Veba aşısı
Veba aşısı, vebayı önlemek için Yersinia pestis'e karşı kullanılan bir aşıdır.[1] İnaktif bakteri aşıları 1890'dan beri kullanılmaktadır, ancak pnömonik vebaya karşı daha az etkilidir, bu nedenle hastalığı önlemek için canlı, zayıflatılmış aşılar ve rekombinant protein aşıları geliştirilmiştir.[2]
Veba aşılaması[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk veba aşısı 1897 yılında bakteriyolog Waldemar Haffkine tarafından geliştirilmiştir.[3][4] Aşının güvenli olduğunu kanıtlamak için aşıyı kendi üzerinde test etmiştir.[4][5] Daha sonra Haffkine, İngiliz Hindistanı'nda büyük bir aşılama programı yürütmüş ve 1897 ile 1925 yılları arasında Bombay'dan 26 milyon doz Haffkine'in veba önleyici aşısı gönderilmiştir. Veba ölümlerini %50-85 oranında azalttığı tahmin edilmektedir.[3][6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Medical Subject Headings Plague+Vaccine
- ^ "Yersinia pestis CO92ΔyopH Is a Potent Live, Attenuated Plague Vaccine". Clin. Vaccine Immunol. 14 (9): 1235–8. September 2006. doi:10.1128/CVI.00137-07. PMC 2043315 $2. PMID 17652523.
- ^ a b "Waldemar Haffkine: The vaccine pioneer the world forgot". BBC News (İngilizce). 11 Aralık 2020. 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2021.
- ^ a b "WALDEMAR MORDECAI HAFFKINE". Haffkine Institute. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2021.
- ^ "[The pioneer of cholera vaccine and plague vaccine-Haffkine]". Zhonghua Yi Shi Za Zhi (Beijing, China: 1980). 40 (4): 243–246. July 2010. ISSN 0255-7053. PMID 21122347. 27 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2023. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Waldemar Mordecai Haffkine, CIE (1860-1930): prophylactic vaccination against cholera and bubonic plague in British India". Journal of Medical Biography. 15 (1): 9–19. February 2007. doi:10.1258/j.jmb.2007.05-59. ISSN 0967-7720. PMID 17356724. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2023. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım)