Ayşe Hafsa Sultan: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
(Tüm bekleyen değişiklikleri göster)
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
numaralama hatası düzeltik
32. satır: 32. satır:
== Vefatı ve Eserleri ==
== Vefatı ve Eserleri ==
19 Mart 1534 tarihinde oğlunun saltanatı sırasında muhtemelen kalbe bağlı sorunlardan elli beş ya da elli altı yaşlarında öldü. [[İstanbul]]'daki [[Yavuz Sultan Selim]] Camii'ndeki türbeye gömüldü. Yanında kızı [[Şah Sultan]] da medfundur.<ref>http://haber.stargazete.com/yasam/sah-sultanin-mezari-400-yil-sonra-bulundu/haber-739328</ref>
19 Mart 1534 tarihinde oğlunun saltanatı sırasında muhtemelen kalbe bağlı sorunlardan elli beş ya da elli altı yaşlarında öldü. [[İstanbul]]'daki [[Yavuz Sultan Selim]] Camii'ndeki türbeye gömüldü. Yanında kızı [[Şah Sultan]] da medfundur.<ref>http://haber.stargazete.com/yasam/sah-sultanin-mezari-400-yil-sonra-bulundu/haber-739328</ref>
⚫
[[Dosya:AyseHafsaSultanHospice&MentalHospital 16thcentury ManisaTurkey.jpg|thumb|300px|[[Manisa]]'da Ayşe Hafsa Sultan tarafından inşa ettirilmiş [[külliye]]nin bir parçası olan ve özellikle [[psikiyatri]]k tedavide ün salmış [[Darüşşifa]].]]

Manisa'da 1522 yılında tamamlanan bimaristanı ile ünlü [[külliye]]sinin yanı sıra, gelirlerini bu külliyeye vakfettiği [[Urla]]'da bir mescid yaptırdı. [[Marmaris]]'teki Osmanlı kervansarayı da, kitabesi 1545 tarihini taşımakla birlikte, Hafsa Sultan'ın ismi ile anılmaktadır <ref>Kervansarayın, Kanuni Sultan Süleyman'ın 1522 [[Rodos'un Fethi|Rodos Seferi]] sürecinde, [[Marmaris]] Kalesi ile eşzamanlı olarak inşa edildiğini belirten kaynaklar da mevcuttur.</ref>.
Manisa'da 1522 yılında tamamlanan bimaristanı ile ünlü [[külliye]]sinin yanı sıra, gelirlerini bu külliyeye vakfettiği [[Urla]]'da bir mescid yaptırdı. [[Marmaris]]'teki Osmanlı kervansarayı da, kitabesi 1545 tarihini taşımakla birlikte, Hafsa Sultan'ın ismi ile anılmaktadır <ref>Kervansarayın, Kanuni Sultan Süleyman'ın 1522 [[Rodos'un Fethi|Rodos Seferi]] sürecinde, [[Marmaris]] Kalesi ile eşzamanlı olarak inşa edildiğini belirten kaynaklar da mevcuttur.</ref>.


== Ayşe Hafsa Sultan'ın kökeni ==
== Ayşe Hafsa Sultan'ın kökeni ==
⚫
[[Dosya:AyseHafsaSultanHospice&MentalHospital 16thcentury ManisaTurkey.jpg|thumb|300px|[[Manisa]]'da Ayşe Hafsa Sultan tarafından inşa ettirilmiş [[külliye]]nin bir parçası olan ve özellikle [[psikiyatri]]k tedavide ün salmış [[Darüşşifa]].]]
Ayşe Hafsa Sultan'ın kökeni hakkında çeşitli kaynaklarda iki değişik görüş yer almaktadır:
Ayşe Hafsa Sultan'ın kökeni hakkında çeşitli kaynaklarda iki değişik görüş yer almaktadır:
#Bunlardan birincisine göre ''Ayşe Hafsa Sultan,'' "Abd'ûl-Muin" adında birinin kızıdır.<ref name="Hâfize"/> Diğer bir görüşe göre ise, Ayşe Hafsa Sultan [[Kırım]] hanı [[Mengli Giray]]'ın kızıdır.<ref>[http://www.yenicaggazetesi.com.tr/newsdetail.asp?NewsID=1642 Prof. İlber Ortaylı'nın Ceviz Kabuğu programında padişah anneleriyle ilgili sözleri hakkında bir yazı]</ref>
#Bunlardan birincisine göre ''Ayşe Hafsa Sultan,'' "Abd'ûl-Muin" adında birinin kızıdır.<ref name="Hâfize"/> Diğer bir görüşe göre ise, Ayşe Hafsa Sultan [[Kırım]] hanı [[Mengli Giray]]'ın kızıdır.<ref>[http://www.yenicaggazetesi.com.tr/newsdetail.asp?NewsID=1642 Prof. İlber Ortaylı'nın Ceviz Kabuğu programında padişah anneleriyle ilgili sözleri hakkında bir yazı]</ref>

