Doğu Asya

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Doğu Asya
Çince: 东亚/東亞
Japonca: 東アジア
Korece :동아시아
Moğolca: Дорнод Ази
Asya'nın parçası
Devletler
Bağımlılıklar
Büyük şehirler
Yüzölçümü
 • Toplam11839074 km²
Nüfus
 • Toplam1.641.908.531
Zaman dilimi
Dil ve dil aileleri
  GSYH(Nominal)US$20.8 trilyon
(2018 est.)[1]
Doğu Asya'nın konumu

Doğu Asya, Asya kıtasının doğu bölgesidir. Çin, Tayvan, Japonya, Kore (Kuzey Kore ve Güney Kore), Uzak Doğu Rusya ve Moğolistan ülkelerini kapsar.

1,5 milyar kişi nüfusu ile toplam dünya nüfusunun dörtte biri Doğu Asya'da yaşamaktadır ve ortalama nüfus yoğunluğu km2 başına 131 kişi olması nedeniyle bölgenin nüfus yoğunluğu, dünyanın ortalama nüfus yoğunluğundan üç kat daha büyük.

Bölgenin başkentleri Pekin (Çin), Taipei (Tayvan), Tokyo (Japonya), Pyongyang (K. Kore), Seul (G. Kore), Habarovsk (Uzak Doğu Rusya bölgesi) ve Ulan Batur (Moğolistan). Pekin, Seul ve Tokyo dışında Doğu Asya bölgesinin en büyük şehirleri Osaka, Şanghay, Guangzhou, Shenzhen ve Nagoya şehirleridir.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Gümrük bölgesi GSYİH nominal

milyar ABD doları (2017)

Kişi başına GSYH nominal

USD (2017)[2]

GSYİH PPP

milyar ABD doları (2017)[2]

Kişi başına GSYH PPP

USD (2017)[2]

 Çin 12,014.610 8,643.107 23,159.107 16,660.269
 Hong Kong[3] 341.659 46,109.124 454.912 61,393.316
 Makao[4] 49.802 77,451.287 71.778 111,629.024
 Japonya 4,872.135 38,439.517 5,428.813 42,831.523
 Kuzey Kore N/A N/A N/A N/A
 Güney Kore 1,538.030 29,891.255 2,029.032 39,433.779
 Moğolistan 11.135 3,639.894 39.704 12,978.557
 Tayvan 579.302 24,576.665 1,185.480 50,293.541

Bölgesel veri[değiştir | kaynağı değiştir]

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Bayrak Yaygın isim Resmi isim ISO 3166 Ülke Kodu[5]
Türkçe Yerel dildeki ismi Türkçe Yerel dildeki ismi ISO Kısa ismi Alpha-2 Kodu Alpha-3 Kodu Sayısal
Çin Çince中国 Çin Halk Cumhuriyeti Çince中华人民共和国 Çin CN CHN 156
Hong Kong Çince香港 Hong Kong Çin Halk Cumhuriyeti Özel İdari Bölgesi Çince中華人民共和國香港特別行政區 Hong Kong HK HKG 344
Makao Çince澳門 Makao Çin Halk Cumhuriyeti Özel İdari Bölgesi Çince中華人民共和國澳門特別行政區 Makao MO MAC 446
Japonya Japonca日本 Japonya Japonca日本国 Japonya JP JPN 392
Moğolistan MoğolcaМонгол улс / ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ
Moğolistan MoğolcaМонгол Улсᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ
Moğolistan MG MNG 496
Kuzey Kore Korece조선 Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti Korece조선민주주의인민공화국 (朝鮮民主主義人民共和國) Kore (Demokratik Halk Cumhuriyeti) KP PRK 408
Güney Kore Korece한국 Kore Cumhuriyeti Korece대한민국 (大韓民國) Kore (Cumhuriyeti) KR KOR 410
Tayvan[6] Tayvan Çincesi臺灣 / 台灣 Çin Cumhuriyeti Tayvan Çincesi中華民國 Tayvan (Çin eyaleti)[5] TW TWN 158

Demografik[değiştir | kaynağı değiştir]

Devlet/Eyalet Alan km2 Nüfus

(2016)

Km2 başına

nüfus yoğunluğu

İGE[7] Başkent
 Çin 9,640,011[note 1] 1,403,500,365 138 0.752 Beijing
 Hong Kong 1,104 7,302,843 6,390 0.933 Beijing
 Makao 30 612,167 18,662 0.909 Beijing
 Japonya 377,930 127,748,513 337 0.909 Tokyo
 Kuzey Kore 120,538 25,368,620 198 0.733 Pyongyang[8]
 Güney Kore 100,210 50,791,919 500 0.903 Seul
 Moğolistan 1,564,100 3,027,398 2 0.741 Ulaan Batur
 Tayvan 36,188 23,556,706 639 0.885 Taipei[9]

