İçeriğe atla

Yok edilen kütüphaneler listesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Birmingham Merkez Kütüphanesi, 1879'da yangın sonucu yok oldu.
Varşova Ayaklanması'nın çöküşünün ardından Nazi Almanyası Brandkommando tarafından Krasiński Kütüphanesi'nde kasıtlı olarak yakılan en değerli Polonya incunabulum ve el yazmalarının küllerini içeren vazo.

Kütüphaneler tarih boyunca kasıtlı olarak veya kazara tahrip edilmiş ya da ağır hasar görmüştür. Bazen bir kütüphane bir kültürel temizlik biçimi olarak kasıtlı olarak yok edilir.[1]

İnsan eylemleriyle kazara tahrip edilen kütüphane örnekleri de vardır. Diğerleri depremler, seller veya kazara çıkan yangınlar gibi doğal afetlerden zarar görmüştür.

Kütüphane yangınları, yüzyıllar boyunca ara sıra meydana gelmiştir: İskenderiye Kütüphanesi'nin yıkılması, Hindistan'daki Nalanda Kütüphanesi'nin yıkılması ve Weimar, Almanya'daki Düşes Anna Amalia Kütüphanesi'nin kazara yanması kayda değer örneklerdir.

Nedenleri ve önlenmesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Daha önceki zamanlarda küf, birçok kütüphanede önemli bir sorun olarak görülüyordu ve bu nedenle kütüphane tasarımında, örneğin bitişik katlardaki rafların altında açıklıklar bırakılarak hava akışının artırılması üzerinde duruluyordu. Özellikle en üst kat hariç herhangi bir katta başlayan bir yangında, alevler hava akımı tarafından kattan kata çekilir ve bu da kütüphanenin sadece küçük bir bölümünün değil tamamının yok olmasına yol açabilirdi.[2]

Teknolojideki gelişmeler, bir kütüphane koleksiyonunun yangın nedeniyle yok olma olasılığını azaltmıştır. Bunlar arasında su fıskiyeleri, yangın kapısı, dondurucular, alarmlar, duman dedektörleri, bastırma sistemleri ve acil durum jeneratörleri bulunmaktadır. Eski kütüphaneler, genellikle hava akımı açıklıkları kapatılarak ve yangın kapıları, alarmlar ve fıskiyeler takılarak değiştirilir. İklimlendirme küf sorunlarını azaltır. Bunların hepsi yeni kütüphane tasarımının temel unsurlarıdır.

Bir kitap yandığında geri kazanılması mümkün değildir, bu nedenle yangının su ile söndürülmesinin ve ardından kitapların kurutulmasının daha iyi olacağı kabul edilir. Küf kağıdı yok ettiğinden, kitaplar kurutulana kadar dondurulur. Bu işlem kitaba zarar verir ancak onu yok etmez ve bilgiler bozulmamış olur.

Yangın ya da diğer nedenlerden kaynaklanan hasar olasılığını azaltmak ve yıkıcı bir olaydan sonra kurtarma için gereken süreyi kısaltmak için kütüphanelerin bir afet yönetimi ve kurtarma planına ihtiyacı vardır. Bu, kilit personel için teknolojideki güncellemeleri takip eden profesyonel gelişim, geri kalan personel için eğitim, afet kitlerinin kontrolü ve bakımı ve afet planının gözden geçirilmesini içeren devam eden bir süreç olabilir.

Ayrıca, özellikle tarihi kütüphaneler için periyodik olarak yangın güvenliği incelemeleri yapılmaktadır. Örneğin Kongre Kütüphanesi, 2000 yılından başlayarak bir yıl süren bir teftişten geçmiştir. Kongre Kütüphanesi ve tüm Capitol Hill binaları 1995 Kongre Sorumluluk Yasası'ndan önce güvenlik düzenlemelerinden muaftı.[3] Tarihi koruma ile çağdaş güvenlik standartlarını dengelemek, “1997'de tamamlanan 12 yıllık LC rehabilitasyonu bile birçok yangın tehlikesini ele almadığı” için zor bir görev olduğunu kanıtlamaktadır.[4] Ancak Uyum Ofisi'nin denetiminden sonra, LC “mümkün olan en yüksek güvenlik seviyesine ulaşmaya” ve “Kongre Binası Mimarı ve Kongre Kütüphanesi ilerlemelerini her üç ayda bir Uyum Ofisi'ne rapor edeceklerine” yürekten bağlı olduklarını açıkladı.[3]

Bilgi teknolojileri, yangından korunmada dikkatli olunması için bir başka nedendir. Kütüphanelerdeki çok sayıda bilgisayarla birlikte, daha fazla ısı üreten ve çok daha fazla prizin kullanılmasını gerektiren, potansiyel ateşleme kaynaklarının sayısını artıran “zemin alanının azalması ve daha kompakt ve güçlü bilgisayar sistemlerinin artması” söz konusudur.[5] 1950'lerin başından itibaren bilgisayar ekipmanlarının ve bunları barındıran tesislerin potansiyel tehlikeleri fark edilmiştir. Böylece 1962 yılında Ulusal Yangından Korunma Birliği, özellikle elektronik bilgisayar sistemleri için geçerli olan ilk güvenlik standartlarını geliştirmeye başladı.[5] Bu standart NFPA 75 Bilgi Teknolojisi Ekipmanlarının Korunması olarak adlandırılmaktadır. FM Global Veri Sayfası 5-32 sadece yangına değil aynı zamanda suya, güç kaybına vb. karşı da koruma sağlayan bir başka standarttır.[5]

