Falkland Adaları: Revizyonlar arasındaki fark

Bağlantıları değiştir
Koordinatlar: 51°42′G 57°51′B / 51.700°G 57.850°B / -51.700; -57.850
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Kudelski (mesaj | katkılar)
Devriyeler
54.167 değişiklik
Bilgi kutusu yenilendi.
Kudelski (mesaj | katkılar)
Devriyeler
54.167 değişiklik
Düzeltme.
4. satır: 4. satır:
| kendi_dilinde_adı = Falkland Islands
| kendi_dilinde_adı = Falkland Islands
| adı = Falkland Adaları
| adı = Falkland Adaları
| tam_adı =
| tam_adı = Falkland Adaları
| bayrak_resmi = Flag of the Falkland Islands.svg
| bayrak_resmi = Flag of the Falkland Islands.svg
| arma_resmi = Coat of arms of the Falkland Islands.svg
| arma_resmi = Coat of arms of the Falkland Islands.svg

Sayfanın 01.12, 31 Ocak 2016 tarihindeki hâli

Falkland Adaları
Falkland Islands
Falkland Adaları
Falkland Adaları haritadaki konumu
BaşkentStanley
Resmî dil(ler)İngilizce
HükûmetMeşrutî monarşi ile yönetilen Parlamenter Özerk Yönetim
II. Elizabeth
• Vali
Colin Roberts
• Başkan
Keith Padgett
• BK sorumlu bakan
Hugo Swire milletvekili
Tarihçe 
1833
1841
1981
2002
2009
Yüzölçümü
• Toplam
12.200 km2 (162..)
• Su (%)
0
• Yoğunluk
0.26/km2[1] (241..)
GSYİH (SAGP)2007 tahminî
• Toplam
$164.5 milyon[2] (222..)
• Kişi başına
$55,400[2] (10..)
Gini (2010)34.17
orta · 64..
İGE (2010)0.874
çok yüksek · 20..
Para birimiFalkland poundu (FKP)
Zaman dilimiUTC-3 (FASZ)
Trafik akışısol
Telefon kodu+500
ISO 3166 koduFK
İnternet alan adı.fk

Falkland Adaları veya Malvinas Adaları (İngilizce: Falkland Islands, İspanyolca: Islas Malvinas), Güney Atlantik'te içişlerinde bağımsız[3] Britanya denizaşırı toprağı olan adalar. Bölgede Arjantin hak iddia etmektedir. Bölge, Doğu ve Batı Falkland olmak üzere iki büyük ve 200'den fazla küçük adayı ihtiva eder. 57° ve 62° batı meridyenleri ile 51° ve 53° güney paralelleri arasında kalan Falkland'ın toplam arazisi 12.173 km²dir.

Falkland Adaları, Arjantin'in güneydoğu kıyıları ve Macellan Boğazına 500 km, Horn Burnuna ise 600 km'lik bir mesafede olduklarından stratejik öneme sahiptirler. Başkenti ve en büyük kenti Stanley'dir (İspanyolca: Puerto Argentino).

Adaların halkı %70 oranla İskoç ve Galler kökenli Britanyalıdır.[4] 1983'den beri Falklandlılar sadece Britanya denizaşırı toprağı vatandaşı değil, ayrıca Britanya vatandaşıdır.[5]

Tarihçe

Adaların keşfi

Aidiyeti oldukça tartışmalı olan adaların keşfi de Portekizliler, İspanyollar ve İngilizler tarafından sahiplenilmektedir. İngiliz seyrüseferci John Davis 1592'de adaları gördüğünü iddia eder ancak adaların ilk kez 1600 yılı civarlarında Hollandalı Sebald de Weert tarafından (görerek) keşfedildiği bilgisi günümüzde tartışmasızdır.[3]

İngiliz kaptan John Strong 1690'da adalara bilinen, ilk kayıtlı ayak basmayı gerçekleştirmiştir. Strong, iki ana ada arasındaki kanalı Britanyalı denizci Viscount Falkland'ın adına Falkland olarak adlandırılmıştır. Daha sonra bu ad tüm ada grubunun adı olarak kullanılmaya başlanmıştır.[3]

Fransız seyrüseferci Louis-Antoine de Bougainville adalardaki ilk yerleşkeyi 1764'te Doğu Falkland'da kurdu ve adalara Malovine adını verdi. 1765'te Batı Falkland'a ilk yerleşenler ise İngilizler oldu. 1767 yılında İspanyollar doğudaki yerleşkeyi Fransızlardan satın aldılar ve 1770'te İngilizleri adalardan atmayı başardılar. Britanya İmparatorluğu savaş tehdidi ile Batı Falkland'ı 1771'de geri aldı ancak ekonomik nedenlerle -hakimiyet iddiasından vazgeçmeden- adalardan çekilmek zorunda kaldı. İspanyollar Doğu Falkland'a yeniden yerleştiler ve adayı Soledad olarak adlandırdılar.[3]

İspanyollar 1829'da adaları Lois Vernet'in başkanlığında bir hükümete ve Arjantinli halka bıraktılar. Lois Vernet hükümeti 1831'de karasularını ihlal eden Amerikan gemilerine el koyunca ABD misilleme olarak bölgeye savaş gemileri yolladı. 1833'te bir İngiliz keşif heyeti Falkland'a yaptığı sefer sırasında bölgede kalmakta direten Arjantinlileri ortadan kaldırarak, İngilizleri Falkland'a yerleştirdi. Her ne kadar iki taraf da yıllarca adalar üzerindeki hak iddiasını sürdürdüyse de çeşitli anlaşmalarla silahlı mücadeleden kaçınılmaya çalışıldı. Bölgede meydana gelen ilk silahlı çatışma olan Birinci Falkland Savaşı, Alman ve İngiliz savaş gemilerinin birbirlerini takip ederken meydana gelen çatışmadır. Savaşta Almanlar Scharhorst, Gneisenau, Nürnberg ve Leipzig savaş gemilerini kaybettiler. Savaş kesinlikle adaları ele geçirmek gayesiyle yapılmamıştı.

