İçeriğe atla

KKK aşısı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
KKK aşısı
KKK aşısı
Kombinasyon
Kızamık aşısıAşı
Kabakulak aşısıAşı
Kızamıkçık aşısıAşı
Klinik verisi
Ticari adlarM-M-R II, Priorix, Tresivac, vs.
Diğer adlarMMR aşısı, MPR aşısı[1]
AHFS/Drugs.comMonografi
MedlinePlusa601176
Lisans veri
Gebelik
kategorisi
ATC kodu
Hukuki durum
Hukuki durum
Tanımlayıcılar
CAS Numarası
ChemSpider
  • Yok

KKK aşısı, KKK olarak kısaltılan kızamık, kabakulak ve kızamıkçığa (Alman kızamığı) karşı bir aşıdır.[6] İlk doz genellikle 9 aylık ile 15 aylık arasındaki çocuklara verilir, ikinci doz ise 15 aylık ile 6 yaş arasında ve dozlar arasında en az dört hafta olacak şekilde yapılır.[7][8][9] İki dozdan sonra insanların %97'si kızamığa, %88'i kabakulağa ve en az %97'si kızamıkçığa karşı korunmuş olur.[7] Aşı ayrıca bağışıklık kanıtı olmayanlara,[7] iyi kontrol edilen HIV/AIDS'lilere[10][11] ve eksik bağışıklığı olanlara kızamığa maruz kaldıktan sonraki 72 saat içinde önerilmektedir.[8] Enjeksiyon yoluyla yapılır.[12]

MMR aşısı dünya çapında yaygın olarak kullanılmaktadır. Dünya çapında 1999 ve 2004 yılları arasında 500 milyondan fazla doz uygulanmıştır[13] ve aşının dünya çapında uygulanmaya başlamasından bu yana 575 milyon doz uygulanmıştır.[14] Kızamık, bağışıklama yaygınlaşmadan önce yılda 2,6 milyon ölümle sonuçlanıyordu.[14] Bu rakam 2012 yılı itibarıyla, çoğu düşük gelirli ülkelerde olmak üzere, yılda 122.000 ölüme düşmüştür.[14] Aşılama sayesinde 2018 itibarıyla Kuzey ve Güney Amerika'da kızamık oranları çok düşüktür.[14] Aşılanmayan nüfuslarda hastalık oranlarının arttığı görülmüştür.[14] 2000 ve 2018 yılları arasında aşılama, kızamık ölümlerini %73 oranında azaltmıştır.[15]

Aşılamanın yan etkileri genellikle hafiftir ve herhangi bir özel tedavi gerektirmeden düzelir.[16] Bunlar arasında ateşin yanı sıra enjeksiyon bölgesinde ağrı veya kızarıklık da yer alabilir.[16] Şiddetli alerjik reaksiyonlar yaklaşık bir milyon kişiden birinde görülür.[16] Canlı virüsler içerdiği için KKK aşısı hamilelik sırasında önerilmez ancak emzirme döneminde yapılabilir.[7] Aşının diğer aşılarla aynı zamanda yapılması güvenlidir.[16] Yakın zamanda aşılanmış olmak kızamık, kabakulak veya kızamıkçığın başkalarına geçme riskini artırmaz.[7] KKK aşısı ile otistik spektrum bozuklukları arasında bir ilişki olduğuna dair kanıt yoktur.[17][18][19] KKK aşısı, üç hastalığın zayıflatılmış canlı virüslerinin bir karışımıdır.[7]

KKK aşısı Maurice Hilleman tarafından geliştirilmiştir.[6] Merck tarafından 1971 yılında ABD'de kullanım için ruhsatlandırılmıştır.[20] Tek başına kızamık, kabakulak ve kızamıkçık aşıları daha önce sırasıyla 1963, 1967 ve 1969 yıllarında ruhsatlandırılmıştı.[20][21] İkinci doz önerisi 1989 yılında getirilmiştir.[20] Bunun yerine su çiçeğini de kapsayan KKKV aşısı kullanılabilir.[7] Kabakulağı kapsamayan bir KK aşısı da zaman zaman kullanılmaktadır.[22]

Tıbbi kullanım

[değiştir | kaynağı değiştir]
Priorix

Cochrane, "KKK ve KKKV aşısının güvenliği ve etkinliğine ilişkin mevcut kanıtların, kızamık kabakulak kızamıkçık ve suçiçeği ile ilişkili morbidite ve mortaliteyi azaltmak amacıyla küresel kızamık eradikasyonunu hedefleyen mevcut kitlesel bağışıklama politikalarını desteklediği" sonucuna varmıştır.[17]