İnsan müdahalesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Resim Kütüphanenin adı Bulunduğu şehir Bulunduğu ülke Yıkım tarihi Fail(ler) İmha nedeni ve/veya açıklaması
Asurbanipal Kütüphanesi Ninova Yeni Asur İmparatorluğu MÖ. 612 Babilliler, İskitler ve Medler koalisyonu Ninova, MÖ. 612 yılında Babilliler, İskitler ve eski bir İran halkı olan Medlerden oluşan bir koalisyon tarafından yıkılmıştır. Sarayın yakılması sırasında büyük bir yangının kütüphaneyi tahrip ederek kil çivi yazılı tabletlerin kısmen pişmesine neden olmuş olabileceği düşünülmektedir. Bu potansiyel olarak yıkıcı olay tabletlerin korunmasına yardımcı olmuştur. Kil tabletler üzerindeki metinlerin yanı sıra, bazı metinler organik yapıları nedeniyle kaybolmuş olan balmumu levhalar üzerine de yazılmış olabilir.
Şianyang Sarayı ve Devlet Arşivleri Şianyang Qin Çini MÖ. 206 Xiang Yu Xiang Yu, imparator Qin Er Shi'ye karşı isyan ederek birliklerini MÖ. 206 yılında Şianyang'a götürdü. O, Şianyang Sarayı'nın yakılarak yok edilmesini emretti.[6]
İskenderiye Kütüphanesi İskenderiye Helenistik Mısır
Roma ve Bizans Mısırı 		Tartışmalı Tartışmalı Tartışmalı,[7][8] bkz. İskenderiye Kütüphanesi'nin yok edilmesi.
Luoyang İmparatorluk Kütüphanesi Luoyang Han Çini MS. 189 Dong Zhuo İmparatorluk kütüphanesi de dahil olmak üzere şehrin büyük bir kısmı, bir tahliye sırasında nüfus yer değiştirirken kasıtlı olarak yakılmıştır.[9][10]:460–461
Pantainos Kütüphanesi Atina Roma Yunanistanı 267 Heruliler MS 267 yılında Heroulian istilası sırasında yıkılmış ve 5. yüzyılda büyük bir peristil yapıya dahil edilmiştir.
Hadrianus Kütüphanesi Atina Roma Yunanistanı 267 Heruliler Kütüphane 267 yılındaki Herulian istilasında ciddi hasar görmüş ve MS. 407-412 yıllarında vali Herculius tarafından onarılmıştır.
Antakya Kütüphanesi Antakya (antik kent) Selefkî İmparatorluğu
Roma Suriyesi 		364 İmparator Jovian[11] Kütüphane, failin Hristiyan olmayan selefi İmparator Julian (Mürted)'ın yardımıyla büyük ölçüde doldurulmuştu.
Serapeum Kütüphanesi İskenderiye Helenistik Mısır
Roma ve Bizans Mısırı 		392 İskenderiyeli Theophilus Serapis tapınağının kiliseye dönüştürülmesinin ardından kütüphane yıkılmıştır.[12]
II. Hakem Kütüphanesi Kurtuba Endülüs 976 El-Mansur İbn Ebi Amir & din alimleri “Kadim bilim” içeren tüm kitaplar ultra-ortodoksluk dalgası içinde yok edildi.[13][14]
Rey Kütüphanesi Rey Buyid Emirliği 1029 Sultan Mahmud Gaznevî Kütüphaneyi ve sapkın olduğu düşünülen tüm kitapları yaktı.[15]
Sázava Manastırı Kütüphanesi Sázava Kutsal Roma İmparatorluğu y. 1097 Abbot Diethard Slavonik Benediktenlerin Sázava manastırından uzaklaştırılmasının ardından yeni başrahip Eski Kilise Slavcası dilinde yazılmış tüm kitapları yok etmiştir.[16]
Banu Ammar Kütüphanesi (Dar al-'ilm) Tripoli Fatımi Halifeliği 1109 Haçlılar Sharaf al-Daulah'ın Baldwin I of Jerusalem'e teslim olmasının ardından Cenevizli paralı askerler şehrin bir kısmını yaktı ve yağmaladı. Dar al-'ilm adlı kütüphane yakıldı.[17]
Gazne Kütüphanesi Gazne Ghurid İmparatorluğu 1151 Cihansuz, Alâeddin Hüseyin Şehir yağmalandı ve yedi gün boyunca yakıldı. Gazneliler tarafından inşa edilen kütüphaneler ve saraylar yıkıldı.[18]
Nişabur Kütüphanesi Nişabur Selçuk İmparatorluğu 1154 Oğuz Türkleri Şehir kısmen yıkıldı, kütüphaneler yağmalandı ve yakıldı.[19]
Nalanda Nalanda Hindistan 1193 Bakhtiyar Khilji Nalanda Üniversitesi kompleksi (o dönemde dünyadaki en ünlü Budist bilgi deposu) faili Türk Müslüman istilacılar tarafından yağmalandı; bu olay Hindistan'da Budizm'in gerilemesi için bir dönüm noktası olarak görülür.[20]
Konstantinopolis İmparatorluk Kütüphanesi Konstantinopolis Bizans İmparatorluğu 1204 Haçlılar Kütüphane, 1204 yılında Dördüncü Haçlı Seferi şövalyelerinin hedefi haline geldi. Kütüphanenin kendisi yok edildi ve içindekiler yakıldı ya da satıldı.
Alamut Kalesi Kütüphanesi Alamut Kalesi İran 1256 Moğollar Kütüphane, Alamut'un ele geçirilmesi sonrasında yok edilmiştir.[21]
Bilgelik Evi Bağdat Irak 1258 Moğollar Bağdat Savaşı sırasında yok edildi[22]
Konstantinopolis Kütüphaneleri Konstantinopolis Bizans İmparatorluğu 1453 Osmanlı Türkleri Konstantinopolis'in düşüşünden sonra, Konstantinopolis kütüphanelerinden yüzlerce, binlerce el yazması çıkarıldı, satıldı ya da yok edildi.[23]
Medrese Kütüphanesi Granada Kastilya Tacı 1499 Cardinal Cisneros Kütüphane, 1499 yılının sonlarında Kardinal Cisneros'un birlikleri tarafından yağmalanmış, kitaplar Plaza Bib-Rambla'ya götürülmüş ve burada çoğu yakılmıştır.[24]
Bibliotheca Corviniana Budin Macaristan 1526 Osmanlı Türkleri Kütüphane, Mohaç Savaşı sırasında Osmanlılar tarafından yok edilmiştir.[25]
Manastır kütüphaneleri İngiltere İngiltere 1530'lar Kraliyet yetkilileri Manastır kütüphaneleri, VIII. Henry tarafından manastırların tasfiyesi sonrasında yok edilmiş ya da dağıtılmıştır.
Glasney College Penryn, Cornwall İngiltere 1548 Kraliyet yetkilileri Glasney ve Crantock'daki Cornish kolejlerinin yıkılması ve yağmalanması, Cornish dili ve Cornish kültürel kimliğinin sürdürülmesine yardımcı olan resmi eğitimin sonunu getirdi.
Gozo'daki Kayıtlar Gozo Hospitalier Maltası 1551 Osmanlı Türkleri Gozo'da tutulan kâğıt kayıtların çoğu 1551'deki Osmanlı baskını sırasında kaybolmuş ya da yok edilmiştir.[26] Baskının, “Ortaçağ Gozo'sundaki yaşamla ilgili belgesel kanıtların neredeyse tamamen yok olmasına yol açtığı” söyleniyor.[27]
Yucatán Maya el yazmaları Maní, Yucatán Meksika ve Guatemala 12 Temmuz 1562 Diego de Landa Bir Fransisken rahip ve Yucatán'ın İspanyollar tarafından fethi sırasında fetihçi olan Piskopos De Landa şöyle yazmıştır: “Bu karakterlerde çok sayıda kitap bulduk ve içinde batıl inanç ve şeytanın yalanları olarak görülmeyecek hiçbir şey içermedikleri için hepsini yaktık, (Mayalar) inanılmaz derecede pişman oldular ve bu da onlara çok acı verdi.” Günümüze ulaşan yalnızca üç el yazması tartışmasız bir şekilde gerçek kabul edilmektedir.
Raglan Kütüphanesi Raglan Kalesi Galler 1646 Parlamento Ordusu Worcester Kontu'nun kütüphanesi İngiliz İç Savaşı sırasında Thomas Fairfax komutasındaki güçler tarafından yakıldı.




