Mladeč mağaraları
Mladečské jeskyně | |
 Mağaranın içinden bir görüntü | |
  Mağaranın konumu | |
| Diğer adı | Almanca: Fürst Johann’s Höhle,[1] Çekçe: Bočkova díra[2] |
|---|---|
| Koordinatlar | 49°42′23″K 17°1′0″D / 49.70639°K 17.01667°D |
| Rakım | 343 m (1.125 ft)[2] |
| Tür | çok katlı karstik mağara sistemi[2] |
| Tarihçe | |
| Devir(ler) | Üst Paleolitik |
| Kültür(ler) | Orinyasiyen[3] |
| İlgili kişi(ler) | Cro-Magnon |
| Sit ayrıntıları | |
| Kazı tarihleri | 1881-1882, 1903-1922[3] |
| Arkeologlar | Josef Szombathy[3] |
| İşletme | Çek Cumhuriyeti Mağara İdaresi |
Mladečské Mağaraları (Çekçe: Mladečské jeskyně), Çek Cumhuriyeti'ndeki Mladeč belediyesinde yer alan bir mağara kompleksidir. Litovelské Pomoraví Korumalı Peyzaj Alanı içindeki Třesín Ulusal Doğa Anıtı içinde yer almaktadır.
Birçok mağaradan oluşan karmaşık ağ, Třesín'deki kalsit tepenin içinde yer almaktadır. Mağara içinde sarkıt, dikit ve sinterlerle görülebilir. Mağaranın öne çıkan özellikleri arasında "Doğa Tapınağı" ve "Bakire Mağarası" bulunmaktadır.[4]
Mağaralar[değiştir | kaynağı değiştir]
Mladeč Karstı'ndaki kalker adacıkları jeolojik olarak Bohem Masifi'nin (Konice - Mladeč Devoniyen) Orta Moravya bölümündeki Devoniyen kaya kuşaklarından birine aittir. Bu mağaralar, duvarlarının ve tavanlarının dikkat çekici özellikleri, sarkıt ve dikitleri ve çok sayıda blok mağaraları ile koridorlar, kubbeler ve yüksek bacalardan oluşan, ağırlıklı olarak yatay bir labirenti görünümündedir. Bazı dik koridorlar, mağara seviyesinin altına kadar uzanır ve biryer altı nehri mağaranın içinden akar. Ayrıca mağaralardaki arkeolojik buluntular da mağaranın bilinmesinde rol oynamıştır. Bazı arkeologlar mağaralarda elde edilen buluntuların dünya tarihini anlamada rol oynayacağını öne sürmektedir.[5]
Giriş kısmı hariç, mağaralar halka açık değildir. Mağaralar nisan-ekim ayları arasında ziyaret edilebilir.[6]
Arkeoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Mağaralar önemli bir arkeolojik sit alanıdır ve muhtemelen Avrupa'daki Cro-Magnon halkının en eski, en büyük ve en kuzeydeki yerleşim yerleridir (Cro-Magnonlar bu bölgede 31 bin yıl kadar önce yaşamıştır).[7]
Mladečské Mağaraları önemli bir paleontolojik ve arkeolojik yerleşim yeridir. Soyu tükenmiş Pleistosen omurgalılarının kemikleri, Erken Taş Devri insanlarına ait bir dizi iskelet ve bu insanların faaliyetlerini kanıtlayan çok sayıda nesne (taş aletler, şömineler) tespit edilmiştir.[4]
Kazılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Mağaraların varlığı 1826 gibi erken bir tarihte biliniyordu.[1]
Ana mağara, Mladečské Mağarası I, ilk olarak, mağaraya yaptığı ziyaretleri ve kazıları günlüğüne kaydeden Josef Szombathy tarafından kazılmıştır. Szombathy mağaradaki ilk kazıyı 7 Haziran 1881'de gerçekleştirmiştir. İlk kazı 12 Haziran'da sona erdi.[1] İlk insan fosili olan Mladeč 1 kafatası bu kazı sırasında keşfedildi.[8] Bu kazı sırasında keşfedilen diğer fosiller arasında Mladeč 2, Mladeč 3, Mladeč 7, Mladeč 12-20 ve Mladeč 27 bulunmaktadır.[8]
Szombathy'nin mağaradaki ikinci kazısı 13 Temmuz 1882'de başladı ve 18 Temmuz'da sona erdi. Daha sonra mağaraya tekrar dönen Szombathy 7-12 Ağustos 1882 tarihleri arasında mağarada yeniden kazılar gerçekleştirdi.[1] Mladeč 8, Mladeč 9 ve Mladeč 10 bu kazı sırasında keşfedildi.[8]
Szombathy, mağaranın bulunduğu arazinin sahibi olan Lihtenştayn Prensi Johann II'nin onuruna mağaraya Fürst Johann's Höhle adını verdi.[1] Mağara, Lihtenştayn Prensi'nin arazisinde yer alırken, kısmen yerel bir köylü olan A. Nevrlý'nin tarlalarında yer almaktaydı. Böylece A. Nevrlý'nin tarlalarında kalan kısımlar Nevrlý'ye devredildi.[8]
1902 yılında A. Nevrlý, Lihtenştayn tarafındaki girişi mağaradan ayırmak için bir duvar ördü ve mağaraya yeni bir giriş kazmaya başladı. Yerel bir öğretmen ve amatör arkeolog olan Jan Knies ile birlikte mağarayı kazmaya başladılar. Mladeč 39-41 ve Mladeč 88-91, Knies tarafından keşfedildi.[8]
