Oğuz dil grubu
| Oğuz | |
|---|---|
| Coğrafi dağılım: |
|
| Sınıflandırma: | Türkçe Oğuz |
| Alt bölümler: |
Türk grubu
Azeri grubu
Türkmen grubu
|
Oğuz grubu Türk dillerinin bir koludur. Bu gruba ait dillerin toplam konuşucu sayısı 150 milyon civarındadır.
Oğuzcanın bir yazı dili olarak varlığını ortaya koyması oldukça geçtir. Başlangıcı, Oğuzların Anadolu'da kurdukları Anadolu Selçuklu Devleti'nin sonlarına rastlar. Selçuklu Devleti'nin resmî dili Farsça olduğu için XIII.yüzyılın ikinci yarısında yazılmış olan eserler de nitelik bakımından daha çok halka seslenen basit içerikli dinî eserlerdir. Selçukluların devamı niteliğindeki Anadolu Beylikleri döneminde ise, Oğuz Türkçesi artık çok yönlü yüzlerce telif ve tercüme eserlerle olgunluğa erişmiş bir yazı dili durumuna gelmiştir. Eski Anadolu Türkçesi veya Eski Türkiye Türkçesi diye adlandırdığımız bu dönem XIII-XV. yüzyıllar arasını kaplar.[1]
Günümüzün Oğuz dilleri (veya lehçeleri) coğrafya ve paylaşılan özellikler bakımından alt gruplara ayrılır. Bu gruplar şunlardır:
İçindekiler
Batı Oğuzca[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkiye Türkçesi, Osmanlı Türkçesi, Gagavuzca, Balkan Türk ağızları ve Ahıska Türklerinin dilini kapsar.
Orta Oğuzca[değiştir | kaynağı değiştir]
Azerice'nin kuzey ve güney kolları, İran ve Irak'taki Türkmence, Karapapakça (Batı Azerbaycan ağzı), Kaşkayca ve Afşarcayı kapsar.
Azerice de Türkiye Türkçesi gibi Batı Türkçesine ve Oğuz grubuna dahildir. Aynı zamanda yazı dili de olan Azerice, yazı dili geleneğine sahip olma bakımından Türkiye Türkçesiyle hemen hemen paraleldir. Türkmen Türkçesi ve Gagavuzca'ya nispeten daha geç yazı dili olmasına rağmen dil köklü bir yazı dili geleneğine sahiptir.[2]
Kuzey Oğuzca[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkmence, Horasanca ve Özbekçe'nin Oğuz diyalektini kapsar.
Güney Kolu[değiştir | kaynağı değiştir]
İran (Kaşkayca, Sonkorca, Aynuca vb.) ve Afganistan (Avşarca) lehçeleri
Bunların dışında, Çin'de yaklaşık 70,000 kişi tarafından konuşulan Salarca
Konuşurların Dağılımı[değiştir | kaynağı değiştir]
| Dil | Konuşucu sayısı | Konuşulan ülkeler (ve konuşucu sayıları) |
| Türkiye Türkçesi | 88 milyon | Türkiye 72 milyon, Balkan 2,5 milyon, Kıbrıs 265.000, Rusya 800.000, Almanya 4,5 milyon, batı ve orta Avrupa 4.000.000 , Türkmeneli Irak 2.500.000 |
| Gagavuzca | 250.000 | Moldova 170.000, Balkan 30.000, Ukrayna 20.000, Bulgaristan 10.000 |
| Azerice | 50 milyon | İran 30 milyon, Azerbaycan 9 milyon, Türkiye 500.000, Rusya 2 milyon, Gürcistan 500.000 |
| Türkmence | 8 milyon | Türkmenistan 6,1 milyon, İran 2 milyon, Afganistan 900.000, Özbekistan 250.000 |
| Horasanca | 1.400.000 | İran (Horasan ili) |
| Kaşgayca | 1,5 milyon | İran (Fars, Huzistan illeri) |
| Aynallu | 7.000 | İran (Merkezi, Erdebil ve Zencan illeri) |
| Afşarca | 300.000 | Afganistan (Kabil, Herat), Kuzeydoğu-İran |
| Salarca | 140.000 | Çin (Qinghai ve Gansu illeri) |
| Toplam | ~149.000.000 |
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Zeynep,KORKMAZ,"OĞUZ TÜRKÇESİNİN TARİHÎ GELİŞME SÜREÇLERİ VE DİVANU LÛGAT-İT-TÜRK",Türkoloji Makaleleri
- ^ Erdem,KONUR,"AZERBAYCAN TÜRKÇESİNİN FONETİK ÖZELLİKLERİ",Çukurova Üniversitesi Türkoloji Merkezi
- Heinz F. Wendt: Fischer Lexikon Sprachen, 1961 (ISBN 3-596-24561-3)
