Vela Spila
 Vera Spila Mağarası | |
  Hırvatistan haritasındaki konumu. | |
| Konum | Korčula Adası |
|---|---|
| Bölge | Hırvatistan |
| Koordinatlar | 42°58′11″K 16°43′06″D / 42.96972°K 16.71833°D |
| Tarihçe | |
| Devir(ler) | Mezolitik, Neolitik |
| Sit ayrıntıları | |
| Kazı tarihleri | 1951; 1974-1995; 1996-2006; |
| Arkeologlar | Marinko Gjivoje |
Vela Spila mağarası (Hırvatça: Vela Spila, "Büyük Mağara"), Hırvatistan'da, Korčula adasındaki Vela Luka kasabasının yukarısında, Pinski Rat tepesinde, yaklaşık 130 metre (430 ft) yükseklikte yer alan bir mağaradır. Mağara, 40 m (130 ft) uzunluğunda, 17 m (56 ft) yüksekliğinde ve yaklaşık 40 m (130 ft) genişliğinde eliptik şekilli bir mağaradan oluşmaktadır. Mağaranın çatısında, Almanya'daki Brillenhöhle'ye benzer şekilde, henüz belirlenemeyen bir zamanda çökmenin neden olduğu iki açıklık bulunmaktadır.
Mağarayı modern literatürde ilk tanımlayan kişi Nikola Ostoic'tir. 1856'da "Compendio Storico Dell Isola Di Curzola"yı yazdı. Yerel bir tarihçi, müze komiseri ve antik eser koleksiyoncusu olarak 1835'te mağarayı ziyaret etti.[1] Mağaradan, 15. yüzyılda Korčula Statüsü'nde bahsedilmiştir.[2]
Bilimsel araştırmalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Mağaranın bilimsel araştırmaları 1940'ların sonlarında başladı. Marinko Gjivoj[3] kazı alanında 1949'da işe başladı. 1951 yılında Marinko Gjivoje, Boris Ilakovac ve Vinko Foretic tarafından deneme kazılarına başlandı ve elde edilen sonuçların ardından kazıların devam etmesine izin verildi. Elde edilen bulgulara dayanarak, Grga Novak, mağaraların Hvar adasıyla bağlantılarını doğrulamak için daha fazla kazı yapmaya karar verdi. Keşifler Eylül 1951'de gerçekleştirildi. Ön sonuçlar Yugoslav Akademisi Annals'ta yayınladı.[4]
1974'ten bu yana, başlangıçta Grga Novak ve 1978'den beri Bozidar Cecuk tarafından yönetilen saha çalışmaları neredeyse her yıl gerçekleştirilmiştir. Franko Oreb kazı ekibinin daimi üyesidir ve Dinko Radic kazıya 1986 yılında katılmıştır.
Mağarada Geç Mezolitik'ten Neolitik'e kadar kesintisiz bir tortul dizisi ortaya çıkarılmıştır. Radyokarbon tarihli buluntular, MÖ 20.000 yıllarına ait avlanma ve deniz kaynaklarının toplanması amacıyla mevsimlik insan davranışı varlığını ortaya koymuştur. 1986 ve 1998 yılları arasında daha genç Mezolitik tabakalarda üç çocuk gömüsü keşfedilmiştir. Diğer bulgular MÖ 13.500 ile 12.600 arasına tarihlenmektedir.[5]
Eneolitik katmanlar, Hvar Kültürüne atfedilen mağaranın kalıcı olmayan insan yerleşimini açıklar. Bu dönemi hemen Tunç Çağı'nın kompakt bir tabakası izler.
Arkeolojik buluntular Vela Luka'daki Kültür Merkezi'nde [6] sergilenmektedir.[7] 2009'da National Geographic (Hrvatska) Vela Spila hakkında bir makale yayınladı.[8]
1986 yılında, iki yetişkin kalıntısı bulundu. Bilimsel araştırmalar, kalıntılara ait vücutları geç Neolitik dönemlere tarihlendirdi. Vela Luka'nın yerel kasaba halkı onlara Büyükanne ve Büyükbaba anlamına gelen Baba i Dida adını verdi.
Erken seramik sanatı[değiştir | kaynağı değiştir]
2001 ve 2006 yılları arasında yapılan diğer kazılarda, yaklaşık 17.500 ila 15.000 yıl öncesine, Geç Üst Paleolitik döneme tarihlenen 36 seramik eser ortaya çıkarıldı. Bu buluntular, Güneydoğu Avrupa'da Üst Paleolitik döneme tarihlenen seramik figüratif sanat eserlerine dair tek örneklerdir.[2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Vela Spila - balkan cave archaeology". Balkancavearchaeology.weebly.com. 31 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2017.
- ^ a b "First Epigravettian Ceramic Figurines from Europe (Vela Spila, Croatia)", PLOS ONE, 7 (7), Public Library of Science, July 2012, ss. e41437, doi:10.1371/journal.pone.0041437, PMC 3404104 $2, PMID 22848495
- ^ "Marinko Gjivoje-Archaeologist (twentieth century)". 20 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022.
- ^ Yugoslav Academy-Arheoloska Istrazivanja na otocima Korčula i Hvar u 1951. i 1952., Ljetopis JAZU, 59, Zagreb 1954
- ^ "Faculty of Philosophy-University of Zagreb". 20 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022.
- ^ "Museums in Croatia". 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2015.
- ^ "Croatia, 4th: Tread Your Own Path By Jane Foster". 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022.
- ^ "National Geographic Hrvatska". 15 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- www.velaspila.hr
- Arkeologlar Paleolitik seramik sanatını ortaya çıkardı 29 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Avrupa'dan İlk Epigravettian Seramik Figürinler (Vela Spila, Hırvatistan) 19 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