Kombine KKK aşısı, aynı anda yapılan üç ayrı enjeksiyondan daha az acı verici bir şekilde ve farklı tarihlerde yapılan üç enjeksiyondan daha erken ve daha etkili bir şekilde bağışıklık kazandırır. Public Health England, 1988'den itibaren aşıların ayrı ayrı yapılması seçeneği yerine tek bir kombine aşı yapılmasının aşı alımını artırdığını bildirmektedir.[23]

Kızamık

[değiştir | kaynağı değiştir]
Measles cases 1944-1963 followed a highly variable epidemic pattern, with 150,000-850,000 cases reported per year. A sharp decline followed introduction of the first measles vaccine in 1963, with fewer than 25,000 cases reported in 1968. Outbreaks around 1971 and 1977 gave 75,000 and 57,000 cases, respectively. Cases were stable at a few thousand per year until an outbreak of 28,000 in 1990. Cases declined from a few hundred per year in the early 1990s to a few dozen in the 2000s.
Amerika Birleşik Devletleri'nde bildirilen kızamık vakaları, kızamık aşısının kullanılmaya başlanmasından sonra büyük ölçüde azalmıştır.

Kızamığa karşı aşının yaygın olarak kullanılmasından önce, hastalık oranları o kadar yüksekti ki enfeksiyonun "ölüm ve vergiler kadar kaçınılmaz" olduğu düşünülüyordu.[24] Amerika Birleşik Devletleri'nde rapor edilen kızamık vakaları, 1963 yılında aşının kullanılmaya başlanmasının ardından yılda yüz binlerden on binlere düşmüştür. 1971'de ve 1977'de yaşanan salgınların ardından aşı kullanımının artması, 1980'lerde bu sayıyı yılda binlerce vakaya düşürmüştür. 1990'da yaklaşık 30.000 vakanın görüldüğü bir salgın, aşılamanın yeniden gündeme gelmesine ve önerilen programa ikinci bir aşının eklenmesine yol açmıştır. ABD'de 1997-2013 yılları arasında her yıl 200'den az vaka bildirilmiştir ve hastalık artık endemik olarak kabul edilmemektedir.[25][26][27]

Kızamık aşısının hastalık, sakatlık ve ölümleri önlemedeki yararı iyi bir şekilde belgelenmiştir. ABD'de lisanslı kızamık aşılamasının ilk 20 yılında tahmini 52 milyon hastalık vakası, 17.400 zihinsel engellilik vakası ve 5.200 ölümü önlenmiştir.[28] 1999-2004 yılları arasında, Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF tarafından yürütülen bir strateji, kızamık aşılama kapsamının iyileştirilmesini sağlayarak dünya çapında tahmini 1,4 milyon kızamık ölümünün önüne geçmiştir.[13] 2000 ve 2018 yılları arasında kızamık aşılaması, hastalıktan kaynaklanan ölümlerde %73'lük bir azalmaya neden olmuştur.[15]

Kızamık dünyanın birçok bölgesinde yaygındır. ABD'de 2000 yılında ortadan kaldırıldığı ilan edilmiş olsa da salgınları önlemek ve ABD'de kızamığın ortadan kaldırılmasını sürdürmek için yüksek aşılama oranlarına ve aşılanmayı reddeden kişilerle iyi bir iletişime ihtiyaç vardır.[29] ABD'de 2005 yılında rapor edilen 66 kızamık vakasının yarısından biraz fazlası, Romanya'ya yaptığı bir ziyaret sırasında kızamık geçiren aşısız bir kişiye atfedilebilir.[30] Bu kişi, çok sayıda aşılanmamış çocuğun bulunduğu bir topluluğa geri dönmüştür. Ortaya çıkan salgın, çoğu çocuk ve neredeyse tamamı aşılanmamış 34 kişiyi enfekte etmiş; %9'u hastaneye kaldırılmış ve salgını kontrol altına almanın maliyeti 167.685 $ olarak tahmin edilmiştir. Çevredeki topluluklarda yüksek aşılama oranları sayesinde büyük bir salgın önlenmiştir.[29]

2017 yılında, aşının otizme neden olabileceği yönündeki yanlış kanı nedeniyle KKK aşılama oranlarının düştüğü Minnesota'daki Somali-Amerikan toplumu arasında bir kızamık salgını meydana gelmiştir. ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri Nisan 2017 itibarıyla salgından etkilenen 65 çocuk kaydetmiştir.[31]

Kızamıkçık

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kızamıkçık oranları, aşılamanın uygulanmaya başlamasıyla birlikte Amerika Birleşik Devletleri'nde keskin bir düşüş göstermiştir.