Załuski Kütüphanesi Varşova Polonya-Litvanya Birliği/Alman işgali altındaki Polonya
(Genel Hükûmet) 		1794/1944 Rus İmparatorluk Ordusu/Nazi Almanyası birlikleri Kościuszko Ayaklanması'ndan (1794) sonra, Çariçe Katerina II'nin emriyle hareket eden Rus birlikleri kütüphanedeki eserlere el koyarak bunları bir yıl sonra yeni kurulan İmparatorluk Halk Kütüphanesi'nin temel taşını oluşturacakları Sankt-Peterburg'daki kişisel koleksiyonuna taşıdı.[28] Koleksiyonların bir kısmı kütüphaneden çıkarılıp Rusya'ya nakledilirken yanlış kullanıldıkları için hasar görmüş ya da tahrip olmuş, birçoğu da çalınmıştır.[28][29] Tarihçi Joachim Lelewel'e göre, Zaluskilerin kitapları “Grodno'da sepetle satın alınabiliyordu”.[28] Koleksiyon daha sonra çeşitli Rus kütüphaneleri arasında dağılmıştır. Zaluski koleksiyonunun bazı parçaları on dokuzuncu yüzyılda iki ayrı tarihte Polonya'ya geri geldi: 1842 ve 1863.[28] Yeniden kurulan İkinci Polonya Cumhuriyeti Hükûmeti, 1920'lerde eski Załuski Kütüphanesi'nin bazı bölümlerini Riga Antlaşması sonrasında Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nden geri aldı. Orijinal bina İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından tahrip edilmiştir. Varşova Ayaklanması'nın çöküşünden sonra Ekim 1944'te Varşova'nın planlı yıkımı sırasında Alman askerleri de koleksiyonu (o sırada Krasiński Kütüphanesi'nde tutuluyordu - aşağıya bakınız) kasıtlı olarak yok etti.[29][30][31] Orijinal kütüphaneden sadece 1800 el yazması ve 30.000 basılı materyal savaştan sağ çıkmıştır. Savaştan sonra orijinal bina Polonya Halk Cumhuriyeti döneminde yeniden inşa edilmiştir.[32][33]
Kongre Kütüphanesi Washington, D.C. Birleşik Devletler 1814 İngiliz Ordusu Birlikleri Kütüphane, 1812 Savaşı sırasında İngiliz kuvvetleri Washington Yangını sırasında ABD Kongre Binası'nı ateşe verdiğinde yok edildi.[34] Bu saldırı, 1813 yılında Kanada'nın York ve Niagara kasabalarının Amerikan birlikleri tarafından yakılmasına misillemeydi.[35] Yıkımından kısa bir süre sonra Kongre Kütüphanesi, büyük ölçüde Thomas Jefferson'ın kişisel kütüphanesinin 1815 yılında satın alınması sayesinde yeniden kurulmuştur. Ancak 24 Aralık 1851'de çıkan ikinci bir yangın Kongre Kütüphanesi koleksiyonunun büyük bir bölümünü tekrar yok etti ve Thomas Jefferson koleksiyonunun yaklaşık üçte ikisinin ve toplamda tahmini 35.000 kitabın kaybına neden oldu.[36]
Çeşitli kütüphaneler Meksiko ve büyük Meksika şehirleri Meksika 1856-1867 Liberal birlikler ve anti-klerikalistler Benito Juárez ve Ignacio Comonfort'un liberal hükümetleri altında Meksika Reform Savaşı sırasında ve sonrasında, birçok manastır kütüphanesi ve Kilise'ye ait okul kütüphaneleri Liberal birlikler ve yağmacılar tarafından yağmalandı veya tahrip edildi, en önemlisi 16.000'den fazla kitaba sahip olan San Francisco Manastır Kütüphanesi (büyük çoğunluğu İspanyol sömürge dönemi üretimlerinin benzersiz koleksiyonlarıydı), kütüphane tamamen yok edildi. Diğer önemli kütüphaneler arasında San Agustín Manastır Kütüphanesi yağmalanmış ve yakılmıştır. Carmen de San Ángel Manastırı ve kütüphanesi de tamamen yok edildi (birkaç kitap kurtarıldı), farklı derecelerde etkilenen diğer manastır kütüphaneleri Santo Domingo, Las Capuchinas, Santa Clara, La Merced ve Kilise'ye ait Colegio de San Juan de Letrán okullarıydı ve bunların hepsi Mexico City'deydi. Benzer olaylar Meksika'nın her yerinde, özellikle de büyük şehirlerde meydana gelmiştir. Kitapların yanı sıra, sunaklar, kolonyal döneme ait eşsiz Barok resimler koleksiyonları, haçlar, heykeller, altın ve gümüş kadehler (genellikle soyulmuş ve eritilmiş) gibi diğer eşyalar da kaybolmuştur. Tahminlere göre 1884 yılına kadar kaybolan kitap ve el yazmalarının toplamı 100.000'i bulmuştur.[37][38]
Alabama Üniversitesi Tuscaloosa, Alabama Birleşik Devletler 4 Mayıs 1865 Birlik Ordusu birlikleri Amerikan İç Savaşı sırasında Birlik birlikleri, yaklaşık 7.000 ciltlik kütüphanesi de dahil olmak üzere Alabama Üniversitesi kampüsündeki çoğu binayı yıktı.[39]
Cami-Kütüphane Turnovo, Bulgaristan Osmanlı İmparatorluğu 1877 Hristiyan Bulgarlar Cami yandığında kütüphanedeki Türkçe kitaplar da yok olmuştur.[40]
Burma Kralları Kraliyet Kütüphanesi Mandalay Sarayı Burma 1885-1887 İngiliz Ordusu Birlikleri İngilizler, Üçüncü Anglo-Burma Savaşı sonunda sarayı yağmaladı (götürülen eserlerin bazıları halen Londra'daki Victoria ve Albert Müzesi'nde sergilenmektedir)[41] ve kraliyet kütüphanesini yaktı.
Hanlin Akademisi Kütüphanesi Hanlin Akademisi Çin 23/24 Haziran 1900 İhtilaflı. Muhtemelen Elçilik Bölgesi'nin batısını kuşatan Kansu Braves ya da muhtemelen uluslararası savunma güçleri tarafından. Boxer Ayaklanması'nın zirvesinde Pekin'deki Uluslararası Temsilcilikler Kuşatması sırasında, İngiliz Elçiliği'ne bitişik olan Hanlin Akademisi'ndeki Çin'in gayri resmi ulusal kütüphanesi ateşe verildi (kim tarafından ve kasıtlı olarak mı yoksa kazara mı olduğu hala tartışmalıdır) ve neredeyse tamamen yok edildi. Alevlerden kurtulan kitap ve parşömenlerin çoğu daha sonra muzaffer yabancı güçlerin kuvvetleri tarafından yağmalandı.