Etnik gruplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Etnik köken Yerel ad Nüfus Dil(ler) Yazma sistem(leri) Büyük nüfuslu

eyaletler/bölgeler*

Fiziksel görünüş
Han/Çinliler Geleneksel Çince漢族 veya Basitleştirilmiş Çince汉族 1,260,000,000[10] Çince, Mandarin, Kantonca, Wu, Hokkien, Hakka, Gan, Xiang vb. Basitleştirilmiş Çin yazısı, Geleneksel Çin yazısı Çin (Hong Kong Makao) Tayvan Japonya Güney Kore
Yamato/Japonlar Japonca大和民族 125,117,000[11] Japonca Han karakterleri (Kanji), Katakana, Hiragana Japonya
Koreliler Korece조선족 (朝鮮族) Korece한민족 (韓民族) 79,432,225[kaynak belirtilmeli] Korece Hangul, Han karakterleri (Hanja) Güney Kore Kuzey Kore Çin Japonya
Bai Çince白族 1,858,063 Bai, Güneydoğu Mandarin Basitleştirilmiş Çin yazısı, Latin alfabesi Çin
Hui Çince回族 10,586,087[kaynak belirtilmeli] Kuzeydoğu Mandarin, diğer Çin Lehçeleri, Huihui dili vb. Basitleştirilmiş Çin yazısı[note 2] Çin
Moğollar Монголчууд/ᠮᠣᠩᠭᠣᠯᠴᠤᠳ Монгол/ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ 8,942,528 Moğolca Moğol alfabesi, Kiril alfabesi Çin Moğolistan
Zhuanglar Basitleştirilmiş Çince壮族/Zhuangca: Bouxcuengh 18,000,000 Zhuangca, Güneybatı Mandarin vb. Basitleştirilmiş Çin yazısı, Latin alfabesi Çin
Uygurlar ئۇيغۇر 15,000,000+[12] Uygurca Arap alfabesi (Uygur Arap Yazısı), Kiril alfabesi Çin[note 3]
Mançular Basitleştirilmiş Çince满族/Mançuca: ᠮᠠᠨᠵᡠ 10,422,873[kaynak belirtilmeli] Kuzeydoğu Mandarin, Mançuca (tehlikede) vb. Basitleştirilmiş Çin yazısı, Moğol alfabesi Çin
Hmong/Miao Ghaob Xongb/Hmub/Mongb 9,426,007[kaynak belirtilmeli] Hmong, Güneybatı Mandarin Latin alfabesi, Basitleştirilmiş Çin yazısı Çin
Tibetliler བོད་པ་ 6,500,000 Tibetçe, Rgyal Rong, Rgu vb. Tibet alfabesi Çin
Yi Siçuan Yiꆈꌠ/Çince彝族 8,714,393 Çeşitli Loloish, Güneybatı Mandarin Yi alfabesi, Basitleştirilmiş Çin yazısı Çin
Tujia Çince土家族 8,353,912 Tujia dili Basitleştirilmiş Çin yazısı Çin
Kam Gaeml 2,879,974 Gaeml Basitleştirilmiş Çin yazısı, Latin alfabesi Çin
Tu Çince土族/Monguor 289,565 Tu, Kuzeybatı Mandarin Basitleştirilmiş Çin yazısı Çin
Daur Basitleştirilmiş Çince达斡尔族/ᠳᠠᠭᠤᠷ 131,992 Daur, Kuzeydoğu Mandarin Mongol script, Basitleştirilmiş Çin yazısı Çin Moğolistan
Tayvan Aborjinleri Pangcah, etc. 533,600 Avustronezya dilleri (Amis, Yami) vb. Latin alfabesi, Geleneksel Çin yazısı ÇinTayvan
Ryukyulular Japonca琉球民族Japonca(沖縄人) 1,900,000 Japonca, Ryukyuca Han karakterleri (Kanji), Katakana, Hiragana Japonya Tayvan
Ainular Japoncaアイヌ 200,000 Japonca, Ainuca[13] Han karakterleri (Kanji), Katakana, Hiragana Japonya

Şehirler ve kasabalar[değiştir | kaynağı değiştir]


Dipnot[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ ÇHC'nin hükûmet kontrolü altındaki tüm bölgeleri ("Güney Tibet" ve tartışmalı adalar hariç) içerir.
  2. ^ Hui halkı ayrıca dini alanda Arap alfabesini kullanır; ayrıca bakınız: Xiao'erjing.
  3. ^ Moğolistan ayrıca Khotons .

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Report for Selected Countries and Subjects". 12 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  2. ^ a b c "World Economic Outlook Database, April 2018". IMF. 1 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  3. ^ IMF listesinde "Hong Kong SAR" (Hong Kong Özel İdari Bölgesi) olarak geçer.
  4. ^ IMF listesinde "Macao SAR" (Makao Özel İdari Bölgesi) olarak geçer.
  5. ^ a b "Country codes". iso.org. 10 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  6. ^ 1949'dan 1971'e kadar ÇC "Çin" veya "Milliyetçi Çin" olarak anıldı.
  7. ^ "Human Development Reports". www.hdr.undp.org (İngilizce). 4 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2018. 
  8. ^ Seul, Kuzey Kore'nin 1948'den 1972'ye dek jüri başkentiydi.
  9. ^ Taipei, ÇC’nin hükûmet yönetmeliğidir. Anayasal olarak, ÇC için atanmış hiçbir resmi sermaye bulunmamaktadır.
  10. ^ CIA Factbook 25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: "Han Chinese 91.6%" out of a reported population of 1,379 billion (July 2017 est.)
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya" 人口推計 – 平成 28年 12月 報 (PDF). 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  12. ^ "新疆维吾尔自治区统计局". www.xjtj.gov.cn. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  13. ^ Gordon, Raymond G. Jr., (Ed.) (2005). Ethnologue: Languages of the World (15. bas.). Dallas: SIL International. ISBN 978-1-55671-159-6. OCLC 224749653. 

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta East Asia ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur