İçeriğe atla

243 Ida

Vikipedi, özgür ansiklopedi
243 Ida
Galileo tarafından çekilen 243 Ida fotoğrafı.
Keşif[1]
KeşfedenJohann Palisa[2]
Keşif yeriViyana
Keşif tarihi29 Eylül 1884
Adlandırmalar
Asteroit kuşağı (Koronis)[3]
SıfatlarIdean
Yörünge özellikleri[2]
Dönem JD 2454800.5 (30 Kasım 2008)
Günöte2.991 AU
Günberi2.732 AU
2.862 AU
Dış merkezlik0.0452
1,768.136 gün
0.2036°/d
191.869°
Eğiklik1.138°
324.218°
108.754°
Bilinen doğal uydusuDactyl
Fiziksel özellikler
S[4]
9.94[2]
Boyutlar59.8 × 25.4 × 18.6 km[5]
Ortalama yarıçap
15.7 km[6]
Kütle4.2 ± 0.6 ×1016 kg[6]
Ortalama yoğunluk
2.6 ± 0.5 g/cm3[7]
Ekvatoral yerçekimi
0.3–1.1 cm/s2[8]
4.63 h[9]
Kuzey kutbu sağ açıklık
168.76°[10]
Kuzey kutbu dik açıklık
−2.88° [10]
0.2383[2]
Sıcaklık200 K (-73 °C; -99,4 °F)[3]
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

243 Ida, asteroit kuşağında Koronis ailesinden bir asteroittir, 29 Eylül 1884 tarihinde Avusturyalı astronom Johann Palisa tarafından keşfedildi.[2] Daha sonraki teleskobik araştırmalar sonucunda Ida S-tipi asteroit olarak kategorilendirilmiştir.[2] 28 Ağustos 1993 tarihinde Jüpiter'e gitmekte olan Galileo uzay aracı Ida'nın fotoğraflarını çekmiştir. Bu, bir uzay aracı tarafından ziyaret edilen ikinci asteroittir ve doğal bir uyduya sahip olduğu tespit edilen ilk asteroittir. Adını Yunan mitolojisindeki bir su perisinden almıştır.

Ida'nın yörüngesi, tüm ana kuşak asteroidleri gibi Mars ve Jüpiter gezegenleri arasında yer alır. Yörünge periyodu 4,84 yıl, dönüş periyodu ise 4,63 saattir. İda'nın ortalama çapı 31,4 km'dir (19,5 mil). Düzensiz şekilli ve uzundur, görünüşe göre birbirine bağlı iki büyük nesneden oluşmaktadır. Yüzeyi, Güneş Sistemi'ndeki en yoğun kraterleşmiş alanlardan birine sahip olup, çok çeşitli krater boyutları ve yaşları içerir.

İda'nın uydusu Dactyl, Galileo'dan dönen görüntülerde görev üyesi Ann Harch tarafından keşfedilmiştir. Adını Yunan mitolojisinde İda Dağı'nda yaşayan yaratıklar olan Dactyl'lerden almıştır. Dactyl'in çapı sadece 1,4 kilometre (0,87 mil) olup, İda'nın yaklaşık 1/20'si büyüklüğündedir. İda'nın etrafındaki yörüngesi çok kesin olarak belirlenememiştir, ancak olası yörüngelerin kısıtlamaları İda'nın yoğunluğunun kabaca belirlenmesine izin vermiş ve metalik minerallerden yoksun olduğunu ortaya çıkarmıştır. Dactyl ve Ida, ortak bir kökene işaret eden birçok özelliği paylaşmaktadır.

Galileo'dan dönen görüntüler ve ardından Ida'nın kütlesinin ölçülmesi, S-tipi asteroitlerin jeolojisi hakkında yeni bilgiler sağlamıştır. Galileo uçuşundan önce, mineral bileşimlerini açıklamak için birçok farklı teori öne sürülmüştü. Bileşimlerinin belirlenmesi, Dünya'ya düşen göktaşları ile bunların asteroit kuşağındaki kökenleri arasında bir korelasyon kurulmasına izin vermektedir. Uçuştan elde edilen veriler, Dünya yüzeyinde bulunan en yaygın tür olan sıradan kondrit meteoritlerinin kaynağı olarak S-tipi asteroitlere işaret etmektedir.

Dactyl

[değiştir | kaynağı değiştir]
Dactyl
Dactyl'in "Galileo" uzay aracı tarafından uydudan yaklaşık 3.900 km uzaktayken kaydedilen en yüksek çözünürlüklü görüntüsü
Keşif
KeşfedenAnn Harch
Keşif yeriGalileo spacecraft
Keşif tarihi17 Şubat 1994
Adlandırmalar
MPC belirtmesi(243) Ida I Dactyl
Telaffuz/ˈdæktɪl/ DAK-til[11]
Adın kaynağı
Daktiller
Alternatif adlandırma
1993 (243) 1
Yörünge özellikleri
90 km
ileri, ort. 20 s
Eğiklikort. 8°[12]
Doğal uydusu243 Ida
Fiziksel özellikler
Boyutlar1,6×1,4×1,2 km
Eşzamanlı
Sıcaklık200 K (-73 °C; -99,4 °F)
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam
Ana madde: Dactyl (uydu)

İda'nın Dactyl adında bir uydusu vardır, resmi adı (243) Ida I Dactyl'dir. Galileo uzay aracının 1993 yılındaki uçuşu sırasında çektiği görüntülerde keşfedilmiştir. Bu görüntüler bir asteroit uydusunun ilk doğrudan teyidini sağlamıştır.[13] O sırada İda'dan 90 kilometre (56 mil) mesafe ile ayrılmıştı ve prograd bir yörüngede hareket ediyordu. Dactyl, İda gibi yoğun bir şekilde kraterleşmiştir ve benzer malzemelerden oluşmaktadır. Kökeni belirsizdir, ancak uçuştan elde edilen kanıtlar Koronis ana gövdesinin bir parçası olarak ortaya çıkmış olabileceğini göstermektedir.