Leuven Katolik Üniversitesi Kütüphanesi Leuven Belçika 25 Ağustos 1914/Mayıs 1940 Alman İşgal Birlikleri Almanlar, Belçika'nın işgale karşı direnişini bastırmak için terörü kullanmak amacıyla tüm şehrin yakılmasının bir parçası olarak kütüphaneyi ateşe verdi.[42] Kütüphane, İkinci Dünya Savaşında Almanların Belçika'nın Louvain kentini işgali sırasında yeniden alev aldı.[43]
İrlanda Kamu Kayıtları Ofisi Dublin İrlanda 1922 İhtilaflı. Muhtemelen Antlaşma Karşıtı IRA tarafından kasıtlı olarak veya Geçici Hükümet güçlerinin bombardımanı nedeniyle depoladıkları patlayıcıların kazara ateşlenmesiyle.[44] Four Courts, İrlanda İç Savaşı'nın başlangıcında Antlaşma Karşıtı IRA tarafından işgal edilmiştir. Bina, Michael Collins komutasındaki Geçici Hükümet güçleri tarafından bombalandı.[45]
Çeşitli dini kütüphaneler Madrid İkinci İspanya Cumhuriyeti 1931 Anarşistler ve anti-klerikalistler 1931 yılında birkaç radikal solcu ve anarşist grup, Cumhuriyetçi hükümetin suç ortağı eylemsizliğiyle, Madrid'de birkaç manastırı yaktı. Bunların çoğu önemli kütüphaneler içeriyordu. Bunların arasında Colegio de la Inmaculada y San Pedro Claver ve 20.000 ciltlik bir kütüphaneye sahip Instituto Católico de Artes e Industrias da vardı; Casa Profesa 80.000 ciltlik kütüphanesiyle Ulusal Kütüphane'den sonra o dönemde İspanya'daki en iyi ikinci kütüphane olarak kabul ediliyordu; paleograf García Villada'nın 20.000 ciltlik arşivleri ve P. Antonio Martínez tarafından derlenen 100.000 popüler şarkı da dahil olmak üzere Instituto Católico de Artes e Industrias'ta her şey kayboldu.
Doğu Kütüphanesi (Dongfang Tushuguan olarak da bilinir) Zhabei, Şanghay Çin 1 Şubat 1932 Japon İmparatorluk Ordusu İkinci Çin-Japon Savaşı'ndaki 28 Ocak olayı sırasında Japon kuvvetleri Commercial Press ve ona bağlı Oriental Library'yi bombalayarak ateşe verdi ve 500.000'den fazla ciltten oluşan koleksiyonunun çoğunu yok etti.[46][47][48]
Institut für Sexualwissenschaft Berlin Nazi Almanyası ?? Mayıs 1933 Deutsche Studentenschaft üyeleri 6 Mayıs 1933'te Deutsche Studentenschaft, Seks Araştırmaları Enstitüsü'ne organize bir saldırı düzenledi. Birkaç gün sonra, enstitünün kütüphanesi ve arşivleri Opernplatz sokaklarında alenen toplandı ve yakıldı.
Ulusal Tsing Hua Üniversitesi, Nan-k'ai Üniversitesi, He-pei Teknoloji Enstitüsü, He-pei Tıp Fakültesi, He-pei Ziraat Fakültesi, Ta Hsia Üniversitesi, Kuang Hua Üniversitesi, Ulusal Hunan Üniversitesi Çin 1937-1945 İkinci Dünya Savaşı Japon Birlikleri İkinci Dünya Savaşı sırasında, Japon askerî güçleri, Pekin Tsing Hua Ulusal Üniversitesi de dahil olmak üzere (350.000 kitabın 200.000'i kayboldu), Nan-k'ai Üniversitesi, T'ien-chin (tamamen yok edildi, 224.000 kitap kayboldu), He-pei Teknoloji Enstitüsü kütüphaneleri, T'ien-chin (tamamen yok edildi), He-pei Tıp Fakültesi, Pao-ting (tamamen yok edildi), He-pei Ziraat Fakültesi, Pao-ting (tamamen yok edildi), Ta Hsia Üniversitesi, Şanghay (tamamen yok edildi), Kuang Hua Üniversitesi, Şanghay (tamamen yok edildi), Hunan Ulusal Üniversitesi (tamamen yok edildi) çok sayıda Çin kütüphanesini tahrip etti veya kısmen yok etti.[49]
Sırbistan Ulusal Kütüphanesi Belgrad Yugoslavya 6 Nisan 1941 Nazi Almanyası Luftwaffe İkinci Dünya Savaşında Belgrad'ın bombalanması sırasında, Adolf Hitler'in emriyle yok edildi.[50] Kütüphanenin yaklaşık 500.000 cildi ve tüm koleksiyonları, Avrupa tarihinin en büyük kitap yangınlarından birinde yok edildi.[51]
SS. Cyril ve Methodius Ulusal Kütüphanesi Sofya Bulgaristan 1943-1944 Müttefik bombardımanı Müttefik hava kuvvetleri
Krasiński Kütüphanesi (Załuski Kütüphanesi koleksiyonunun yanı sıra Varşova Üniversitesi Kütüphanesi ve Varşova Halk Kütüphanesi koleksiyonları da dahil olmak üzere Polonya Ulusal Kütüphanesi'nin özel koleksiyonlarına ev sahipliği yapmaktadır) Varşova Alman işgali altındaki Polonya
(Genel Hükümet) 		1944 Nazi Almanyası birlikleri Kütüphane, 1944 Varşova Ayaklanması'nın bastırılmasının ardından Nazi Almanyası birlikleri tarafından kasıtlı olarak ateşe verildi. Bu kütüphanenin yakılması Varşova'nın planlı yıkımının bir parçasıydı.[33]
Zamoyski Ailesi Kütüphanesi Varşova Alman işgali altındaki Polonya
(Genel Hükûmet) 		1944 Nazi Almanyası birlikleri Kütüphane (eski Zamoyski Akademisi koleksiyonlarını barındırıyordu), 1944 Varşova Ayaklanması'nın bastırılmasının ardından Nazi Almanyası birlikleri tarafından kasıtlı olarak ateşe verildi. Bu kütüphanenin yakılması Varşova'nın planlı imhasının bir parçasıydı. Kaynağa bağlı olarak, orijinal koleksiyonun yalnızca %1,5 ila %3'ünü oluşturan 1800 ila 3000 eser (en değerli kısmı olsa da), kısmen kütüphaneyi yakan birliklerin binanın arka tarafındaki bodrum girişini fark etmemesi nedeniyle hayatta kalmıştır.[52]
Tarihi Kayıtlar Merkezi Arşivi Varşova Alman işgali altındaki Polonya
(Genel Hükûmet) 		1944 Nazi Almanyası birlikleri 1944'teki Varşova Ayaklanması'nın bastırılmasının ardından, arşivler (biri Polonya-Litvanya Birliği'nin tarihi belgelerini barındıran arşiv çifti, diğeri Vilnius'ta bulunan) sadece kasıtlı olarak ateşe verilmedi, Ancak Nazi Almanyası birlikleri de yeraltı sığınağındaki erişilebilir dokuz yangına dayanıklı mahzenin her birine girdi ve birbiri ardına titizlikle yaktı (10. mahzene giriş molozlarla engellendi, böylece içindekiler kurtarıldı). Varşova'nın genel planlı yıkımının bir parçası.[53]
Tokyo'nun her yerinde çok sayıda özel kütüphane. Tokyo Japon İmparatorluğu
 1945 ABD ordusu hava kuvvetleri ABD'nin Mayıs 1945'te Tokyo'yu bombalaması, Hasegawa Nyozekan'ın evindeki 40.000 cilt gibi birçok özel Japon kütüphanesini yok etmiştir.[54] Tokyo'nun bombalanması, buradaki kişisel kütüphanelerin çoğunu yok etmiş ve savaş öncesine ait pek çok yayın kalıcı olarak kaybolmuştur.[55] Bombalı saldırı, Tokyo'daki Keio üniversitesine zarar verdi.[56]
Varşova Halk Kütüphanesi Varşova Alman işgali altındaki Polonya
(Genel Hükûmet) 		1945 Nazi Almanyası birlikleri İkinci Dünya Savaşı patlak vermeden önce kütüphanede 500.000 cilt kitap bulunuyordu. Ocak 1945'te geri çekilen Nazi Alman askerleri tarafından ateşe verildi. Sonuç olarak 300.000 kitap yok edildi, 100.000 kitap da yağmalandı.[57]
Raczyński Kütüphanesi Poznań Alman işgali altındaki Polonya
(Reichsgau Wartheland) 		1945 Nazi Almanyası birlikleri Geri çekilen Nazi Almanyası birlikleri binaya patlayıcı yerleştirip patlatarak tüm yapıyı yıktı ve koleksiyonun %90'ını yaktı, kalan %10'luk kısım ise önceden yağmalandı.
Lübnan Ulusal Kütüphanesi Beyrut Lübnan 1975 Lübnan İç Savaşı 1975 yılındaki savaş, Beyrut'un şehir merkezinde, millî Kütüphane'nin bulunduğu yerde başladı. Savaş yıllarında kütüphane önemli ölçüde zarar gördü. Bazı kaynaklara göre, en değerli 1200 el yazması kayboldu ve Kütüphanenin o zamanki organizasyonu ve operasyonel prosedürlerine dair hiçbir anı kalmadı.
Kamboçya Ulusal Kütüphanesi Punom Pen Kamboçya 1976-1979 Kızıl Kmerler[49] Kitapların çoğu ve tüm bibliyografik kayıtlar yandı. Materyallerin yalnızca %20'si günümüze ulaşmıştır.[49]
Jaffna Halk Kütüphanesi Jaffna Sri Lanka ?? Mayıs 1981 Sivil polis memurları ve diğerleri Mayıs 1981'de haydutlar ve sivil polis memurlarından oluşan bir güruh, azınlık Tamil-egemenliğindeki kuzey Jaffna'da saldırıya geçti ve Jaffna Halk Kütüphanesini yaktı. En az 95.000 cilt -Güney Asya'daki en büyük ikinci kütüphane koleksiyonu- yok edildi.[58]
Sih Kaynak Kütüphanesi Amritsar, Pencap Hindistan 7 Haziran 1984 Hindistan Ordusu Hint birlikleri tarafından yıkılmadan önce kütüphane, 11.107 kitap, 2.500 el yazması, gazete arşivleri, tarihi mektuplar, belgeler/dosyalar ve çoğunlukla Sihizm üzerine ve Pencap dilinde ama aynı zamanda diğer konularda ve diğer dillerde olmak üzere tahmini 20.000 edebi eserden oluşan geniş bir koleksiyona ev sahipliği yapıyordu.[59][60] Bu belgenin imha edilmesi, dönemin Hindistan hükûmeti ve lideri Indira Gandhi'yi töhmet altında bırakabilecek mektup ya da belgelerin bulunamaması üzerine yapılmış umutsuz bir hareket olabilir.[61][62]


Bükreş Merkez Üniversite Kütüphanesi Bükreş Romanya 2 Aralık 1989? Romanya Kara Kuvvetleri Romanya Devrimi sırasında yakılmıştır.[63][64]
Saraybosna Şarkiyat Enstitüsü Saraybosna Bosna-Hersek 17 Mayıs 1992 Sırp Cumhuriyeti Ordusu Saraybosna Kuşatması sırasında top ateşiyle yok edildi.[65][66][67]
Bosna Hersek Ulusal ve Üniversite Kütüphanesi Saraybosna Bosna-Hersek 25 Ağustos 1992 Sırp Cumhuriyeti Ordusu Kütüphane, Saraybosna Kuşatması sırasında tamamen yok edilmiştir.[65]
Abhazya Tarih, Dil ve Edebiyat Araştırma Enstitüsü & Abhazya Ulusal Kütüphanesi Sohum Abhazya ?? Ekim 1992 Gürcistan Silahlı Kuvvetleri Abhazya Savaşı sırasında yok edilmiştir.[68][69]
Şehir kütüphanesi Linköping İsveç 20 Eylül 1996 Dava için delil eksik Binada bulunan göçmenler için bilgi bürosuna karşı bir yıl boyunca tekrarlanan küçük çaplı kundaklama girişimlerinin ardından, kütüphane sonunda yakılarak yerle bir edilir.
Pol-i-Homri Halk Kütüphanesi Pol-i-Homri Afganistan 1998 Taliban milisleri İçinde 55.000 kitap ve eski el yazmaları bulunuyordu.[70]
Irak Ulusal Kütüphanesi ve Arşivi, Al-Awqaf Kütüphanesi, Bağdat Üniversitesi Merkez Kütüphanesi, Beyt ül-Hikme Kütüphanesi, Musul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi ve diğer kütüphaneler Bağdat Irak ?? Nisan 2003 Bağdat nüfusunun bilinmeyen üyeleri Birçok kütüphane 2003 Irak Savaşı sırasında yağmalanmış, ateşe verilmiş, hasar görmüş ve çeşitli derecelerde tahrip edilmiştir.[71][72][73][74][75]
Fort Patti Wall Street'i İşgal Et Zuccotti Park Lower Manhattan New York Amerika Birleşik Devletleri 2011 New York Şehri Sağlık Bakanlığı LibraryThing'de kataloglanmış 5.000'den fazla kitaba el konulmuştur.[76]
Mısır Bilim Enstitüsü Kahire Mısır ?? Aralık 2011 Mısır Devrimi sırasında yaşanan sokak çatışmalarının ardından İlk tahminlere göre toplam 200.000 ciltten sadece 30.000'i kurtarılabilmiştir.[77]
Ahmed Baba Enstitüsü (Timbuktu kütüphanesi) Timbuktu Mali 28 Ocak 2013 İslamcı milisler Kütüphane yakılmadan önce 20.000'den fazla el yazması içermekteydi ve Ocak 2013 itibarıyla bunların sadece bir kısmı taranmıştır. İşgalden önce ve işgal sırasında, Enstitüden ve özel kütüphanelerden 300.000'den fazla Timbuktu El yazmaları kurtarıldı ve daha güvenli yerlere taşındı.[78][79][80]
Ratanda Halk Kütüphanesi Lesedi Yerel Belediyesi Güney Afrika 12 Mart 2013 Halk ayaklanmaları 1.807 kütüphane kitabı, yedi kullanıcı iş istasyonu, bir fotokopi makinesi ve büyük ekran bir televizyon içeren teknolojik altyapı.[81]
Balıkçılık ve Okyanus Kanada kütüphaneleri Kanada 2013 Başbakan Stephen Harper başkanlığındaki Kanada Hükümeti Dokuz orijinal kütüphanenin yediye indirilmesi ve yıllık maliyetten $443.000 tasarruf edilmesi için dijitalleştirme çalışması.[82] Materyalin sadece %5-6'sı dijital ortama aktarıldı ve on milyonlarca dolar vergi mükellefine mal olan bilimsel kayıtlar ve araştırmalar çöpe atıldı, yakıldı ve dağıtıldı.[83] Ekolojik araştırmalar için önemli olan temel veriler ve 19. yüzyıl keşiflerinden elde edilen veriler özellikle dikkat çekmektedir.
Saeh Kütüphanesi Trablusşam Lübnan 3 Ocak 2014 Bilinmiyor İçinde 80.000'den fazla el yazması ve kitap bulunan Hristiyan kütüphanesi yakıldı.[84][85][86]
Bosna Hersek Ulusal Arşivleri (kısmen) Saraybosna Bosna-Hersek 7 Şubat 2014 Yangını başlattıklarından şüphelenilen yedi Bosnalı isyancıdan ikisi (Salem Hatibović ve Nihad Trnka)[87] tutuklandı.[88]

