Süper Lig'in yayın hakları

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Türkiye'deki en üst seviye ulusal futbol ligi olan Süper Lig, aşağıdaki yayın organlarında yayımlanmaktadır.

Türkiye[değiştir | kaynağı değiştir]

Televizyon yayınları[değiştir | kaynağı değiştir]

22 Nisan 2012'de, Türk Telekom Stadyumu'nda Galatasaray ile Fenerbahçe arasında oynanan Süper Final maçı öncesi gerçekleştirilen tören

Lig tarihinde canlı olarak yayımlanan ilk maç, 3 Ekim 1971 tarihinde İzmir'deki Alsancak Stadyumu'nda oynanan ve dönem itibarıyla ülkedeki tek televizyon kanalı olan TRT'de yayımlanan Karşıyaka-İstanbulspor maçıydı.[1] Daha sonraki dönemlerde de her maç için ayrı ayrı kulüplerle yapılan anlaşmalar sonucunda bazı maçlar TRT tarafından canlı olarak yayımlanmaktaydı.[1] 1990 yılında Almanya üzerinden Türkiye'ye yayın yapmaya başlayan Star 1 kanalı, 1. Lig'de yer alan 14 kulüp ile 27 Şubat 1990 tarihinde yaptığı anlaşmayla bu takımların 1990-91 sezonundan itibaren lig, kupa ve Avrupa kupası maçlarını canlı ve banttan yayımlama hakkına üç sezonluğuna sahip oldu.[2][3][4] Yapılan bu anlaşmayla her bir kulübe yıllık telif hakkı olarak 85.000 dolar, yayımlanan her maç içinse dört büyük kulübe 80.000 dolar, kalan kulüplere ise 62.500 dolar verilmesi kararlaştırıldı.[2][3][5] Gençlik ve Spor Müdürlüğü ile yapılan görüşme sonrasında Star 1 yayın ekibinin maçlar sırasında stadyuma girmesi için izin alındı ve maç başına ilgili kuruma %8'lik pay verilmesi konusunda anlaşıldı.[6] Ancak bir süre sonra TRT, ligde mücadele eden dört büyükler dışındaki 12 kulüple maç yayını konusunda kesin anlaşmaya vardı.[7] Yaşanan bu gelişmeler sonrasında 1990-91 ve 1991-92 sezonlarında Star 1'de yalnızca dört büyüklerin yer aldığı maçlar, TRT'de ise diğer kulüplerin bazı maçları ile dört büyüklerin oynadığı bazı maçlar yayımlandı.[8]

1992-93 sezonu öncesinde farklı kulüpler, iç sahalarındaki maçları yayımlamak için farklı kanallarla anlaştı. Show TV, 15 milyar lira karşılığında üç yıllığına Galatasaray ve Fenerbahçe ile, İnterStar ise maç başına 85.000 dolar karşılığında beş yıllığına Beşiktaş ve 12 milyar lira karşılığında üç yıllığına Trabzonspor ile anlaştı.[9][10] İnterStar, daha sonradan Türkiye Futbol Federasyonu ile yaptığı üç yıllık anlaşmayla kalan 12 kulübün oynadığı maçların yayımlanma hakkını da satın aldı. Anlaşmaya göre İnterStar, ilk üç yıl için sırasıyla 1 milyar 800 milyon lira, 300 bin dolar ve 325 bin dolar ödeyecekti.[11] 1993-94 sezonu öncesinde Fenerbahçe ile Show TV arasındaki anlaşma 1995 yılına kadar uzatılırken[12][13] Galatasaray Show TV ile 3 milyon 900 bin dolar karşılığında bir yıllık anlaşma yaptı.[14] Yayın hakları konusunda Beşiktaş Show TV ile; Trabzonspor, Bursaspor ve Kocaelispor atv ile, Ankaragücü ve Karşıyaka ise Kanal 6 ile anlaştı.[15] 1994-95 sezonunda lig maçları atv ve Cine5'te, 1995-96 sezonunda ise atv, Kanal D ve Cine5 yayımlanmaktaydı.

