İçeriğe atla

Türkiye'deki demiryolu şirketleri listesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Türkiye'deki demiryolu şirketleri, 1856 yılından beri bugünkü Türkiye sınırları içinde yapılan demiryolu hatlarını inşa eden ve işleten şirketlerin listesini içermektedir.[1]

İşletmedeki Demiryolu Şirketleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Şirket Kuruluş Tarihi Açıklamalar
TCDD 1927 Türkiye'deki demiryolu altyapısının kurucusu ve işletmecisidir.
TCDD Teknik 2017 Türkiye'de devlete ait demiryolu altyapı ve üstyapı şirketidir.
İZBAN 2010 Banliyö Treni, %50-%50 TCDDİzmir Büyükşehir Belediyesi ortaklığıdır.
TCDD Taşımacılık 2016 TCDD'ye bağlı demiryolu taşımacılık işletmecisidir.
Gaziray 2022 Banliyö Treni, %50-%50 TCDDGaziantep Büyükşehir Belediyesi ortaklığıdır.
Omsan Lojistik 1978 Yük taşımacılığı
Reysaş Lojistik 1989 Yük taşımacılığı
Körfez Ulaştırma 2017 Yük taşımacılığı
Kale Nakliyat 1974 Yük taşımacılığı
Ar-Gü Demiryolu Taşıma ve Depoculuk A.Ş 2003 Yük taşımacılığı
KLN Lojistik 2013 Yük taşımacılığı

İşletmedeki Kentsel Demiryolu Şirketleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Antalya Tramvayı
Metro
Tramvay

Feshedilen Demiryolu Şirketleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hat Şirket Kısaltma Kuruluş Tarihi Kapanış Tarihi Ardılı Açıklamalar
Osmanlı İmparatorluğu Dönemi
İzmir-Alsancak – Aydın Demiryolu ve Şubeleri
Ottoman Railway Company
Osmanlı Demiryolu Şirketi

İngiliz Şirketi
ORC
1856
1935
Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü
Anadolu'daki ilk demiryolu hattını inşa eden ve işleten şirkettir. 1935 yılında Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü tarafından satın alınarak feshedilmiştir.
İzmir-Basmane – Kasaba (Turgutlu) ve Uzantıları
The Smyrna Cassaba Railway
İzmir – Kasaba Demiryolu

İngiliz Şirketi

Société Ottomane du Chemin de fer de Smyrne – Cassaba et Prolongements
Osmanlı İzmir – Kasaba Demiryolu ve Uzantıları Şirketi

Fransız Şirketi
SCR
SCP
1863
1935
Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü
1935 yılında Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü tarafından satın alınarak feshedilmiştir.
Rumeli Demiryolu
Compagnie des Chemins de fer Orientaux
Osmanlı Doğu Demiryolu Şirketi

Alman Şirketi
CO
1868
1937
Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü, CFFH, BDZ ve diğerleri
Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa topraklarındaki demiryolu hatlarını inşa eden ve işleten şirkettir. 1937 yılında şirketin işlettiği hattın Türkiye topraklarında kalan kısmı Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü'ne devredilmiştir.
TiflisKarsSarıkamış Demiryolu
Transkafkasya Demiryolu
Rus Şirketi
ZZhD
1872
1927
DDYL ve Sovyet Demiryolları
Transkafkasya Demiryolu Şirketi, Rus İmparatorluğu'nun Transkafkasya topraklarındaki (o sıralar Kars ve Sarıkamış da Rus toprağıydı) demiryolu hatlarını inşa eden ve işleten şirkettir. 1920 yılında imzalanan Gümrü Antlaşması ile Erzurum, Kars ve çevresinin tekrar Türkiye'nin kontrolüne girmesinden sonra bu şirket tarafından işletilen demiryolu hatları 1925–1927 yılları arasında Havâlî-yi Şarkiye Demiryolları Şirketi tarafından işletilmiş, 1927 yılında ise Devlet Demiryolları ve Limanları İdaresi (DDYL) tarafından satın alınmıştır.
Osmanlı Anadolu Demiryolları
Chemins de Fer Ottomans d'Anatolie
Osmanlı Anadolu Demiryolları

Alman Şirketi
CFOA
1880
1927
CFAB
CFOA Şirketi, Osmanlı İmparatorluğu Nafia Nezareti tarafından inşa edilen ve işletilen İstanbul-Haydarpaşaİzmit Demiryolu hattını devralarak, bu hattın Eskişehir, Ankara ve Konya uzantılarını inşa eden ve işleten şirkettir. I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'nın ardından kurulan Türkiye Cumhuriyeti tarafından 1924 yılında bu şirketin işlettiği tüm hatları ve CIOB Şirketi tarafından işletilen hatların Konya – Pozantı bölümünü işletmek amacıyla Anadolu-Bağdat Demiryolları (CFAB) Şirketi kurulmuştur. CFAB Şirketi 1927 yılında işlettiği tüm demiryolu hatlarını satın almıştır.
Mersin – Tarsus – Adana demiryolu
Mersin – Tarsus – Adana Railway
Mersin – Tarsus – Adana Demiryolu

Fransız Şirketi
MTA
1886
1906
CIOB
1906 yılında Bağdat Demiryolu hattının inşaatı kapsamında CIOB Şirketi tarafından satın alınmıştır.
Mudanya – Bursa Demiryolu
Chemin de Fer Moudania Brousse
Mudanya – Bursa Demiryolu

Fransız Şirketi
CFMB
1892
1932
Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü
Ulusal demiryolu sistemiyle bağlantısı bulunmayan demiryolu hattı 1932 yılında Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü tarafından satın alınarak işletilmeye devam edilmiş, ancak kârlı olmaması nedeniyle 1948 yılında kapatılmıştır.
Bağdat Demiryolu
Konya – Bağdat Demiryolu
Chemins du Fer Impérial Ottomans de Bagdad
Osmanlı İmparatorluk Bağdat Demiryolu

Alman Şirketi
CIOB
1903
1927
CFAB
CIOB Şirketi, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı süresince Bağdat Demiryolu hattının inşaatını sürdürememiştir. Savaşların ardından kurulan Türkiye Cumhuriyeti tarafından 1924 yılında bu şirketin işlettiği hatların Konya – Pozantı bölümünü ve CFOA Şirketi tarafından işletilen tüm hatları işletmek amacıyla Anadolu – Bağdat Demiryolları (CFAB) Şirketi kurulmuştur. CFAB Şirketi 1927 yılında işlettiği tüm demiryolu hatlarını satın almıştır.
SarıkamışErzurum – Yeniköy Dar Hat Demiryolu
Rus İmparatorluk Ordusu
1916
1920
DDYL
Rus İmparatorluk Ordusu tarafından, o sıralar Rus toprağı olan, Sarıkamış'tan I. Dünya Savaşı sırasında işgal edilen Erzurum'a askeri amaçlarla inşa edilen ve yine ordu tarafından işletilen dar hat demiryolu hattıdır. 1920 yılında imzalanan Gümrü Antlaşması ile Erzurum, Kars ve çevresinin tekrar Türkiye'nin kontrolüne girmesinden sonra bölgede yer alan ve Transkafkasya Demiryolu Şirketi ve Rus İmparatorluk Ordusu tarafından işletilen demiryolu hatları 1925–1927 yılları arasında Havâlî-yi Şarkiye Demiryolları Şirketi tarafından işletilmiş, 1927 yılında ise DDYL tarafından satın alınmıştır.
Kilikya – Kuzey Suriye Demiryolu
Chemins de fer de Cilicie-Nord Syrie
Kilikya – Kuzey Suriye Demiryolu

