İçeriğe atla

Coğrafi işaret (Türkiye)

Bağlantı ekle
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Türkiye'nin coğrafi işaretleri

Coğrafi işaret, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından Türkiye'deki yöresel ürünlerin geleneksellik ve kalite bakımından değerlendirilmesi sonucu bu ürünlere verilen tescil işaretidir. 10.01.2017 Tarih ve 29944 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanan 6769 No'lu Sınai Mülkiyet Kanunu'nda yer verilmiş şartlara uygun olduğu belirlenen çeşitli yöresel ürünler coğrafi işaret tescili alabilir. Coğrafi işaret ile tescillenebilecek ürünler gıda ve tarım ürünlerinin yanı sıra maden, sanayi ürünleri ile el sanatları ürünleri olarak sıralanmaktadır.

Coğrafi işaretler, ürünlerin üretim yerlerine özgü doğal faktörler, insan becerileri veya geleneksel üretim yöntemlerinden kaynaklanan ayırt edici özelliklerini korumayı ve tanıtmayı amaçlar. Bu sayede hem tüketicinin korunması hem de yerel üreticilerin emeklerinin ticarileştirilmesi ve rekabet gücünün artırılması hedeflenir. Türkiye’de coğrafi işaretler iki ana kategoriye ayrılmaktadır: menşe adı ve mahreç işareti.[1]

Coğrafi İşaretlerin Tarihçesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Antik kaynaklar ve arkeolojik bulgular, Knidos’un antik çağda önemli bir şarap üretim ve ihracat merkezi olduğunu göstermektedir. Plinius, Knidos’un ünlü tatlı şarabı protropum’dan övgüyle bahsetmiş; Strabon ve Athenaeus gibi antik yazarlar da deniz suyu ile karıştırılan bu şarabın üretiminden söz etmiştir. Şarabın Akdeniz pazarlarında yaygınlaşmasıyla birlikte, taşımasında kullanılan Knidos kökenli amphoralara bölgenin birçok liman kentinde rastlanmaktadır. Bu amphoralar, ait oldukları coğrafi üretim merkezini göstermek amacıyla mühürlenmiş olup, ayırt edici formları sayesinde kolaylıkla tanınabilmektedir. Özellikle M.Ö. 4. yüzyıl sonlarından M.S. 1. yüzyıla kadar uzanan süreçte, bu mühürlü amphoralar ürünün kökeniyle ünlenmiş olmasını belgeleyen erken dönem “coğrafi işaret” uygulamalarının öncülü olarak değerlendirilebilir. Knidos amphoralarının diplerinde yer alan plastik halka biçimli yapılar ve karakteristik gövde-form ilişkisi, bu ürünlerin hem coğrafi kökenini hem de standartlaştırılmış kalitesini yansıtmaktadır

Türkiye'de Coğrafi İşaretlerin Gelişimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye’de coğrafi işaretlerin gelişimi, 1995 yılında yürürlüğe giren 555 sayılı "Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname" (KHK) ile yasal bir zemine kavuşmuştur. Bu düzenleme, doğal ürünler, tarım, maden, el sanatları ve sanayi ürünlerinin belirgin nitelikleri, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünleri koruma altına almayı amaçlamaktadır.[2]

Coğrafi işaretler, menşe adı ve mahreç işareti olmak üzere iki ana kategoride sınıflandırılır. Menşe adı, ürünün tüm üretim, işleme ve diğer işlemlerinin belirli bir coğrafi alanda gerçekleştiğini ifade ederken; mahreç işareti, ürünün belirli bir özelliğinin veya ününün coğrafi alanla bağlantılı olduğunu belirtir.

Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT)[3], coğrafi işaretlerin tescilinden ve denetiminden sorumlu ana kurumdur.TÜRKPATENT, başvuruları değerlendirir, tescil işlemlerini yürütür ve coğrafi işaretlerin korunmasını sağlar.

Örnek olarak, Antep Baklavası ve Ezine Peyniri gibi ürünler, coğrafi işaret tescili alarak hem ulusal hem de uluslararası düzeyde tanınmış ve korunmuştur.

Antep Baklavası, Gaziantep Sanayi Odası tarafından 28 Mart 2005 tarihinde başvurusu yapılarak, 4 Ocak 2008 tarihinde mahreç işareti olarak tescil edilmiştir.[4] Ayrıca 21 Aralık 2013 tarihinde[5] tescil edilen Antep Baklavası, Avrupa Birliği'nde tescil edilen ilk Türk coğrafi işareti olma özelliğini taşımaktadır.[6]

Ezine Peyniri ise, Ezine Peynirini ve Mandıracılarını Koruma, Geliştirme ve Tanıtma Derneği tarafından 24 Şubat 2006 tarihinde başvurusu yapılarak, 10 Nisan 2007 tarihinde menşe adı olarak tescil edilmiştir. Bu peynir, 2023 yılında Avrupa Birliği tarafından tescil edilerek, AB'den coğrafi işaret tescili alan ilk Türk peyniri olmuştur.[7]

Bu örnekler, Türkiye'nin zengin kültürel mirasını ve yerel ürünlerini koruma ve tanıtma çabalarının birer göstergesidir.Coğrafi işaretler, yerel üreticilere ekonomik fayda sağlarken, tüketicilere de ürünün kalitesi ve kökeni hakkında güvence sunmaktadır.

Coğrafi İşaretin Başvuru ve Tescil Süreci

[değiştir | kaynağı değiştir]

Coğrafi işaretler, belli bir bölgeyle özdeşleşmiş ürünlerin korunmasını sağlayan sınai mülkiyet haklarıdır. Bu işaretler, ürünlerin coğrafi kaynaklarına dayanan kalite, ün veya diğer özelliklerini gösterir ve tüketicinin ürünle ilgili güven duymasını sağlar. Aynı zamanda yerel üreticilerin desteklenmesine ve geleneksel bilgi birikiminin korunmasına katkıda bulunur.[8]

Türkiye’de coğrafi işaret başvuru süreci, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu çerçevesinde Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından yürütülmektedir. Başvuru, e-Devlet kapısı üzerinden online olarak gerçekleştirilir ve teknik bir dosya hazırlığı gerektirir. Bu dosyada; ürünün adı, üretim şekli, ayırt edici nitelikleri, coğrafi sınırları ve denetim mekanizmalarına ilişkin bilgiler yer alır.