Bir dönem Beşiktaş'ın iç saha maçlarına ev sahipliği yapan BJK İnönü Stadyumu'nda oynanan bir maç öncesinde, Türkiye'de yaşanan terör eylemlerini protesto amacıyla taraftarlar tarafından yapılan "81 ile 81 bayrak" adlı eylem, 11 Ağustos 2006

1996-97 sezonu öncesinde, ligdeki maçların yayın hakları için yapılan ihaleden elde edilen gelirin ligdeki kulüplerin belli oranlarda paylaştırılmasını öngören havuz sistemi devreye girdi.[16] Yayın hakları konusunda yapılan ihaleye katılan tek kanal olan Cine5; 1996-97 sezonu için 40, 1997-98 sezonu için 45, 1998-99 sezonu için ise 55 milyon dolarlık teklif vererek ligdeki tüm takımların oynadığı maçların yayın hakkına üç sezon boyunca sahip oldu.[17][18][19] Bu gelişme sonrasında lig maçları şifreli olarak yayımlanmaya başladı.[20][21] 1999-00 sezonu öncesinde yapılan ihalede 120 milyon 500 bin dolarlık teklifle yayın hakları, iki sezon boyunca Teleon'a geçti.[22][23] Kanalın ödemeye dair sorumluluklarını yerine getirememesi gerekçesiyle 2000-01 sezonunun devre arasında kanalın yayın sözleşmesi federasyon tarafından feshedildi.[24] Devre arasında yapılan ihaleyi yıllık 165 milyon dolarlık teklifiyle kazanan Digiturk 3,5 sezon boyunca lig maçlarını yayımlama hakkını elde etti. İhale sonrasında maçlar platformdaki Lig TV'de yayımlanmaya başladı.[25][26] 2004-05 sezonu öncesindeki ihaleyi yıllık 135 trilyon 950 milyar lira vererek dört sezonluğuna alan Lig TV,[27][28] daha sonradan yapılan eklemeler sonucunda yayın hakkını 2009-10 sezonu sonuna kadar uzattı.[29] Öte yandan 2004-05 sezonunda TRT ile Digiturk arasında yapılan anlaşmayla söz konusu sezon boyunca üç büyüklerin maçları dışında haftada bir maçın TRT tarafından canlı olarak Digiturk'ün canlı olarak yayımladığı maçların ise bitiminden 48 saat sonra tekrarının yayımlanmasına izin verildi.[30]

2010 Ocak'ında yayın hakları konusunda A, B ve C olmak üzere üç farklı sınıf için ihale yapıldı. A paketi ligin isim hakkını pazarlama, haftada en az dört lig maçı canlı olarak yayımlama, tüm maçların çekimini yapma ve bu yayınları uluslararası kuruluşlara pazarlama; B paketi lig maçlarının geniş özeti ile üç dakikalık haber amaçlı görüntülerini başka kuruluşlara satma; C paketi ise gol görüntülerinin cep telefonlarından izlenmesini içeren mobil yayın hakkını kapsamaktaydı. A paketini 321 milyon dolarla Digiturk, B paketini 40 milyon 210 bin dolarla TRT, C paketini ise 13 milyon 500 bin dolarla Türk Telekom aldı.[31] Bu sonuçla ligdeki maçların yayın hakkı 2013-14 sezonu sonuna kadar Digiturk'te oldu.[32][33] İhale sonrasında yapılan sözleşmedeki uzatma hakkını da kullanan kurum, 2014-15 sezonunda da lig maçlarını yayımladı.[31]

2015-16 ve 2016-17 sezonlarının yayın hakkı, herhangi bir ihale açılmadan Türkiye Futbol Federasyonu ile yapılan anlaşma sonrasında Digiturk'te kaldı. Rekabet Kurumu ayrıca, Digiturk ile anlaşma yapmaları halinde diğer dijital platformlardan da lig maçlarının izlenebileceği yönünde karar verdi.[34]

4 Haziran 2015 tarihinde Türkiye Futbol Federasyonu ile Kulüpler Birliği Vakfı arasında imzalanan anlaşma ile Süper Lig AŞ'nin kurulmasının resmi imzası atılmış oldu. Bu anlaşma uyarınca 2017 yılında yayın ihalesi kanunda yapılacak değişiklikten sonra Kulüpler Birliği Vakfı tarafından gerçekleştirilecektir.[35] Eylül 2015'te TRT ile Turkuvaz Medya Grubu arasında maç özetlerinin, TRT'de yayımlanmasından 15 dakika sonra a Haber ve a Spor'da yayımlanması konusunda anlaşma sağlandı.[36] Ekim 2016'da, 2016-17 sezonu için ligin özet görüntülerinin yayın haklarını TRT satın aldı.[37] Yine aynı ay içerisinde TRT ile NTV arasında yapılan anlaşmayla birlikte maç özetleri NTV ve NTV Spor'da da yayımlanmaya başladı.[38] 21 Kasım 2016'da, 2017-18 sezonundan itibaren beş sezon boyunca Süper Lig ve 1. Lig yayın haklarının devri için ihale gerçekleştirildi. İhale sonucunda Digiturk; Süper Lig maçlarının tamamının canlı yayımlama, bu yayınları uluslararası kuruluşlara pazarlama, görüntülerin mobil yayın haklarına, verdiği $500 milyon+KDV'lik teklifiyle sahip oldu.[39] 2022-23 sezonundan itibaren 5 yıl için yapılacak yeni yayın ihalesinin sonucu 21 Şubat 2022'de açıklanacaktı. Ancak ihaleye katılan aday şirketler beIN Medya Grubu ve Saran Medya'nın revize fiyat teklifleri TFF ve Kulüpler Birliği tarafından kabul edilmeyince fiyatların iyileştirilmesi ve şartların daha iyi bir hale getirilebilmesi için ihale sürecinin Türkiye Futbol Federasyonu tarafından yapılan açıklamada 28 Şubat 2022'de sonlandırılacağı ve yeni yayıncının belli olacağı duyurulup, 24 Şubat 2022'de saat 14.00'te TFF, Kulüpler Birliği, Yayın İhalesi Komisyonu ile aday şirketler arasında bir toplantı daha yapıldı. Verilen tekliflerde Saran Medya'nın teklifi Digiturk'un teklifinin daha yüksek olmasına karşın ihalenin muhtemel sonuçlandırma tarihi olan 28 Şubat 2022'de Digiturk'ün teklif verdiği fiyat yükseltildi. Ancak yine istenilen fiyata ulaşılamayınca TFF, ihale sürecinin son karar tarihinin 7 Mart 2022'de duyurulacağını açıkladı. Açıklamaya göre A paketlerinin yani ana paketlerin biri hariç diğer paketlerin satılması için 7 Mart 2022 tarihine kadar aday şirketlerin paketleri kapalı zarfaki imza usülüyle satın alınabileceğini belirtildi. Ayrıca ana paketlerden 1-A paketi (8'i hafta sonuna denk gelen derbiler olmak üzere 201 hafta yani beş yıl olmak üzere gelecek sezon için 238 mücadelenin canlı yayın hakkı.) için daha sonra ayrı bir ihale yapılacağı duyuruldu. Bunun dışında ihaleye katılan şirketlerden biri eğer istenilen teklifi veremezse diğer şirketler de bu kapalı zarf yöntemi ile ana paketleri satın alabileceği ifade edildi. Birçok etapta beIN Medya Grubu ve Saran Grubu'nun teklifleri ekonomik sıkıntılardan dolayı yetersiz bulunduğu için ihale süreci Nisan ayına kadar sarktmıştır. Eski TFF başkanı Nihat Özdemir'in 4 Nisan 2022'de görevden istifa etmesinin ardından geçiçi bir süre için Servet Yardımcı başkanlık görevine geçmiştir. Görevinin başına geçtikten sonra ihale ile ilgili açıklama yapan Yardımcı, yeni yayıncı kuruluşu bulma sürecinin 16 Haziran'da yapılacak TFF Olağanüstü Kongre ve Başkanlık seçiminden sonra sonuçlandırılacağını duyurmuştur. 16 Haziran'da ise yapılan kongrede seçime tek aday olarak Gaziantep FK Başkanı Mehmet Büyükekşi katıldı ve başka aday/adaylar katılım sağlamadığı için otomatikmen 1 yıl süre ile TFF başkanlık görevine seçilmiştir. Seçildikten kısa bir sürenin ardından yayın ihalesi toplantısı bittikten sonra basın toplantısında açıklama yapan Büyükekşi, ekonomik şartlar nedeniyle ihalenin iptal edildiğini ve mevcut yayıncı beIN Sports ile yeni sözleşme imzalanacağını duyurdu. Yayın ihalesi sözleşmesindeki şartların revize edilmesi sonucunda yayıncı kuruluş beIN Sports'un, ile birlikte 2023-24 sezonuna kadar 2 milyar 500 bin TL cinsi karşılığı ödeme yaparak Spor Toto Süper Lig ve 1. Lig'in yeniden resmi yayıncı kuruluşu oldu.

