Vietnam

Vietnam
*Vietnamca: Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam*
Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti
Vietnam Vietnamca: Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti
	Bayrak Arma
	Slogan; Vietnamca: Độc lập - Tự do - Hạnh phúc; "Bağımsızlık - Özgürlük - Saadet"
	Millî marş; Tiến Quân Ca; "Ordu Yürüyüşü" (ilk mısra); Dosya:United States Navy Band - Tiến Quân Ca.ogg
Başkent	Hanoi
En büyük şehir	Ho Chi (Şi) Minh Kenti
Resmî dil(ler)	Vietnamca
Resmî alfabe	Vietnam alfabesi
Hükûmet	Tek partili üniter sosyalist cumhuriyet
• Cumhurbaşkanı
• Cumhurbaşkanı	Nguyễn Phú Trọng
• Başbakan	Nguyễn Xuân Phúc
• Komünist Parti Genel Sekreteri	Nguyễn Phú Trọng
• Kamu Güvenlik Bakanı	Lê Hồng Anh
Tarihçe
• Fransız Hindiçini
• Fransız Hindiçini	1862-1945
• Fransa'dan bağımsızlık	2 Eylül 1945
• Saygon'un düşüşü	30 Nisan 1975
• Yeniden birleşme	2 Temmuz 1976
• Mevcut anayasa	28 Kasım 2013
Yüzölçümü
• Toplam	331.210 km2 (65..)
• Su (%)	1,3
Nüfus
• 1 Nisan 2014 sayımı	90.710.000 (13.)
GSYİH (SAGP)	2020 tahminî
• Toplam	1,035 trilyon $ (23..)
• Kişi başına	8.677 $ (106..)
GSYİH (nominal)	2020 tahminî
• Toplam	340,602 milyar $ (35..)
• Kişi başına	3.498 $ (130..)
Gini (2018)	35.7; orta
İGE (2019)	0.704; yüksek · 118.
Para birimi	Vietnamca: Đồng (₫) (VND)
Zaman dilimi	UTC+7 (UTC+07.00)
Trafik akışı	sağ
Telefon kodu	+84
İnternet alan adı	.vn

Sayfanın 16 Ocak 2021 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Vietnam (Vietnamca: Việt Nam (Dinle (yardım·bilgi))), resmî adı ile Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti, Güneydoğu Asya'da, Çinhindi Yarımadası'nın doğusunda yer alan bir ülkedir. Uzun, dar bir kara parçası üzerinde yer alan Vietnam'ın kuzeyinde Çin, batısında Kamboçya ile Laos, güneyinde ve doğusunda Güney Çin Denizi yer alır. 1955'te Kuzey Vietnam ve Güney Vietnam olarak iki ayrı cumhuriyete bölünmüş olan ülke, 1976'da Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti olarak tekrar birleşmiştir. Vietnam dağlık bir ülkedir. Song-Koi ve Mekong deltaları önemli alçak düzlükleridir. Kıyı ovaları doğuda yer alır. Geri kalan toprakların büyük bir bölümünü ormanlık, dağlık bölge kaplar. Başlıca ürünleri; pirinç, manyok, kocadarı, mısır, kahve, çay, kauçuk, el işleridir. Önemli kentleri; Ho Chi (Şi) Minh, Hanoi ve Haifong'dur. Eğitim; 12 yaşına kadar parasız ve zorunludur. Kuzey Vietnam ile Güney Vietnam 1976'da tek ülke olarak birleşmiş, ancak yıllarca süren savaş ve bombardıman sonucu büyük bir yıkıma uğramıştır.

Tarih

Vietnam'ın arkeolojik tarihi, 2500 yıl öncesine dayanmaktadır. Vietnam, MÖ 1. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar Çin Uygarlığı'nın egemenliği altında kaldı. 939 yılında bölge, Çin'e karşı bağımsızlığını kazandı. 968 yılında ise Vietnam, resmi olarak kendi resmî benliğini ilan etti.