Fransız Şirketi
CNS
1918
1927
BANP
I. Dünya Savaşı'nın ardından 1918 yılında eski Bağdat Demiryolu hattının Kilikya ve Kuzey Suriye bölümlerini işletmek için kurulan şirkettir. Şirketin adı 1927 yılında Chemins de Fer Bozanti-Alep-Nissibine & Prolongements / Pozantı – Halep – Nusaybin Demiryolu ve Uzantıları (BANP) olarak değiştirilmişitir.
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi
Anadolu – Bağdat Demiryolları
Chemins de fer d'Anatolie Baghdad
Türk Şirketi
CFAB
1924
1927
DDYL
Eski CFOA hatları ile CIOB hattının Konya–Pozantı bölümünü işletmek ve sonrasında satın almak amacıyla kurulan milli devlet demiryolu şirketidir. Şirket, 1927 yılında Havâlî-yi Şarkiye Demiryolları Şirketi ve Demiryolu Yapım ve Yönetim İdaresi ile birleştirilerek DDYL'ye bağlanmıştır.
Samsun – Çarşamba demiryolu
Samsun Sahil Demiryolları Türk Anonim Şirketi
Türk Şirketi
1924
1931
İlk Türk sermayeli özel teşebbüs demiryolu şirketidir. Bu şirket tarafından inşa edilen ve 1931 yılına kadar işletilen demiryolu hattı 750 mm dar hat ve ulusal demiryolu sistemiyle bağlantısızdır. Şirket tarafından işletilen demiryolu hattı 1933 yılında Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü tarafından satın alınarak 1980'lere kadar işletilmeye devam edilmiş, sonrasında da kapatılmıştır.
Havâlî-yi Şarkiye Demiryolları
Doğu Vilayetleri Demiryolları
Havâlî-yi Şarkiye Demiryolları
Türk Şirketi
1925
1927
DDYL
1920 yılında imzalanan Gümrü Antlaşması ile Erzurum, Kars ve çevresinin tekrar Türkiye'nin kontrolüne girmesinden sonra bölgede yer alan ve Transkafkasya Demiryolu Şirketi ve Rus İmparatorluk Ordusu tarafından işletilen demiryolu hatları 1925 – 1927 yılları arasında bu şirket tarafından işletilmiştir. 1927 yılında bu şirket tarafından işletilen hatlar DDYL tarafından satın alınmış ve şirket de DDYL ile birleştirilmiştir.
Demiryolu Yapım ve Yönetim İdaresi
Devlet Kurumu
1924
1927
DDYL
1927 yılında Anadolu – Bağdat Demiryolları (CFAB) Şirketi ve Havâlî-yi Şarkiye Demiryolları Şirketi ile birleştirilerek DDYL'ye bağlanmıştır.
Devlet Demiryolları ve Limanları İdaresi
Devlet Kurumu
DDYL
1927
4 Haziran 1929
Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü
1929 yılında Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü adını almıştır.
Pozantı – Halep – Nusaybin Demiryolu ve Uzantıları (BANP)
Chemins de Fer Bozanti-Alep-Nissibine & Prolongements
Fransız Şirketi
BANP
1927
1933
Cenup Demiryolları
1933 yılında şirketin işlettiği demiryolu hattının Türkiye sınırlarındaki kalan kısımları Cenup Demiryolları tarafından satın alınmıştır.
Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü
Devlet Kurumu
DDYL
4 Haziran 1929
29 Temmuz 1953
TCDD
1953 yılında Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) adını almıştır.
Cenup Demiryolları
Güney Demiryolları
Cenup Demiryolları
Türk Şirketi
CD
1933
1948
Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü
1948 yılında feshedilerek Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü'ne bağlanmıştır.

Feshedilen Kentsel Demiryolu Şirketleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Şirket Kuruluş Tarihi Kapanış Tarihi Ardılı Açıklamalar
Osmanlı İmparatorluğu Dönemi
İstanbul Tramvay İşletmesi 1871 1939 İETT
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi
Üsküdar Kadıköy Halk Tramvayları 1928 1939 İETT
İzmir Tramvayı 1890 1960'lar Tram İzmir
Adaray 28 Mayıs 2013 12 Aralık 2016 Adapazarı - Gebze Bölgesel Treni (Ada Ekspresi) TCDDSakarya Büyükşehir Belediyesi ortaklığıdır.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Trains of Turkey - History". 3 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019.