22 Mart 1904'te, ikinci bir mağara olan Taş Ocağı Mağarası (Mladečské Mağarası II) ana mağaranın yakınında, taş ocağı işçileri tarafından keşfedildi ve daha sonra yok edildi.[9][10] İşçiler, muhtemelen Mladeč 5, Mladeč 6 ve Mladeč 46 olarak adlandırılacak olan üç insan kafatasını burada buldular.[1][8] İnsan fosillerinin keşfi, o zamanlar Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nda büyük bir haberdi ve bu nedenle büyük ilgi gördü.[10] Yakındaki Litovel belediye başkanı Jan Smyčka bölgeyi ziyaret etti.[8] Szombathy'nin, 25 Ağustos'ta bölgeyi yeniden ziyareti sırasında kendisine yeni fosil bulguları sunuldu.[10]
1911'de Litovel'deki Müze Topluluğu mağaraların mülkiyetini devraldı.[11] Szombathy'nin bölgeye bir sonraki ziyareti 1925'te gerçekleşti.[1] Aradan geçen yıllarda, Jan Smyčka'nın gözetimi altındaki Litovel'deki Müze Topluluğu,[8] arkeologların rehberliği olmadan Mladečské Mağaralarından büyük miktarda tortu çıkardı, bu sırada mağara hakkındaki birçok değerli potansiyel bilginin yok olmuş olabileceği öne sürülür.[1][11] Bu çalışma, mağaralara halkın erişebilmesi için gerçekleştirildi; çalışma sonucunda mağara ziyaretçileri için merdiven ve döşemeli zeminler inşa edildi.[1]
Son önemli fosil buluntuları 1922'de keşfedildi.[8]
Keşifler[değiştir | kaynağı değiştir]
Mladeč'teki keşiflerin çoğu, yetkisiz yağma ve kazılar, özel koleksiyonlar için kaçırılmalar ve II. Dünya Savaşı'nın sonunda Almanlar tarafından ateşe verilen Mikulov Kalesi'nde saklanan eserlerin büyük tahribata uğraması nedeniyle zamanla kayboldu veya yok edildi.[9] İronik bir şekilde, Moravské Zemské Müzesi'ne Mladeč'ten gelen geniş bir fosil eser koleksiyonunu içeren antropolojik koleksiyon, savaş sırasında koruma amacıyla Mikulov Kalesi'ne taşınmıştı. Mikulov Kalesi'nde saklanan Mladeč'e ait 60 insan fosilinden yangından sonra sadece 5'i kurtarılabildi.[8]
Mladeč'te osteolojik ve litik eserler keşfedildi.[11] 40 kemik parçası ve birkaç taş eser keşfedildi.[9]
Mladeč tipi kemik uçları[değiştir | kaynağı değiştir]
Mladeč'teki kemik uçları, Orinyasiyen bağlamında diğer Orta Avrupa alanlarında da bulunmuştu.[11][12] Mladeč'teki kemik uçlarından hiçbiri bölünmüş bir tabana sahip değildi, aksine, büyük bir tabana sahipti.[11] Bu buluntulara Mladeč tipi kemik uçlarıdenilmektedir.[11][13] Mladeč tipi kemik uçları, günümüzden 40.000 yıldan sonra Orinyasiyen'de ortaya çıkmaktadır.[14]
Diğer buluntular[değiştir | kaynağı değiştir]
Mağaralarda 22 delikli memeli dişi keşfedildi; bu dişler muhtemelen kolye olarak kullanılmıştı. Pandantif olarak kullanılan delikli hayvan dişleri Orinyasiyen yerleşimlerinde sıklıkla bulunur.[11] Mladeč'in delikli dişleri kurtlardan, ayılardan ve nadiren de olsa kunduzlar ve geyiklerden elde edilmişti.[9]
Mladeč'e ait sınırlı litik eserlerden yalnızca birinin Orinyasiyen olduğu açıkça söylenebilir.[11] Szombathy tarafından 1882'de kömürleşmiş ip kalıntıları da keşfedildi. 1981'de arkeologlar Mladeč'teki bazı duvarlarda koyu sarı renkli izler keşfettiler.[11]
Bugün, Mladeč'ten ortaya çıkarılan fosil eserler birkaç farklı müzede sergilenmektedir. Szombathy'nin koleksiyonu Viyana Doğa Tarihi Müzesi'nde, Jan Knies'in koleksiyonu ise Moravské Zemské Müzesi'nde saklanmaktadır.[9]
Fauna[değiştir | kaynağı değiştir]
Mladeč'te keşfedilen fosil topluluğundan geriye büyük memelilere ait 632 kemik kaldı. Mladeč'teki büyük memeli kalıntıları öncelikle sığırlardan (özellikle bozkır bizonlarından, geri kalanların bir kısmı yaban öküzlerinden), ayılardan (öncelikle Ursus deningeri, geri kalanların bir kısmı Ursus spelaeus'tan), ren geyiği, atlar ve kurtlardan elde edilen kemiklerden oluşmaktaydı.[9]
İnsan fosilleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Mladeč'te 100'den fazla insan fosili parçası keşfedildi.[9]