Dactyl 16 × 14 × 12 kilometre (9,9 × 8,7 × 7,5 mi) ölçülerinde "yumurta şeklinde"[14] ancak "dikkat çekici derecede küresel"[13] bir nesnedir. En uzun ekseni Ida'ya bakacak şekilde bulunmaktadır.[13] Üzerinde çapı 80 m'den (260 ft) büyük olan bir düzineden fazla krater bulunmaktadır, bu da uydunun tarihi boyunca birçok çarpışmaya maruz kaldığını göstermektedir.[15] Dactyl, Ida ile birçok özelliği paylaşmaktadır. Albedoları ve yansıma spektrumları çok benzerdir.[16]

Dactyl üzerinde görüntülenen en büyük iki krater, mitolojik daktillerden ikisine atfen Acmon /ˈækmən/ ve Celmis /ˈsɛlmɪs/ olarak adlandırılmıştır. Kraterlerin çapı sırasıyla 300 ve 200 metredir.[17]

Diagram of potential orbits of Dactyl around Ida

Dactyl'in İda etrafındaki yörüngesi kesin olarak bilinmemektedir. Galileo, görüntülerin çoğu çekildiğinde Dactyl'in yörüngesinin düzlemindeydi, bu da yörüngesinin tam olarak belirlenmesini zorlaştırdı.[18] Cismin prograde yönde yörüngede[19] ve İda'nın ekvatoruna yaklaşık 8° eğimli olarak bulunduğu düşünülmektedir.[19] Cisim eğer gözlemlendiği noktada dairesel bir yörüngede bulunuyorsa, yörünge periyodunun yaklaşık 20 saat olması beklenmektedir.[16] Bu hesaplamaya göre yörünge hızı kabaca 10 m/s (33 ft/s) olarak hesaplanmaktadır, yani yaklaşık hızlı bir koşucunun veya yavaşça fırlatılan bir beyzbol topunun hızında.[18]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Raab, Herbert (2002). "Johann Palisa, the most successful visual discoverer of asteroids" (PDF). Meeting on Asteroids and Comets in Europe. 30 Ekim 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  2. ^ a b c d e f "JPL Small-Body Database Browser: 243 Ida". Jet Propulsion Laboratory. 25 Ağustos 2008. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  3. ^ a b Holm, Jeanne (Haziran 1994). Jones, Jan (Ed.). "Discovery of Ida's Moon Indicates Possible "Families" of Asteroids". The Galileo Messenger, 34. NASA. 24 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  4. ^ Wilson, Keil & Love 1999, s. 479
  5. ^ Belton 1996
  6. ^ a b Britt et al. 2002, s. 486
  7. ^ Wilson, Keil & Love 1999, s. 480
  8. ^ Thomas et al. 1996
  9. ^ Vokrouhlicky, Nesvorny & Bottke 2003, s. 147
  10. ^ a b Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007, s. 171
  11. ^ "dactyl." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
  12. ^ "The Long-Term Dynamics of Dactyl's Orbit". Kasım 1997. 29 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2023. 
  13. ^ a b c Chapman, Clark R. (Kasım 1996). "S-type asteroids, ordinary chondrites, and space weathering: The evidence from Galileo's fly-bys of Gaspra and Ida". Meteoritics & Planetary Science (İngilizce). 31 (6): 699-725. doi:10.1111/j.1945-5100.1996.tb02107.x. 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  14. ^ Schmadel, Lutz D. (2003). Dictionary of minor planet names. 5th rev. & enl. ed. International Astronomical Union. Berlin: Springer. ISBN 978-3-540-29925-7. OCLC 184958390. 31 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  15. ^ "Center for NEO Studies". cneos.jpl.nasa.gov. 2 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  16. ^ a b Chapman, C. R.; Klaasen, K.; Belton, M. J. S.; Veverka, J. (1 Temmuz 1994). "Asteroid 243 IDA and its satellite". Meteoritics. 29: 455-455. ISSN 0026-1114. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  17. ^ "Planetary Names: Dactyl". IAU. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015. 
  18. ^ a b "Solving for Dactyl's Orbit and Ida's Density". web.archive.org. 5 Ocak 1997. 5 Ocak 1997 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  19. ^ a b Petit, J. -M.; Durda, Daniel D.; Greenberg, Richard; Hurford, T. A.; Geissler, P. E. (1 Kasım 1997). "The Long-Term Dynamics of Dactyl's Orbit". Icarus (İngilizce). 130 (1): 177-197. doi:10.1006/icar.1997.5788. ISSN 0019-1035. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta 243 Ida ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=243_Ida&oldid=33463109" sayfasından alınmıştır