4 Nisan 2014 tarihinde, Salem Hatibović ve Nihad Trnka (hala terör şüphesi altında olmalarına rağmen) ikamet ettikleri yerlerden ayrılmamaları ve birbirleriyle herhangi bir temasta bulunmamaları şartıyla serbest bırakıldılar. Ayrıca her ikisine de haftada bir kez polise rapor verme zorunluluğu getirildi.[87] 		2014 yılında Bosna Hersek'te yaşanan huzursuzluk sırasında, cumhurbaşkanlığı binasında bulunan Bosna Hersek Arşivleri'nin bazı bölümleri ateşe verildiğinde büyük miktarda tarihi belge yok oldu. Kaybolan arşiv malzemeleri arasında Osmanlı dönemine ait belgeler ve hediyeler, 1878-1918 Bosna Hersek'teki Avusturya-Macaristan yönetimi dönemine ait orijinal belgeler, iki savaş arası döneme ait belgeler, 1941-1945 Bağımsız Hırvatistan Devleti yönetimi, sonraki yıllara ait belgeler ve 1996-2003 Bosna Hersek İnsan Hakları Dairesi dönemine ait yaklaşık 15.000 dosya bulunmaktadır.[89][90]

Arşiv başkanı Šaban Zahirović'in tahminlerine göre, yanan depolarda malzemenin yaklaşık yüzde 60'ı kayboldu.[91]

Musul Üniversitesi kütüphaneleri
ve özel kütüphaneler 		Musul Irak ?? Aralık 2014 Devam eden IŞİD kitap yakmaları Kitap yakma.[92]
El Anbar Valiliği'ndeki Kütüphaneler El Anbar Valiliği Irak ?? Aralık 2014 Devam eden IŞİD kitap yakmaları Kitap yakma.[92]
Sosyal Bilimler Bilimsel Bilgi Enstitüsü
(INION-Institute of Scientific Information on Social Sciences) (kısmen?) 		Moskova Rusya 29 Ocak 2015 Bilinmiyor Yangın, üçüncü katta 2000 m2'ye kadar yayıldı. Çatı çöktü. İlave su hasarı oluştu. Ortam sıcaklığı hasarlı eserlerin kendiliğinden soğuması için çok yüksekti. Kütüphanede eski Slav dillerindeki nadir metinler, Milletler Cemiyeti ve UNESCO belgeleri ile 1789'a kadar uzanan ABD dahil ülkelerin parlamento raporları da dahil olmak üzere 14 milyon kitap bulunmaktadır.[93]
Musul Halk Kütüphanesi
(Ninawa Merkez Halk Kütüphanesi) 		Musul Irak ?? Şubat 2015 IŞİD kitap yakmaları 8.000 nadir eski kitap ve el yazması. Bunlar arasında 18. yüzyıldan kalma el yazmaları, 19. yüzyılda Irak'ın ilk matbaasında basılan Süryanice kitaplar, Osmanlı döneminden kalma kitaplar, 20. yüzyılın başlarından kalma Irak gazeteleri bulunmaktadır.[94]
Howard College Hukuk Kütüphanesi, KwaZulu-Natal Üniversitesi Durban Güney Afrika 6 Eylül 2016 FeesMustFall protestocuları Aralarında erken dönem Roma-Hollanda hukuku metinlerinin de bulunduğu Hukuk Kütüphanesi, polisle çatışmalar sırasında protestocular tarafından yakılmıştır.[95]

Doğal afetler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Resim Kütüphanenin adı Bulunduğu şehir Bulunduğu ülke Yıkım tarihi Yıkımın nedenleri ve/veya fail(ler)i
Portekiz Kraliyet Kütüphanesi, Ribeira Sarayı Lizbon Portekiz 1755-11-01 Büyük Lizbon depremi
Tokyo'daki İmparatorluk Üniversitesi Kütüphanesi, Max Müller Kütüphanesi, Nishimura Kütüphanesi, Hoshino Kütüphanesi Japonya 1 Eylül 1923 Bir deprem ve bunu izleyen yangınlar.[49] Eylül 1923'te Tokyo İmparatorluk Üniversitesi kütüphanesi Büyük Kanto depremi nedeniyle çıkan yangınlarda 700.000 cilt kitap kaybetti.[96][97][98]
Nikaragua Rubén Darío Ulusal Kütüphanesi Nikaragua 1931, 1972 1931'deki depremde hasar görmüştür. 1972'deki bir başka depremde de hasar görmüştür.[99][100]
Çeşitli kütüphaneler, arşivler ve müzeler[101][102] Endonezya, Malezya, Maldivler, Tayland, Sri Lanka 26 Aralık 2004 2004 Hint Okyanusu depremi. Bkz: 2004 Hint Okyanusu depreminden kaynaklanan kütüphane hasarı.

Yangın

[değiştir | kaynağı değiştir]
Resim Kütüphanenin adı Bulunduğu şehir Bulunduğu ülke Yıkım tarihi Fail(ler)
Celsus Kütüphanesi Efes Roma İmparatorluğu 262 262 Güneybatı Anadolu depremi ya da Got istilasının neden olduğu bir yangın.
Kopenhag Üniversitesi Kütüphanesi Kopenhag Danimarka 1728 Ekim 1728 Kopenhag Yangını
Cottonian Kütüphanesi Londra, Ashburnham Konutu Birleşik Krallık 23 Ekim 1731
Kongre Kütüphanesi Washington, D.C. Birleşik Devletler 25 Ağustos 1814
Birmingham Merkez Kütüphanesi Birmingham Birleşik Krallık 11 Ocak 1879 İnşaat çalışmaları sırasında geçici duvar olarak kullanılan ahşap bir bölmenin arkasında yangın çıktı.[103] Yangın büyük hasara yol açtı ve 50.000 ciltlik stoktan sadece 1.000 cilt kurtarılabildi.[103]
Virginia Üniversitesi Kütüphanesi Charlottesville, Virginia Birleşik Devletler 27 Ekim 1895
New York Eyalet Kütüphanesi Albany, New York Birleşik Devletler 29 Mart 1911
Peru Ulusal Kütüphanesi Lima Peru 10 Mayıs 1943
Amerika Yahudi İlahiyat Okulu Kütüphanesi New York Birleşik Devletler 18 Nisan 1966 Yahudi İlahiyat Semineri kütüphane yangını
Charles A. Halbert Halk Kütüphanesi Basseterre Saint Kitts ve Nevis 1982[104]
Aziz Michael'ın Evi Crafers Avustralya 1983 St Michael'ın Evi, Ash Wednesday orman yangınları sonucunda tahrip olmuştur. Aralarında 16. yüzyıldan kalma eserlerin de bulunduğu 40.000 ciltlik kütüphanenin tamamı kaybolmuştur.[105]
Dalhousie Üniversitesi Hukuk Kütüphanesi Halifax, Nova Scotia Kanada 16 Ağustos 1985 Yıldırım düşmesi elektrik sisteminde kısa devreye yol açmış ve çıkan yangın kütüphanenin bulunduğu binanın en üst katını tahrip etmiştir.[106]
Los Angeles Merkez Kütüphanesi Los Angeles, Kaliforniya Birleşik Devletler 29 Nisan 1986 & 3 Eylül 1986 29 Nisan 1986 günü saat 10.52'de bir yangın alarmı, kütüphane ana binasında yangın çıktığı konusunda personeli ve kullanıcıları uyardı. Yaklaşık 7 saat boyunca devam eden yangına 350'den fazla itfaiyeci müdahale etti. Tahminen 400.000 kitap yok oldu ve 350.000 materyal de önemli miktarda duman ve su hasarına uğradı. Yangının kuzeydoğu katının beşinci katında başladığı tespit edilmiştir.[107]
Bilimler Akademisi Kütüphanesi Leningrad SSCB 14 Şubat 1988

1988 yılında SSCB Kütüphanesinde çıkan yangın Bilimler Akademisi (şimdi Rusya Bilimler Akademisi Kütüphanesi) kütüphanesinin üçüncü katındaki gazete bölümünde 14 Şubat 1988 Pazar günü çıktı. Kütüphanenin müdür vekili Valeriy Leonov'a göre, yangın alarmı kütüphanenin ziyaretçilere kapalı olduğu akşam saat 8.13'te çaldı. Yangın ertesi gün öğleden sonra söndürüldüğünde, toplam 12 milyon kitabın 190.000 ila 300.000'i[108] yok olmuştu. Yaklaşık 3,5 milyon cilt başlangıçta yangın söndürme köpüğü nedeniyle nemlendi.