TÜRKPATENT başvuruyu ön incelemeye alır ve uygun bulunan dosyalar, Resmi Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Bülteni’nde ilan edilir. Bu ilan sonrası üç ay süreyle kamuya itiraz hakkı tanınır. İtiraz gelmezse ya da reddedilirse başvuru kesinlik kazanır ve sicile tescil edilir.

Tescil edilen coğrafi işaretler, belirtilen standartlara uygun şekilde üretim yapılmasını şart koşar. Bu sürecin sağlıklı işlemesi adına denetim raporları periyodik olarak Kuruma sunulur. Böylece hem yasal koruma sağlanır hem de üretim standartlarının sürdürülebilirliği sağlanmış olur.[9]

Başvuru Aşamaları:

  • Başvuru Dosyasının Hazırlanması
  • Ürün tanımı
  • Coğrafi sınırlar
  • Üretim yöntemi
  • Ayırt edici nitelikler
  • Denetim yapısı
  • Başvuru Türü Seçimi
  • Menşe Adı: Tüm özellikleri bölgeye bağlı ürünler
  • Mahreç İşareti: Bazı özellikleri bölgeye dayanan ürünler
  • Online Başvuru

TÜRKPATENT’in EPATS sistemi kullanılır. Tüzel kişiler yetki belgesi ile başvurmalıdır.

Başvuru Ücreti:

Başvurunun geçerli olması için ilgili ücret ödenmelidir.

İtiraz ve İnceleme Süreci

Başvuru ilanından sonra gelen itirazlar belirlenen süre ve esaslara göre değerlendirilir. Tescile aykırı gerekçeler sunulması halinde inceleme yapılır. Gerektiğinde uzman kuruluşlardan görüş alınır. İtiraz olmazsa ya da reddedilirse başvuru tescil edilir.

Sicil Kayıt ve Denetim

Tescili kesinleşen coğrafi işaretler Resmi Gazete’de yayımlanarak coğrafi işaret siciline işlenir. Bu aşama, ürünün resmi olarak korunmaya başlandığı noktadır. Tescil sonrasında, denetim süreci işlemeye devam eder ve üretim sürecinin tescile uygunluğu düzenli olarak kontrol edilir.

Tescil Edilemeyecek Adlar

Tescile uygun olmayan isimler şunlardır:

  • Ürünlerin yaygın olarak bilinen adları
  • Yanıltıcı ya da genel nitelikli ifadeler
  • Kamu düzenine veya ahlaka aykırı isimler
  • Kendi ülkesinde korunmayan yabancı menşeli adlar
  • Halihazırda tescilli ya da başvurusu yapılmış işaretlerle karışıklık yaratabilecek isimler

Coğrafi işaret türleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Coğrafi işaretler, bir ürünün belirli bir coğrafi bölgede üretildiğini, bu bölgenin doğal, beşerî ve kültürel koşullarıyla sıkı bir ilişki içinde olduğunu belgeleyen ve ürünü taklitlerden koruyan fikrî mülkiyet araçlarıdır. Bu işaretler, hem üreticilerin haklarını korur hem de tüketicilere ürünün kalitesi ve kökeni hakkında güvence sunar. Dünya genelinde coğrafi işaretler, özellikle tarım, gıda, el sanatları ve zanaatkârlık alanlarında yaygın olarak kullanılmaktadır.[10]

Türkiye’de coğrafi işaretler, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında üç ana başlık altında sınıflandırılır:

  1. Menşe adı
  2. Mahreç işareti
  3. Geleneksel ürün adı

Menşe Adı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Menşe adı, bir ürünün niteliklerinin tamamen belirli bir coğrafi bölgeye özgü doğal ve beşerî unsurlardan kaynaklandığını gösteren işaret türüdür. Bu işaret kapsamındaki ürünlerin üretim, işleme ve diğer tüm aşamaları coğrafi sınırlar içinde gerçekleşmelidir.[11]

Örneğin, Malatya Kayısısı, Malatya’nın iklimi, toprak yapısı ve tarımsal bilgi birikimiyle oluşmuş özel bir üründür. Aynı tür kayısı başka bir bölgede yetiştirilse bile bu özelliklere sahip olamaz ve menşe adıyla tescillenemez. Menşe adı, en sıkı coğrafi bağa sahip işaret türüdür ve ürünün “doğduğu yerle ayrılmaz” bir ilişki içinde olduğunu vurgular.

Türkiye'de Ayvalık Zeytinyağı, Aydın İnciri, Milas Zeytinyağı gibi ürünler menşe adı ile koruma altına alınmıştır.

Mahreç İşareti

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mahreç işareti, ürünün ünü, üretim yöntemi veya belirli bir özelliğinin belirli bir coğrafi alanla özdeşleştiğini gösterir ancak bu ürünlerin üretiminin tüm aşamalarının söz konusu bölgede yapılması gerekmez. Sadece bir aşamasının bu alanda gerçekleşmiş olması yeterlidir.

Örneğin, Gaziantep Baklavası, Gaziantep’teki ustalıkla ün kazanmış bir üründür. Ürünün temel nitelikleri, bölgedeki geleneksel bilgi, beceri ve kültürle ilişkilidir. Ancak üretimin bazı aşamaları dış bölgelerde gerçekleşebilir. Mahreç işareti, ürünün hem yerel kültürle hem de üretim tekniğiyle bağı olduğunu kabul eder, ancak bu bağı menşe adındaki kadar sıkı bir şekilde sınırlamaz.[12]

Diğer örnekler arasında Sürmene Bıçağı, Kars Kaşarı, Ezine Peyniri gibi ürünler yer alır.

