Yeşildemet, Şenkaya
| Yeşildemet | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Yeşildemet Yeşildemet'in Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Şenkaya |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1833 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 79 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25360 |
Yeşildemet, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahallenin eski adı Ağnaki veya İğnaki'dir. Nitekim bu yerleşimin adının 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterindeki yazılış biçimi Ağnaki / İğnaki (اغناكی) biçiminde okunmaya uygundur.[4]
Ağnaki köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlıların eline geçmesinden yaklaşık 45 yıl sonra, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Ağnaki büyükçe bir yerleşimdi ve nüfusu 40 Hristiyan haneden oluşuyordu. Hane reislerinin önemli bir kısmı Pavle, Elia, Maksime, Bagrat, Tabuk, İordane gibi Gürcü adları taşıyordu. Bu sırada köy, Gürcistan Vilayeti içinde Penek livasının Penek nahiyesine bağlıydı. Köyde buğday, arpa, darı tarımı ile şarapçılık ve arıcılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu.[5]
İğnaki veya Ağnaki, Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi belirleme amacıyla 1835 yılında yaptığı nüfus tespitinde Çıldır Eyaleti'nin Penek sancağına bağlıydı ve Müslim nüfus defterine göre bu tarihte köyü oluşturan 6 hanede 18 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Ağnaki köyünün Müslüman nüfusunun yaklaşık 36 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[6]
Ağnaki köyü, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması’yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Egnaki (Эгнаки) olarak kaydettiği köy, Oltu sancağının Oltu kazasına bağlıydı. 1886 yılındaki nüfus tespitinde köydeki 8 hanede, 33'ü erkek ve 30'u kadın olmak üzere 63 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Türkmenlerden oluşuyordu. Egnaki köyünün nüfusu 1896 yılında 92 kişi, 1906 yılında ise 135 kişi olarak tespit edilmiştir.[7][8]
Egnaki köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "İğnaki" (ایغناكی) adıyla Erzurum vilayetinin Oltu kazasının Kosor nahiyesine bağlıydı.[9] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahip olan köyün nüfusu 278 kişiden oluşuyordu.[10] 1946 yılında Şenkaya kazası kurulunca, Kosor nahiyesi ve İğnaki köyü bu ilçeye bağlandı. Ağnaki veya İğnaki Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Yeşildemet olarak değiştirilmiştir.[11] Yeşildemet köyünde 1965 yılında 455 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 164 kişi okuma yazma biliyordu.[12]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Şenkaya Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[13]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 153 km, Şenkaya ilçe merkezine 34 km uzaklıktadır.[14] Mahalle, Şenkaya'nın kuzeydoğusunda olup, Melikoğlu Deresi Vadisi'ni izleyerek 
numaralı Erzurum-Ardahan (Oltu-Göle) devlet yoluna, 2,1 km.lik bir köy yoluyla bağlıdır.[15]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 79[1] |
| 2021 | 87[1] |
| 2020 | 90[1] |
| 2019 | 86[1] |
| 2018 | 87[1] |
| 2017 | 62[1] |
| 2016 | 61[1] |
| 2015 | 64[1] |
| 2014 | 65[1] |
| 2013 | 77[1] |
| 2012 | 90[2] |
| 2011 | 86[2] |
| 2010 | 86[2] |
| 2009 | 91[2] |
| 2008 | 94[2] |
| 2007 | 96[2] |
| 2000 | 117[2] |
| 1990 | 155[16] |
| 1985 | 215[17] |
| 1965 | 455[18] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Şenkaya Yeşildemet Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Yesildemet, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 566". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), 346, III. cilt (1958), s. 566". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 90. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 696". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 119, ISBN 9786052100271.
- ^ "Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 226". 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 248.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 683". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 261.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Yeşildemet Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Google Maps". Google Maps. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.