Vikipedi:Haftanın seçkin maddesi/Eylül 2013
- 36. Hafta
1962 Güney Vietnam Bağımsızlık Sarayı bombalı saldırısı, Güney Vietnam'ın başkenti Saigon'da bulunan, başkanın ikamet ettiği Bağımsızlık Sarayı'na düzenlenen hava saldırısıdır. Saldırıyı düzenleyenler, farklı görüşlerdeki iki Vietnam Hava Kuvvetleri pilotu olan Teğmen Nguyễn Văn Cử ile Üsteğmen Phạm Phú Quốc'tu. Pilotlar, başkan Ngô Đình Diệm ile aynı zamanda siyasi danışmanları da olan ailesini öldürmek amacı gütmüşlerdi.
Olayın ardından pilotlar; saldırıyı Diệm'in otokratik yönetimi yüzünden gerçekleştirdiklerini söylemiş; başkanın, Güney Vietnam yönetimini devirmekle tehdit eden Marksist-Leninist bir gerilla örgütü olan Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi'yle mücadele etmektense görevde kalmaya çalıştığını belirtmişlerdir. Cử ve Quốc, saldırının Diệm'in korunmasızlığını ortaya çıkarıp halkı başkaldırmaya yönelteceğini bekleseler de olaylar o yönde gelişmedi. Bombalardan biri sarayın sol kısmına, başkanın kitap okumakta olduğu odaya düştü; ancak patlamadı. Bu sebepten başkan, "ilahi bir koruma"ya sahip olduğunu iddia etti. Küçük yaralarla kaçmayı başaran başkanın üvey kardeşi Madame Ngo Dinh Nhu dışında, başkanın ailesi saldırıyı yarasız atlatırken, üç saray çalışanı öldü ve 30 (bazı kaynaklara göre ise 20) kişi yaralandı. Saldırının ardından Cử Kamboçya'ya kaçmayı başarırken; Quốc tutuklandı ve hapse gönderildi. (Devamı...)
gör – tartış – değiştir – geçmiş
- 37. Hafta
Yaz saati uygulaması, (YSU) bir yerde sabahları daha az, öğlenleri daha çok gün ışığından yararlanmak üzere saatin geniş çapta değiştirilmesi uygulamasıdır. Genel olarak, bu uygulama kapsamında saatler ilkbahar başlangıcında bir saat ileri, sonbaharda ise bir saat geri alınır. O günden sonra birçok ülke bu uygulamayı benimseyerek kullanmaya başladı. Yine de, ayrıntılar zaman zaman çeşitlilik ve farklılık gösterebilmektedir.
Uygulama tartışmalıdır. Gün ışığından daha çok yararlanmak için gündüz saatlerine bir saat eklenmesi satış, spor ve iş saatlerine bağlı diğer etkinlikleri olumlu yönde etkilerken tarım, gece eğlenceleri gibi güneş ışığıyla beraber biten etkinliklere olumsuz yönde etki etmektedir. Öte yandan, öğle saatlerine bir saat daha eklemek, trafik kazalarından kaynaklanan ölüm oranlarını da azaltmaktadır. Ne var ki, uygulamanın sağlık ve suç oranları üzerindeki etkisi daha az belirgindir. Her ne kadar uygulamanın ilk hedeflerinden biri akşam saatlerindeki aydınlatma enerjisini kısmak olsa da, günümüzde çağdaş ısıtıcı ve serinletici cihazların kullanılmasıyla beraber bu amacından sapmaya başladı. Öyle ki, 20. yüzyıl başlarında elektrik temel olarak aydınlatmada kullanılıyordu. Teknolojik gelişmeler yeni elektrik kullanım alanları yaratınca buradan elde edilen tasarruf azaldı. Bu bakımdan bu uygulamanın kullanılması çelişkili ve tutarsız bir hâl almaya başladı. (Devamı...)
gör – tartış – değiştir – geçmiş
- 38. Hafta
Ryan White, (6 Kasım 1971; Kokomo, Indiana - 8 Nisan 1990; Indianapolis, Indiana), HIV/AIDS enfeksiyonu taşıdığı için okuduğu liseden çıkarılmasına karşı verdiği mücadeleyle Amerika Birleşik Devletleri'nde ulusal simge haline gelen ABD'li gençtir. Hemofili olduğu için kan tedavisi sırasında vücuduna HIV virüsü enfekte olduğu iddia edildi. Aralık 1984'te teşhis konuldu ve sadece 6 ay yaşayabileceği öngörüldü. Doktorlar, diğer öğrenciler için risk taşımadığını ve White'ın okula dönebileceğini belirtselerde Kokomo'daki birçok veli ve öğretmen okula dönmesine karşı çıktı. AIDS araştırmalarında ve toplumun AIDS'i tanımasında önemli katkıları olan White, okul sistemine karşı yasal savaş verdi. Elton John, Michael Jackson ve Phil Donahue gibi birçok ünlü ile beraber medyanın karşısına çıktı, doktorlarının öngördüğünün aksine beş yıldan fazla yaşadı ve lise mezuniyetine bir ay kala, Nisan 1990'da öldü.
İlk AIDS vakalarının gey erkeklerde görülmesi sebebiyle, White'tan önce bu hastalığın gey toplulukları ile doğrudan bağlantılı olduğu görüşü oldukça yaygındı. White ile beraber bu algı değişimi, diğer HIV ile yaşayan Magic Johnson, Ray brothers ve Kimberly Bergalis gibi ünlüleri de daha fazla AIDS araştırmaları yapılması ve toplumun bilinçlendirilmesi için çalışmaya sevk etti. White'ın ölümünden kısa bir süre sonra ABD Kongresi, Ryan White CARE Yasası'nı çıkarttı. İki defa onaylanan bu yasa, ABD'de AIDS ile yaşayan bireylerin en büyük destekçisi oldu. (Devamı...)
gör – tartış – değiştir – geçmiş
- 39. Hafta
Çaka Bey, veya Çağa Bey (Yunanca: Τζαχᾶς - Tzachas; ö. 1092), 1071'deki Malazgirt Meydan Muharebesi'nin hemen sonrasında Selçukluların Anadolu coğrafyasına yayıldıkları dönemde Smyrna (günümüzde İzmir) merkezli bağımsız bir beylik kuran ve yöneten 11. yüzyıl Selçuklu komutanı ve denizcisidir. Türk tarihinin ilk donanmasını oluşturduğundan tarihteki ilk Türk amirali olarak kabul edilmektedir.
1071 yılı sonrasında Anadolu'ya yapılan Selçuklu ataklarına katılan ve Doğu Roma İmparatorluğu'na esir düşen Çaka Bey, 1081'de sarayda ayrıldı. Aynı yıl, İzmir tarihindeki ilk Türk hâkimiyetini sağladı. Bir müddet sonra sınırlarını genişleterek bazı Ege adaları ile Ege kıyı şeridindeki bazı şehirlerde hâkimiyet kurdu. 1092 yılı civarında, günümüzde Çanakkale'de yer alan Abidos'u kuşatmasına rağmen; Doğu Roma İmparatoru I. Aleksios'un Anadolu Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan'ı kışkırtması üzerine Kılıç Arslan tarafından öldürüldüğünden bu kuşatma başarısızlıkla sonuçlandı. (Devamı...)
gör – tartış – değiştir – geçmiş