Norwich Kütüphanesi Norwich, İngiltere Birleşik Krallık 1 Ağustos 1994[109] 1 Ağustos 1994 tarihinde Norwich Merkez Kütüphanesi'nde elektrik arızası nedeniyle yangın çıktı. Alevler yükselirken ve duman yirmi mil öteden görülebilir hale gelirken yüzden fazla itfaiyeci yangına müdahale etti. 100.000'den fazla kitap ve binlerce tarihi belge yok oldu.[110]
Irak Ulusal Kütüphanesi Bağdat Irak 15 Nisan 2003
Düşes Anna Amalia Kütüphanesi Weimar Almanya 2 Eylül 2004
Glasgow Sanat Okulu, Rennie Mackintosh Kütüphanesi Glasgow, İskoçya Birleşik Krallık 24 Mayıs 2014 & 15 Haziran 2018 24 Mayıs 2014 tarihinde Glasgow Sanat Okulu'ndaki Charles Rennie Mackintosh binasında yangın çıkmıştır. Mackintosh Kütüphanesi yangında zarar görmüştür; ancak tüm öğrenciler ve personel güvenli bir yere yönlendirilmiş ve herhangi bir yaralanma meydana gelmemiştir.[111] Yangın, bir öğrenci projesinde kullanılan genişleyen bir köpük kutusundan çıkan gazların kıvılcım çıkaran bir projektör tarafından tutuşturulmasıyla başladı. Olay sırasında binanın yeni kurulan yangın söndürme sistemi henüz faaliyete geçmemişti.[112] Mackintosh binası 2014'teki yangının ardından tadilat aşamasındayken, 15 Haziran 2018'de saat 11.15 civarında ikinci bir yangın çıktı. Bir önceki yangından daha büyük çaplı olan bu yangın sonucunda, binanın yenileme çalışmalarının tamamı ve okulun ilk yangında dokunulmamış olan bir kısmı zarar görmüştür.[113]
Sosyal Bilimler Bilimsel Bilgi Enstitüsü (INION-Institute of Scientific Information on Social Sciences) Moskova Rusya 31 Ocak 2015
Mzuzu Üniversitesi Kütüphanesi Mzuzu Malawi 18 Aralık 2015[114] Mzuzu Üniversitesi kütüphanesinde 18 Aralık 2015 günü erken saatlerde yangın çıktı. Kütüphanenin ahşap yapısı ve halıları alevleri hızla yaymasına rağmen, olay yerine gelen öğrenciler, personel ve itfaiyeciler materyalleri binanın dışına ve alevlerden uzağa taşıyarak kurtarmaya çalıştı. Ancak sabah 5.00'e gelindiğinde kütüphane çökmüş ve 45.000 cilt kaybolmuştur. Ardından aniden bastıran yağmur, yanan binadan dışarı taşınan materyalleri ıslatarak hasarı artırdı.[115]
Brezilya Ulusal Müzesi Rio de Janeiro'daki Quinta da Boa Vista Brezilya 2 Eylül 2018 Henüz soruşturulmamıştır. Bkz: Brezilya Ulusal Müzesi yangını. Müze kütüphanesi de tahrip olmuştur.
Jagger Kütüphanesi (kısmen) Cape Town Güney Afrika 18 Nisan 2021 2021 Masa Dağı yangını tarafından kısmen tahrip edilmiştir.[116] Ancak kütüphanenin yangın algılama sistemleri, tüm koleksiyonun yok olmasını engelledi.[117]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Konuyla ilgili okumalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Fadhil, Muna (26 Şubat 2015). "Isis destroys thousands of books and manuscripts in Mosul libraries". The Guardian. 13 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2015. 
  2. ^ "Special Challenges - Fire and Fire Suppression". National Archives (İngilizce). 15 Ağustos 2016. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  3. ^ a b Fineberg, Gail. "Moving Toward a Safer Library. Compliance Office Issues Fire Safety Report," Library of Congress Information Bulletin 60 no. 3, 65, Mart 2001
  4. ^ L.A., "Inspection Scorches Fire Safety at LC," American Libraries, 32 no. 3 17–18, Mart 2001
  5. ^ a b c Fixen, Edward L. and Vidar S. Landa,"Avoiding the Smell of Burning Data," Consulting-Specifying Engineer, Mayıs 2006, Vol. 39 Issue 5, p47-51
  6. ^ Sima Qian. Records of the Grand Historian, Biography of Emperor Gaozu.
  7. ^ "The Alexandrian Library". New Advent. 8 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  8. ^ Lewis, Bernard; Lloyd-Jones, Hugh. "The Vanished Library". The New York Review. 16 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2014. 
  9. ^ Chakra, Hayden (14 Nisan 2021). "The Yellow Turban Rebellion - 21 Years of Struggle". About History. 2 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  10. ^ de Crespigny, Rafe (2017). Fire over Luoyang: A History of the Later Han Dynasty 23-220 AD. Leiden: Brill. s. 419. ISBN 9789004324916. 
  11. ^ Dirk Rohmann, Christianity, Book-Burning and Censorship in Late Antiquity, (Walter de Gruyter GmbH, 2016), 240.
  12. ^ John Edwin Sandys, A History of Classical Scholarship From the End of the Sixth Century B.C. to the End of the Middle Ages, (Cambridge University Press, 2011), 113.
  13. ^ Ann Christy, Christians in Al-Andalus:711–1000, (Curzon Press, 2002), 142.
  14. ^ Libraries, Claude Gilliot, Medieval Islamic Civilization: L-Z, Index, ed. Josef W. Meri, Jere L. Bacharach, (Routledge, 2006), 451.
  15. ^ Mackensen, Ruth Stellhorn (Ocak 1935). "Moslem Libraries and Sectarian Propaganda". The American Journal of Semitic Languages and Literatures. 51 (2). The University of Chicago Press. ss. 93-94. doi:10.1086/370447. JSTOR 528860. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  16. ^ Wolverton, Lisa (2001). Hastening Toward Prague: Power and Society in the Medieval Czech Lands. University of Pennsylvania Press. s. 134. ISBN 0-8122-3613-0. 
  17. ^ Steven Runciman, A History of the Crusades, Vol. II, (Cambridge University Press, 1999), 69.
  18. ^ C.E. Bosworth, The Later Ghaznavids, (Columbia University Press, 1977), 117.
  19. ^ The Tomb of Omar Khayyâm, George Sarton, Isis, Vol. 29, No. 1 (Temmuz, 1938):16.
  20. ^ Sen, Gertrude Emerson (1964) The Story of Early Indian Civilization. Orient Longmans
  21. ^ Ibn Taymiyya, David Waines, The Islamic World, ed. Andrew Rippin, (Routledge, 2008), 382
  22. ^ George Lane, Daily Life in the Mongol Empire, (Greenwood Press, 2006), 88.
  23. ^ Robert S. Nelson, The Italian Appreciation and Appropriation of Illuminated Byzantine Manuscripts, Ca. 1200–1450, Dumbarton Oaks Papers 49 (1995): 209-210.
  24. ^ Mercedes Garcia-Arenal Rodriquez and Fernando Rodríguez Mediano, The Orient in Spain: Converted Muslims, the Forged Lead Books of Granada, and the Rise of Orientalism, transl. Consuelo Lopez-Morillas, (Brill, 2013), 41.
  25. ^ (DE)Edit Szegedi, Geschichtsbewusstsein und Gruppenidentität, (Bohlau Verlag, 2002), 223.
  26. ^ "Notarial Archives discovery: Documents from Gozo dating to 1431 saved from the bin". The Malta Independent. 23 Mayıs 2015. 6 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  27. ^ Abela, Joan (2016). "Unearthing Gozo's Lost Medieval Past". Vella, Charlene (Ed.). At Home in Art: Essays in Honour of Mario Buhagiar. Malta: Midsea Books. ss. 29-46. ISBN 9789993275985. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  28. ^ a b c d Witt, Maria (Eylül–Ekim 2005). "The Strange Life of One of the Greatest European Libraries of the Eighteenth Century". FYI France. 1 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  29. ^ a b Lech Chmielewski. "In the House under the Sign of the Kings". Welcome to Warsaw. 3 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2008. 
  30. ^ Maria Witt (Eylül–Ekim 2005). "The Zaluski Collection in Warsaw". The Strange Life of One of the Greatest European Libraries of the Eighteenth Century. FYI France. 1 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2008. 
  31. ^ Rebecca Knuth (2006). Burning books and leveling libraries: extremist violence and cultural destructionÜcretsiz kayıt gerekli. Greenwood Publishing Group. s. 166. ISBN 0-275-99007-9. 
  32. ^ "Dom pod Królami". warszawa1939.pl (Lehçe). 5 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2008. 
  33. ^ a b Rebecca Knuth (2006). Burning Books and Leveling Libraries: extremist violence and cultural destructionÜcretsiz kayıt gerekli. Westport, Conn.: Praeger. s. 166. ISBN 0-275-99007-9. 
  34. ^ "Jefferson's Legacy: A Brief History of the Library of Congress". Library of Congress. 6 Mart 2006. 12 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2008. 
  35. ^ Murray, Stuart (2009). The Library : An Illustrated History. New York, NY: Skyhorse Publishing. ss. 190-191. ISBN 978-1-60239-706-4. 
  36. ^ "Thomas Jefferson's Library". Library of Congress. 11 Nisan 2008. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2020. 
  37. ^ Tovar de Teresa, Guillermo (1990). La ciudad de los palacios: crónica de un patrimonio perdido, Volume 1. Editorial Vuelta. s. 14. ISBN 9789686258172. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  38. ^ Báez, Guillermo (2013). Historia Universal de la Destrucción de Libros. OCEANO. ss. 220-222. 
  39. ^ Wolfe, Suzanne Rau (1983). The University of Alabama: A Pictorial History. Tuscaloosa, Alabama: The University of Alabama Press. ss. 57-59. 
  40. ^ R.J. Crampton, A Concise History of Bulgaria, (Cambridge University Press, 2006), 111.
  41. ^ Bird, George W. (1897). Wanderings in Burma. Londra: F. J. Bright & Son. s. 254. 8 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  42. ^ Kramer, Alan (2008). Dynamic of Destruction: Culture and Mass Killing in the First World War. Londra: Penguin. ISBN 978-1-84614-013-6. Gibson, Craig (2008). "The culture of destruction in the First World War". Times Literary Supplement, 30 Ocak 2008. 6 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2008. 
  43. ^ University of Louvain, International Dictionary of University Histories, ed. Carol J. Summerfield, Mary Elizabeth Devine, Anthony Levi, (Fitzroy Dearborn Publishers, 1998), 531.
  44. ^ Hill, J. R. (2003). A New History of Ireland Volume VII: Ireland 1921–84. Oxford University Press. ss. Chapter II p2. ISBN 978-0-19-161559-7. 28 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  45. ^ Ferriter, Diarmaid (2010). The Limits of Liberty – Episode 1. RTÉ. 
  46. ^ Godley, Michael R. (1988). "Review of The Life and Times of Zhang Yuanji, 1867-1959 by Manying Ip". Australian Journal of Chinese Affairs. ss. 415-418. doi:10.2307/2158575. JSTOR 2158575. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  47. ^ A Description of the Oriental Library Before and After the Destruction by Japanese on February 1, 1932. Mercury Press. 1932. s. 5. 12 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  48. ^ Jiayun, Ke (15 Mart 2018). "Bombed-out library with revolutionary past". Shanghai Daily. 30 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  49. ^ a b c d Hoeven, Hans van der; Albada, Jan van (1996). "Lost memory: libraries and archives destroyed in the twentieth century". United Nations. 5 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  50. ^ Dejan Ristić (3 Nisan 2016). "Hitler je naredio: prvo uništiti Narodnu biblioteku" [Hitler ordered: first destroy the National Library]. Politika (Sırpça). 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  51. ^ Jelena Čalija, Dejan Ristić (15 Mart 2020). "Двоструко страдање Народне библиотеке Србије" [Double suffering of the National Library of Serbia]. Politika (Sırpça). s. 8. 
  52. ^ Majewski, Piotr (2005). Wojna i kultura. Instytucje kultury polskiej w okupacyjnych realiach Generalnego Gubernatorstwa 1939–1945. Varşova: Wydawnictwo TRI. s. 271. ISBN 83-7436-003-8. 
  53. ^ Strebel, Adam (1948). "Archives of Warsaw following the war" (PDF). Przegląd Historyczny. Cilt 37. ss. 357-373. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Temmuz 2021. 