Alman kızamığı olarak da bilinen kızamıkçık da yaygın aşılamadan önce çok yaygındı. Kızamıkçığın en büyük riski, bebeğin önemli doğumsal kusurlara neden olabilen konjenital kızamıkçığa yakalanabileceği hamilelik dönemidir.[32]

Kabakulak

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kabakulak, bir zamanlar özellikle çocukluk döneminde çok yaygın olan bir başka viral hastalıktır. Kabakulak ergenlik çağını geçmiş bir erkek tarafından alınırsa olası bir komplikasyon bilateral orşittir ve bazı durumlarda kısırlığa yol açabilir.[33]

Uygulama

[değiştir | kaynağı değiştir]

KKK aşısı, ilk dozu tipik olarak on iki aylıkken olmak üzere deri altına enjeksiyon yoluyla uygulanır.[12] İkinci doz, ilk dozdan bir ay kadar sonra verilebilir.[34] İkinci doz, ilk dozdan sonra kızamık bağışıklığı geliştiremeyen az sayıdaki kişide (%2-5) bağışıklık oluşturmaya yönelik bir dozdur. ABD'de anaokuluna başlamadan önce yapılır çünkü bu, uygun bir zamandır.[35] Kızamığın yaygın olduğu bölgelerde genellikle ilk dozun dokuz aylıkken, ikinci dozun ise on beş aylıkken yapılması önerilir.[8]

Güvenlik

[değiştir | kaynağı değiştir]

KKK aşısının her bir bileşeninden nadiren ciddi olan advers reaksiyonlar meydana gelebilir. Çocukların %10'unda ilk aşılamadan 5-21 gün sonra ateş, halsizlik ve döküntü;[36] %3'ünde ise ortalama 18 gün süren eklem ağrısı gelişmektedir.[37] Yaşlı kadınlar eklem ağrısı, akut artrit ve hatta (nadiren) kronik artrit açısından daha fazla risk altında görünmektedir.[38] Anafilaksi, aşıya karşı son derece nadir görülen ancak ciddi bir alerjik reaksiyondur.[39] Bir nedeni yumurta alerjisi olabilir.[40] 2014 yılında FDA, aşı etiketinde iki olası advers olayın daha yer almasını onaylamıştır: akut dissemine ensefalomiyelit (ADEM) ve transvers miyelit, ayrıca prospektüslere "yürüme güçlüğü" ifadesinin de eklenmesine izin verilmiştir.[41] 2012 tarihli bir IOM raporu, KKK aşısının kızamık bileşeninin bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde kızamık inklüzyon cisimciği ensefalitine neden olabileceğini ortaya koymuştur. Bu rapor ayrıca KKK aşısı ile otizm arasındaki herhangi bir bağlantıyı reddetmiştir.[42] Aşının bazı versiyonları antibiyotik neomisin içerir ve bu nedenle bu antibiyotiğe alerjisi olan kişilerde kullanılmamalıdır.[19]

Urabe kabakulak suşunu içeren KKK aşısının bir formu ile viral menenjitin bir formu olan aseptik menenjitin nadir advers olayları arasında bir ilişki olduğuna dair kanıtlar dışında nörolojik bozukluklarla ilgili rapor sayısı çok azdır.[38][43] Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Servisi, geçici hafif viral menenjit vakaları nedeniyle 1990'ların başında Urabe kabakulak suşunu kullanmayı bırakmış ve bunun yerine Jeryl Lynn kabakulak suşunu kullanan bir forma geçmiştir.[44] Urabe suşu bazı ülkelerde kullanılmaya devam etmektedir; Urabe suşu ile KKK'nin üretimi Jeryl Lynn suşuna göre çok daha ucuzdur[45] ve hafif yan etki oranı biraz daha yüksek olmakla birlikte daha yüksek etkinliğe sahip bir suş, genel yan etki insidansının azalması avantajına sahip olabilir.[44]

Bir Cochrane incelemesi, plasebo ile karşılaştırıldığında KKK aşısının daha az üst solunum yolu enfeksiyonu, daha fazla sinirlilik ve benzer sayıda diğer yan etkilerle ilişkili olduğunu bulmuştur.[17]

Doğal yollarla edinilen kızamık genellikle immün trombositopenik purpura (ITP, purpurik döküntü ve çocuklarda iki ay içinde düzelen kanama eğiliminde artış) ile ortaya çıkar ve 1 ila 20.000 vakada görülür.[17] Yaklaşık 40.000 çocuktan 1'inin KKK aşısını takip eden altı hafta içinde ITP'ye yakalandığı düşünülmektedir.[17] Altı yaşın altındaki ITP genellikle hafif bir hastalıktır ve nadiren uzun vadeli sonuçlar doğurur.[46][47]

Otizmle ilgili yanlış iddialar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: KKK aşısı ve otizm

