20100114/ve_ihale_digiturkun.html?ref=cokok7_2
  21. ^ http://www.haber.be/radyoda-mac-yayini-ihalesi.html
  22. ^ Fenerbahçe Resmi Web Sitesi
  23. ^ http://www.cur-cuna.com/tr/spor/spor0015.html
  24. ^ http://www.tff.org/Default.aspx?pageID=407
  25. ^ "ntvmsnbc.com Rekorlar". 

Dış bağlantılar

Şablon:Süper Lig kulüpleri

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Süper_Lig&oldid=12369670" sayfasından alınmıştır