#Gerçekten de [[Yavuz Sultan Selim]]'in eşlerinden birisinin [[Mengli Giray]]'ın kızı, [[Beyhan Sultan]], Hâfize Sultan ile [[Şah Sultan|Devlet-Şah ''(Yenişah)'' Sultan]]’ın annesi olan [[II. Ayşe Hâtûn]]<ref name="Hâfize"/> olduğu kesin olarak bilinmektedir. Ancak kesin olmayan diğer bir görüşe göre ise [[Kanuni Sultan Süleyman]]'ın öz annesi olan ''Ayşe Hafsa Sultan,'' [[Yavuz Sultan Selim]]'in [[Avrupa]] kökenli ikinci eşindir<ref>[http://www.kirimdernegi.org/istanbul/bahcesaray/pdf/Bahcesaray-35.pdf Bahçesaray Dergisi 35. sayı, Eylül-Ekim 2005, Kırım Derneği, İstanbul]</ref><ref>[http://www.osmanli.org.tr/yazi.php?bolum=5&id=218 Yavuz Sultan Selim'in eşleri, Osmanlı Araştırmaları Vakfı web sitesinden]</ref>.
#Gerçekten de [[Yavuz Sultan Selim]]'in eşlerinden birisinin [[Mengli Giray]]'ın kızı, [[Beyhan Sultan]], Hâfize Sultan ile [[Şah Sultan|Devlet-Şah ''(Yenişah)'' Sultan]]’ın annesi olan [[II. Ayşe Hâtûn]]<ref name="Hâfize"/> olduğu kesin olarak bilinmektedir. Ancak kesin olmayan diğer bir görüşe göre ise [[Kanuni Sultan Süleyman]]'ın öz annesi olan ''Ayşe Hafsa Sultan,'' [[Yavuz Sultan Selim]]'in [[Avrupa]] kökenli ikinci eşindir<ref>[http://www.kirimdernegi.org/istanbul/bahcesaray/pdf/Bahcesaray-35.pdf Bahçesaray Dergisi 35. sayı, Eylül-Ekim 2005, Kırım Derneği, İstanbul]</ref><ref>[http://www.osmanli.org.tr/yazi.php?bolum=5&id=218 Yavuz Sultan Selim'in eşleri, Osmanlı Araştırmaları Vakfı web sitesinden]</ref>.


Sayfanın 02.52, 23 Nisan 2016 tarihindeki hâli

Bu madde I. Süleyman'ın annesi hakkındadır. I. Süleyman'ın manevi annesi için II. Ayşe Hâtûn sayfasına bakınız.
Başlığın diğer anlamları için Ayşe Hatun sayfasına bakınız.
Ayşe Hafsa Valide Sultan
Valide Sultan
Hüküm süresi30 Eylül 1520 - 19 Mart 1534
Önce gelen-
Sonra gelenNurbanu Sultan
Eş(ler)iYavuz Sultan Selim
Çocuk(lar)ıI. Süleyman
Hatice Sultan
Fatma Sultan
Hafsa Sultan
HanedanOsmanlı Hanedanı
BabasıMengli Giray

Ayşe Hafsa Valide Sultan (Osmanlı Türkçesi: عایشه حفصه سلطان; d. 1479 - ö. 19 Mart 1534[1]), Osmanlı Padişahı I. Selim'in eşi, Kırım hanı Mengli Giray'ın kızı;[2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13] Kanuni Sultan Süleyman, annesi[14] ve Valide Sultan.

Kimliği

Ayşe Hafsa Sultan şimdiki Ukrayna sınırları içindeki Kırım Hanlığı'nda, 1479 kışına denk gelen bir zamanda dünyaya geldi. Babası Kırım Hanı olan I. Mengli Giray Han'dır.[3]

Osmanlı Sarayına Girişi

14 yaşında babası ve Osmanlı padişahı Sultan Bayezid Han'ın uygun gördükleri bir şekilde Şehzade Selim ile evlendirildi. Kerç şehrinden yola çıkan kadırga ile Trabzon'a gelin olarak inmiştir. Sultan Selim'in şehzadelik döneminde Trabzon'da, oğlu Şehzade Süleyman'ın sancak beyliklerinde de Kefe ve Manisa'da bulundu.[15]

Valide Sultanlık Dönemi

Oğlunun tahta geçişiyle Hafsa Sultan da İstanbul'a geldi. Annesini çok seven, sayan ve hürmet eden Süleyman Han tarafında tarihte ilk defa kendisine Valide Sultan makamı uygun görüldü. Oğlu üzerinde yoğun etkisi görülen Valide Sultan'ın baskın bir rol oynadığı bilinmektedir. Fakat bu etkisini hiçbir zaman kötüye kullanmamıştır.

Hayatının sonuna kadar Hürrem Sultan'ın ilerleyişi önünde set kurmuş ve ve haremdeki dengeleri iyi tutmuştur.[16] Bu yüzden denilebilir ki iyiliği ile etkili Valide Sultan yaşadığı sürece Hürrem Sultan'ın da yükselmesine bir imkan olmamaktadır.

Ayşe Hafsa Valide Sultan'ın günümüze ulaşan birçok mektubu da vardır.[17]

Vefatı ve Eserleri

19 Mart 1534 tarihinde oğlunun saltanatı sırasında muhtemelen kalbe bağlı sorunlardan elli beş ya da elli altı yaşlarında öldü. İstanbul'daki Yavuz Sultan Selim Camii'ndeki türbeye gömüldü. Yanında kızı Şah Sultan da medfundur.[18]

Manisa'da Ayşe Hafsa Sultan tarafından inşa ettirilmiş külliyenin bir parçası olan ve özellikle psikiyatrik tedavide ün salmış Darüşşifa.

Manisa'da 1522 yılında tamamlanan bimaristanı ile ünlü külliyesinin yanı sıra, gelirlerini bu külliyeye vakfettiği Urla'da bir mescid yaptırdı. Marmaris'teki Osmanlı kervansarayı da, kitabesi 1545 tarihini taşımakla birlikte, Hafsa Sultan'ın ismi ile anılmaktadır [19].

Ayşe Hafsa Sultan'ın kökeni

Ayşe Hafsa Sultan'ın kökeni hakkında çeşitli kaynaklarda iki değişik görüş yer almaktadır:

  1. Bunlardan birincisine göre Ayşe Hafsa Sultan, "Abd'ûl-Muin" adında birinin kızıdır.[14] Diğer bir görüşe göre ise, Ayşe Hafsa Sultan Kırım hanı Mengli Giray'ın kızıdır.[20]
  2. Gerçekten de Yavuz Sultan Selim'in eşlerinden birisinin Mengli Giray'ın kızı, Beyhan Sultan, Hâfize Sultan ile Devlet-Şah (Yenişah) Sultan’ın annesi olan II. Ayşe Hâtûn[14] olduğu kesin olarak bilinmektedir. Ancak kesin olmayan diğer bir görüşe göre ise Kanuni Sultan Süleyman'ın öz annesi olan Ayşe Hafsa Sultan, Yavuz Sultan Selim'in Avrupa kökenli ikinci eşindir[21][22].

Diğer taraftan da Ayşe Hafsa Sultan, kendisinden yüz yıl kadar önce yaşamış olan Aydınoğlu Beyliği'nin son beyi Aydınoğlu İsa Bey'in kızı ve Yıldırım Beyazıd'ın eşi olan Hafsa Hatun ile karıştırılmamalıdır. Edirne'nin Havsa kasabasının ismini Hafsa Hatun'un orada yaşamış olmasından dolayı ondan aldığı söylenir. Ama aslında adını yakınlardaki Has Köyünde büyük bir külliye yaptıran Fatih Sultan Mehmet'in sadrazamlarından Mahmud Paşa'ya izâfeten "Havass’ı Mahmud Paşa"dan (i.e. Mahmud Paşa Has'ları) almıştır[23].

Ayşe Hafsa Sultan'nın türbesi Fatih'te Yavuz Selim Camii'ndedir.

Çocukları

  1. I. Süleyman
  2. Hatice Sultan
  3. Fatma Sultan
  4. Hafsa Sultan.[14]
  5. Beyhan Sultan[24]
  6. Şah Sultan[24]

Popüler kültürdeki yeri

2003 yapımlı Hürrem Sultan dizisinde Ayşe Hafsa "Valide Sultan"ı Deniz Türkali canlandırırken, Muhteşem Yüzyıl dizisinde ise Nebahat Çehre tarafından canlandırılmıştır.