1998 yılında Andrew Wakefield ve arkadaşları, rakip bir aşıyı desteklerken, KKK aşısının uygulanmasından kısa bir süre sonra bağırsak semptomları ve otizm veya diğer bozuklukları olduğu bildirilen on iki çocuk hakkında sahte bir makale yayınladı.[48] 2010 yılında Wakefield'in araştırması Genel Tıp Konseyi tarafından "güvenilmez" bulundu[49] ve The Lancet makaleyi tamamen geri çekti.[50][51] The Lancet'in geri çekmesinden üç ay sonra Wakefield, The Lancet'te yayınlanan araştırmada kasıtlı olarak tahrifat yapıldığına dair bir açıklama ile Birleşik Krallık tıp sicilinden çıkarıldı[52] ve Birleşik Krallık'ta doktorluk yapmaktan men edildi.[53] Araştırma 2011 yılında British Medical Journal tarafından hileli ilan edilmiştir.[54]

Wakefield'in yayınından bu yana, çok sayıda hakemli çalışma aşı ile otizm arasında herhangi bir ilişki gösterememiştir.[17][55] ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri,[56][57] ABD Ulusal Bilimler Akademisi Tıp Enstitüsü,[58] Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Servisi[59] ve Cochrane Kütüphanesi incelemesi,[17] bir bağlantı olduğuna dair hiçbir kanıt olmadığı sonucuna varmıştır.

Aşıların üç ayrı dozda uygulanması yan etki olasılığını azaltmadığı gibi, önce aşılanmayan iki hastalıktan enfeksiyon kapma olasılığını da artırmaktadır.[55][60] Sağlık uzmanları, KKK-otizm tartışmasının medyada yer almasını aşılama oranlarında düşüşü tetiklemekle eleştirmiştir.[61] Wakefield'in makalesinin yayınlanmasından önce İngiltere'de KKK için aşılama oranı %92 iken, yayınlandıktan sonra bu oran %80'in altına düşmüştür. 1998 yılında Birleşik Krallık'ta 56 kızamık vakası görülürken, 2008 yılına gelindiğinde 1348 vaka görülmüş ve iki ölüm vakası teyit edilmiştir.[62]

Japonya'da KKK üçlüsü kullanılmamaktadır. Bağışıklık, kızamık ve kızamıkçık için karma bir aşı ile sağlanır ve daha sonra sadece kabakulak aşısı ile takip edilir. Bunun ülkedeki otizm oranları üzerinde hiçbir etkisi olmamıştır ve KKK otizm hipotezini daha da çürütmüştür.[63]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
KKK aşısını geliştiren Maurice Hilleman
İki çalışan kızamık aşısı hazırlığı için tavuk yumurtalarında delikler açıyorlar

KKK aşısının bileşen viral suşları - tüm virüsler çoğalmak için canlı bir konak hücreye ihtiyaç duyduğundan - hayvan ve insan hücrelerinde çoğaltılarak geliştirilmiştir.[kaynak belirtilmeli]

Örneğin, kabakulak ve kızamık virüsleri söz konusu olduğunda, virüs suşları embriyonlu tavuk yumurtalarında yetiştirilmiştir. Bu da tavuk hücreleri için uyarlanmış ve insan hücreleri için daha az uygun olan virüs suşları üretmiştir. Bu nedenle bu suşlar zayıflatılmış suşlar olarak adlandırılır. Bazen nöroattenüe olarak da adlandırılırlar çünkü bu suşlar insan nöronları için vahşi suşlardan daha az virülanstır.

Kızamıkçık bileşeni Meruvax, 1967 yılında, altı yıl önce 1961'de türetilen insan embriyonik akciğer hücre hattı WI-38 (Wistar Enstitüsü için adlandırılmıştır) kullanılarak çoğaltma yoluyla geliştirilmiştir.[64][65]

Bağışıklık kazandırılan hastalık Aşı Virüs suşu Yayılma ortamı Büyüme ortamı
Kızamık Attenuvax Enders'in zayıflatılmış Edmonston suşu[66] civciv embriyosu hücre kültürü Orta 199
Kabakulak Mumpsvax[67] Jeryl Lynn (B seviyesi) suşu[68]
Kızamıkçık Meruvax II Wistar RA 27/3 canlı zayıflatılmış kızamıkçık virüsü suşu WI-38 insan embriyonik hücre dizisi MEM (tamponlanmış tuzlar, fetal sığır serumu, insan serum albümini ve neomisin vb. içeren çözelti)

"KPK aşısı" terimi de bu aşıyı ifade etmek için kullanılırken, "P" kabakulağın neden olduğu parotiti ifade eder.[1]

Merck MMR II dondurularak kurutulmuş (liyofilize) olarak sağlanır ve canlı virüsler içerir. Enjeksiyondan önce sağlanan çözücü ile sulandırılır.[69]

2018'de yayınlanan bir incelemeye göre, Pluserix olarak bilinen GlaxoSmithKline (GSK) KKK aşısı "Schwarz kızamık virüsü, Jeryl Lynn benzeri kabakulak suşu ve RA27/3 kızamıkçık virüsü içermektedir".[70]

Pluserix 1999 yılında Macaristan'da piyasaya sürülmüştür.[71] Enders'in Edmonston suşu 1999 yılından beri Macaristan'da Merck KKK II ürününde kullanılmaktadır.[71] Zayıflatılmış Schwarz Kızamığı kullanan GSK Priorix aşısı 2003 yılında Macaristan'da piyasaya sürülmüştür.[71]

KKKV aşısı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: KKKV aşısı

Kombine bir kızamık, kabakulak, kızamıkçık ve varisella (suçiçeği) aşısı olan KKKV aşısı, aşıların uygulanmasını basitleştirmek için KKV aşısının yerine önerilmiştir.[34] Ön veriler, ayrı KKK ve suçiçeği aşıları için 10.000'de 4'e karşılık MMRV ile 10.000 aşılamada 9 ateşli nöbet oranına işaret etmektedir; bu nedenle ABD sağlık yetkilileri KKKV aşısının ayrı enjeksiyonlar yerine kullanılması yönünde bir tercih belirtmemektedir.[72]

2012 yılında yapılan bir çalışmada,[73] çocuk doktorları ve aile hekimlerine KKKV'de ateşli nöbet riskinin arttığına dair farkındalıklarını ölçmek için bir anket gönderilmiştir. Aile doktorlarının %74'ü ve çocuk doktorlarının %29'u ateşli nöbet riskinin arttığından habersizdi. Bilgilendirici bir açıklamayı okuduktan sonra aile hekimlerinin sadece %7'si ve çocuk doktorlarının %20'si 12 ila 15 aylık sağlıklı bir çocuk için KKKV'yi önermektedir. KKK+V yerine KKKV'nin önerilmesinde "en önemli" karar faktörü olarak bildirilen faktör ACIP/AAFP/AAP tavsiyeleridir (çocuk doktorları, %77; aile hekimleri, %73).

KK aşısı

[değiştir | kaynağı değiştir]

KK aşısı, kızamık ve kızamıkçığı kapsayan ancak kabakulağı kapsamayan bir aşıdır.[22] 2014 yılı itibarıyla "birkaç (tanımlanamayan) ülkede" kullanılmaktadır.[22]

