Haç
Haç, birbirlerini dik açı ile kesen iki çizgi veya çubuktan meydana gelen şekil. Şekillerden biri veya her ikisi de ortasından ikiye bölünür. Artı (+) şeklinde veya çarpı (x) şeklinde olabilir.
Yüzyıllar boyunca haç, farklı din ve kültürlerde birbirlerinden çok farklı şeyleri sembolize etmek amacıyla kullanılmıştır. Değişik anlamlara gelen haçlar şekil olarak tamamen aynı değildirler ve değişkenlik gösterirler.[1]
Kızılhaç[değiştir | kaynağı değiştir]
Beyaz zeminde kırmızı renkli haç işaretidir. Saint Georgius Haçı olarak da bilinir. Gürcistan Devletinin bayrağınga bulunan semboldür. Gürcistan, ismini (Georgia) St. George'dan almıştır. Bu sembol aynı zamanda Kızılhaç'ın simgesidir. Kızılhaç tarafından amblem olarak kullanılır. Kızılhaç, Kızılay ile birlikte savaş ve felaket mağdurlarına insani yardım ulaştıran uluslararası bir harekettir. Jean Henry Dunant tarafından 1864'te İsviçre'de kurulmuştur. Bu amblem aynı zamanda sağlık ekipman ve araçları üzerinde kullanılır. Haç işareti Hristiyanlıkla özdeşleşmiş olmasına rağmen Kızılhaç'ın günümüzde dini bir kimliği yoktur ve din, dil, ırk ayrımı gözetmeden yardım ulaştırmaya çalışır. Bazı kişiler Kızılhaç bayrağı'nın İsviçre bayrağı'nın ters renklisi olduğunu iddia etmektedir.
Gamalı haç[değiştir | kaynağı değiştir]
Gamalı haç veya swastika, tarih öncesi dönemlerden kalma sembol. Gamalı haç ismi Yunanca gama (Γ) harfine atfen verilmiştir. Svastika kelimesi Sanskritçe'deki su (iyi) ve asti (olmak) kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. "İyi olmak, mutlu ve sağlıklı olmak" anlamlarına gelir.[2]
Svastika Hinduizm, Budizm ve Jainizm'e göre kutsaldır. Sonradan Nazi Almanya'sı tarafından amblem olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Temel haç figürleri[değiştir | kaynağı değiştir]
| Resim | İsim | Açıklama |
|---|---|---|
|
Yunan Haçı | Eşit uzunlukta 2 çizgiden oluşup 4.yüzyılda yaygın olarak kullanılan en yaygın haç türüdür. |
|
Latin Haçı | Uzun bir dik çizgi içinden geçen yan bir çizgiden oluşan, Yunan haçı ile birlikte en yaygın biçimdir. İsa'nın çarmıha gerilmesini temsil eder. |
|
Bizans Haçı | Dışa doğru genişleyen uçları olan dik Latin haçı. Genellikle geç antik dönem ile erken orta çağ arasında Bizans İmparatorluğunda kullanılmıştır. |
|
Ataerkil haç (üç çubuklu çapraz) | Üste yakın iki çapraz çubuk ile bir çift çapraz. Üstteki daha kısadır ve İsa'nın çarmıha gerilmiş levhayı temsil eder. |
|
Lorraine Haçı (iki çubuklu haç) | Lorraine Haçı bir dikey ve iki yatay çubuktan oluşur. İki çubuklu çapraz, iki daha kısa yatay çubukla çaprazlanan dikey bir çizgiden oluşur. |
|
Papalık Haçı | Tepesine yakın üç çubuklu bir haç. Çubuklar eşit olmayan uzunluktadır ve her biri aşağıdakinden daha kısadır. |
|
Kutsal Kalp | Alevler, dikenli bir taç ve bir Latin Haçı içeren İsa'nın Kutsal Kalbinin bir tasviri. |
|
Salem Haçı | Ataerkil haça benzer, ancak ana çapraz çubuğun altında, üst çapraz çubuğun uzunluğuna eşit ek bir çapraz çubuk vardır. |
|
Monogrammatik Haç | P harfinin üzerine bir çizgi eklenerek haça benzetilmiştir. |
|
Basamaklı Haç | Birkaç basamaklı (genellikle üç) bir taban üzerinde duran bir haç. |
|
Kudüs Haçı | Açılarının her birinde daha küçük bir çarpı olan büyük bir çarpı. Kudüs krallığının sembolü olarak kullanılmıştır. |
|
Halkalı Haç | Yunan haçının dışına bir halka konulur |
|
Çatallı Çapraz | Alman Rheinland'da 13. yüzyılın sonlarında veya 14. yüzyılın başlarında popülerlik kazanan Y harfi şeklinde bir haç. |
|
Demir Haç | Prusya'da askeri bir madalya ve nişan olarak ortaya çıkan bir Alman askeri haçı. Daha sonra Alman İmparatorluğu, Weimar Cumhuriyeti, Nazi Almanyası ve savaş sonrası Almanya'DA çeşitli askeri ve güvenlik kuvvetleri süslemelerinde kullanıldı . |
Haç motifli bayraklar[değiştir | kaynağı değiştir]
Bazı Hristiyan ülkeler bayraklarını haçtan esinlenerek seçmişlerdir.
Birleşik Krallık bayrağı
Burundi bayrağı
Danimarka bayrağı
Dominika bayrağı
Dominik Cumhuriyeti bayrağı
Finlandiya bayrağı
Gürcistan bayrağı
İsveç bayrağı
İsviçre bayrağı
İzlanda bayrağı
İngiltere bayrağı
Jamaika bayrağı
Bermuda bayrağı
Yeni Kaledonya bayrağı
Malta bayrağı
İskoçya bayrağı
Norveç bayrağı
Avusturalya bayrağı
Portekiz bayrağı
Sırbistan bayrağı
Yeni Zelanda bayrağı
Slovakya bayrağı
Tonga bayrağı
Niue bayrağı
Yunanistan bayrağı
Åland bayrağı
Faroe Adaları bayrağı
Martinik bayrağı
.svg)
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta Haç ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- İngilizce Vikipedi, cross, red cross
- Oxford İngilizce Sözlük, cross, swastika, red cross
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "cross | Definition, Symbolism, Types, & History". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 24 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021.
- ^ Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press 2003, Swastika maddesi