  54. ^ Hanneman, Mary L. (2007). Hasegawa Nyozekan and Liberalism in Modern Japan. Global Oriental. s. 24. ISBN 978-9004213364. 29 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  55. ^ Solt, John (2020). Shredding the Tapestry of Meaning: The Poetry and Poetics of Kitasono Katue (1902–1978). reprint. BRILL. s. 3. ISBN 978-1684173266. 29 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  56. ^ Weiss, Andrew (2014). Using Massive Digital Libraries: A LITA Guide. reprint. American Library Association. ISBN 978-0838919743. 29 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  57. ^ "Biblioteka na Koszykowej: O nas". 15 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021. 
  58. ^ Knuth, Rebecca (27 Haziran 2006). Destroying a Symbol: Checkered History of Sri Lanka's Jaffna Public Library (PDF). IFLA. 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ağustos 2008. 
  59. ^ Brar, Kamaldeep Singh (20 Haziran 2019). "Explained: The mystery of missing articles of Sikh Reference Library". The Indian Express. 25 Aralık 2020 tarihinde kaynağındanÜcretli abonelik gerekli arşivlendi. 
  60. ^ Kaur, Jaskaran; Crossette, Barbara (2006).|http://ensaaf-org.jklaw.net/publications/reports/20years/20years-2nd.pdf 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  61. ^ "The Tribune, Chandigarh, India - Main News". 30 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  62. ^ The Smoking Gun Recovered, United Sikhs documentary"|https://www.youtube.com/watch?v=i6AFP1NiF-U 20 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  63. ^ "1895 – 1948 Fundaţia Universitară "Carol I"". Istoric (Rumence). 17 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  64. ^ "Legea recunoştinţei, made in Romania:agenţii represiunii ceauşiste au ajuns luptători remarcaţi". Evenimentul Zilei (Rumence). 3 Haziran 2010. 26 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  65. ^ a b "Related Articles". The Bosnian Manuscript Ingathering Project. 8 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  66. ^ Riedlmayer, Andras (Temmuz 1995). "Erasing the Past: The Destruction of Libraries and Archives in Bosnia-Herzegovina". 18 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  67. ^ Riedlmayer, Andras J (2007). "Crimes of war, crimes of peace: destruction of libraries during and after the Balkan wars of the 1990s". Library Trends. 56 (1). Johns Hopkins University Press. ss. 107-132. doi:10.1353/lib.2007.0057. hdl:2142/3784 Özgürce erişilebilir. 
  68. ^ "Homepage". Institute for War & Peace Reporting. 22 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  69. ^ "Abkhazia's archive: fire of war, ashes of history". YouTube. 30 Kasım 2008. 29 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  70. ^ de Baets, Antoon (2002). Censorship of historical thought: a world guide, 1945–2000. Greenwood Publishing Group. ISBN 9780313311932. 18 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  71. ^ "Prized Iraqi annals 'lost in blaze'". BBC. 14 Nisan 2003. 27 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  72. ^ "Photos by Dr Saad Eskander of damage to Iraq National Library and Archive". 27 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2014. 
  73. ^ "Pictures of Damaged Libraries in Iraq". 3 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2014. 
  74. ^ "MELA Committee on Iraqi Libraries". 9 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2014. 
  75. ^ "ICBS -Assessment of damage to Libraries and Archives in Iraq". 14 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2014. 
  76. ^ Norton, Daniel; Henk, Mandy; Fagin, Betsy; Taylor, Jaime; Loeb, Zachary (Bahar 2012). "OCCUPY WALL STREET LIBRARIANS SPEAK OUT" (PDF). Progressive Librarian. 38/39 (38/39). ss. 3-16. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Ekim 2018. 
  77. ^ "Un incendio durante los disturbios de El Cairo destruye el original de la 'Descripción de Egipto' encargada por Napoleón". El Pais (İspanyolca). 18 Aralık 2011. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  78. ^ Harding, Luke (28 Ocak 2013). "Timbuktu mayor: Mali rebels torched library of historic manuscripts". The Guardian. 28 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2013. 
  79. ^ Walker, Peter (28 Ocak 2013). "Timbuktu library is treasure house of centuries of Malian history". The Guardian. 28 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2013. 
  80. ^ "Fleeing Islamists burn priceless Timbuktu library". Debkaflile. 28 Ocak 2013. 29 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  81. ^ Lor, Pieter (2013). "Burning Libraries for the People: Questions and Challenges for the Library Profession in South Africa" (PDF). Libri. 6 (4). ss. 359-372. doi:10.1515/libri-2013-0028. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Temmuz 2020. 
  82. ^ Nikiforuk, Andrew (30 Aralık 2013). "Secret Memo Casts Doubt on Feds' Claims for Science Library Closures: Goal stated is 'culling' research, not preserving and sharing through digitization". The Tyee. 15 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  83. ^ "Irreplaceable research lost from purged federal libraries: BC Green Party MLA Andrew Weaver says government didn't digitize entire libraries as promised". News1130. 6 Ocak 2014. 21 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  84. ^ "Lebanon Loses 78000 Books To Terrorism: Tripoli's "Al Sa'eh" Library Burned". 6 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  85. ^ "Tripoli Figures Condemn Torching Famed Library as Father Sarrouj 'Forgives Attackers'". 7 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  86. ^ "20 Pictures Of Al Sa'eh Library in Tripoli Before It Got Torched". 6 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  87. ^ a b "Custody of the Suspects Hatibović and Trnka terminated and prohibiting measures ordered". Court of Bosnia & Herzegovina. 7 Nisan 2014. 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2014. 
  88. ^ "Sedmorica osumnjičena za paljenje Predsjedništva i Arhiva BiH" (Hırvatça). tportal.hr. 9 Mart 2014. 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2014. 
  89. ^ "Ogromna šteta, dio dokumentacije nepovratno uništen". tportal.hr. 13 Şubat 2014. 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2014. 
  90. ^ "Nepovratno uništen deo Arhiva BiH". B92. 13 Şubat 2014. 21 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2014. 
  91. ^ "Direktor Arhiva BiH tvrdi: Izgorjelo je 60 posto depoa". Oslobođenje. 13 Şubat 2014. 23 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2014. 
  92. ^ a b ""داعش" يحرق آلاف الكتب في الموصل والأنبار". elaph.com. 23 Şubat 2015. 8 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2015. 
  93. ^ "A Moscow library containing rare UN documents, ancient Slavic texts, and 14 million books is on fire". QUARTZ. 30 Ocak 2015. 29 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2015. 
  94. ^ "ISIS Burns 8000 Rare Books and Manuscripts in Mosul". Yahoo Finance (The Fiscal Times). 23 Şubat 2015. 26 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2015. 
  95. ^ Withnall, Adam (7 Eylül 2016). "'Nazi-style' book burning roundly condemned - but protesters say incident masks a bigger problem". The Independent (İngilizce). 29 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021. 
  96. ^ Raven, J., (Ed.) (2004). Lost Libraries: The Destruction of Great Book Collections Since Antiquity. illustrated. Springer. s. 7. ISBN 0230524257. 29 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  97. ^ Mack, Edward (2010). Manufacturing Modern Japanese Literature: Publishing, Prizes, and the Ascription of Literary Value. illustrated. Duke University Press. s. 71. ISBN 978-0822391654. 29 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  98. ^ Scott, Andrew C. (2020). Fire: a Very Short Introduction. illustrated. 640 of Very Short Introductions Series. Oxford University Press. s. 16. ISBN 978-0198830030. 29 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  99. ^ "yoquepierdo: Preserving Memories from Nicaragua". Los Angeles Archivists Collective (İngilizce). 14 Temmuz 2019. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  100. ^ Ndumu, Ana; Mon, Lorraine (2018). "An investigation of the experiences of Nicaraguan Costeño librarians". IFLA Journal (İngilizce). 44 (2). ss. 106-118. doi:10.1177/0340035218764496. ISSN 0340-0352. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  101. ^ "The Economic Impact of the 26 December 2004 Earthquake and Indian Ocean Tsunami in Thailand - OD Mekong Datahub". data.opendevelopmentmekong.net (İngilizce). 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  102. ^ Amarasiri, Upali (2005). "Tsunami Affected Libraries in Sri Lanka: Rebuilding Process and Challenges" (PDF). 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  103. ^ a b Notes on the history of Birmingham Public Libraries (1861–1961), Birmingham, 1962 
  104. ^ "Charles A. Halbert Public Library". Ministry of Education Saint Christopher and Nevis. 8 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  105. ^ Moore, Scott (16 Şubat 1983). "Fire brought death to house of tranquility". Trove. 13 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2024. 
  106. ^ "The Buildings of Dalhousie University – Weldon Law Building – Building History". Library.dal.ca. 18 Mart 1967. 7 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2015. 
  107. ^ "April 29 Marks 30th Anniversary of 1986 Fire". Los Angeles Public Library. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2020. 
  108. ^ "Leningrad Library Fire". Abbey Newsletter. Jun 1988. 24 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2014. 
  109. ^ "1994: Library fire wipes out historic records". BBC. Ağustos 1994. 3 Ekim 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  110. ^ "Norwich Central Library fire 25 years on". BBC News. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2020. 
  111. ^ Walker, Peter (23 Mayıs 2014). "Glasgow School of Art fire: fire damages Charles Rennie Mackintosh building - as it happened". The Guardian. 27 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2020. 
  112. ^ Brooks, Libby (26 Kasım 2014). "Glasgow School of Art fire caused by gases from foam canister, says report". The Guardian. 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2020. 
  113. ^ Solly, Meilan. "Glasgow School of Art Will Be Rebuilt, But Construction Could Last Up to a Decade". Smithsonian Magazine. 10 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2020. 
  114. ^ "Mzuni library completely destroyed by fire". The Maravi Post. 18 Aralık 2015. 1 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015. 
  115. ^ Dube, Gift Alfred B.; Kanyundo, Allan J.; Majawa, Felix P. "COPING WITH THE FIRE DISASTER AT MZUZU UNIVERSITY: EXPERIENCES FROM LIBRARIANS AND STUDENTS" (PDF). Scecsal. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2020. 
  116. ^ Persens, Lizell (18 Nisan 2021). "Fire wreaks destruction on UCT". Eyewitness News (İngilizce). 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2021. 
  117. ^ Tembo, Theolin (18 Nisan 2021). "Some of our valuable collections at Jagger Library have been lost in the fire, says UCT libraries head". Independent Online (Güney Afrika). 30 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2021. 
  118. ^ Burning the Books by Richard Ovenden review – the libraries we have lost ; The Guardian; 31 Ağustos 2020; Erişim tarihi: 2 Eylül 2020

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yok_edilen_kütüphaneler_listesi&oldid=33437873" sayfasından alınmıştır