Toplum ve kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dini kaygılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı aşı markaları stabilizatör olarak domuzlardan elde edilen jelatin kullanmaktadır.[74] Bu durum, domuz türevleri içermeyen alternatif aşıların onaylanmış ve mevcut olmasına rağmen,[74][75] bazı topluluklar arasında aşı alımının azalmasına neden olmuştur.[74]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Grignolio A (2018). Vaccines: Are they Worth a Shot?. Springer. s. 2. ISBN 9783319681061. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2020. 
  2. ^ "Measles virus vaccine / mumps virus vaccine / rubella virus vaccine (M-M-R II) Use During Pregnancy". Drugs.com. 16 Ekim 2019. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2020. 
  3. ^ "M-M-R II- measles, mumps, and rubella virus vaccine live injection, powder, lyophilized, for suspension". DailyMed. 23 Mayıs 2022. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022. 
  4. ^ "Priorix- measels, mumps, and rubella vaccine, live kit". DailyMed. 3 Haziran 2022. 20 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022. 
  5. ^ "M-M-RVaxPro EPAR". European Medicines Agency. 17 Eylül 2018. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020. 
  6. ^ a b "Maurice R. Hilleman, PhD, DSc". Seminars in Pediatric Infectious Diseases. 16 (3): 225-226. July 2005. doi:10.1053/j.spid.2005.05.002. PMID 16044396. 
  7. ^ a b c d e f g "Measles, Mumps, and Rubella (MMR) Vaccination: What Everyone Should Know". U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 26 Ocak 2021. 26 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 
  8. ^ a b c World Health Organization (2017). "Measles vaccines: WHO position paper – April 2017". Wkly. Epidemiol. Rec. 92 (17): 205-227. hdl:10665/255149. PMID 28459148. 
  9. ^ World Health Organization (January 2019). "Measles vaccines: WHO position paper, April 2017 – Recommendations". Vaccine. 37 (2): 219-222. doi:10.1016/j.vaccine.2017.07.066. PMID 28760612. 
  10. ^ Kinney R (2 Mayıs 2017). "Core Concepts – Immunizations in Adults – Basic HIV Primary Care – National HIV CurriculumImmunizations in Adults". www.hiv.uw.edu. 2 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2018. 
  11. ^ Watson JC, Hadler SC, Dykewicz CA, Reef S, Phillips L (May 1998). "Measles, mumps, and rubella – vaccine use and strategies for elimination of measles, rubella, and congenital rubella syndrome and control of mumps: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP)" (PDF). MMWR Recomm Rep. 47 (RR-8): 1-57. PMID 9639369. 30 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 
  12. ^ a b "Administering MMR Vaccine". Centers for Disease Control and Prevention. 26 Ocak 2021. 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2021. 
  13. ^ a b Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (March 2006). "Progress in reducing global measles deaths, 1999–2004" (PDF). MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep. 55 (9): 247-9. PMID 16528234. 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 
  14. ^ a b c d e "Addressing misconceptions on measles vaccination". European Centre for Disease Prevention and Control. 15 Nisan 2014. 11 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2018. 
  15. ^ a b "Measles Fact Sheet". World Health Organization (WHO). 5 Aralık 2019. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022. 
  16. ^ a b c d "MMR (Measles, Mumps, and Rubella) Vaccine Information Statement". U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). August 2021. 3 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 
  17. ^ a b c d e f g Di Pietrantonj C, Rivetti A, Marchione P, Debalini MG, Demicheli V (November 2021). "Vaccines for measles, mumps, rubella, and varicella in children". Cochrane Database of Systematic Reviews. 2021 (11): CD004407. doi:10.1002/14651858.CD004407.pub5. PMC 8607336 $2. PMID 34806766. 
  18. ^ Hussain A, Ali S, Ahmed M, Hussain S (July 2018). "The Anti-vaccination Movement: A Regression in Modern Medicine". Cureus. 10 (7): e2919. doi:10.7759/cureus.2919. PMC 6122668 $2. PMID 30186724. 
  19. ^ a b Spencer JP, Trondsen Pawlowski RH, Thomas S (June 2017). "Vaccine Adverse Events: Separating Myth from Reality". American Family Physician. 95 (12): 786-794. PMID 28671426. 
  20. ^ a b c Goodson JL, Seward JF (December 2015). "Measles 50 Years After Use of Measles Vaccine". Infectious Disease Clinics of North America. 29 (4): 725-743. doi:10.1016/j.idc.2015.08.001. PMID 26610423. 
  21. ^ "Measles: information about the disease and vaccines Questions and Answers" (PDF). Immunization Action Coalition. November 2018. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Kasım 2022. 
  22. ^ a b c "Information Sheet Observed Rate of Vaccine Reactions, Measles, Mumps, and Rubella Vaccines" (PDF). fdaghana.gov.gh. May 2014. 27 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Nisan 2022. 
  23. ^ "Measles, mumps, rubella (MMR): use of combined vaccine instead of single vaccines". GOV.UK. 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2018. 
  24. ^ Babbott FL Jr; Gordon JE (1954). "Modern measles". Am J Med Sci. 228 (3): 334-61. doi:10.1097/00000441-195409000-00013. PMID 13197385. 
  25. ^ Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (October 1994). "Summary of notifiable diseases, United States, 1993" (PDF). MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep. 42 (53): i-xvii; 1-73. PMID 9247368. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 
