Aşamalı devrim teorisi
Aşamalı devrim teorisi veya aşamacılık, Çarlık Rusyası gibi az gelişmiş ülkelerin, sosyalist rejime geçmeden önce ilk olarak burjuva devrimi ile Kapitalist üretim biçimine geçerek ardından sosyalist rejime geçmesi gerektiğini savunan Marksist-Leninist bir politik teoridir.[1]
Aşamacılık dünya çapında kapitalist aşamadan henüz geçmemiş olan ülkelerde uygulanmıştır. Sovyetler Birliği'nde iki aşamalı teoriye Troçkist sürekli devrim teorisi karşı çıkmaktaydı.
Aşamacılık tartışması Rus Devrimi'ne odaklanmış durumdayken, Yeni Demokrasi gibi Maoist teorilerde ise başka yerlerdeki mücadelelere iki aşamalı bir teori uygulama yapılması yönündeki fikirlere sahiptir.
Teori[değiştir | kaynağı değiştir]
Marksist-Leninist teoride Joseph Stalin döneminde iki aşamalı teori tekrar canlandı. Yakın zamanda Güney Afrika Komünist Partisi ve Sosyalist İttifak iki aşamalı teoriyi yeniden ele almıştır, fakat Sosyalist İttifak kendi pozisyonlarını Stalinist yaklaşımdan farklılaştırmaktadır.[2]
Eleştiri[değiştir | kaynağı değiştir]
Aşamalı devrim teorisi genellikle Karl Marx ve Friedrich Engels'e dayandırılmaktadır, bununla birlikte David McLellan[3] ve diğerleri gibi eleştirmenler bu teorinin kapitalizmin Batı'daki mevcut gelişiminin dışında katı bir şekilde uygulanabileceğini öngördükleri fikrine itiraz etmişlerdir.
Marx ve Engels'in Batı kapitalizminin sosyalizm için gerekli teknolojik ilerlemeleri ve işçi sınıfı biçimindeki kapitalist sınıfın "mezar kazıcılarını" sağladığı konusunda herkes hemfikir olsa da, Troçkizminçoğu eğilimi de dahil olmak üzere aşamalı teoriyi eleştirenler, Marx ve Engels'in her koşulda tüm ülkelere uygulanacak bir formül ortaya koyduklarını reddettiklerini ileri sürerler. McLellan ve diğerleri Marx'ın Mihaylovski'ye Cevabından alıntı yapıyor:
Mikhailovsky, Batı Avrupa'da kapitalizmin doğuşuna ilişkin tarihsel taslağımı, kendisini içinde bulduğu tarihsel koşullar ne olursa olsun, her halkın yürümeye yazgılı olduğu genel yola ilişkin tarihsel-felsefi bir teoriye dönüştürmek zorunda olduğunu düşünüyor [...] ama affına sığınıyorum.
— Karl Marx, Mikhailovski'ye Cevabı[4]
Marx ve Engels, 1882 tarihli Komünist Manifesto'nun Rusça baskısına yazdıkları önsözde, Rusya için sosyalizme giden alternatif bir yolun ana hatlarını özellikle belirtirler [5]
Rusya'da Menşevikler aşamalı teorinin Çarlık Rusya'sına uygulandığına inanmaktaydılar. Bunlar, 1905'te sürekli devrim teorisi haline gelen teoride Leon Troçki tarafından eleştirilmiştir. Daha sonra Vladimir Lenin'in ölümünün ardından Sovyetler Birliği'nde aşamalı teori yeniden ortaya çıkınca, sürekli devrim teorisi Sol Muhalefet tarafından desteklenmiştir. Sürekli devrim teorisi, aşamalı teoride kapitalist sınıfa verilen görevlerin ancak yoksul köylülüğün desteğiyle işçi sınıfı tarafından yerine getirilebileceğini ve işçi sınıfının daha sonra sosyalist görevlere geçerek kapitalist sınıfı mülksüzleştireceğini savunur. Ancak devrim burada duramaz ve izolasyondan kaçınmak ve uluslararası sosyalizme doğru ilerlemek için dünya çapında devrim arayışı anlamında kalıcı olmalıdır.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Stagism". Encyclopedia of Marxism. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2018 – Marxists Internet Archive vasıtasıyla.
- ^ Lorimer, Doug. "In Defence of Lenin's Marxist Policy of a Two-Stage, Uninterrupted Revolution". Links: International Journal of Socialist Renewal. 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ McLellan, David (1971). The Thought of Karl Marx.
- ^ Marx, Karl; McLellan, David, ed. (1977). "A Letter on Russia by Karl Marx" 25 Mart 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Selected Writings. Oxford. pp. 571.
- ^ Marx, Karl; Engels, Friedrich (1882). "Peface to the Russian edition". The Communist Manifesto.
Now the question is: can the Russian obshchina, though greatly undermined, yet a form of primeval common ownership of land, pass directly to the higher form of Communist common ownership? Or, on the contrary, must it first pass through the same process of dissolution such as constitutes the historical evolution of the West? The only answer to that possible today is this: If the Russian Revolution becomes the signal for a proletarian revolution in the West, so that both complement each other, the present Russian common ownership of land may serve as the starting point for a communist development.