Araştırmacılar, DNA analizi amacıyla Mladeč insan fosillerinden kullanılabilir DNA elde edemediler.[15] Bununla birlikte, on iki Mladeč örneğinden ikisi, Mladeč 2 ve Mladeč 25c, Neandertal mtDNA dizileri içermeyen sınırlı miktarda mtDNA örneğine sahipti.[16]
Tarihlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]
Mladeč'teki insan fosillerinin doğrudan AMS tarihlemesi Mladeč 1 için yaklaşık 31.190 BP, Mladeč 2 için 31.320 BP, Mladeč 8 için 30.680 BP ve Mladeč 25c için 26.330 BP civarında kalibre edilmemiş tarihlerini vermiştir.[17]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i "Chapter 1: Szombathy's excavations in the Mladecˇ Cave and the first presentations of the results". Early Modern Humans at the Moravian Gate: The Mladecˇ Caves and their Remains. Springer-Verlag. 2006. ISBN 978-3-211-23588-1.
- ^ a b c Svoboda, J. A. (2006). "Chapter 3: The structure of the cave, stratigraphy, and depositional context". Teschler-Nicola, Maria (Ed.). Early Modern Humans at the Moravian Gate: The Mladecˇ Caves and their Remains. Springer-Verlag. ISBN 978-3-211-23588-1.
- ^ a b c Cartmill, Matt; Smith, Fred H. (2009). The Human Lineage. John Wiley & Sons. ISBN 9780471214915.
- ^ a b "Cave Administration of the Czech Republic". caves.cz. 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "jeskynecr.cz" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Správa jeskyní České republiky". caves.cz. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022.
- ^ "Obec Mlade". mladec.cz. 30 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022.
- ^ "Mladečské jeskyně". olomouc.eu. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022.
- ^ a b c d e f g h i j "Chapter 9: Aurignacian male crania, jaws and teeth from the Mladecˇ Caves, Moravia, Czech Republic". Early Modern Humans at the Moravian Gate: The Mladecˇ Caves and their Remains. Springer-Verlag. 2006. ISBN 978-3-211-23588-1.
- ^ a b c d e f g "Chapter 6: Large mammal remains from the Mladecˇ Caves and their contribution to site formation processes". Early Modern Humans at the Moravian Gate: The Mladecˇ Caves and their Remains. Springer-Verlag. 2006. ISBN 978-3-211-23588-1.
- ^ a b c JELÍNEK (2005). "EVOLUTIONARY SIGNIFICANCE OF THE QUARRY CAVE SPECIMENS FROM MLADEČ". Anthropologie. XLIII (2-3): 215-228.
- ^ a b c d e f g h i "Chapter 4: The Upper Paleolithic finds from the Mladecˇ Cave". Early Modern Humans at the Moravian Gate: The Mladecˇ Caves and their Remains. Springer-Verlag. 2006. ISBN 978-3-211-23588-1.
- ^ Hublin (2014). "The modern human colonization of western Eurasia: when and where?". Quaternary Science Reviews. doi:10.1016/j.quascirev.2014.08.011.
- ^ "Continuities, Discontinuities, and Interactions in Early Upper Paleolithic Technologies A View from the Middle Danube". The Early Upper Paleolithic beyond Western Europe. University of California Press. 2004.
- ^ "Origins of the European Upper Paleolithic, Seen from Crimea Simple Myth or Complex Reality?". The Early Upper Paleolithic beyond Western Europe. University of California Press. 2004.
- ^ "Chapter 5: Taphonomic aspects of the human remains from the Mladecˇ Caves". Early Modern Humans at the Moravian Gate: The Mladecˇ Caves and their Remains. Springer-Verlag. 2006. ISBN 978-3-211-23588-1.
- ^ "Chapter 17: No evidence of Neandertal mtDNA contribution to early modern humans". Early Modern Humans at the Moravian Gate: The Mladecˇ Caves and their Remains. Springer-Verlag. 2006. ISBN 978-3-211-23588-1.
- ^ "Chapter 7: 14C dating of early Upper Palaeolithic human and faunal remains from Mladecˇ". Early Modern Humans at the Moravian Gate: The Mladecˇ Caves and their Remains. Springer-Verlag. 2006. ISBN 978-3-211-23588-1.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Mladečské Mağaraları resmi web sitesi 2 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Çek Cumhuriyeti Mağara İdaresi
- Mladečské Mağaraları 11 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Mladeč belediyesi