Geleneksel ürün adı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Geleneksel ürün adı, belirli bir coğrafi bölgeyle doğrudan ilişkilendirilemeyen ancak uzun süredir (en az 30 yıl) halk arasında belirli bir ürün için kullanılan adlardır. Bu tür ürünler, geleneksel üretim yöntemleri, içerikleri veya kullanım biçimleriyle tanımlanır ve kültürel mirasın bir parçası olarak değerlendirilir.[13]

Lokum, höşmerim, keşkek, pastırma gibi ürünler geleneksel ürün adı kapsamında tescillenmiştir. Bu koruma türü, ürünü geçmişten gelen bir bilgiyle ilişkilendirir ve üreticilere geleneksel teknikleri koruma ve tanıtma hakkı sunar. Geleneksel ürün adları, özellikle gıda ürünlerinde yaygındır ve ulusal gastronomi mirasının korunmasında önemli bir rol oynar.

Coğrafi işaretli ürünler listesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıdaki tablo her bir coğrafi işaretli ürün hakkındaki bilgileri listeler:

Ad; Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edildiği şekliyle
Yer; ait olduğu il
Tarih; tescil edildiği tarih
Kaynak; ürünün tescil bilgilerini gösteren kaynak
Renkler;   mahreç işareti,   menşe adı
Ad Yer Tarih Kaynak
Adana Karpuzu Adana 28 Temmuz 2020 [14]
Adana Kebabı Adana 8 Şubat 2005 [15]
Adana Şalgamı Adana 6 Mart 2020 [16]
Akçaabat Köftesi Trabzon 10 Mayıs 2010 [17]
Akhisar Domat Zeytini Manisa 4 Kasım 2010 [18]
Akhisar Domat Zeytinyağı Manisa 28 Mart 2022 [19]
Akhisar Köfte Manisa 26 Temmuz 2017 [20]
Akhisar Uslu Zeytini Manisa 13 Aralık 2012 [21]
Akhisar Uslu Zeytinyağı Manisa 28 Mart 2022 [22]
Alaşehir Asma Yaprağı Manisa 17 Eylül 2021 [23]
Alaşehir Kapaması / Alaşehir Kapatması Manisa 14 Şubat 2022 [24]
Anamur Batırığı Mersin 2 Şubat 2024 [25]
Anzer Balı Rize 16 Şubat 2021 [26]
Arslanlar Biberi İzmir 18 Ağustos 2022 [27]
Ayancık Göynek Yakası Sinop 15 Kasım 2017 [28]
Ayancık Keten Bezi Sinop 07 Aralık 2017 [29]
Ayder Balı Rize 15 Nisan 2022 [30]
Aydın İnciri Aydın 20 Ağustos 2007 [31]
Aydın Kestanesi Aydın 30 Aralık 2013 [32]
Bademli Koruk Şerbeti İzmir 8 Mayıs 2023 [33]
Bartın İşi Telkırma Bartın 19 Ocak 2010 [34]
Bartın Tatlı Böreği Bartın 17 Ağustos 2020 [35]
Batman Şam Böreği Batman 27 Aralık 2017 [36]
Bayramiç Beyazı Çanakkale 1 Ocak 2012 [37]
Bayramiç Elması Çanakkale 16 Aralık 2016 [38]
Bergama El Halısı İzmir 14 Kasım 1997 [39]
Bergama Graniti İzmir 12 Aralık 2017 [40]
Bergama Kozak Çam Fıstığı İzmir 10 Haziran 2011 [41]
Bergama Köftesi İzmir 8 Aralık 2022 [42]
Bergama Parşömeni/Bergama Kâğıdı İzmir 15 Haziran 2021 [43]
Bilecik Pazaryeri Helvası Bilecik 27 Aralık 2017 [44]
Bingöl Çobantaşı Kavurması Bingöl 25 Aralık 2017 [45]
Bornova Kınalı Bamyası İzmir 27 Ekim 2020 [46]
Bornova Misket Üzümü İzmir 7 Nisan 2021 [47]
Boyabat Çemberi Sinop 03 Şubat 2010 [48]
Boyabat Gazidere Domatesi Sinop 12 Nisan 2019 [49]
Boyabat Sırık Kebabı Sinop 28 Eylül 2020 [50]
Bozcaada Çavuş Üzümü Çanakkale 2 Haziran 2020 [51]
Bozdağ Kestane Şekeri İzmir 22 Kasım 2000 [52]
Bozüyük Mercimekli Mantısı Bilecik 27 Temmuz 2020 [53]
Cağ Kebabı Erzurum 22 Şubat 2010 [54]
Cennet Çamuru / Kilis Kaymaklı Kırma Künefe Kilis 14 Kasım 2018 [55]
Çanakkale Domatesi Çanakkale 13 Temmuz 2023 [56]
Çanakkale El Halısı Çanakkale 14 Kasım 1997 [57]
Çankırı Kaya Tuzu Çankırı 6 Haziran 2023 [58]
Çarşıbaşı Keşanı Trabzon 11 Kasım 2008 [59]
Çavuşdağı Kuru Fasulyesi İzmir 2 Ağustos 2021 [60]
Çaycuma Manda Yoğurdu Zonguldak 8 Mayıs 2020 [61]
Çayeli Kuru Fasulye Yemeği Rize 2 Ocak 2018 [62]
Çayeli Koloti Peyniri Rize 24 Ağustos 2022 [63]
Çeşme Kavunu İzmir 20 Ocak 2021 [64]
Çınarcık İşi Yalova 18 Aralık 2017 [65]
Çine Köftesi Aydın 24 Haziran 2013 [66]
Çukurova Pamuğu Adana 9 Ocak 2020 [67]
Çukurören Biberi Bilecik 17 Ağustos 2020 [68]
Dalama Tandırı Aydın 1 Kasım 2017 [69]
Demirci Hünnabı Manisa 22 Temmuz 2020 [70]
Derepazarı Pidesi Rize 30 Ocak 2018 [71]
Devrek Bastonu Zonguldak 2 Ağustos 2005 [72]
Devrek Beyaz Baklavası Zonguldak 30 Temmuz 2020 [73]
Devrek Kömeci/Devrek Cevizli Kömeci Zonguldak 30 Temmuz 2020 [74]
Doğubayazıt Abdigör Köftesi Ağrı 25 Aralık 2017 [75]
Durağan Mahraması Sinop 03 Ağustos 2021 [76]
Ege İnciri İzmir 12 Haziran 2006 [77]
Ege Pamuğu İzmir 30 Mayıs 2005 [78]
Ege Sultani Üzümü İzmir 29 Kasım 2004 [79]
Erzurum Aşmalı Yahni Erzurum 27 Aralık 2021 [80]
Erzurum Aşotu Erzurum 12 Eylül 2022 [81]
Erzurum Ayva Yahnisi/Kalyesi Erzurum 16 Şubat 2023 [82]
Erzurum Ayran Aşı Çorbası Erzurum 13 Nisan 2022 [83]
Erzurum Civil Peyniri Erzurum 11 Eylül 2009 [84]
Erzurum Demir Tatlısı Erzurum 27 Aralık 2021 [85]
Erzurum Dut Çullaması Erzurum 23 Şubat 2022 [86]