İhtilaflı ve savaşla geçen yıllar

20. yüzyılın ilk yarısı içinde taraflar iddia ve taleplerini sürdürürken, bir sonuca varılamıyordu. Milletlerarası Adalet Divanının selahiyetinin Arjantin tarafından tanınmaması üzerine, Divan da bölge hakkında hakemlik yapmayı reddetti. 1964'te Arjantin, BM'nin Sömürgeler Komisyonundan kanunun aracısız olarak iki toplumlu görüşmelerle sürdürülmesini istedi. Ancak her iki tarafın da taleplerinde kesin fikirli olması, bu girişimin de sonuçsuz kalmasına sebep oldu. 1977'de bu statüdeki görüşmeler tekrar başladı. 1980'de İngiltere, ada halkının fikirlerini sorarak, İngiliz yönetiminin devamının arzu edildiğini Arjantin'e bildirdi.

1982'de Arjantin'deki siyasî durum sebebiyle bölgede ikinci bir savaş meydana geldi. 19 Mart'ta Falkland'a bağlı olan Güney Georgia, 2 Nisan'da da Falkland Arjantinliler tarafından işgal edildi. 20 günlük bir seyirden sonra, bölgeye ulaşan İngilizler tarafından 25 Nisan'da Güney Georgia'dan çıkarıldılar. Arjantinliler'in elinde bulunan Falkland'a ilk saldırı ise 4 Mayıs'ta havadan yapıldı. Ertesi gün Arjantin Cumhurbaşkanı Leopoldo Galtieri bu saldırıda çok büyük kayıp verdiklerini açıkladı. 2 Mayıs'ta da bir İngiliz denizaltısı, Falkland adalarından 350 km uzaklıkta bulunan bir Arjantin kruvazörünü batırarak, 350 denizcinin ölümüne yol açmıştı. Çeşitli arabuluculuk teşebbüsleri sonuçsuz kaldı. 15 Mayıs'ta, Batı Falkland'daki bir havaalanına saldıran İngilizler 29 Mayıs'ta Doğu Falkland'daki Ghose Freen'i ele geçirdi. Sonunda Arjantin birlikleri teslim oldu.

Savaş sırasında ve sonunda hem İngiltere hem de Arjantin'de çeşitli kabine değişiklikleri meydana geldi. Savaşın baş sorumlusu olarak itham edilen Arjantin Cumhurbaşkanı Galtieri kısa bir süre için tutuklanırken, Birleşik Krallık'ta Thatcher hükümeti yaklaşan seçimler öncesinde büyük bir prestij kazanmış oldu.

Fizikî yapı

Falklandlar fizikî yapı bakımından genellikle dağlıktır. Batı Falkland'ın en yüksek noktası olan Adam Tepesi, Doğu Falkland'ın en yüksek yeri Viskorne Tepesi (705 m) ile aynı yüksekliktedir. Kıyılar genellikle kayalık ve girintili çıkıntılıdır. Med-Cezir hadisesi kıyıların şekillenmesinde büyük rol oynamıştır. Yine kıyıların oyulmasında önemli bir sebep de buzullar olmuştur. Falkland'a serin ve nemli okyanus iklimi hakimdir. Yıllık yağış 600 mm'nin üzerinde, yıllık sıcaklık ortalaması ise 10 °C civarındadır. Nemli iklim ve kuvvetli okyanus rüzgârları arazinin kıraç bir durum arz etmesine sebep olmuşlardır. Bitki örtüsüne insan boyunda Tusso otları hakim olmakla birlikte, söğüt ve kayın ağaçları da görülür.

Ekonomi

Falkland'da yaşayan 2105 kişinin yarısından fazlası Port Stanley'de oturmaktadır. Halk tamamen İngiliz asıllıdır. Koyunculuk ve balık avcılığı ile uğraşılır. Ekonominin dayandığı en büyük kaynak koyun besiciliğidir. Büyük çiftliklerde toplam bir milyon kadar hayvan bulunur. Tabii kaynak olarak son senelerde bulunan petrol sayılabilir. Falkland'a bağlı Georgia da önemli bir balina av üssüdür. Şehirlerin birbirlerine iyi olarak nitelendirilemeyecek kara yollarıyla bağlı olduğu Falkland'da dış ulaşım genellikle hava yoluyla sağlanır.

Adaların yönetimi

Adalar Kraliçe tarafından tayin edilen, ve bir kısmı da seçilen, idare ve kanun koyma yetkisine sahip bir idare heyeti tarafından yönetilir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b "Falkland Islands Census 2012: Headline results" (PDF). Falkland Islands Government. 10 September 2012. Erişim tarihi: 19 December 2012. 
  2. ^ a b "Falkland Islands (Islas Malvinas)". Central Intelligence Agency. Erişim tarihi: 10 July 2013. 
  3. ^ a b c d "Falkland Islands." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
  4. ^ Vincent, Patrick (March 1983). The Geographical Journal, Vol. 149, No. 1, pp 16–17. 
  5. ^ http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1983/6/section/1
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Falkland_Adaları&oldid=16592233" sayfasından alınmıştır