  26. ^ Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (July 2009). "Summary of Notifiable Diseases --- United States, 2007" (PDF). MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep. 56 (53). 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 
  27. ^ Hamborsky J, Kroger A, Wolfe S ((Ed.)). Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases (13.13yıl=2015 bas.). Washington D.C.: U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). ISBN 978-0990449119. 30 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2017. 
  28. ^ Bloch AB, Orenstein WA, Stetler HC, ve diğerleri. (1985). "Health impact of measles vaccination in the United States". Pediatrics. 76 (4): 524-32. doi:10.1542/peds.76.4.524. PMID 3931045. 
  29. ^ a b Parker AA, Staggs W, Dayan GH, Ortega-Sánchez IR, Rota PA, Lowe L, Boardman P, Teclaw R, Graves C, LeBaron CW (2006). "Implications of a 2005 measles outbreak in Indiana for sustained elimination of measles in the United States". N Engl J Med. 355 (5): 447-55. doi:10.1056/NEJMoa060775. PMID 16885548. 
  30. ^ Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (December 2006). "Measles—United States, 2005" (PDF). MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep. 55 (50): 1348-51. PMID 17183226. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 
  31. ^ Hall V, Banerjee E, Kenyon C, Strain A, Griffith J, Como-Sabetti K, Heath J, Bahta L, Martin K, McMahon M, Johnson D, Roddy M, Dunn D, Ehresmann K (July 2017). "Measles Outbreak — Minnesota April–May 2017" (PDF). MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep. 66 (27): 713-717. doi:10.15585/mmwr.mm6627a1. ISSN 0149-2195. PMC 5687591 $2. PMID 28704350. 2 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 
  32. ^ "Measles, Mumps, Rubella (MMR) Vaccine and Immunization Information". National Network for Immunization Information (NNii). 22 Nisan 2010. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022. 
  33. ^ Jequier AM (2000). Male infertility: a guide for the clinician. Malden, MA: Blackwell Publishing. s. 118. ISBN 978-0-632-05129-8. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2016. 
  34. ^ a b Vesikari T, Sadzot-Delvaux C, Rentier B, Gershon A (2007). "Increasing coverage and efficiency of measles, mumps, and rubella vaccine and introducing universal varicella vaccination in Europe: a role for the combined vaccine". Pediatr Infect Dis J. 26 (7): 632-638. doi:10.1097/INF.0b013e3180616c8f. PMID 17596807. 
  35. ^ "MMR vaccine questions and answers". U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 2004. 25 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2008. 
  36. ^ Harnden A, Shakespeare J (2001). "10-minute consultation: MMR immunisation". BMJ. 323 (7303): 32. doi:10.1136/bmj.323.7303.32. PMC 1120664 $2. PMID 11440943. 
  37. ^ Thompson GR, Ferreyra A, Brackett RG (1971). "Acute Arthritis Complicating Rubella Vaccination" (PDF). Arthritis & Rheumatism. 14 (1): 19-26. doi:10.1002/art.1780140104. hdl:2027.42/37715. PMID 5100638. 25 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Eylül 2019. 
  38. ^ a b Schattner A (2005). "Consequence or coincidence? The occurrence, pathogenesis and significance of autoimmune manifestations after viral vaccines". Vaccine. 23 (30): 3876-86. doi:10.1016/j.vaccine.2005.03.005. PMID 15917108. 
  39. ^ Carapetis JR, Curtis N, Royle J (2001). "MMR immunisation. True anaphylaxis to MMR vaccine is extremely rare". BMJ. 323 (7317): 869. doi:10.1136/bmj.323.7317.869a. PMC 1121404 $2. PMID 11683165. 
  40. ^ Fox A, Lack G (October 2003). "Egg allergy and MMR vaccination". Br J Gen Pract. 53 (495): 801-2. PMC 1314715 $2. PMID 14601358. 26 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  41. ^ "Approval for label change". Food and Drug Administration. 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  42. ^ Institute of Medicine (2012). Stratton K, Ford A, Rusch E, Clayton EW (Ed.). Adverse Effects of Vaccines. Washington, D.C.: National Academies Press. doi:10.17226/13164. ISBN 978-0-309-21435-3. PMID 24624471. Bookshelf ID: NBK190024. 
  43. ^ Institute of Medicine (1994). "Measles and mumps vaccines". Stratton KR, Howe CJ, Johnston RB (Ed.). Adverse Events Associated with Childhood Vaccines: Evidence Bearing on Causality. National Academies Press. doi:10.17226/2138. ISBN 978-0-309-07496-4. PMID 25144097. Bookshelf ID: NBK236291. 24 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2007. 
  44. ^ a b Colville A, Pugh S, Miller E, Schmitt HJ, Just M, Neiss A (1994). "Withdrawal of a mumps vaccine". Eur J Pediatr. 153 (6): 467-8. doi:10.1007/BF01983415. PMID 8088305. 
  45. ^ Fullerton KE, Reef SE (2002). "Commentary: Ongoing debate over the safety of the different mumps vaccine strains impacts mumps disease control". Int J Epidemiol. 31 (5): 983-4. doi:10.1093/ije/31.5.983. PMID 12435772. 
  46. ^ Sauvé LJ, Scheifele D (January 2009). "Do childhood vaccines cause thrombocytopenia?". Paediatr Child Health. 14 (1): 31-2. doi:10.1093/pch/14.1.31. PMC 2661332 $2. PMID 19436461. 
  47. ^ Black, C., Kaye, J. A. and Jick, H. (2003). "MMR vaccine and idiopathic thrombocytopaenic purpura". British Journal of Clinical Pharmacology. 55 (1): 107-111. doi:10.1046/j.1365-2125.2003.01790.x. PMC 1884189 $2. PMID 12534647. 
  48. ^ Wakefield A, Murch S, Anthony A (1998). "Ileal-lymphoid-nodular hyperplasia, non-specific colitis, and pervasive developmental disorder in children". Lancet. 351 (9103): 637-41. doi:10.1016/S0140-6736(97)11096-0. PMID 9500320. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2007. 