Erzurum Ehram Dokuma Kumaşı Erzurum 6 Temmuz 2018 [87]
Erzurum Ekşili Dolma Erzurum 27 Ekim 2022 [88]
Erzurum Eriştesi Erzurum 18 Kasım 2022 [89]
Erzurum Et Kavurması Erzurum 5 Temmuz 2022 [90]
Erzurum Gliko Erzurum 3 Ağustos 2022 [91]
Erzurum Hasıta/Hasuta Erzurum 23 Mayıs 2022 [92]
Erzurum Hurma Tatlısı Erzurum 2 Mart 2023 [93]
Erzurum Kadayıf Dolması Erzurum 26 Haziran 2012 [94]
Erzurum Pekmezli Baklavası Erzurum 20 Ocak 2021 [95]
Ezine peyniri Çanakkale 10 Nisan 2007 [96]
Finike Portakalı Antalya 16 Aralık 2008 [97]
Geyve Ayvası Sakarya 17 Haziran 2020 [98]
Gördes El Halısı Manisa 14 Kasım 1997 [99]
Görece Nazar Boncuğu İzmir 23 Haziran 2005 [100]
Gülnar Kuş Üzümü Mersin 22 Ocak 2024 [101]
Gümüldür Mandalinası (Gümüldür Mandarini) İzmir 18 Ağustos 2020 [102]
Güney Ege Zeytinyağları İzmir 27 Nisan 2006 [103]
Hamsiköy Sütlacı Trabzon 1 Aralık 2017 [104]
Hopa Laz Böreği Artvin 8 Ocak 2019 [105]
Iğdır Taş Köfte Yemeği Iğdır 14 Aralık 2017 [106]
İnegöl Sütlü Kadayıfı Bursa 9 Haziran 2023 [107]
İzmir Boyozu İzmir 8 Aralık 2017 [108]
İzmir Gevreği İzmir 28 Eylül 2021 [109]
İzmir Kumrusu İzmir 7 Aralık 2017 [110]
İzmir Lokması İzmir 21 Mart 2017 [111]
İzmir Şambalisi İzmir 23 Aralık 2016 [112]
İzmir Tulum Peyniri İzmir 24 Ocak 2022 [113]
İznik Derbent Dokuması Bursa 16 Mayıs 2023 [114]
Kadirli Turpu Osmaniye 4 Eylül 2020 [115]
Kahramanmaraş Hartlap Bıçağı Kahramanmaraş 30 Ekim 2019 [116]
Kahramanmaraş Oyma Çeyiz Sandığı Kahramanmaraş 30 Ekim 2019 [117]
Karacakılavuz Dimi Dokuması Tekirdağ 30 Ekim 2019 [118]
Karaman Divle Obruğu Tulum Peyniri Karaman 8 Aralık 2017 [119]
Kavacık Üzümü İzmir 20 Aralık 2019 [120]
Kemalpaşa Kirazı İzmir 24 Mart 2021 [121]
Kınık Kuru Domatesi İzmir 25 Nisan 2022 [122]
Kırkağaç Kavunu Manisa 12 Ocak 2009 [123]
Kırklareli Hardaliyesi Kırklareli 28 Aralık 2017 [124]
Kilis Katmeri Kilis 27 Kasım 2015 [125]
Köprübaşı Çileği Manisa 2 Kasım 2021 [126]
Kula El Halısı Manisa 21 Haziran 1996 [127]
Kula Leblebisi Manisa 21 Haziran 2019 [128]
Kuzey Ege Zeytinyağları İzmir 14 Kasım 2018 [129]
Malkara Eski Kaşar Peyniri Tekirdağ 6 Aralık 2017 [130]
Manisa Mesir Macunu Manisa 21 Mart 2018 [131]
Manisa Sultani Çekirdeksiz Üzümü Manisa 18 Şubat 2019 [132]
Manisa Taban Simidi Manisa 7 Mayıs 2018 [133]
Maraş Ekşili Çorba Kahramanmaraş 15 Haziran 2023 [134]
Menemen Menemeni İzmir 26 Şubat 2024 [135]
Milas Zeytinyağı Sabunu Muğla 7 Haziran 2023 [136]
Narman Şeker Fasulyesi Erzurum 20 Temmuz 2020 [137]
Nazilli Kar Helvası Aydın 31 Mayıs 2018 [138]
Oltu Taşı Erzurum 27 Kasım 2015 [139]
Osmaniye Yer Fıstığı Osmaniye 18 Haziran 2003 [140]
Ödemiş Çekişte Zeytinyağı İzmir 26 Ekim 2020 [141]
Ödemiş İpeği İzmir 10 Şubat 2022 [142]
Ödemiş Köftesi İzmir 12 Nisan 2021 [143]
Ödemiş Patatesi İzmir 8 Nisan 2003 [144]
Puçuko Artvin 26 Aralık 2017 [145]
Rize Baston Ekmek Rize 26 Haziran 2019 [146]
Rize Bezi (Feretiko) Rize 20 Ağustos 2008 [147]
Rize Çayı Rize 26 Mart 2021 [148]
Rize Etli Karalahana Sarması Rize 11 Haziran 2024 [149]
Rize Kavurması Rize 15 Ekim 2019 [150]
Rize Muhlaması Rize 26 Mart 2021 [151]
Rize Pepeçurası Rize 26 Mart 2021 [152]
Kahramanmaraş Sarımsağı Kahramanmaraş 26 Mart 2021 [153]
Rize Simidi Rize 24 Ocak 2019 [154]
Salihli Kirazı Manisa 3 Eylül 2008 [155]
Salihli Odun Köfte Manisa 20 Ağustos 2008 [156]
Saruhanlı Çekirdeksiz Beyaz Üzümü Manisa 12 Ağustos 2021 [157]
Seferihisar Mandalinası İzmir 4 Temmuz 2019 [158]
Söke Körüklü Çizmesi Aydın 10 Nisan 2018 [159]
Söke Pamuğu Aydın 8 Haziran 2023 [160]
Sürmene Bıçağı Trabzon 22 Şubat 2018 [161]
Şımşıpe Şırnak 22 Aralık 2017 [162]
Şile Bezi İstanbul 12 Aralık 2017 [163]
Şile Kestane Balı İstanbul 3 Eylül 2021 [164]
Sinop Kestane Balı Sinop 13 Ocak 2021 [165]
Sinop Kotrası Sinop 02 Aralık 2021 [166]
Sinop Lakerdası Sinop 05 Mayıs 2023 [167]
Sinop Mantısı Sinop 20 Aralık 2021 [168]
Sinop Nokulu Sinop 15 Aralık 2017 [169]
Tapan Bıçağı Adana 10 Mart 2020 [170]
Tekirdağ Köftesi Tekirdağ 7 Ağustos 2020 [171]
Tekirdağ Peynir Helvası Tekirdağ 9 Eylül 2020 [172]
Tire Beledi Dokuması İzmir 17 Aralık 2020 [173]
Tire Şiş Köfte İzmir 12 Şubat 2021 [174]
Tonya Tereyağı Trabzon 18 Ağustos 2018 [175]
Torbalı Kuru Domatesi İzmir 18 Ağustos 2022 [176]
Trabzon Kazaziyesi Trabzon 9 Kasım 2017 [177]
Trabzon Telkariye Ve Hasırı Trabzon 4 Ocak 2008 [178]
Urla Sakız Enginarı İzmir 24 Kasım 2017 [179]
Vakfıkebir Ekmeği Trabzon 3 Ağustos 2018 [180]
Yalova Aronyası Yalova 24 Haziran 2021 [181]
Yalova Kivisi Yalova 10 Ağustos 2020 [182]
Yomra Elması Trabzon 17 Şubat 2020 [183]
Yuntdağı El Halısı Manisa 14 Kasım 1997 [184]

