Vikipedi:Haftanın seçkin maddesi/Mayıs 2021
- 18. Hafta
Irene Kasırgası, 2005 Atlantik kasırga mevsiminin adlandırılacak güce ulaşmış 9. kasırgasıdır. 4 Ağustos'ta Yeşil Burun Adaları yakınlarında oluşan siklon, Atlas Okyanusu'nu geçti ve Newfoundland'ın güneydoğusundayken ekstratropikal siklon tarafından emilmeden önce Bermuda çevresinde kuzeye döndü. 10 Ağustos'ta neredeyse dağılma safhasına geçse de, 16 Ağustos'ta etkisinin zirvesine ulaşarak Kategori 2 kasırgası olarak sınıflandırıldı. 2005 mevsiminin en uzun siklonu olan Irene, tropikal bir sistem olarak 14 gün boyunca etkisini sürdürdü.
Fırtınanın izini tahmin etmedeki belirsizlik nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri'nde karayla temas endişesi yaşansa da karaya hiç yaklaşmadı. Herhangi bir hasara yol açmasa da, meydana getirdiği 2,4 m'ye kadar ulaşan kabarmalar ile çeken akıntılar, Long Beach, New York'ta bir kişinin ölümüne yol açtı. (Devamı...)
gör – tartış – değiştir – geçmiş
- 19. Hafta
Galata Kulesi tarihi, kulenin 1348'deki inşasıyla başladı. Galata Kulesi, tepesinde bulunan haçtan ötürü o dönem "Kutsal Haç Kulesi" (Turris Sancte Crucis) olarak anılıyordu. Bizans İmparatorluğu ile ittifak hâlinde olan Cenevizliler 1267'de, Haliç'in kuzeyinde bulunan Galata'da "Pera" adlı bir koloni kurmuş, bu koloninin hâkimiyet alanını da zaman içinde Bizans tarafından verilen izinlerle genişletmişti. Kule de, bu izinlere aykırı bir şekilde kuzeydoğu yönündeki tepeye doğru hâkimiyet alanı artırılarak 1335-1349 yılları arasında bölgede yapılan tahkimatların bir parçası olarak inşa edildi. İki devlet arasında o yıl patlak veren savaş, ertesi yıl imzalanan antlaşmayla sona ererken kulenin bulunduğu tepe Ceneviz kontrolüne bırakıldı. Konstantinopolis'in 29 Mayıs 1453'te Osmanlı İmparatorluğu tarafından alınması sonrasında Pera'daki Cenevizliler, herhangi bir çatışma yaşanmadan koloniyi Osmanlı'ya devretti. (Devamı...)
gör – tartış – değiştir – geçmiş
- 20. Hafta
Mısırlı Osman Ağa Çeşmesi, ya da kısaca Osman Ağa Çeşmesi, Türkiye'nin İstanbul ilinin Kadıköy ilçesinde yer alan bir çeşmedir. Bâbüssaâde Ağası Mısırlı Osman Ağa tarafından 1621 ya da 1622'de yaptırıldı. Üzerindeki kitâbenin bu çeşmeye ait olmayabileceği ihtimali de ortaya atılmıştır. Bir müddet sonra teknesi çukurda kalan ve işlevini de yitiren çeşme, 1980'lerde yapılan çalışmayla imar hattına taşınarak kot farkı giderildi. Zaman içerisinde ön cephesine, dinlenme taşları ile onları birbirine bağlayan tekne ağzı taşı eklemesi yapıldı. 2020'de yapılan restorasyon çalışmasıyla birlikte tekrar faaliyete geçti.
Dikdörtgen planlı bir duvar çeşmesi olup Klasik Osmanlı mimarisine uygun bir şekilde, küfeki taşından inşa edilmiş kâgir bir yapıdır. Silmelerin olduğu ön cephesinin her iki yanında birer pilaster yer alır. Ön cephenin ortasındaki basık sivri kemerli bir nişin içerisinde, kaş kemer motifi ile yukarısındaki boş bir kartuşun olduğu ayna taşı vardır. Niş kemerinin yukarısında, dört dizelik inşa kitâbesi konumlanır. (Devamı...)
gör – tartış – değiştir – geçmiş
- 21. Hafta
İmroz Deniz Muharebesi ya da Elli (Seddülbahir) Deniz Muharebesi (Yunanca: Ναυμαχία της 'Ελλης), Birinci Balkan Savaşı sırasında 16 Aralık 1912 tarihinde Seddülbahir Burnu (Elli Burnu) ve İmroz adası açıklarında Osmanlı ve Yunan deniz güçleri arasında meydana gelmiştir. Osmanlı donanması bu harekât ile Çanakkale Boğazı çıkışındaki Yunan ablukasını kırmayı amaçlamaktaydı. Yunanların Pavlos Kunduriotis komutasındaki bir zırhlı kruvazör, üç ön dretnot ve dört muhribinin; Osmanlıların Ramiz Numan Bey komutasındaki iki ön dretnot, iki zırhlı korvet, bir kruvazör ve dört muhribi ile karşı karşıya geldiği deniz muharebesi, Balkan Savaşları boyunca gerçekleşen en büyük deniz çatışmasıdır. Muharebede Çanakkale Boğazı'ndan çıkan Osmanlı filosu, bölgede devriyede olan Yunan filosuyla karşılaştı. Filoların ana gücünü oluşturan zırhlılar çatışmaya girdiler. Yunan Averof zırhlısı hız avantajını kullanmak üzere diğer zırhlılardan ayrılarak Osmanlı filosuyla tek başına çatıştı. (Devamı...)
gör – tartış – değiştir – geçmiş
- 22. Hafta
Soy gaz, standart şartlar altında tamamı, diğer elementlere kıyasla daha düşük kimyasal reaktifliğe sahip kokusuz, renksiz tek atomlu gazlar olan kimyasal element grubudur. Helyum (He), neon (Ne), argon (Ar), kripton (Kr), ksenon (Xe) ve radon (Rn) doğal olarak bulunan altı soy gazdır ve tamamı ametaldir. Her biri periyodik tablonun sırasıyla ilk altı periyodunda, 18. grubunda (8A) yer alır. Grupta yer alan oganesson (Or) ise kimyasal yapısı henüz araştırılmadığından ötürü bir soy gaz olabileceği gibi göreli etkilerden ötürü grup özelliklerine aykırı bir yapıya da sahip olabilir. Soy gazlar, belirli ekstrem şartlar haricinde çok düşük reaktifliğe sahiplerdir. Soy gazların bu inert yapısı, kimyasal reaksiyon istenmeyen durumlarda kullanılmaya uygun olmalarını sağlar. Soy gazların özellikleri, atom yapısının modern teorileri ile açıklanmaktadır. En dış elektron kabukları tamamen değerlik elektronlarla dolu olduğundan dolayı reaksiyona girme eğilimleri düşüktür ve bu nedenle birkaç yüz soy gaz bileşiği elde edilebilmiştir. Her bir soy gazın erime ve kaynama noktaları birbirine en fazla 10 °C (18 °F) yakın olduğundan, bu gazlar yalnızca bu sıcaklık aralığında sıvı hâlde bulunurlar. (Devamı...)
gör – tartış – değiştir – geçmiş