Vietnam Savaşı

Vietnam 19. yüzyılda Çinhindi olarak (Kamboçya-Laos-Vietnam) Fransa tarafından sömürgeleştirildi. Yoğunlukla köylü olan halk topraklarından olduğu için Fransız hükûmetine karşı tepkiliydi. Arada milliyetçi ayaklanmalar olduysa da bir başarı elde edilemedi. Japonya'nın Vietnam'ı işgaliyle zayıflayan otoriteye karşı bağımsızlık hareketi ligi Vietminh, 2 Eylül 1945'te cumhuriyeti ilan etti. Bu Fransa ile Vietnamlı komünist lider Ho Chi Minh'i karşı karşıya getirdi. Moskova'da bağlantıları olan, Çin'den silah desteği alan ve Mao Zedong'un Kuomintang'a karşı başarıyla yürüttüğü gerilla hareketi taktiklerini bilinen Ho Chi Minh karşısında duramayan Fransa, 1954'ün mayıs ayında teslim oldu. 1956'da seçim yapılarak tekrar birleştirilmek üzere Vietnam ikiye bölündü. Kuzeyde Ho Chi Minh'in komünist hükûmeti ve güneyde Fransa'nın desteklediği Ngo Dinh Diem hükûmeti kuruldu, fakat söz konusu seçim gerçekleşmedi. Saygon'daki hükûmet, ABD destekli otoriter bir politika izlemekteydi. Bu güneyde tepkilerin artmasına neden oldu ve kuzeyden silah desteği alan Vietkong cephesi kurularak ABD'nin de dahil olduğu iç savaş başladı. Amerikalı askerler teknik açıdan üstün olsalar da coğrafyasını bilmedikleri bir yerde, alışkın olmadıkları gerilla taktikleri karşısında çok şansları olmuyordu. 1968'de Vietkong "Tet" saldırısını başlattı, 1973'te ateşkes ilan edilse de kısa süre sonra savaş yeniden başladı. Sonunda 30 Nisan 1975'te Vietkong'un Saygon'u ele geçirmesiyle son buldu.

Yönetim

Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti'nde tek yasal parti iktidardaki Vietnam Komünist Partisidir. 1975'teki anayasanın değiştirilmesiyle 1992'nin Nisan ayında yeni anayasa kabul edildi. Komünist partinin idari anlayışı yönetimin, politikanın bütün birimlerinde tekrar uygulandı. Seçimlere muhalefet etme yetkisi sadece Komünist Parti ve onun organizasyonlarına verildi.

Bunlar Vietnam Anayurt Cephesi çalışanlarını ve esnaf ticaret birliklerini kapsar. Her ne kadar eyalet kamusal yönetimi sosyalist olsa bile, onun uygulanması, 1990'lardan beri azalarak devam eden ideolojik etkisi altındadır. Vietnam Cumhurbaşkanı görünürde eyalet başkanı olsa bile normalde Vietnam ordusunun başkomutanıdır. Ayrıca Ulusal Savunma ve Güvenlik makamındadır. Vietnam Başbakanı Nguyan Tan Dung, hükûmetin başıdır. Ayrıca 3 yardımcı bakandan oluşan Bakanlar Kurulu'nun ve 26 bakanın başkanıdır.

Yerel İdare Birimleri

Vietnam 58 ile veya şehre (Vietnamca tỉnh olarak bilinir) bölünmüştür. Ayrıca yerel idare olarak illerle aynı seviyede olduğu kabul edilen (şehir statüsünde bulunan) 5 "merkezi yönetim birimi" (thành phố trực thuộc trung ương) vardır.