TFF'den 3 Ocak 2024'te yapılan açıklamayla 2024-2027 yılları arasındaki sezonları için Süper Lig ve 1. Lig yayın haklarını kapsayan ihale dosyasının alımının başladığını duyurdu. Paket A, B, C, D ve E olarak duyurulan ihale dosyaları 26 Ocak 2024 tarihine kadar elden teslim alınacak. 14 Şubat 2024 tarihine kadar teklifler verilecek ve sürecin 29 Şubat 2024 tarihine kadar tamamlanması planlanmaktadır.[40]

Radyo yayınları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ligdeki maçların canlı anlatımı TRT radyoları tarafından gerçekleştirilirken Star 1, 1990-91 sezonu başında ligdeki 11 kulüple yaptığı anlaşmayla takım maçlarının televizyon yayını haklarının yanında radyo yayını haklarını da almıştı.[5] Bu dönemden sonra lig maçları farklı radyolar tarafından, ihale yapılmaksızın yayımlandı. İlk kez 2007-08 sezonu öncesinde yapılan radyolarda canlı maç yayını ihalesini, 3,5 milyon dolarlık teklifle Alem FM-Lig Radyo ortaklığı kazandı.[41][42] 2009-10 sezonu başındaki ihaleyi 2,5 milyon dolarlık teklifle kazanan TRT, 2011-12 sezonu sonuna kadar ligdeki maçların radyo yayın hakkına sahip oldu.[43] Öte yandan yayın hakkını elinde bulunduran TRT, üç sezon boyunca bazı maçların yayınını NTV Radyo'ya vermişti.[44] 2012-13 sezonunda açılan ihaleye teklif gelmemesi sebebiyle ilk 9 hafta boyunca radyodan maç yayını yapılmazken daha sonradan federasyon ile TRT arasında yapılan anlaşma sonrasında TRT Radyo 1 üzerinden maç yayınlarına başlandı.[45]

Yayıncılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülke/bölge Yayıncı
 Türkiye beIN Sports
 Kanada
 Fransa
 ABD
 Arnavutluk Tring Sport
 Bosna-Hersek Sport Klub
 Hırvatistan
 Karadağ
 Kuzey Makedonya
 Sırbistan
 Slovenya
 Hollanda Ziggo Sport
 Brezilya DAZN
 Japonya
 Kolombiya Win Sports
 Kosova Kujtesa
ArtMotion
 Çekya Sport1
 Macaristan
 Slovakya
 İsrail Charlton
 Portekiz Sport TV
 Romanya Look Sport