Ekonomik ve Kültürel Önemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kırsal Kalkınma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Coğrafi işaretler, kırsal ekonominin gelişmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Tescilli ürünler, üreticilere pazarda farklılaşma imkânı sunarak daha yüksek fiyatla satış yapılmasını sağlar. Bu sayede kırsal kesimde yaşayan üreticilerin geliri artmakta, genç nüfusun tarım ve el sanatlarına yönelimi teşvik edilmektedir.

Örneğin, Bayburt ilinde yapılan bir araştırmada coğrafi işaretli ürünlerin bilinirliği arttıkça hem üreticilerin gelir beklentisinin hem de tüketicilerin güven düzeyinin yükseldiği gözlemlenmiştir. Coğrafi işaret tescilinin sağladığı tanınırlık, yerel festivaller, tanıtım organizasyonları ve gastronomi turizmi yoluyla bölge ekonomisine dolaylı katkılar da sağlamaktadır.[2]

Kültürel Mirasın Korunması

[değiştir | kaynağı değiştir]

Coğrafi işaretler, sadece ekonomik değer yaratmakla kalmaz, aynı zamanda kültürel değerlerin korunmasına da hizmet eder. Geleneksel üretim yöntemlerinin kayıt altına alınması, nesiller boyunca aktarılan yerel bilgi ve becerilerin yaşatılmasını sağlar. Bu yönüyle coğrafi işaretler, somut olmayan kültürel mirasın korunmasında önemli bir araçtır.

Örneğin, Nazilli Kar Helvası, bölgeye özgü üretim yöntemlerinin yazılı hâle getirilmesiyle hem korunmuş hem de pazarlanabilir hâle gelmiştir. Bu sayede üreticiler gelenekten kopmadan ticari başarı elde edebilmektedir.

Markalaşma ve Uluslararası Rekabet

[değiştir | kaynağı değiştir]

Coğrafi işaretler, markalaşma sürecinde güçlü bir araç olarak kullanılmaktadır. Bir ürün coğrafi işaret tescili aldıktan sonra, bu işareti ambalajında ve tanıtım materyallerinde kullanarak tüketiciye ürünün özgünlüğünü garanti eder. Bu durum özellikle dış pazarlarda Türkiye’nin imajını güçlendirir.

Dünya genelinde Fransa, İtalya ve İspanya gibi ülkeler coğrafi işaretli ürünlerini küresel pazarda “lüks” kategorisinde sunmakta ve yüksek ekonomik gelir elde etmektedir. Türkiye’nin zengin ürün çeşitliliği sayesinde benzer bir potansiyeli taşıdığı sıkça vurgulanmaktadır.

Geleneksel Ürün Adı ile Marka Arasındaki Fark

[değiştir | kaynağı değiştir]

Geleneksel ürün adı (TSG) ile marka kavramları hem hukuki yapı hem de ekonomik işlev açısından belirgin farklılıklar gösterir. Geleneksel ürün adı, belirli bir ürünün geleneksel tarife, içerik ve üretim yöntemlerine göre üretildiğini belgeleyen bir tescil türüdür. Bu sistemde, ürünün coğrafi kökeninden ziyade geleneksel üretim pratiği korunur. TSG tescili, bir ürünün belirli bir bölgede değil, dünyanın farklı bölgelerinde geleneksel yöntemlere uygun biçimde üretilmesini mümkün kılar. Örneğin, “Mozzarella” veya “Pizza Napoletana” gibi ürünler, coğrafi olarak farklı yerlerde üretilse de geleneksel yöntemlere sadık kalınması şartıyla TSG kapsamında korunabilir.[185]

Buna karşın, marka bir işletmenin ürün veya hizmetlerini tanımlamak, diğerlerinden ayırt etmek ve ticarileştirmek amacıyla oluşturduğu bir kimliktir. Marka sahibi, markayı kullanım hakkını tek başına elinde bulundurur ve bu hak devredilebilir, lisanslanabilir ya da satılabilir. Bu nedenle marka, bireysel mülkiyet yapısı taşır ve tescil süreci özel teşebbüsün çıkarlarını korumaya yöneliktir.[186]

TSG tescili ise herhangi bir bireyin veya şirketin tek başına sahip olabileceği bir hak değildir. Bu tür bir tescil, üretim bilgilerini belirli standartlara bağlar ve bu üretim biçimini herkesin kullanımına açar. Dolayısıyla geleneksel ürün adı, markalaşmadan farklı olarak bireysel değil kolektif bir koruma sağlar. Bu durum, özellikle küçük ölçekli üreticilerin pazarda yer bulmasını kolaylaştırır ve tüketicilere belirli bir kalite ve standardı garanti eder.[187]

Ekonomik olarak değerlendirildiğinde ise, marka bir işletmeye tekil bir ekonomik fayda sağlarken, geleneksel ürün adı yerel üreticiler arasında dayanışma ve iş birliğini teşvik eden bir yapı sunar. TSG tescilli ürünler, hem kültürel mirasın korunmasına katkı sağlar hem de kırsal kalkınmaya destek olur. Ürünlerin geleneksel biçimde üretilmesi, üreticiler arasında bilgi paylaşımı, sürdürülebilir tarım uygulamaları ve topluluk temelli bir ekonomik modelin gelişmesini mümkün kılar.[188]

Sonuç olarak bakıldığında, geleneksel ürün adı ve marka kavramları arasındaki farkın yalnızca isimlendirme veya tescil sürecinde değil, aynı zamanda ürünün arkasındaki sosyal, kültürel ve ekonomik yapı içinde de kendini gösterdiğini söyleyebiliriz. Öte yandan geleneksel ürün adını, toplumsal katma değer üreten bir tescil sistemi olarak tanımlarken; markayı ise, bireysel ekonomik çıkarları ön planda tutan bir araç olarak tanımlarız.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "TÜRKPATENT". turkpatent.gov.tr. Erişim tarihi: 1 Haziran 2025. 
  2. ^ a b "Coğrafi işaret almış yöresel ürünlerin bilinirlik düzeyi ve tüketici tutumlarına etkisi: Bayburt ili örneği". Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi30 Mayıs 2025. 
  3. ^ "TÜRKPATENT". turkpatent.gov.tr. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2025. 
  4. ^ Medya, Ve İnteraktif. "Antep Baklavası". gso.org.tr. 17 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2025. 
  5. ^ Domaç Yaşar, Yasemin (2022-10-29). "Türkiye'de Coğrafi İşaret Sistemi: Iğdır Kayısısı Örneği". Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (31): 227. doi:10.54600/igdirsosbilder.1125826. ISSN 2147-5717. 
  6. ^ "Antep Baklavası Avrupa Birliği'nde Coğrafi İşaret Olarak Tescil Edildi". ab.gov.tr. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2025. 
  7. ^ "Ezine Peyniri'ne AB Tescili". turkpatent.gov.tr. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2025. 
  8. ^ "Coğrafi İşaret Platformu". Coğrafi İşaret Platformu. 25 Ocak 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025. 
  9. ^ "Avrupa Patent Marka Tescil Danışmanlık". avrupapatent.com.tr. 21 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025. 
  10. ^ "Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Korumasına İlişkin Bilgi". T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 18 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025. 
  11. ^ "COĞRAFİ İŞARET NEDİR?". Türk Patent ve Marka Kurumu. 21 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025. 
  12. ^ "Türkiye'de coğrafi işaretlerin dağılış özelliklerinin ve coğrafi işaret potansiyelinin değerlendirilmesi". Doğu Coğrafya Dergisi30 Mayıs 2025. 
  13. ^ "Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı broşürü" (PDF). Türk Patent ve Marka Kurumu. 31 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025. 
  14. ^ "Adana Karpuzu". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  15. ^ "Adana Kebabı". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  16. ^ "Adana Şalgamı". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  17. ^ "Akçaabat Köftesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  18. ^ "Akhisar Domat Zeytini". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  19. ^ "Akhisar Domat Zeytinyağı". Türk Patent ve Marka Kurumu. 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  20. ^ "Akhisar Köfte". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  21. ^ "Akhisar Uslu Zeytini". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  22. ^ "Akhisar Uslu Zeytinyağı". Türk Patent ve Marka Kurumu. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  23. ^ "Alaşehir Asma Yaprağı". Türk Patent ve Marka Kurumu. 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  24. ^ "Alaşehir Kapaması / Alaşehir Kapatması". Türk Patent ve Marka Kurumu. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  25. ^ "Anamur Batırığı". 19 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2024. 
  26. ^ "Anzer Balı". Coğrafi İşaretler Portalı. 23 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2020. 
  27. ^ "Arslanlar Biberi". Coğrafi İşaretler Portalı. 20 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2023. 
  28. ^ "Ayancık Göynek Yakası". Erişim tarihi: 10 Şubat 2025. 
  29. ^ "Ayancık Keten Bezi". Erişim tarihi: 10 Şubat 2025. 
  30. ^ "Ayder Balı". Coğrafi İşaretler Portalı. 3 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2022. 
  31. ^ "Aydın İnciri". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  32. ^ "Aydın Kestanesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  33. ^ "Bademli Koruk Şerbeti". Coğrafi İşaretler Portalı. 20 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2023. 
  34. ^ "Bartın İşi Telkırma". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  35. ^ "Bartın Tatlı Böreği". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  36. ^ "Batman Şam Böreği". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  37. ^ "Bayramiç Beyazı". Coğrafi İşaretler Portalı. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  38. ^ "Bayramiç Elması". Coğrafi İşaretler Portalı. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  39. ^ "Bergama El Halısı". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  40. ^ "Bergama Graniti". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  41. ^ "Bergama Kozak Çam Fıstığı". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  42. ^ "Bergama Köftesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 25 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2023. 
  43. ^ "Bergama Parşömeni/Bergama Kâğıdı". Türk Patent ve Marka Kurumu. 5 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2021. 
  44. ^ "Bilecik Pazaryeri Helvası". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  45. ^ "Bingöl Çobantaşı Kavurması". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  46. ^ "Bornova Kınalı Bamyası". Coğrafi İşaretler Portalı. 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021. 
  47. ^ "Bornova Misket Üzümü". Türk Patent ve Marka Kurumu. 5 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2021. 
  48. ^ "Boyabat Çemberi". 10 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2025. 
  49. ^ "Boyabat Gazidere Domatesi". 17 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  50. ^ "Boyabat Sırık Kebabı". 10 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2025. 
  51. ^ "Bozcaada Çavuş Üzümü". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  52. ^ "Bozdağ Kestane Şekeri". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  53. ^ "Bozüyük Mercimekli Mantısı". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  54. ^ "Cağ Kebabı". Coğrafi İşaretler Portalı. 10 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2023. 
  55. ^ "Cennet Çamuru / Kilis Kaymaklı Kırma Künefe". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  56. ^ "Çanakkale Domatesi". 17 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2024. 
  57. ^ "Çanakkale El Halısı". Coğrafi İşaretler Portalı. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  58. ^ "Çankırı Kaya Tuzu". 2 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2024. 
  59. ^ "Çarşıbaşı Keşanı". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  60. ^ "Çavuşdağı Kuru Fasulyesi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 5 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2021. 
  61. ^ "Çaycuma Manda Yoğurdu". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  62. ^ "Çayeli Kuru Fasulye Yemeği". Coğrafi İşaretler Portalı. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  63. ^ "Çayeli Kuru Fasulye Yemeği". Coğrafi İşaretler Portalı. 3 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2022. 
  64. ^ "Çeşme Kavunu". Türk Patent ve Marka Kurumu. 5 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2021. 
  65. ^ "Çınarcık İşi". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  66. ^ "Çine Köftesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  67. ^ "Çukurova Pamuğu". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  68. ^ "Çukurören Biberi". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  69. ^ "Dalama Tandırı". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  70. ^ "Demirci Hünnabı". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  71. ^ "Derepazarı Pidesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  72. ^ "Devrek Bastonu". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  73. ^ "Devrek Beyaz Baklavası". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  74. ^ "Devrek Kömeci/Devrek Cevizli Kömeci". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  75. ^ "Doğubayazıt Abdigör Köftesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  76. ^ "Durağan Mahraması". Erişim tarihi: 10 Şubat 2025. 
  77. ^ "Ege İnciri". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  78. ^ "Ege Pamuğu". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  79. ^ "Ege Sultani Üzümü". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  80. ^ "Erzurum Aşmalı Yahni". Coğrafi İşaretler Portalı. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
  81. ^ "Erzurum Aşotu". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
  82. ^ "Erzurum Ayva Yahnisi / Erzurum Ayva Kalyesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
  83. ^ "Erzurum Ayran Aşı Çorbası". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2023. 
  84. ^ "Erzurum Civil Peyniri". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2023. 
  85. ^ "Erzurum Demir Tatlısı". Coğrafi İşaretler Portalı. 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
  86. ^ "Erzurum Dut Çullaması". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
  87. ^ "Erzurum Ehram Dokuma Kumaşı". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
  88. ^ "Erzurum Ekşili Dolma". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
  89. ^ "Erzurum Eriştesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
  90. ^ "Erzurum Et Kavurması". Coğrafi İşaretler Portalı. 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
  91. ^ "Erzurum Gliko". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
  92. ^ "Erzurum Hasıta / Erzurum Hasuta". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
  93. ^ "Erzurum Hurma Tatlısı". Coğrafi İşaretler Portalı. 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
  94. ^ "Erzurum Kadayıf Dolması". Coğrafi İşaretler Portalı. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