Kaynakça

  1. ^ E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936 By Martijn Theodoor Houtsma
  2. ^ Wander Stories (30 Dec 2013). Istanbul Tour Guide Top 10: a travel guide and tour as with the best local guide. WanderStories. ISBN 978-9-949-51624-7. Hafsa Sultan was most likely the daughter of Mengli Giray 
  3. ^ a b Reşat Kasaba (1 Dec 2009). A moveable empire: Ottoman nomads, migrants, and refugees. University of Washington Press. s. 44. ISBN 978-0-295-80149-0. Hafsa Sultan, the daughter of the Crimean ruler Mengli Giray Khan. 
  4. ^ Peter G. Bietenholz, Thomas Brian Deutscher (2003). Contemporaries of Erasmus: A Biographical Register of the Renaissance and Reformation, Volumes 1-3. University of Toronto Press. s. 298. ISBN 978-0-802-08577-1. Suleiman i (Solymannus), known in the West as Suleiman the Magnificent, was the son of *Selim i and Hafsa Sultan, the daughter of Mengli Giray 
  5. ^ Brian Glyn Williams (1 Jan 2001). The Crimean Tatars: The Diaspora Experience and the Forging of a Nation. BRILL. s. 56. ISBN 978-9-004-12122-5. Selim I (who married Mengli Giray Khan's daughter, Hafsa Hatum) 
  6. ^ Janusz Duzinkiewicz (2004). Derzhavi, Suspilʹstva, Kulʹtury: Skhid i Zakhid : Zbirnik Na Poshanu I︠A︡roslava Pelensʹkogo. Ross Pub. ISBN 978-0-883-54181-4. 
  7. ^ Halil İnalcık, Cemal Kafadar (1993). Süleymân The Second [i.e. the First] and his time. Isis Press. she was a Tatar, a daughter of the Crimean Khan Mengli Giray 
  8. ^ André Clot, Matthew Reisz (2005). Suleiman the Magnificent. Saqi. s. 26. ISBN 978-0-863-56510-6. His mother, Hafsa Hatun, is believed to have been the daughter of Mengli Giray, the khan of the Crimean Tartars. 
  9. ^ John Freely (1 Jul 2001). Inside the Seraglio: private lives of the sultans in Istanbul. Penguin. Suleyman's mother, Hafsa Hatun, who was seventeen at the time of his birth, may have been a daughter of Mengli Giray, khan of the Crimean Tartars. 
  10. ^ Carolus Bovillus (2002). Lettres et poèmes de Charles de Bovelles: édition critique, introduction et commentaire du ms. 1134 de la Bibliothèque de l'Université de Paris. Champion. ISBN 978-2-745-30658-6. 
  11. ^ Henk Boom (2010). De Grote Turk: in het voetspoor van Süleyman de Prachtlievende (1494-1566). Athenaeum-Polak & Van Gennep. ISBN 978-9-025-36764-0. 
  12. ^ Gillian Long, Uradyn Erden Bulag, Michael Gervers (2005). History and society in central and inner Asia: papers presented at the Central and Inner Asia Seminar, University of Toronto, 16-17 April 2004. Asian Institute, University of Toronto. ISBN 978-0-772-77601-3. 
  13. ^ Elena Vladimirovna Boĭkova, R. B. Rybakov, Kinship in the Altaic World: Proceedings of the 48th Permanent International Altaistic Conference, Moscow 10–15 July 2005, pg.341
  14. ^ a b c d The Imperial House of Osman - 4
  15. ^ http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=150122&idno2=c150069#1
  16. ^ Nihat Yörükoğlu, “Hafsa Sultan’ın Portresi”, Vakıflar Bülteni, İstanbul 1970, s. 90-92
  17. ^ Adnan Giz, “Yavuz’un Zevcesi, Kanunî Sultan Süleyman’ın Annesi Hafsa Hatun’un Mektupları”, Tarih Dünyası, sy. 2, İstanbul 1952, s. 18, 768-769, 789-790
  18. ^ http://haber.stargazete.com/yasam/sah-sultanin-mezari-400-yil-sonra-bulundu/haber-739328
  19. ^ Kervansarayın, Kanuni Sultan Süleyman'ın 1522 Rodos Seferi sürecinde, Marmaris Kalesi ile eşzamanlı olarak inşa edildiğini belirten kaynaklar da mevcuttur.
  20. ^ Prof. İlber Ortaylı'nın Ceviz Kabuğu programında padişah anneleriyle ilgili sözleri hakkında bir yazı
  21. ^ Bahçesaray Dergisi 35. sayı, Eylül-Ekim 2005, Kırım Derneği, İstanbul
  22. ^ Yavuz Sultan Selim'in eşleri, Osmanlı Araştırmaları Vakfı web sitesinden
  23. ^ Edirne Sâl Nâme'si, 1310 sahife 395
  24. ^ a b http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=d360414

Dış bağlantılar

Önce gelen:
- 		Valide Sultan
1520–1534 		Sonra gelen:
Nurbanu Sultan
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ayşe_Hafsa_Sultan&oldid=16940472" sayfasından alınmıştır