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b Altay, Ömer (21 Temmuz 2004). "TRT, Süper Lig'de top başı yapıyor". Zaman. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015. 
  2. ^ a b "Magic Box ile kulüpler anlaştı". Milliyet. 28 Şubat 1990. s. 19. 
  3. ^ a b "Tüm sporseverlere". Milliyet. 17 Temmuz 1990. s. 19. 
  4. ^ "Naklen yayın kavgası". Milliyet. 17 Temmuz 1990. s. 16. 
  5. ^ a b Ersen, Cemal (21 Haziran 1990). "Maç yayınlar Magic Box'ın". Milliyet. s. 19. 
  6. ^ "Magic Box'tan olumlu adım". Milliyet. 28 Temmuz 1990. s. 16. 
  7. ^ "TRT'den 5 imza, 5 söz". Milliyet. 1 Ağustos 1990. s. 16. 
  8. ^ Güner, Atilla (6 Ağustos 1991). "Star-1'den TRT'ye 5 milyarlık dava". Milliyet. s. 13. 
  9. ^ "Erzik ekranı karartıyor". Milliyet. Ankara. 21 Temmuz 1992. s. 21. 
  10. ^ Orun, Nuray (30 Ağustos 1992). "Büyükler 'doksan'a...". Milliyet. s. 5. 
  11. ^ "Maçlar ekranda". Milliyet. 2 Eylül 1992. s. 22. 
  12. ^ "F. Bahçe Show TV ile anlaştı". Milliyet. 29 Haziran 1993. s. 20. 
  13. ^ "F. Bahçe köşeyi döndü". Milliyet. 7 Temmuz 1993. s. 24. 
  14. ^ "Gençlere güvenoyu". Milliyet. 8 Temmuz 1993. s. 22. 
  15. ^ "TV'ler federasyonu uyuttu". Milliyet. 17 Temmuz 1993. s. 24. 
  16. ^ Ersen, Cemal (4 Haziran 1996). "Aslan payı federasyonun". Milliyet. s. 29. 
  17. ^ "Maçlar Cine 5'te". Milliyet. 23 Mayıs 1996. s. 32. 
  18. ^ "Cine 5 karar için Danıştay'a gidiyor". Cumhuriyet. 16 Ağustos 1998. s. 16. 
  19. ^ Akbaş, Kerem (15 Ocak 2010). "Süper (!) Lig'e, süper fiyat". Goal.com. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  20. ^ "Kanalların naklen yayın kavgası". Milliyet. 13 Ağustos 1996. s. 13. 
  21. ^ "Telesoygun". Aksiyon. 14 Ağustos 1999. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  22. ^ Güçtenkorkmaz, Besim (21 Mayıs 1999). "120 milyon dolar". Sabah. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  23. ^ "Maç yayını iki ay şifresiz". Milliyet. 29 Temmuz 1999. s. 33. 
  24. ^ "Naklen yayına iptal". Milliyet. 5 Ocak 2001. s. 26. 
  25. ^ "İhalede işlem tamam". Milliyet. 1 Şubat 2001. s. 28. 
  26. ^ "Naklen yayın ihalesi Atlas Yayıncılık-Digitürk'ün". NTV.com.tr. İstanbul: Anadolu Ajansı. 31 Ocak 2001. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  27. ^ "Süper Lig maçları yeniden Digiturk'te". Hürriyet. 15 Temmuz 2004. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  28. ^ "Süper Lig yayın ihalesi Digitürk'ün". İstanbul: NTV.com.tr. 15 Temmuz 2004. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  29. ^ "TFF noktayı koydu". ligtv.com.tr. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  30. ^ "Naklen yayın ihalesinde TRT-Digitürk işbirliği". Hürriyet. 5 Temmuz 2004. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  31. ^ a b "Digiturk 2 milyar dolar verdi, Türkiye en değerli 5'inci lig oldu". İstanbul: Radikal. 15 Ocak 2010. 15 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  32. ^ "Süper Lig maçları DIGITURK'te devam". Cnnturk.com. 15 Ocak 2010. 30 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2010. 
  33. ^ "VE İHALE DİGİTÜRK'ÜN!". Ajansspor.com. 14 Ocak 2010. 17 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2010. 
  34. ^ "Süper Lig yayın hakları için son karar verildi!". Radikal. 7 Kasım 2014. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  35. ^ "Ve yayın ihalesi hakkı kulüplerde". Ajansspor. 4 Haziran 2015. 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2015. 
  36. ^ "Ekranda futbol devrimi! Süper Lig maç özetleri artık A Haber ve A Spor'dan da yayınlanacak!". Futbol Medya. 14 Eylül 2015. 4 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2015. 
  37. ^ "Spor Toto Süper Lig maç özetleri TRT'de yayınlanacak". NTV.com.tr. Anadolu Ajansı. 12 Ekim 2016. 13 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2016. 
  38. ^ "İki televizyon arasında dev anlaşma; spikerler NTV Spor'dan, görüntüler TRT'den". T24. 19 Ekim 2016. 13 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2016. 
  39. ^ "TFF Süper Lig ve TFF 1. Lig Medya Hakları İhalesi yapıldı". Milliyet. 21 Kasım 2016. 22 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2017. 
  40. ^ "Yayın İhalesi İçin İhale Dokümanlarını Alma Süreci Başladı - Duyuru ve Kararlar Detay Sayfası TFF". TFF. 3 Ocak 2024. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024. 
  41. ^ "Lig maçlarının radyo ihalesi". Habertürk.com. 28 Ağustos 2007. 30 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  42. ^ "Lig maçları sadece bu radyolarda!." ligtv.com.tr. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  43. ^ "Radyo yayın ihalesi 3 yıl TRT'nin". İstanbul: NTV.com.tr. 3 Eylül 2009. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  44. ^ "Futbolda radyo yayınları 3 sezon boyunca TRT'de". Zaman. Anadolu Ajansı. 24 Kasım 2009. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  45. ^ "Maçlar TRT Radyo'da". Hürriyet. 5 Kasım 2012. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Süper_Lig%27in_yayın_hakları&oldid=31292618" sayfasından alınmıştır