Kırmızı Irmak Deltası Bắc Ninh Ha Nam Hai Duong Hung Yen Nam Dinh Ninh Binh Thai Binh Vĩnh Phúc Hanoi (merkezî yönetim birimi) Hai Phong (merkezî yönetim birimi)	Kuzeydoğu Bắc Giang Bắc Kạn Cao Bang Ha Giang Lang Son Lao Cai Phu Tho Quang Ninh Thái Nguyên Tuyen Quang Yen Bai	Kuzeybatı Dien Bien Hoa Binh Lai Chau Son La	Kuzey Merkezî Sahili Ha Tinh Nghe An Quang Binh Quảng Trị Thanh Hóa Thừa Thiên-Huế
Merkezî Yaylalar Dak Lak Dak Nong Gia Lai Kon Tum Lam Dong	Doğu Merkezî Sahili Binh Dinh Binh Thuan Khanh Hoa Ninh Thuan Phu Yen Quang Nam Quang Ngai Da Nang (Merkezi yönetim birimi)	Güneydoğu Ba Ria-Vung Tau Binh Duong Binh Phuoc Dong Nai Tay Ninh Ho Chi Minh (municipality)	Mekong Nehri Deltası An Giang Bạc Liêu Bến Tre Ca Mau Dong Thap Hau Giang Kien Giang Long An Soc Trang Tien Giang Tra Vinh Vĩnh Long Cần Thơ (merkezî yönetim birimi)

Bu iller; ilçe (thành phố trực thuộc tỉnh), kasaba (thị xã) ve köy (huyện) gibi alt bölümlere ayrılmıştır. Merkezi yönetim birimleri ise, sehir bölgesi (quận) ve köy/semt alt bölümlerine ayrılıp köy/semtler de daha küçük altbirimlere (phường) bölünür.

Turistik bölgeleri

Yakın zamana kadar sadece savaşla anılan Vietnam, son dönemlerde dünyanın ileri gelen tatil merkezleri arasında sayılmaktadır. Öte yandan, Asya'da suç oranı en az ve en güvenli yerler arasındadır.

Ha Long Koyu (Ha long: Yere inen ejderha)
Cat Ba Adası
Cuc Phuong Milli Parkı
Ho Chi Minh Mozolesi^[1]

Vietnam Halk Ordusu

Vietnam Halk Ordusu (Vietnamca: Quân Đội Nhân Dân Việt Nam), Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti'nin silahlı kuvvetleridir. 412,000'i aktif, 5,040,000'i aktif yedek olmak üzere toplam 5,452,000 personelden oluşmaktadır. Birinci Çinhindi Savaşı, Vietnam Savaşı ve Üçüncü Çinhindi Savaşı'ndaki tecrübeler sayesinde, gerilla savaşı konusunda uzmandır. 22 Aralık 1944'te Kuzey Vietnam'da kurulmuş, 1976 yılında Güney Vietnam ile olan birleşme sonucu yeni kurulan Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti'nin silahlı kuvvetleri olmuştur. Çoğunluğu Vietnam Savaşı'ndan kalmak üzere şu ekipmanlara sahiptir:

1,470 Tank
3,150 Zırhı Savaş Aracı
2,200 Savaş Topu
140 Helikopter + 25 saldırı helikopteri
1,100 Çok namlulu roket atar sistemi(ÇNRAS)
Dış borç:$68,380,000,000
Savunma bütçesi:$3,365,000,000
Karayolları uzunluğu:180.549
Demiryolları uzunluğu:2.632
Servisteki havaalanı sayısı:45
Denizaltı sayısı:3
Eğitim uçağı:26

Ordu 6 ana kuvvetten oluşmaktadır:

Vietnam Kara Ordusu (Lục quân)
Vietnam Özel Kuvvetler (Lực lượng Biên phòng)
Vietnam Halk Donanması(Hải quân Nhân dân Việt Nam)
Vietnam Denizci Askerler(Hải quân Nhân dân Việt Nam)
Vietnam Deniz Polisi (Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam)
Vietnam Hava ve Hava Koruma Kuvvetleri (Phòng không-Không quân nhân dân Việt Nam).