  49. ^ Cassandra Jardine (29 Ocak 2010). "GMC brands Dr Andrew Wakefield 'dishonest, irresponsible and callous'". The Telegraph. Londra. 12 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2015. 
  50. ^ The Editors Of The Lancet (February 2010). "Retraction—Ileal-lymphoid-nodular hyperplasia, non-specific colitis, and pervasive developmental disorder in children". Lancet. 375 (9713): 445. doi:10.1016/S0140-6736(10)60175-4. PMID 20137807. 
  51. ^ Triggle, Nick (2 Şubat 2010). "Lancet accepts MMR study 'false'". BBC News. 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2022. 
  52. ^ "General Medical Council, Fitness to Practise Panel Hearing, 24 May 2010, Andrew Wakefield, Determination of Serious Professional Misconduct" (PDF). General Medical Council. 9 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2011. 
  53. ^ Meikle J, Sarah B (24 Mayıs 2010). "MMR row doctor Andrew Wakefield struck off register". The Guardian. Londra. 27 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2010. 
  54. ^ Godlee F, Smith J, Marcovitch H (2011). "Wakefield's article linking MMR vaccine and autism was fraudulent". BMJ. 342 (jan05 1; c7452): c7452. doi:10.1136/bmj.c7452. PMID 21209060. 
  55. ^ a b National Health Service (2004). "MMR: myths and truths". 13 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2007. 
  56. ^ "Measles, Mumps, Rubella (MMR) Vaccine". U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 24 Ağustos 2018. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022. 
  57. ^ "Autism and Vaccines - Vaccine Safety". U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 24 Ağustos 2018. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022. 
  58. ^ Institute of Medicine (2004). Immunization Safety Review. Washington, D.C.: National Academies Press. doi:10.17226/10997. ISBN 978-0-309-09237-1. PMID 20669467. Bookshelf ID: NBK25344. 
  59. ^ "MMR (measles, mumps and rubella) vaccine". UK National Health Service. 4 Temmuz 2022. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022. 
  60. ^ MMR vs three separate vaccines:
  61. ^ "Doctors issue plea over MMR jab". BBC News. 26 Haziran 2006. 7 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2009. 
  62. ^ Thomas J (2010). "Paranoia strikes deep: MMR vaccine and autism". Psychiatric Times. 27 (3): 1-6. 9 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  63. ^ Honda H, Shimizu Y, Rutter M (2005). "No effect of MMR withdrawal on the incidence of autism: a total population study". J Child Psychol Psychiatry. 46 (6): 572-9. CiteSeerX 10.1.1.579.1619 $2. doi:10.1111/j.1469-7610.2005.01425.x. PMID 15877763. 
  64. ^ Plotkin SA, Vaheri A (1967). "Human fibroblasts infected with rubella virus produce a growth inhibitor". Science. 156 (3775): 659-661. Bibcode:1967Sci...156..659P. doi:10.1126/science.156.3775.659. PMID 6023662. 
  65. ^ Hayflick L, Moorhead PS (1967). "The serial cultivation of human diploid cell strains". Exp. Cell Res. 25 (3): 585-621. doi:10.1016/0014-4827(61)90192-6. PMID 13905658. 
  66. ^ "Attenuvax Product Sheet" (PDF). Merck & Co. 2006. s. 1. 31 Aralık 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2009. 
  67. ^ Merck Co. (2002). "MUMPSVAX (Mumps Virus Vaccine Live) Jeryl Lynn Strain" (PDF). Merck Co. 13 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2015. 
  68. ^ Young ML, Dickstein B, Weibel RE, Stokes J Jr, Buynak EB, Hilleman MR (1967). "Experiences with Jeryl Lynn strain live attenuated mumps virus vaccine in a pediatric outpatient clinic". Pediatrics. 40 (5): 798-803. doi:10.1542/peds.40.5.798. PMID 6075651. 
  69. ^ "About the Vaccine – MMR and MMRV Vaccine Composition and Dosage". U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 26 Ocak 2021. 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021. 
  70. ^ Reef SE, Plotkin SA (2018). "Rubella Vaccines". Plotkin's Vaccines. ss. 970-1000.e18. doi:10.1016/B978-0-323-35761-6.00052-3. ISBN 9780323357616. 
  71. ^ a b c Böröcz K, Csizmadia Z, Markovics Á, Farkas N, Najbauer J, Berki T, Németh P (February 2020). "Application of a fast and cost-effective 'three-in-one' MMR ELISA as a tool for surveying anti-MMR humoral immunity: the Hungarian experience". Epidemiology and Infection. 148: e17. doi:10.1017/S0950268819002280. PMC 7019553 $2. PMID 32014073. 
  72. ^ Klein NP, Yih WK, Marin M, ve diğerleri. (March 2008). "Update: recommendations from the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) regarding administration of combination MMRV vaccine" (PDF). MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep. 57 (10): 258-260. PMID 18340332. 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 
  73. ^ O'Leary ST, Suh CA, Marin M (Nov 2012). "Febrile seizures and measles-mumps-rubella-varicella (MMRV) vaccine: what do primary care physicians think?". Vaccine. 30 (48): 6731-6733. doi:10.1016/j.vaccine.2012.08.075. PMID 22975026. 
  74. ^ a b c "Vaccines and porcine gelatine" (PDF). Public Health England. August 2015. 14 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Nisan 2019. 
  75. ^ Pager T (9 Nisan 2019). "'Monkey, Rat and Pig DNA': How Misinformation Is Driving the Measles Outbreak Among Ultra-Orthodox Jews". The New York Times. 14 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2019. 

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=KKK_aşısı&oldid=33053039" sayfasından alınmıştır