Risovača Mağarası
Пећина Рисовача | |
 Mağaranın duvarlarındaki mineraller | |
  Mağaranın Sırbistan'daki konumu | |
| Diğer adı | Pećina Risovača |
|---|---|
| Konum | Aranđelovac yakınları |
| Bölge | Orta Sırbistan |
| Koordinatlar | 44°18′0″K 20°33′59″D / 44.30000°K 20.56639°D |
| Tarihçe | |
| Devir(ler) | Paleolitik |
| Kültür(ler) | Musteryen |
| İlgili kişi(ler) | Homo neanderthalensis |
| Kazı tarihleri | 1953 |
Risovača Mağarası (Sırpça: Пећина Рисовача, Pećina Risovača), Sırbistan'ın merkezindeki Aranđelovac kasabasının tam girişinde, Kubršnica nehri vadisinin 17 metre (56 ft) yukarısında yer alan bir mağaradır. Kragujevac yakınlarındaki Gradac Mağarası'nın yanı sıra Sırbistan'daki Paleolitik döneme tarihlenen en önemli arkeolojik alanlarından biridir. Keşfi, Sava - Tuna hattının güneyindeki Paleolitik kültürün varlığını doğruladı ve Avrupa'daki tarih öncesi insanların yaşamı hakkında yeni bilgiler sağladı.[1][2]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mağara, Aranđelovac'ı çevreleyen bölgede yoğun miktarda bulunan ılık maden suları tarafından oluşturulmuştur. Mağara, mağara tabanındaki suda biriken mermer oniks gibi bazı doğal madenlere ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca, kristallerini mağaranın tavanında gruplandıran flos-ferri ("demirden çiçekler") olarak adlandırılan sarkıt formları olan aragonit içerir.[3]
Keşfi[değiştir | kaynağı değiştir]
Alan, 1938 civarında, taş ocağı faaliyetleri sırasında keşfedilmiştir, ancak eski taş ocağının yeniden açıldığı 1950 yılına kadar büyüklüğü ve önemi anlaşılmamıştır. Aynı dönemde, 20 metre (66 ft) genişliğindeki giriş bölümü çökmüş, bilimsel kazılar başlamadan önce alan büyük oranda zarar görmüş, en zengin kültürel katman yok olmuştur.[3]
Araştırmalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Arkeolojik ve mağarabilimsel kazılar 1953 yılında arkeolog Branko Gavela başkanlığında ve mağarabilimci Radenko Lazarević'in katılımıyla başladı.[3] Mağarada mağara sırtlanı, kurt, tilki, yaban atı, mağara ayısı, mamut, yünlü gergedan, mağara aslanı, leopar, yaban domuzu, porsuk, köstebek sıçanı, kunduz, tavşan ve bozkır bizonu gibi 20 farklı memelinin fosili bulundu. Mağara derinliği yaklaşık 187 metre (614 ft) civarındadır ve odaları veya "salonları" çeşitli şekil ve renklerde minerallerle kaplıdır. 1 ila 1,75 metre (3,3 ila 5,7 ft) derinlikteki tortullarda tarih öncesi insan kaynaklı işlenmiş çakmaktaşı aletler ve kemik eserler keşfedildi. Bu eser toplulukları, Orta Paleolitik dönemin sonunda yaşamış olan Neandertal sakinlerine atfedilir. Günümüze kadar gerçekleştirilen kazılar sırasında Neandertal fosili kalıntıları bulunamadı, çünkü kalıntıları barındırabilecek herhangi bir katman, daha önceki taş ocakları sırasında zaten yok edilmiş ve kaldırılmıştı.<ref name="nature of serbia/">[3]
Risovača adamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Neandertallerin 35.000 ila 50.000 yıllık bir dönemde mağaraya yerleştiği tahmin edilmektedir. Risovača Mağarası Neandertallerin Balkanlar'da bugüne kadar keşfedilmiş beş mağaradan biridir. Gavela, maddi kültür kalıntılarına dayanarak, sakinlerin Krapina adamı ile çağdaş olduğunu öne sürmektedir. Sakinlerin kısa boylu oldukları, buna rağmen sağlam bir yapıya sahip oldukları, biraz kambur oldukları ve taşlardan ve hayvan kemiklerinden hançerler, taştan hançerler ve taş katmanlı bıçaklar yapabilecek kapasitede oldukları tahmin ediliyordu. Bu aletlerden bazılarını kullanarak, mağara sakinleri bir buz çağının son evrelerinde mağaranın etrafındaki bozkırlarda dolaşan hayvanlarla savaşmış olmalılardı.[3]
Koruma[değiştir | kaynağı değiştir]
Risovača Mağarası 1983 yılında büyük önem taşıyan ulusal bir arkeolojik sit alanı ilan edilmiş ve Sırbistan Cumhuriyeti tarafından yasal koruma altına alınmıştır. Mağara, nesli tükenmekte olan ve korunan birkaç yarasa türü için bir sığınak olmaya devam etmektedir.[1]
Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]
Mağara 1987 yılında ziyarete açılmıştır. Mağarada, bir şöminenin etrafında konaklayan bir Neandertal ailesini temsil eden bir heykel kompleksi sergilendi. 2016 yılında 24.000 ziyaretçi ile Sırbistan'da en çok ziyaret edilen üçüncü mağara oldu.[3]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b NATURE OF SERBIA - Holiday on the move. Belgrad: National Tourism Organisation of Serbia. 2013. s. 50. ISBN 978-86-6005-295-9.
- ^ "84. Morphometry of cave bear teeth and metapodials from the Risovača cave and the systematic position of the Upper Pleistocene cave bears from Serbia". Academia.edu. 17 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2017.
- ^ a b c d e f "U Risovačkoj pećini živeo neandertalac", Politika (Sırpça), 28 Eylül 2017, s. 22
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- SIRBİSTAN'DA MAĞARADA YAŞAYAN OMURGASIZLAR 14 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.