  95. ^ "Erzurum Pekmezli Baklavası". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  96. ^ "Ezine Peyniri". Coğrafi İşaretler Portalı. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020. 
  97. ^ "Finike Portakalı". Türk Patent ve Marka Kurumu. 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  98. ^ "Geyve Ayvası". Türk Patent ve Marka Kurumu. 2 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. 
  99. ^ "Gördes El Halısı". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  100. ^ "Görece Nazar Boncuğu". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  101. ^ "Gülnar Kuş Üzümü". Coğrafi İşaret Platformu. 2 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2024. 
  102. ^ "Gümüldür Mandalinası (Gümüldür Mandarini)". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  103. ^ "Güney Ege Zeytinyağları". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  104. ^ "Hamsiköy Sütlacı". Coğrafi İşaretler Portalı. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  105. ^ "Hopa Laz Böreği". Coğrafi İşaretler Portalı. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  106. ^ "Iğdır Taş Köfte Yemeği". Türk Patent ve Marka Kurumu. 30 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  107. ^ "İnegöl Sütlü Kadayıfı". 19 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2024. 
  108. ^ "İzmir Boyozu". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  109. ^ "İzmir Gevreği". Coğrafi İşaretler Portalı. 18 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2022. 
  110. ^ "İzmir Kumrusu". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  111. ^ "İzmir Lokması". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  112. ^ "İzmir Şambalisi". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  113. ^ "İzmir Tulum Peyniri". Coğrafi İşaretler Portalı. 18 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2022. 
  114. ^ "İznik Derbent Dokuması". 2 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2024. 
  115. ^ "Kadirli Turpu". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  116. ^ "Kahramanmaraş Hartlap Bıçağı". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  117. ^ "Kahramanmaraş Oyma Çeyiz Sandığı". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  118. ^ "Karacakılavuz Dimi Dokuması". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  119. ^ "Karaman Divle Obruğu Tulum Peyniri". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  120. ^ "Kavacık Üzümü". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  121. ^ "Kemalpaşa Kirazı". Türk Patent ve Marka Kurumu. 5 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2021. 
  122. ^ "Kınık Kuru Domatesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 20 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2023. 
  123. ^ "Kırkağaç Kavunu". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  124. ^ "Kırklareli Hardaliyesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  125. ^ "Kilis Katmeri". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  126. ^ "Köprübaşı Çileği". Türk Patent ve Marka Kurumu. 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  127. ^ "Kula El Halısı". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  128. ^ "Kula Leblebisi". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  129. ^ "Kuzey Ege Zeytinyağları". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  130. ^ "Malkara Eski Kaşar Peyniri". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  131. ^ "Manisa Mesir Macunu". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  132. ^ "Manisa Sultani Çekirdeksiz Üzümü". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  133. ^ "Manisa Taban Simidi". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  134. ^ "Maraş Ekşili Çorba". 8 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2024. 
  135. ^ "Menemen Menemeni". Coğrafi İşaret Platformu. 31 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2024. 
  136. ^ "Milas Zeytinyağı Sabunu". 2 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2024. 
  137. ^ "Narman Şeker Fasulyesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2023. 
  138. ^ "Nazilli Kar Helvası". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  139. ^ "Oltu Taşı". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2023. 
  140. ^ "Osmaniye Yer Fıstığı". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  141. ^ "Ödemiş Çekişte Zeytinyağı". Coğrafi İşaretler Portalı. 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021. 
  142. ^ "Ödemiş İpeği". Türk Patent ve Marka Kurumu. 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  143. ^ "Ödemiş Köftesi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 5 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2021. 
  144. ^ "Ödemiş Patatesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  145. ^ "Puçuko". Coğrafi İşaretler Portalı. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  146. ^ "Rize Baston Ekmek". Coğrafi İşaretler Portalı. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  147. ^ "Rize Bezi (Feretiko)". Coğrafi İşaretler Portalı. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  148. ^ "Rize Çayı". Coğrafi İşaretler Portalı. Erişim tarihi: 4 Nisan 2021. [ölü/kırık bağlantı]
  149. ^ "Rize Etli Karalahana Sarması". Coğrafi İşaretler Portalı. 24 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2024. 
  150. ^ "Rize Kavurması". Coğrafi İşaretler Portalı. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  151. ^ "Rize Muhlaması". Coğrafi İşaretler Portalı. Erişim tarihi: 4 Nisan 2021. [ölü/kırık bağlantı]
  152. ^ "Rize Pepeçurası". Coğrafi İşaretler Portalı. Erişim tarihi: 4 Nisan 2021. [ölü/kırık bağlantı]
  153. ^ "Afşin Koçovası Sarımsağı". Coğrafi İşaretler Portalı. 1 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022. 
  154. ^ "Rize Simidi". Coğrafi İşaretler Portalı. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  155. ^ "Salihli Kirazı". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  156. ^ "Salihli Odun Köfte". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  157. ^ "Saruhanlı Çekirdeksiz Beyaz Üzümü". Türk Patent ve Marka Kurumu. 5 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2021. 
  158. ^ "Seferihisar Mandalinası". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  159. ^ "Söke Körüklü Çizmesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  160. ^ "Söke Pamuğu". 2 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2024. 
  161. ^ "Sürmene Bıçağı". Coğrafi İşaretler Portalı. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  162. ^ "Şımşıpe". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  163. ^ "Şile Bezi". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  164. ^ "Şile Kestane Balı". Türk Patent ve Marka Kurumu. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  165. ^ "Sinop Kestane Balı". Erişim tarihi: 10 Şubat 2025. 
  166. ^ "Sinop Kotrası". Erişim tarihi: 10 Şubat 2025. 
  167. ^ "Sinop Lakerdası". 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2025. 
  168. ^ "Sinop Mantısı". Erişim tarihi: 10 Şubat 2025. 
  169. ^ "Sinop Nokulu". Erişim tarihi: 10 Şubat 2025. 
  170. ^ "Tapan Bıçağı". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  171. ^ "Tekirdağ Köftesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  172. ^ "Tekirdağ Peynir Helvası". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  173. ^ "Tire Beledi Dokuması". Coğrafi İşaretler Portalı. 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021. 
  174. ^ "Tire Şiş Köfte". Türk Patent ve Marka Kurumu. 5 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2021. 
  175. ^ "Tonya Tereyağı". Coğrafi İşaretler Portalı. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  176. ^ "Torbalı Kuru Domatesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 20 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2023. 
  177. ^ "Trabzon Kazaziyesi". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  178. ^ "Trabzon Telkariye Ve Hasırı". Coğrafi İşaretler Portalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  179. ^ "Urla Sakız Enginarı". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  180. ^ "Vakfıkebir Ekmeği". Coğrafi İşaretler Portalı. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  181. ^ "Yalova Aronyası". Türk Patent ve Marka Kurumu. 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  182. ^ "Yalova Kivisi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  183. ^ "Yomra Elması". Coğrafi İşaretler Portalı. 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  184. ^ "Yuntdağı El Halısı". Coğrafi İşaretler Portalı. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  185. ^ Tosato, Andrea (22 Mayıs 2013). "The Protection of Traditional Foods in the <scp>EU</scp>: Traditional Specialities Guaranteed". European Law Journal. 19 (4): 545-576. doi:10.1111/eulj.12040. ISSN 1351-5993. 
  186. ^ Birkbeck, Carolyn Deere (25 Mart 2016), What is WIPO and what does it do?, Edward Elgar Publishing8 Haziran 2025 
  187. ^ Çağlayan, Ramazan (30 Temmuz 2024). "Fıkıh ve Hukuk Terimleri ve Kavramları Üzerine". Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 28 (3): 159-174. doi:10.34246/ahbvuhfd.1402461. ISSN 2651-4141. 
  188. ^ Belletti, Giovanni; Marescotti, Andrea; Touzard, Jean-Marc (Ekim 2017). "Geographical Indications, Public Goods, and Sustainable Development: The Roles of Actors' Strategies and Public Policies". World Development. 98: 45-57. doi:10.1016/j.worlddev.2015.05.004. ISSN 0305-750X. 

[1]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Zoroğlu, Candemir; Doksanaltı, Ertekin M. (2020). "Yeni Bir Knidos Amphora Tipi: Küçük Knidos Amphoraları". Belleten. 84 (300): 503-542. doi:10.37879/belleten.2020.503. ISSN 0041-4255. 22 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi17 Mayıs 2025. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Coğrafi_işaret_(Türkiye)&oldid=36347000" sayfasından alınmıştır